KAŞ- KALKAN PLANLAMA ALT BÖLGESİ KAŞ İLÇE MERKEZİ(ANTALYA) 1/25.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN ARAŞTIRMA RAPORU & PLAN AÇIKLAMA RAPORU & PLAN HÜKÜMLERİ ADA PLANLAMA,MİM.MÜH.HİZ.LTD.ŞTİ. SERAP YURDAKUL AKSOY(ŞEHİR PLANCISI) 1
İÇİNDEKİLER A.AMAÇ VE İLKELER 1 1.KAPSAM VE VİZYON 1 2.HEDEFLER VE STRATEJİLER 1 2.1.Fiziksel Hedef ve Stratejiler 1 2.2.Sosyal Hedef ve Stratejiler 3 2.3.Ekonomik Hedefler ve Stratejiler 4 B.ANALİZ 6 3. KENTİN ÜLKE VE BÖLGESİNDEKİ YERİ 6 3.1.Bölgenin Yönetimsel Yapısı, İdari Bölünüş 7 3.2. Ulaşım Ağındaki yeri 8 3.3. Bölgesel Ekonomik Yapı 9 3.3.1. Demografi 9 3.3.2. Ekonomi 15 4. KENTİN MEKÂN OLUŞUMU 18 4.1. Tarihsel Gelişim 18 4.2. Tarihsel Çevre 20 4.3. Kent Estetiği Kent İmajı 21 5. FİZİKSEL YAPI VE ÇEVRESEL KAYNAKLAR 22 5.1. Jeomorfolojik ve Topoğrafik Eşikler 22 5.2. İklim 22 5.3. Bitki Örtüsü 23 5.3.1. Toprak Kabiliyeti 24 5.3.1.1.Orman Durumu 24 5.3.1.2.Tarım Alanları Durumu 25 5.4. Jeolojik Durum 26 5.4.1. Genel Jeoloji 26 5.4.1.1.Stratigrafi 26 5.4.1.2.Yapısal Jeoloji 27 5.4.2. Hidrojeolojik Özellikler 28 5.4.3. Doğal Afet Tehlikelerinin Değerlendirilmesi 28 5.4.3.1.Deprem Durumu 28 5.4.3.2.Kütle Hareketleri 29 5.4.3.3.Su Baskını 29 5.4.3.4.Diğer Doğal Afet Tehlikeleri 29 5.4.4. Sonuç ve Öneriler 29 5.4.5. Arazi Kullanım Önerileri 30 5.5. DSİ Durumu 31 5.6.Özel Kanunlara Tabi Alanlar 31 5.6.1. Sit Alanları 31 5.6.2. Özel Çevre Koruma Bölgeleri 32 5.6.3. Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Alt Bölgesi 32 5.7. İçme ve Kullanma Suyu Sağlanan Kaynaklar 32 5.8. Maden Kaynakları 33 5.9. Görsel Değerler- Görü noktaları 33 5.10. Çevre Sorunları Yönünden Durum 33 5.11. Kıyı Kenar Durumu 33 6. KENTSEL NÜFUS- DEMOGRAFİK YAPI 33 i
6.1. Kentsel Nüfus Değişimi 33 6.2. Nüfusun Yapısı 34 7. SOSYAL YAPI 35 7.1. Aile Yapısı, Eğitim Durumu, Sosyal Kademelenme 35 7.2. Sosyal ve Kültürel Hizmetler Durumu 37 8. EKONOMİK YAPI 37 8.1. Çalışanların Ekonomik Faaliyetlere Dağılımı ve Gelir Durumu 37 8.2. Sektörel Yapı Analizi 39 8.2.1.Tarım 39 8.2.2. Hizmetler 39 8.2.3. Sanayi Sektörü 40 8.2.4. İnşaat Sektörü 40 8.2.5.Tanımlanmamış Sektörler 40 9. BUGÜNKÜ KENTSEL ALAN KULLANIMI VE ALT YAPI 40 9.1. Konut Yerleşme Alanları 42 9.2. Kentsel Bölgesel Çalışma Alanları 42 9.3. Kentsel Yeşil Alanlar 43 9.4. Kentsel Sosyal Donanım 43 9.5. Tarım 43 9.6. Orman 44 9.7. Askeri Alanlar 44 9.8. Mezarlıklar 44 10. KENTSEL ULAŞIM VE TEKNİK ALT YAPI 44 11. ONANLI ÜST-ALT ÖLÇEKLİ PLAN KARARLARI 45 11.1.Üst Ölçekli Planlar 45 11.2.Alt Ölçekli Planlar 46 C.SENTEZ 47 12. SENTEZ VE ARAŞTIRMA SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 47 12.1. Eşik Sentezi 52 12.2. Projeksiyonlar 52 12.2.1. Kentsel Nüfus Projeksiyonları 52 12.2.2. Sektörel Projeksiyonlar 53 D.PLAN KARARLARI 55 13.MEKANSAL KULLANIM KARARLARI 55 13.1.Kentsel Yerleşme Alanları 55 13.1.1.Kentsel Yerleşme(Meskun) Alanları 55 13.1.1.1.Çok Yoğun Kentsel Yerleşme(Meskun) Alanları 56 13.1.1.2.Orta Yoğun Kentsel Yerleşme(Meskun) Alanları 56 13.1.1.3.Az Yoğun Kentsel Yerleşme(Meskun) Alanları 56 13.1.2.Kentsel Gelişme Alanları 56 13.1.2.1.Orta Yoğun Kentsel Gelişme Alanları 56 13.1.2.2.Az Yoğun Kentsel Gelişme Alanları 57 13.2.Turizm Tesis Alanları 57 13.3.Günübirlik Tesis Alanları 57 13.4.Tarımsal Alanlar 57 13.5.Orman Alanları 57 13.6.Sosyal Altyapı Alanları 58 13.6.1.Kentsel ve Bölgesel Sosyal Altyapı Alanları 58 13.6.2.Kentsel ve Bölgesel Yeşil ve Spor Alanları 58 ii
13.7.Teknik Altyapı Alanları 58 13.8.Özel Kanunlara Tabi Alanlar 58 13.8.1.Sit Alanları 58 13.8.2.Özel Çevre Koruma Bölgeleri 59 13.8.3.Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Alt Bölgesi 59 E.KAŞ(ANTALYA) 1/25.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN HÜKÜMLERİ 60 iii
T A B L O L A R TABLO 1: Akdeniz Bölgesinde Yer Alan İllerin Yüzölçümü, Ülke ve Bölge İçindeki Dağılım Oranları 8 TABLO 2: Kaş İlçe Merkezinin Bölgesel ve Ülkesel Ölçekteki Başlıca Merkezlere Uzaklıkları 9 TABLO 3: Kaş İlçe Merkezinin Komşuları ve Yakın Çevresindeki Yerleşim Merkezlerine Uzaklıkları 9 TABLO 4: Bölgelerin Şehir ve Köy Nüfusları ile ve Nüfus Yoğunluğu(2000-2010) 10 TABLO 5: Bölgedeki İllerin Şehir ve Köy Nüfusları ile Nüfus Artış Hızları ve Nüfus Yoğunluğu (2000-2010) 10 TABLO 6: Ülke, Bölge, İl, İlçelerin Nüfusları ile Nüfus Artış Hızları ve Kentleşme Oranı (2000-2010) 11 TABLO 7: Ülke, Bölge, İl, İlçelerin Toplam Kentsel ve Kırsal Nüfusları (1975-2010) 12 TABLO 8: 6360 sayılı Yasa öncesi Kaş İlçesine bağlı Bucak ve Köylerin Cinsiyete Göre Nüfus Dağılımı (2010) 14 TABLO 9: İlçe Nüfusunun Yaş Gruplarına Dağılımı (2000-2010) 15 TABLO 10: İlçenin Sosyo Ekonomik Gelişmişlik Sırası Tüik 2004 yılı 16 TABLO 11: Türkiye, Antalya İli ve Kaş İlçesi nde yıllara göre Çalışanların Sektörel Dağılımı 16 TABLO 12: Kaş Belediyesi Meteorolojik Verileri 22 TABLO 13: Antalya İli ve Kaş İlçesinin Orman Durumu 24 TABLO 14: Kaş İlçesinin Orman Durumu 24 TABLO 15: Antalya İlinde Tarım Alanlarının Kullanış Amaçlarına Göre Dağılımı 25 TABLO 16: Toprak Kabiliyeti Dağılımı 26 TABLO 17: Kaş İlçesi, Antalya İli ve Türkiye nin Yıllara Göre Nüfus (Kentsel) Değişimleri, (1980 2010) 33 TABLO 18: Kaş İlçesi, Antalya İli ve Türkiye Geneli Yıllık Nüfus Artış Oranları (%) 34 TABLO 19: Nüfusun Yaş Gruplarına Dağılımı (2010) 34 TABLO 20: Kaş İlçe Merkezi Kentsel Nüfus Özellikleri (2010) 34 TABLO 21: Eğitim Durumu 35 TABLO 22: Kaş İlçesi Kentsel Alan Sosyal Analizi - 2010 36 TABLO 23: Çalışanların Sektörel Dağılımı(2011) 38 TABLO 24: Kaş İlçe Merkezi nde Kayıtlı Konaklama Tesis Türü ve Sınıfı 39 TABLO 25: Bugünkü Arazi kullanım Tablosu 41 TABLO 26: Nüfus Projeksiyon Hesaplamaları 52 TABLO 27: Sektörlere Göre çalışanların Mevcut Dağılımı ve Projeksiyonu(2011-2025) 54 TABLO 28: Planlama Alanına ait Alan-Brüt Yoğunluk-Nüfus Hesapları 57 TABLO 29: Öneri Çevre Düzeni Planı Arazi Kullanım Durumu 59 GRAFİKLER GRAFİK 1: Ülkesi, Bölgesi, İli, İlçesi Toplam Nüfus Artış Hızları (2000-2010) 12 GRAFİK 2: Antalya İli Çalışanların Sektörel Dağılımı(2000) 18 GRAFİK 3: Kaş İlçesi Çalışanların Sektörel Dağılımı(2000) 18 GRAFİK 4: Nüfus Grafiği 53 iv
HARİTALAR HARİTA 1: Ülke ve Bölgedeki yeri HARİTA 2: Mücavir alan ve belediye sınırları HARİTA 3: İl İdari Bölünüş HARİTA 4: İlçe İdari Bölünüş HARİTA 5: Ulaşım Ağındaki Yeri HARİTA 6: Önemli Merkezlere Uzaklıkları HARİTA 7: Etki Alanları Haritası HARİTA 8: Eğim Durumu HARİTA 9: Orman Durumu HARİTA 10: Toprak Kabiliyeti HARİTA 11: Jeolojik Durum HARİTA 12: Deprem Durumu HARİTA 13: Jeolojik Yapı Sınıfları HARİTA 14: Özel Statülü Alanlar HARİTA 15: Karayolu Güzergahları ve Ulaştırma HARİTA 16: Enerji Durumu HARİTA 17: 1/100.000 ölçekli Antalya-Burdur-Isparta Bölgesi Çevre Düzeni Planı HARİTA 18: Alt ölçekli Planlı Alanlar Durumu EK:SENTEZ HARİTASI v
A. AMAÇ VE İLKELER Antalya İli nin, bölgesel ve kentsel anlamda yüklendiği fonksiyonlarla beraber son 25 yıllık süreç içerisinde Turizmi Teşvik Yasasının yürürlüğe girmesiyle turizm politikalarının uygulandığı ana bölge olması; bu sektörde hızla uzmanlaşmış, bu uzmanlaşmanın getirisi olarak dünya ile bütünleşmiş ve çağdaş dünyaya hızla entegre olma eğiliminde uluslararası bir metropoliten merkez olma yoluna girmiştir. Önceden öngörülemeyen bu değişim ve gelişim süreci sadece kentsel çekirdeği oluşturan alanlarda değil; ilin ağırlıkla doğu ve güneybatı kesimindeki ilçe ve beldelerde de gözlenmektedir. Alt bölgelerde ki bu önemli değişimler, nüfus - işgücü hareketleri ve beklenmedik kentleşme eğilimlerine neden olmaktadır. Ülke ve bölge genelinde olduğu gibi Kaş İlçe Merkezi nde de nüfus artışı, ekonomik faaliyetlerin gelişmesi ve çeşitlenmesi durumunu beraberinde getirmiştir. Tarım dışı sektörler özellikle turizmle birlikte gelişen hizmetler sektörü Kaş İlçe Merkezi nin ekonomik ve sosyal yapısında bir dizi değişim ve dönüşüme neden olmuştur. Ekonomik ve sosyal yapıda oluşan değişimler beraberinde fiziksel mekânda da değişim ve dönüşümleri beraberinde getirmiştir. Hazırlanan çevre düzeni planı ile, Kaş İlçe Merkezi geneli ve etkileşim içerisinde bulunduğu bölgede, sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması amacıyla doğal, tarih ve kültürel kaynakların rasyonel kullanımı, bölgenin ekolojik dengesinin korunması, konut, tarım, turizm gibi arazi kullanım kararlarının düzenli ve dengeli gelişiminin sağlanması, bölgenin sosyo-kültürel kimliğinin korunması ve geliştirilmesi, bölgede bulunan çevre sorunlarının belirlenmesi ve çözüm kararlarının verilmesini amaçlamaktadır. 1. KAPSAM VE VİZYON Kaş-Kalkan Alt Bölgesi Kaş İlçe Merkezi 1/25000 ölçekli çevre düzeni planı, yukarıda belirtilen amaca yönelik olarak, Kaş eski belediye ve mücavir alan sınırlarını kapsayan alanda, plan çalışmasının amaç, hedef ve stratejilerini, arazi kullanım biçimlerini, gelişme eğilimlerini, sorun ve olanaklar ile plana yönelik ana kararları kapsamaktadır. Bu planla birlikte; Sürdürülebilir gelişmenin sağlanması, Mevcut ve potansiyel doğal ve beşeri kaynakların optimum kullanımı, Nitelikli tarım alanlarının korunması, Orman alanlarının korunması, Kıyıların korunması ve kullanımı, Koruma ve kullanma hedeflerinin ortaya konulması ve politikaların belirlenmesi, Sosyal ve Teknik altyapı alanlarının oluşturulması, Hedeflenmektedir. 2. HEDEFLER VE STRATEJİLER 2.1 Fiziksel Hedef ve Stratejiler Fiziksel hedef olarak tanımlanan kriterler çevre, yerleşim yerleri, turizm alanları, tarihi ve kültürel alanlar, ulaşım, tarım toprakları, su kaynakları, doğal niteliği korunması gerekli alanlar vb. fiziksel özelliği bulunan alanlardan oluşmaktadır. Çevresel Hedefler Çevresel değerlerin korunması ve geliştirilmesi Su Yüzeylerini Besleyen Su Kaynaklarının Korunması 1
Yeraltı Su Kaynaklarının Korunması Su Kirliliğinin Önlenmesi ve Su Niteliğinin Geliştirilmesi Erozyonun Önlenmesi Hava ve Toprak Kirliliklerinin Önlenmesi Gürültü Kirliliğinin Önlenmesi Görüntü Kirliliğinin Önlenmesi Flora ve Faunanın Korunması Orman Alanlarının Korunması Katı Atıkların Toplanması, Geri Dönüşümünün Sağlanması Sıvı Atıkların Toplanması, Arıtılması Çevresel Stratejiler Çevresel değerler, koruma kullanma dengesi dikkate alınarak korunacak ve geliştirileceklerdir. Yeraltı su kaynakları mutlaka korunacaktır. Bölgede bulunan su kaynaklarının kirlenmesini engelleyici önlemler alınarak, su kalitesinin geliştirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. Erozyonun önlenmesi için gerekli önlemleler alınacaktır. (Ağaçlandırma, set oluşturma vb.) Kentsel yerleşimlerde hava kirliliğini önleyici önlemler alınacaktır. Toprak kirliliğini önleyici ve koruma kullanım dengesi doğrultusunda gerekli düzenlemeler yapılacaktır. Tarımsal faaliyetlerin yarattığı kirlilikler, plansız yapılaşmalar sonrasında oluşan toprak kirliliğinin azaltılması sağlanacaktır. Bölgede bulunan flora ve fauna türlerinin korunarak geliştirilmesi sağlanacaktır. Orman alanları mutlak olarak korunacak, bozuk orman alanları düzenlenecek ve geliştirilecektir. Evsel ve ticari(turistik tesisler vb) atık suyu için kanalizasyon şebekesi ve ayrışma-arıtma tesisleri kurulacaktır. Katı atıkların düzenli ve çevreye zarar vermeyecek yöntemlerle toplanarak geri dönüşümlerinin sağlanacaktır. Tüm kentsel yerleşmelerde gürültü kirliliğini önleyici tedbirler alınacaktır. Doğal ve Tarihi Ören yerlerine yönelik hedefler Doğal ve Tarihi ören yerlerinin korunarak turizme kazandırılması Bölgenin tanıtımında, bölgede bulunan doğal, tarihi ve kültürel yerlerin öne çıkarılması Koruma kullanma dengesinin oluşturulması Sürdürülebilir koruma anlayışının geliştirilmesi Doğal ve Tarihi Ören Yerlerine İlişkin Stratejiler Bölgenin turizm potansiyeli ve doğal yapısı göz önüne alınarak tarihi ve doğal kimliği koruyucu ve geliştirici yeni tur güzergahları oluşturularak mevcut doğal ve tarihi ören yerleri ile bütünlüğü sağlanacak. Kaş ın sahip olduğu doğal ve tarihi sit alanları bölge tanıtımında kimlik oluşturacak şekilde öne çıkarılacaktır. Bölgenin turizm kimliğinin, doğal, tarihi ve kültürel kimliğiyle birlikte güçlendirilip öne çıkarılması ve değerlerin tanıtımı için festival, kongre ve fuarlar düzenlenecektir. Doğal, tarihi ve kültürel değere sahip alanların gelecek kuşaklara aktarımının yapılabilmesi için müzeler kurularak sürdürülebilirliğinin mevcut ve özel mekanlar ile sağlanması. Teknik Altyapı Hedefleri Teknik altyapı hizmetlerinin geliştirilmesi Yenilenebilir Alternatif Enerji Kaynaklarının Kullanılması Ulaşım Bağlantılarının Güçlendirilmesi 2
Ulaşımda Kara ulaşımı dışında deniz ulaşımı bağlantılarının güçlendirilmesi Yerleşim alanlarının (kentsel yerleşim, turizm vb) kanalizasyon, içme suyu ve katı atık depolama alanlarının çevre kirliliği yaratmadan planlanması Teknik altyapı yatırımlarına öncelik verilmesi Teknik Altyapı Stratejileri Teknik altyapı yatırımlarına öncelik verilmesi, kentsel yerleşimlerde mekansal gelişmeler göz önüne alınarak, gerekli altyapı yatırımları yapıldıktan sonra yapılaşmaya açılmalıdır. Alternatif enerji ihtiyacını karşılamak için özellikle rüzgar, güneş ve su kaynaklarının doğal dengeleri bozmadan kullanılması. Özellikle denize kıyısı olan Kaş Belediyesi ve kıyı boyundaki yerleşim alanlarında güneş enerjisine bağlı enerji üretiminden yararlanılacaktır. Bölgede ulaşım ağlarının güçlendirilmesi ve iyileştirilmesi sağlanacaktır. Karayolu ve denizyolu ağlarının güçlendirilmesi ve havayolu ulaşımı ile etkileşiminin sağlanması ve alternatif ulaşım akslarının oluşturulması. (Yat limanı ve balıkçı barınağı alanının oluşturulması, Antalya hava alanı ile karayolu ulaşımın güçlendirilmesi.) Bölge genelinde yerleşimlerin gerekli teknik altyapı çalışması yapılıp tamamlandıktan sonra yapılaşmaya açılması. Etaplar oluşturularak dengeli ve rasyonel teknik altyapı iyileştirilmesi / geliştirilmesi sağlanmalıdır. 2.2. Sosyal Hedef ve Stratejiler Planlama bölgesinde mekâna yansıtılmayan ancak fiziksel olarak mekân ile bir bütünlük oluşturan sosyal hedefler oluşturulurken mevcut durumlar, yatırımlar ve plan bölgesi için önerilen amaçlar dikkate alınarak sosyal hedefler oluşturulmuştur. Sosyal Hedefler Eğitim hizmetlerinin geliştirilmesi Eğitim ve öğretimde bilgi ve iletişim teknolojisinin kullanımına yönelik araştırma, geliştirme ve uygulamanın sağlanması Bölgede sağlık tesislerinin yeterli hale getirilmesi amacıyla sağlık tesislerinin nitel ve nicel gelişiminin sağlanması Bölge halkının sosyo-kültürel gereksinimlerinin giderilmesine yönelik sosyal ve kültürel tesislerin yapılması ve geliştirilmesi Nüfusun gelişiminin dengeli dağılımını sağlayacak çalışmaların yapılması Kırsal kalkınmanın sağlanması(en alt kademe ile en üst kademe arasında hizmet akışının oluşturulması) Planlama bölgesinde bulunan doğal, tarihi ve kültürel yerlerin tanıtımına yönelik fuar, festival vb. etkinliklerin yapılması Kırsal ve kentsel alanlarda bilinç seviyesinin yükseltilmesine yönelik halk eğitim programlarının geliştirilmesi Yerel yönetimlerde sivil toplum örgütlerinin etkinliğinin artırılması Kadın nüfusun aktif üretim sürecine katılımını sağlayıcı programların yapılması Sosyal Stratejiler Bölgede eğitim düzeyini geliştirmek için örgün ve yaygın eğitim sisteminin çeşitlendirilecektir. Gelişen teknoloji ve bilgi çağının yakalanabilmesi için bölgesel toplantılar, bildiriler, konferanslar vb. etkinliklere katılınacaktır. İlçede sosyal etkileşimin ve iletişimin artırılması yönünde yaygın eğitim araçlarından (internet vb.) yararlanılmasının sağlanması 3
İlçe merkezi genelinde sağlık tesislerinin yapımı desteklenerek, nüfus yoğunluğu ve ulaşılabilirlik ilkeleri doğrultusunda beldenin farklı bölgelerinde sağlık ocakları kurulması sağlanacaktır. Bölgenin soysal gelişmişliğinin düzenlenecek kültürel etkinliklerle desteklenmesi Bölgede yapılan her türlü yatırım ve bilgilendirmede sivil toplum örgütleri ile ilişki kurulmalı ve örgütlenme şekilleri geliştirilmelidir. İlçe nüfusunda önemli bir paya sahip kadın nüfusunun sosyal ve toplumsal faaliyetlere katılımlarının artırılmasında kadınlara yönelik il ve ilçe merkezlerinde oluşturulan lokallerle bağlantıların kurulması ve toplantılara katılımın sağlanması. 2.3. Ekonomik Hedefler ve Stratejiler Ekonomik hedefler oluşturulurken sosyal hedeflerin oluşturulmasıyla paralel olarak planlama amacı doğrultusunda öneriler yapılmıştır. Ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesi açısından nüfus, yatırımlar, muhtelif potansiyeller en önemli yapı taşlarını oluşturmaktadır. Planlama bölgesinin ekonomik gelişkinliğini artırmaya yönelik oluşturulan hedeflerde çevresel duyarlılıkta göz önüne alınmıştır. Genel hedef ve Stratejiler Gelir düzeyinin artırılması Sektörel gelişmelerin desteklenmesi Dengeli ekonomik gelişmenin sağlanması Tarım Hedefleri Tarımsal ürünlerin ekonomiye girdisini artıracak organize üretim teknikleri ile geliştirilmesi Tarımsal ürünlerin yerinde işlenerek ekonomiye katkısının sağlanması Tarımsal üretimin yönlendirilmesi, pazarlanması ve üreticilere hizmet götürülebilmesi konularında faaliyet göstermek üzere kooperatiflerin ve üretici birliklerinin kurulması, var olanların ekonomik ve örgütsel olarak güçlendirilmesi Tarımsal ürün deseninde ülke ihtiyaçları ile birlikte, ihracat talebine göre çeşitlendirilmesi ve katma değeri yüksek ürünlerin yetiştirilmesi Tarımsal üretimde organik tarım yöntemlerinde, modernizasyona gidilerek verimliliğin, çeşitliliğin ve kalitenin artırılması Tarım Stratejileri Özel mahsul alanlarında yetiştirilen ürünlerin korunarak geliştirilmesi. Tarımsal ürünlerin işlenerek iç ve dış pazarda katma değeri yüksek olması için tarımsal üretim, pazarlama ve depolama birimlerinin oluşturulması ve yakın çevresi ile koordinasyonun sağlanması. Bölgede bulunan su kaynakları ile Akdeniz de balıkçılık sektörünün gelişmesi sağlanacaktır. Mutlak tarım alanlarının korunarak tarımsal girdisi yüksek ürünler ile organik tarım yöntemlerinin geliştirilmesi sağlanacaktır. İlçede tarımsal üretimin organizasyonuna yönelik çalışmalar ile örnek uygulamalar desteklenecektir. Hizmetler Hedefleri Hizmetler sektörünün gelişmesinin desteklenmesi Turizm ve rekreasyon alanlarının niteliklerini geliştirici önlemlerin alınarak desteklenmesi Alternatif turizmlerin türlerinin(özellikle dalış sporları vb.) güçlendirilmesinin sağlanması Bölgede var olan turizm kaynaklarından yararlanabilmek için tur güzergahları oluşturulması Turizmin doğanın korunmasında araç olarak kullanılması ve alternatif turizm türlerinin geliştirilmesi(yerel kültüre saygılı, kırsal ekonomiye katkısı olan ) 4
İhtisaslaşmış ticari ve kişisel hizmetlerin geliştirilmesi Bölgede üretilen ürünlerin iç ve dış pazara yönelik sergilenmesi ve dış yatırımları çekmek amacı ile fuar türü organizasyonların yapılması Sosyal ekonomik ve mekansal kararlarda tutarlılık sağlanması için yerleşme içerisinde bölgelemelerin yapılması Bölge içindeki kentsel merkezlerde hizmetler sektörünün geliştirilmesi Bölgede hizmet odak noktaları oluşturulması Hizmetler stratejileri Bölgede hizmetler sektörünün gelişmesinde öncü olacak şekilde özellikle turizme bağlı hizmetler sektörü desteklenecek, sektörünün gelişmesi ve çeşitlenmesi sağlanacak. Turizm sektörünün gelişmesinde doğal kaynakların korunması ve koruma kullanım dengesine bağlı kalınacaktır. Bölgenin kültürel, doğal ve turizm potansiyelleri göz önüne alınarak alternatif turizm çeşitliliğinin oluşturulması amacıyla deniz turizminin yanı sıra doğa turizmi,(yayla turizmi, doğa yürüyüşleri, spor vb.) ve tarımsal üretime yönelik turizmlerin gelişmesi sağlanacaktır. Bölgede mevcut tur güzergahları dışında Kaş özelinde gezi turları, kültür turları, spor turları vb. güzergahlar oluşturularak bölgesel canlılıkların oluşturulması sağlanacaktır. Hizmetler sektöründe kırsal mekanlarla ilçe merkezi arasında, Kaş ile yakın çevresindeki yerleşim alanlarıilçe ve il merkezleri arasında uzanan hizmet akışının sağlanması İlçe merkezi içerisinde turizme bağlı hizmetler sektörüne bağlı olarak gelişen ticari kullanımlarda ihtisaslaşmanın sağlanması. İlçe merkezi genelinde günübirlik ve diğer ihtiyaçları karşılamak üzere, birbirleriyle bağlantılı iş kollarının bir arada bulunduğu toplu iş merkezleri oluşturulması ve koordinasyonun sağlanması. İhtisaslaşmış beyaz yakalılara yönelik birimler oluşturularak, Kaş ilçe merkezinde ihtisaslaşmış hizmetler desteklenecektir. 5
B. ANALİZ 3. KENTİN ÜLKE VE BÖLGESİNDEKİ YERİ 1923 yılında belediye teşkilatı kurulan ve 1/100.000 Ölçekli Antalya- Burdur-Isparta Çevre Düzeni Planında alt bölge kapsamında kalan Kaş İlçesinde 2000 yılı Genel Nüfus sayım sonuçlarına kentsel ve kırsal olmak üzere toplam 47.519 kişi, planlama çalışması için araştırmanın yapılmaya başladığı yıl olan 2010 adrese dayalı nüfus sonuçlarına göre kentsel ve kırsal toplamda 53.145 kişi, 2014 adrese dayalı nüfus sonuçlarına göre ise kentsel ve kırsal toplamda 55.574 kişinin yaşadığı bilinmektedir. Kaş; idari sınırları içerisinde yer aldığı Antalya İlinin batısında yer almaktadır. Kaş ilçesinin Ülke ve Bölgedeki Yeri harita 1 de gösterilmiştir. Batı Torosların eteğinde yer alan ilçe dağlık tepelik ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. İlçe topraklarını besleyen en önemli akarsu Muğla İli ile sınırını oluşturan Eşen Çayıdır. Eşen Çayı Kızılcadağ ın yükseklerinde bir mağaradan çıkar, Antalya, Muğla ve Burdur dan beslenerek Eşen Ovası ndan Akdeniz e dökülür. Yüzölçümü 20.723 km 2 olan Antalya İli Akdeniz Bölgesi yüzölçümünün % 23,41 ini, ülke yüzölçümünün de % 2,69 unu kapsamakta olup, Akdeniz Bölgesinin yüzölçümü açısında en büyük ilidir. Antalya nın güneyinde Akdeniz, kuzeyinde Konya, Isparta ve Burdur, doğusunda Karaman ve İçel, batısında da Muğla illeri yer almaktadır. Antalya ilinin kara sınırlarını Toros Dağları oluşturur. İl arazisinin ortalama olarak %77,8 i dağlık, %10,2 si ova, %12'si ise engebeli bir yapıya sahiptir. İl alanının 3/4'ünü kaplayan Torosların birçok tepesi 2500 3000 metreyi aşar. Kuzeyde Çubuk Beli sarp dağlar arasında doğal bir geçit sağlar. Önemli yerleşim yerleri ova ve platolara kurulmuştur. Antalya ovası yerleşik nüfusun yoğun olduğu en önemli yerleşim alanıdır. Batıda da Teke Yöresinde geniş platolar ve havzalar yer alır. Çoğunlukla kireçtaşlarından oluşmuş bu dağlar ve platolar alanında, kireçtaşlarının erimesiyle oluşmuş mağaralar, düdenler, su çıkaranlar, dolinler, uvalalar ve daha geniş çukurluklar olan polyeler gibi büyüklü, küçüklü karstik şekiller vardır. İlin topoğrafik yönden gösterdiği değişkenlik gerek iklim, gerek tarımsal gerekse demografi ve yerleşme yönünden farklı ortamlar yaratmaktadır. Ayrı özellik gösteren bu alanları sahil ve yayla bölgesi olarak tanımlayabiliriz. İl sınırları içinde büyük akarsular yoktur. Ama kısa boylu küçük akarsuların sayısı çoktur. Bunların başlıcaları şöyle sıralanabilir: Düden Suyu, Demre Çayı, Alakır Suyu, Karaman Suyu, Aksu, Köprü Suyu, Manavgat Çayı, Alara Çayı, Kargı, Dim, Sedre, Musa ve Kaladıran suları. Bu akarsuların hepsi de Akdeniz'e dökülür. Bunlardan Düden Suyu'nun dik yarlardan gür çağlayanlar halinde denize düşüşü turizm yönünden bölgeye özel bir çekicilik kazandırır. Antalya İli; deniz, güneş, tarih ve doğanın bir uyum içinde bütünleştiği, Akdeniz'in en temiz kıyılarından birine sahip olup, içinde bulunduğu bölgenin arkeolojik ve doğal güzellikleri ile en cazip kent merkezlerinden birisidir. İlde Akdeniz iklimi hakim olup, kışları ılıman ve yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçmektedir. Antalya Bölgesinde turizm sektörü, 1960'lı yıllardan itibaren gelişmeye başlamıştır. Bölgenin zengin turistik değerleri ve çekicilikleri, zaman içinde bu gelişime ivme kazandırmıştır. 1985'lere kadar iç turizm ağırlıklı olan bölge turizmi, bundan sonra dış turizme yönelmiştir. İç turizmin önemli bölümü "tatil evleri" ve "sosyal kamplar" kullanılarak sürdürülmektedir. Bölge turizminin önemli bir karakteri, rakip ülkelere ve yörelere göre yeni, nitelikli ve sayısal olarak yüksek bir konaklama tesis kapasitesine sahip olmasıdır. 1985 yılından sonra ülke politikası haline gelen turizm ekonomisi için yapılan merkezi yatırım ve planlamalarla bölgede inşaat ve ticaret sektörü de yan sektör olarak etkilenmiş ve il ekonomisi içerisinde önemli bir paya sahip olmuşlardır. Gerek tarımsal gerek turizm kaynaklı verilerin toplamında Antalya'daki ticaret sektörü, toplam gelirlerin %34'ünü oluşturan önemli bir ağırlığa sahiptir 6
Antalya ili sahip olduğu Antalya Ovası ile tarımsal potansiyel ve ekolojik uygunluk açısından Türkiye tarımında önemli bir yere sahiptir. Antalya, topraklarının beşte birinde tarım yapılan bir bölgedir. Antalya'da tarım yapılan yerleri, kıyı kesimi ve kıyıdan uzak kesimler olarak ayırırsak kıyı kesiminde; portakal, muz, avakado gibi tropikal bitkilerin yetiştirilebilmesinin yanında bu alanlar sera tarımına da uygundur. Kıyıdan uzak kesimlerde ise elma, armut, ayva gibi meyve türleri yetiştirilebilir. Kentin hızlı gelişmesine paralel bir süreç yaşayan tarım sektörü kendi yapısında da derin değişimlere uğramıştır. 1970 yılında nüfusun dörtte üçü tarımsal sektörlerden geçiniyor iken 2000 yılında bu oran %49'a düşmüştür. Antalya yöresi yer üstü kaynaklarının zenginliği yanında yer altı kaynağı olan madencilik yönünden de küçümsenmeyecek değerler taşımaktadır. Bunlar; Asfaltit, Barit, Bitümlü Şist, Boksit, Boya, Çinko, Demir, Dolomit, Fosfalt, Krom, Kurşun, Linyit, Manganez, Mermer, Zımparadır. İl toprakları Birinci, İkinci, Üçüncü, Dördüncü ve Beşinci deprem bölgesinde yer almaktadır. Kaş İlçesi de 1. derece deprem bölgesi sınırları içinde kalmaktadır. Kaş İlçesi; Akdeniz Bölgesinde bağlı olduğu Antalya İli nin 4. derece etki alanı içerisinde yer almakta olup 5. ve 6. derece etki alanı ise Antalya İlini kapsayan İzmir İlinin etki alanı içerisine girmektedir. Kaş İlçesi, Antalya İl merkezine 187 km uzaklıktadır. 1923 yılında belediye olan İlçenin 2000 yılı nüfus sayım sistemine göre nüfusu 6.361 kişi, kentsel 41.158 kişi kırsal 47.519 kişi toplam iken 2010 TUİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre nüfusu 7.041 kişi kentsel 46.104 kişi kırsal 53.145 toplam kişi olmuştur. Bu veriler incelendiğinde kentsel nüfus %10, kırsal nüfus ise %12 artış göstermiş, genel nüfus toplam artışı da %11 oranında olmuştur. 2014 TUİK Adrese Dayalı Nüfus kayıt Sisteminde genel nüfus 55.574 kişi iken kentsel ve kırsal nüfus sayısı ayrımı yapılmamıştır. Buna göre 2014 genel nüfus toplam artışı 2010 yılına göre yaklaşık % 5 oranında gerçekleşmiştir. İlin ekonomisi turizm, tarım, ticaret ve inşaat sektörüne dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri; elma, portakal, buğday, arpa, ciğit olmakla birlikte zeytincilik de hareketli topoğrafya yapısında önemli bir geçim kaynağıdır. Kıyı kesimlerindeki düzlük alanlarda örtülü tarım yaygındır. Dağ köylerinde ormancılık yapılmaktadır. İlçenin, son yıllarda sahip olduğu tarihi ve doğal değerlerin fark edilmesi turizm potansiyelini arttırmış, ilçe merkezindeki ve ilçeye bağlı Kalkan kasabasındaki yat limanı yat turizmi açısından ilçe gelir kaynağı içinde turizm ve yan sektörlerin gelişmesinde önemli bir etken olmuştur. Kaş kent merkezi, tarihsel ve doğal güzellikleri için turistlerin önemli bir ziyaret mekanıdır. Aynı zamanda son yıllarda denizaltı güzellikleri de su altı turizm olgusunu ilçe için önemli bir potansiyel haline getirmiştir. İlçede doğal yapısından kaynaklanan turistik faaliyet çeşitliliği mevcuttur. Bunlar; doğa yürüyüşleri, yamaç paraşütü, mavi yolculuk, rafting gibi aktiviteleri içerir. Ticaret; tarımsal ürünlerin pazarlanması yanında turizmin gelişimi ile merkezde çeşitlilik göstermiş, hotel, motel, restaurant, bar, kafe, hediyelik eşya satış üniteleri gibi çeşitlilik kazanmıştır. Ayrıca Yunanistan nın Meis Adasından yapılan haftalık ziyaretler Kaş Pazar alanını canlandırmakta, ada yaşayanlarının temel gıda ihtiyacını karşılamaktadır. Kaş ilçesinin 4. Kademe merkez olan Antalya İli etki alanında kalmasına rağmen ulaşım bağlantılarının yıllarca zayıf olmasından dolayı önemli bir kentsel değişim göstermemiştir. Kırsal yapısı halen devam etmektedir. 3.1.BÖLGENİN YÖNETİMSEL YAPISI, İDARİ BÖLÜNÜŞ 1923 yılında belediye teşkilatı kurulan Kaş ilçesi ülke ölçeğinde Akdeniz Bölgesinin Antalya ilinin bir ilçesidir. Büyükşehir yasası öncesinde Belediye mücavir alanı 2749.57 ha, Belediye alanı 473.08 ha dır. Kaş ın sözkonusu bu yasa öncesindeki Mücavir alan ve belediye sınırları harita 2 de gösterilmiştir. 7
Akdeniz bölgesinin idari olarak sınırı; Antalya, Burdur, Isparta, İçel, Adana, Osmaniye, Hatay ve Kahramanmaraş illerinden oluşmaktadır. Kaş ilçesine ait İl İdari Bölünüş harita 3 de gösterilmiştir. Tablo 1 : Akdeniz Bölgesinde Yer Alan İllerin Yüzölçümü, Ülke ve Bölge İçindeki Dağılım Oranları İlin Yüzölçümü (km 2 ) Bölge İçindeki Yüzölçümü (%) Türkiye Yüzölçümü Oranı (%) Adana 14046 15,72 1,81 Antalya 20790 23,41 2,69 Burdur 7135 7,73 0,89 Hatay 5831 6,58 0,76 Isparta 8871 9,35 1,08 İçel 15512 17,49 2,01 Kahramanmaraş 14457 16,20 1,86 Osmaniye 3196 3,53 0,41 Akdeniz Bölgesi 89838 100,00 11,50 Kaynak: TÜİK (DİE), 2009Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Antalya İli; 6360 sayılı Yasa öncesinde biri Merkez İlçe olmakla birlikte toplamda 15 ilçe, 103 belediye, 34 bucak, 585 adet köyden oluşmakta iken, 6360 sayılı Yasa kapsamında 2014 yılında Antalya ili Büyükşehir Belediyesi yapılanmasına sahip olmuştur. Antalya Büyükşehir Belediyesine bağlı 19 ilçe bulunmakta olup, bunlar Aksu, Döşemealtı, Kepez, Konyaaltı ve Muratpaşa, Akseki, Alanya, Demre, Elmalı, Finike, Gazipaşa, Gündoğmuş, İbradı, Kaş, Kemer, Korkuteli, Kumluca, Manavgat ve Serik tir. Bu ilçelere bağlı köyler ise aynı yasa gereği mahalle olarak bulundukları ilçenin belediyesine katılmışlardır. Akdeniz bölgesinde Antalya ili, yüzölçümü %23.41 oranla en büyük alana sahip ildir. Antalya ilinin ilçe alanları dağılımda ise; Korkuteli % 12,21 lik oran ile en geniş alana, Demre %1,80 ile en küçük alana sahip ilçedir. Kaş İlçesi ise %9 luk pay ile yüzölçümü büyüklüğü ile Antalya İlinin 4. büyük İlçesidir. Kaş İlçesinde ilk Belediye Teşkilatı 1923 yılında kurulmuştur. Kaş, Batı Akdeniz de Teke Yarımadası diye adlandırılan Antalya körfezi ile Fethiye Körfezi arasında Akdeniz e uzanan uzantı üzerinde ve Antalya ya 187 km uzaklıkta yer almaktadır. 6360 sayılı Yasa öncesinde İlçe sınırları içerinde Merkez ve Kalkan olmak Üzere 2 bucak, 4 belde ve 48 köy yer almakta iken Kınık, Ova, Gömbe, Yeşilköy beldeleri ve diğer köyler sözkonusu Yasa kapsamında mahalle olarak Kaş İlçesine katılmıştır. Kaş ilçesine ait İlçe İdari Bölünüş harita 4 te gösterilmiştir. 3.2.ULAŞIM AĞINDAKİ YERİ Kaş İlçesi Antalya İl merkezine 187 km mesafede olup kara ve denizyolu ile ulaşım sağlanmaktadır. Karayolu sahil ve yayla yolu olmak üzere iki güzergah ile Antalya İl merkezine bağlanmaktadır. Sahil karayolu güzergahı sırası ile Antalya İli otogarından başlar, Kemer, Kumluca, Finike ve Demre İlçesinden Kaş kent merkezine bağlanır. Bu güzergah 187 km dir. Yayla karayolu güzergahı ise yine Antalya Otogarı ndan başlar, Korkuteli, Elmalı İlçelerinden sonra Kaş Merkeze bağlanır. Bu güzergah ise 215 km dir. Karayolu bağlantılarında bölgesel acenteler aracılığı ile ulaşım sağlanmaktadır. Bölgenin turizm potansiyeli yerli-yabancı ziyaretçi sayısının yaz aylarında yoğunluğundan dolayı hareket saatleri yarım saatte bir olmakta, kışın ise bu hareket saati aralığı bir saate çıkmaktadır. Kaş İlçesinin Ulaşım Ağındaki Yeri Harita 5 te gösterilmiştir. Denizyolu ulaşımı; Kaş çevresindeki doğal koylarının çekim merkezi olmasından dolayı yatçılık ağırlıklı olup turizm amaçlı kullanılmaktadır. Yunanistan a bağlı Meis Adası ile İlçe yine deniz yolu ile bağlantı kurmaktadır. Kaş ve Kalkan beldesinde mevcut yat ve balıkçılık limanları olmakla birlikte kapasite doluluk oranı yaz-kış yüksektir. Bu nedenle inşaası yeni tamamlanmış yaklaşık 470 yat kapasitesine sahip olan, bucak denizi ile 8
Çukurbağ yarım adası arasında kalan doğal koydaki yat limanı uluslararası yat turizminde önemli bir güzargah belirleyici olacak ve ilçeye bölgesel açıdan önemli bir ekonomik gelir kaynağı sağlayacaktır. Yunanistan ile vize uygulamasında sınırlı uygulamanın gelmesi ile günübirlik Meis Adası ziyaretleri ve çevre koylardaki plaj kullanımı günlük gezi teknelerinin de önemini arttırmaktadır. Günlük gezilerde Olimpos- Kekova- Fethiye turları yapılmaktadır. Meis ve Limanağzı plaj turları yaz aylarında 1 saat aralıklı hareketler ile gün boyu sağlanmaktadır. Kaş İlçe merkezinin Önemli Merkezlere Uzaklıkları Tablo 2 ve Harita 6 da gösterilmiştir. Tablo 2: Kaş İlçe Merkezinin Bölgesel ve Ülkesel Ölçekteki Başlıca Merkezlere Uzaklıkları İller Uzaklık Kaş Merkez- Antalya 187 km Kaş Merkez- İzmir 633 km Kaş Merkez- İstanbul 911 km Kaş Merkez- Ankara 731 km Kaş Merkez- Konya 510 km Kaş Merkez- Trabzon 1424 km Kaş Merkez-Van 1645 km Kaş Merkez-Gaziantep 951 km Kaş Merkez- Meis (Yunanistan) 1.3 km Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü Tablo 3 : Kaş İlçe Merkezinin Komşuları ve Yakın Çevresindeki Yerleşim Merkezlerine Uzaklıkları İlçeler Uzaklık Kaş Merkez- Demre 42 km Kaş Merkez- Finike 71 km Kaş Merkez- Elmalı 103 km Kaş Merkez- Fethiye 108 km Kaş Merkez- Kalkan 25 km Kaş Merkez- Gömbe 65 km Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü 3.3. BÖLGESEL EKONOMİK YAPI 3.3.1. DEMOGRAFİ Kaş İlçesinin idari sınırları içerisinde yer aldığı Antalya ili Akdeniz Bölgesi nde yer almaktadır. 2000 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre Akdeniz Bölgesi nde 8.706.005 kişi yaşamaktadır. Bu nüfusuyla Akdeniz Bölgesi, ülke nüfusunun yaklaşık % 12,83 ünü barındırmaktadır. 2010 yılı TUİK nüfus sayımı sonuçlarına göre Akdeniz Bölgesinde 9.423.231 kişi yaşamaktadır. Aynı yıl ülke nüfus verileri doğrultusunda Akdeniz Bölgesi ülke nüfusunun %12,78 lik oranını barındırmaktadır. Nüfus artış hızı verilerine bakıldığında ülke genelinde toplam nüfusta %0,83, Akdeniz bölgesinde toplam %0,81 dir. Tüm bölgeler bazında bakıldığında en fazla nüfus artış hızı %2,20 ile Marmara Bölgesine aittir. Kentsel ve kırsal nüfus artış hızlarına bakıldığında ülkede kentsel nüfus artış hızı % 2,44 iken Akdeniz Bölgesinde bu oran % 2,53 olmuş ve ülke ortalamasının üzerine çıkılmıştır. Kırsal nüfus artış hızlarında ise Akdeniz Bölgesi ülke nüfus artış hızı %-3,07 iken, % -2,54 oranı ile altında kalmıştır. Tüm bölgeler bazında kırsal nüfusun geçen 10 senelik zaman dilimde azalmakta olduğu ülke genelinde hızlı bir kentleşme yaşanmakta olduğu söylenebilir. 9
Tablo 4: Bölgelerin Şehir ve Köy Nüfusları ile ve Nüfus Yoğunluğu(2000-2010) Bölgeler 2000 Yılı Nüfus Dağılımı Yoğunluk 2010 Yılı Nüfus Dağılımı Yoğunluk Nüfus artış hızı % (Logaritmik hesaplama yöntemine göre yıllık ort. ) Toplam Şehir Köy kişi/km2 Toplam Şehir Köy kişi/km2 Toplam Şehir Köy Türkiye 67803 927 44 006 184 23 797 743 88 73 722 988 56222356 17 500 632 96 0,83 2,44-3,07 İç Anadolu 10632 504 7 340 822 3 291 682 65 10 867 461 8 989 392 1 878 069 67 0,21 2,02-5,61 Ege 8 938 781 5 495 575 3 443 206 100 9 693 594 7 084 851 2 608 743 109 0,81 2,54-2,77 Akdeniz 8 706 005 5 204 113 3 501 892 98 9 423 231 6 708 000 2 715 231 106 0,81 2,53-2,54 Marmara 18655 956 14 561 307 4 094 649 193 23 261 340 20 885 257 2 376 083 240 2,2 3,6-5,44 Karadeniz 8 027 290 3 963 979 4 063 311 74 7 034 953 4 110 191 2 924 762 65-1,31 0,36-3,28 Doğu Anadolu 6 234 772 3 297 252 2 937 520 42 5 849 637 3 244 038 2 605 599 39-0,63-0,16-1,19 G.Doğu A. 6 608 619 4 143 136 2 465 483 88 7 592 772 5 200 627 2 392 145 101 1,38 2,27-0,3 Kaynak:TÜİK DÜZEY1 2000 Genel nüfus sayımı ile 2010 ADNS verileri *Yoğunluk hesaplamasında göller alanı dahil edilmemiştir. Bölge ölçeğinde analize konu olan 10 yıllık süreçte sadece Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde nüfusun azaldığı görülmektedir. Karadeniz Bölgesinde kentsel nüfus artarken kırsal nüfus azalmıştır. Kırsal nüfusun 2000 yılı verilerindeki toplam nüfus içerisindeki oranın kentsel nüfustan fazla olması toplam nüfusun da azalmasına neden olmuştur. Doğu Anadolu bölgesinde ise gerek kentsel nüfus gerekse kırsal nüfus azalmakta ve bölge dışına doğru göçün hızlandığı görülmektedir. Yoğunluk dağılımı nüfus hareketleri ile doğru orantılı olup 2000 yılında ülke yoğunluğu 88,10 kişi/km² iken Ege, Akdeniz, Marmara Bölgelerindeki yoğunluk oranının ülke yoğunluğu üzerinde olduğu görülmektedir. 2010 yılına gelindiğinde ise Ege, Akdeniz, Marmara, Güneydoğu Anadolu bölgelerinin yoğunluğunun 95,79 olan ülke yoğunluğunun yine üzerinde olduğu, özellikle Marmara Bölgesinde ise yoğunluk artışının oldukça artış göstermiş olduğu dikkat çekmektedir. Bu durum ülke dağılımda önemli bir belirleyici olmuştur. 2000-2010 yıllarında Akdeniz Bölgesine gelindiğinde yoğunluk 98,33 den 106,43 e yükselmiştir. Günümüzde bu oranın ülke ortalamasının üzerinde olduğu ve Akdeniz Bölgesinin önemli ölçüde göç alan bölgelerden biri olduğu söylenebilir. Bu veriler doğrultusunda Akdeniz Bölgesinde gerek kırdan kente göç, gerekse kırsal alanlarda yaşanan sektörel (turizm) yatırımlar ile kentsel dönüşüm sürecinin yaşanması bölgedeki demografik yapıyı da etkilemeye devam etmektedir. Ülke Bölge ve İller Tablo 5: Bölgedeki İllerin Şehir ve Köy Nüfusları ile Nüfus Artış Hızları ve Nüfus Yoğunluğu (2000-2010) Nüfus Dağılımı 2000 2010 Yoğunluk kişi/km2 Nüfus Dağılımı Yoğunluk kişi/km2 Nüfus artış hızı % (Logaritmik hesaplama yöntemine göre yıllık ortalama ) Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy Türkiye 73 722 67 803 927 44 006 184 23 797 743 88 988 56 222 356 17 500 632 96 0,83 2,44-3,07 Akdeniz Bölgesi 8 706 005 5 204 113 3 501 892 98 9 423 231 6 708 000 2 715 231 106 0,81 2,53-2,54 Adana 1 849 478 1 397 853 451 625 133 2 085 225 1 836 432 248 793 150 1,19 2,72-5,96 Antalya 1 719 751 936 240 783 511 83 1 978 333 1 392 974 585 359 95 1,4 3,97-2,91 Burdur 256 803 139 897 116 906 38 258 868 159 508 99 360 38 0,08 1,37-1,62 Hatay 1 253 726 581 341 672 385 215 1 480 571 743 439 737 132 254 1,66 2,45 0,91 Isparta 513 681 301 561 212 120 62 448 298 311 064 137 234 54-1,36 0,31-4,35 İçel 1 651 400 999 220 652 180 107 1 647 899 1 281 048 366 851 106-0,02 2,48-5,75 K.maraş 1 002 384 536 007 466 377 70 1 044 816 636 828 407 988 73 0,41 1,72-1,33 Osmaniye 458 782 311 994 146 788 147 479 221 346 707 132 514 153 0,43 1,05-1,02 Kaynak: TÜİK verileri 10
Bölgedeki İllerin 2000-2010 şehir ve köy nüfusları nüfus yoğunluğu ve nüfus artış hızlarını gösteren tablo 5 e göre nüfus gelişimi bölgedeki illerle karşılaştırıldığında Akdeniz bölgesindeki Isparta ve İçel illerinde nüfusun azaldığı görülmektedir. 10 yıllık süreçte bölge illerinde kırsal nüfus azalırken sadece Hatay ilinde kırsal nüfusun arttığı görülmektedir. Bu il aynı zamanda nüfus yoğunluğu en fazla il olarak da görülmektedir. Ortalama yıllık nüfus artış hızının ise bölgesel bazda ülke ortalamasının altında olduğu ancak yoğunluğun ise tam tersi olarak ülke ortalamasın üzerinde seyrettiği tespit edilmektedir. Bölge içerisindeki illerde ise homojen bir nüfus dağılımın olmadığı, kıyı illerinde nüfusun yoğunlaştığı, bunun sebebinin de kıyı kentlerindeki turizm sektörü ile deniz ulaşımına bağlı sanayileşme ve lojistik sektörünün işgücü çekimini arttırdığından kaynaklandığı söylenebilir. Ülke Bölge İl ve İlçeler Tablo 6: Ülke, Bölge, İl, İlçelerin Nüfusları ile Nüfus Artış Hızları ve Kentleşme Oranı (2000-2010) 2000 2010 Nüfus Dağılımı Nüfus Dağılımı Nüfus artış hızı % (Logaritmik hesaplama yöntemine göre yıllık ortalama ) Kentleşme Oranı Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy Türkiye 67 803 927 44 006 184 23 797 743 73 722 988 56 222 356 17 500 632 0,83 2,44-3,07 0,76 Akdeniz Bölgesi 8 706 005 5 204 113 3 501 892 9 423 231 6 708 000 2 715 231 0,81 2,53-2,54 0,71 Antalya 1 719 751 936 240 783 511 1 978 333 1 392 974 585 359 1,4 3,97-2,91 0,70 Merkez 714 129 603 190 110 939 1 046 878 956 224 45 560 3,82 4,6-8,89 0,91 Akseki 42 467 10 563 31 904 15 912 3 441 12 471-9,81-11,21-2,43 0,21 Alanya 257 671 88 346 169 325 248 286 98 627 149 659-0,37 1,1-1,23 0,39 Elmalı 40 041 14 561 25 480 37 756 14 636 23 120-0,58 0,05-0,97 0,38 Finike 42 087 9 746 32 341 46 138 11 329 34 809 0,91 1,5 0,73 0,24 Gazipaşa 44 541 16 536 28 005 48 525 21 976 26 549 0,85 2,84-0,53 0,45 Gündoğmuş 21 513 5 021 16 492 9 163 1 991 7 172-8,53-9,24-8,32 0,21 İbradı 10 826 6 991 3 835 3 346 1 944 1 402-11,74-12,79-10,06 0,58 Demre 22 170 13 900 8 270 25 078 15 899 9 179 1,23 1,34 1,04 0,63 Kaş 47 519 6 361 41 158 53 145 7 041 46 104 1,11 1,01 1,13 0,13 Kemer 55 092 17 255 37 837 36 010 20 785 15 225-4,25 1,86-9,1 0,57 Korkuteli 51 580 16 431 35 149 50 430 20 508 29 922-0,22 1,86-1,61 0,40 Kumluca 61 370 25 081 36 289 65 652 31 525 34 127 0,67 2,28-0,61 0,48 Manavgat 199 385 71 679 127 706 185 134 89 307 95 827-0,74 2,19-2,87 0,48 Serik 109 360 30 579 78 781 106 880 52 647 54 233-0,22 5,43-3,73 0,49 Kaynak: TÜİK verileri Antalya İl olarak Ülke ve Bölge ortalamasının üzerinde bir nüfus artış hızına sahip olup, bu artış hızı ortalamasının yüksek olmasının Merkez İlçe den kaynaklandığı görülmektedir. İlçe ölçeğinde (merkez ilçe hariç) sadece Demre ve Kaş İlçelerinin nüfus artış hızlarının ülke ve bölge değerlerinden yüksek olduğu görülmektedir. Aslında Kemer ilçesinde de nüfus artış hızının yüksek olması beklenirken, Kemer ilçesindeki Beldibi Beldesinin İl Merkezine bağlanmasından sonra ilçede kentsel nüfus artmış olsa da kırsal nüfusun azalmasından dolayı nüfus artış hızı eksi değerlere gerilemiştir. Bununla birlikte Merkez İlçe haricinde ilçe bazında Akseki, Gündoğmuş, İbradı, Alanya, Elmalı, Korkuteli, Manavgat ve Serik ilçelerinde nüfusun azalmakta olduğu tespit edilmekte, bu durum bize; ilin doğu bölgesi ile iç kısımlarında ilçe dışına göç yaşandığını göstermektedir. İlin batı kısmını oluşturan ilçelerde nüfus artmakta, bununla birlikte kentleşme oranları da yükselmektedir. 2000-2010 dönemi içerisinde Antalya İlinin doğu ve iç kısımlarındaki sosyo-ekonomik gelişmelerin yavaşladığı ve nüfusun buna tepki vermeye başladı görülmektedir. İlçe bazındaki kentleşme oranında ise Demre ilçesi; en önemli gelir kaynağı örtülü tarım olmasına rağmen 0,63 lük oranla en yüksek kentleşme oranına sahip ilçedir. Demre yi 0,58 ile İbradı İlçesi, 0,57 ile de Kemer İlçeleri takip etmektedir. Kaş İlçesi ise 0,13 ile en düşük kentleşme oranına sahip ilçedir. 11
Grafik 1: Ülkesi, Bölgesi, İli, İlçesi Toplam Nüfus Artış Hızları (2000-2010) 1,6 Nüfus Artış Hızı 1,4 1,2 1 0,8 Nüfus Artış Hızı % 0,6 0,4 0,2 0 Türkiye Akdeniz Bölgesi Antalya Kaş 2000 2010 yılları arası yıllık ortalama nüfus artış hızı grafiği incelendiğinde, il olarak Antalya nın Bölgesi ve Ülke ortalamasının üzerinde olduğu, buna başlı olarak Kaş İlçesi nin de Ülke ve Bölge ortalamasının üzerinde bir artış hızına sahip olduğu, ancak kentleşme oranın düşük olduğu görülmektedir. Bu da ilçedeki yatırım olanaklarının değerlendirilmesi gerektiği ve sosyo-ekonomik kararlarla sağlıklı bir kentleşme sürecinin başlatılması gerektiğini bize göstermektedir. Tablo 7: Ülke, Bölge, İl, İlçelerin Toplam Kentsel ve Kırsal Nüfusları (1975-2010) Yıllar 1975 1980 1985 1990 1997 2000 2005* Türkiye Kentsel 16 869 068 21 993 318 26 865 757 33 656 275 40 882 357 44 006 274 49 713 222 54 807 219 2010 Akdeniz Bölgesi Kırsal 23 478 651 22 743 639 23 798 701 22 816 760 21 983 217 23 797 743 20 06 2 224 17 500 632 Toplam 40 347 719 44 736 957 50 664 458 56 473 035 62 865 574 67 803 927 71 031 049 73 722 988 Kentsel 1 997 503 1 969 974 2 535 177 4 051 596 4 936 258 5 204 113 5 992 316 6 708 000 Kırsal 2 558 320 1 964 677 2 118 249 2 974 893 3 122 053 3 501 892 3 040 298 2 715 231 Toplam 4 555 823 3 934 651 4 653 426 7 026 489 8 058 311 8 706 005 9 097 445 9 423 231 Antalya Kentsel 223 089 367.863 397.712 602 194 866 529 936 240 1 167 486 1 392 974 Kırsal 446 268 380.843 493.437 530 017 643 087 783 511 666 345 585 359 Toplam 669 357 748.706 891.149 1 132 211 1 509 616 1 719 751 1 858 926 1 978 333 Merkez Kentsel 130 774 173 501 261 114 378 208 512 086 603 190 799359 1 001 318 Kırsal 81 471 86 404 77 703 70 565 94 810 110 939 675665 45 560 Toplam 212 245 259 905 338 817 448 773 606 896 714 129 883 213 1 046 878 Akseki Kentsel 5 141 6.815 8 353 11 023 12 599 10 563 5 665 3 441 Kırsal 22 660 21.788 26 958 19 206 32 001 31 904 18 933 12 471 Toplam 27 801 28.603 35 311 30 229 44 600 42 467 24 615 15 912 Alanya Kentsel 18 520 22.190 28.733 52 460 117 311 88 346 93 918 98 627 Kırsal 44 715 51.958 58.347 76 646 118 573 169 325 158 100 149 659 Toplam 63 235 74.148 87.080 129 106 235 884 257 671 252 414 248 286 Elmalı Kentsel 10 184 11.816 12.280 12 384 13 202 14 561 14 603 14 636 Kırsal 24 997 28.770 28.077 22 940 22 460 25 480 24 141 23 120 Toplam 35 181 40.586 40.357 35 324 35 662 40 041 38 755 37 756 Finike Kentsel 4 200 4.239 5.034 6 700 10 397 9 746 10 596 11 329 Kırsal 19 717 21.222 24.742 27 876 30 491 32 341 33 690 34 809 Toplam 23 917 25.461 29.776 34 576 40 888 42 087 44 292 46 138 Gazipaşa Kentsel 6 696 7.991 10.221 13 697 15 324 16 536 19 367 21 976 Kırsal 22 018 23.615 27.383 27 143 27 883 28 005 27 187 26 549 12
Gündoğm uş Toplam 28 714 31.606 37.604 40 840 43 207 44 541 46 712 48 525 Kentsel 2 078 2.325 3.052 4 554 4384 5 021 3 003 1 991 Kırsal 14 473 16.019 14.896 15 855 21 639 16 492 10 384 7 172 Toplam 16 551 18.344 17.948 20 409 26 023 21 513 13 390 9 163 İbradı Kentsel - - - 4 215 4434 6 991 3 434 1 944 Kırsal - - - 12 911 2769 3 835 2 193 1 402 Toplam - - - 17 126 7 203 10 826 5 639 3 346 Demre Kentsel - - - 13 793 13 701 13 900 14 977 15 899 Kırsal - - - 6 863 8704 8 270 8 763 9 179 Toplam - - - 20 656 22 405 22 170 23 741 25 078 Kaş Kentsel 2.493 3.158 4.002 4 560 7 916 6.361 6 730 7 041 Kırsal 45 272 47.482 52.681 35 909 38 923 41.158 43 836 46 104 Toplam 47 765 50.640 56.683 40 469 46 839 47.519 50 567 53 145 Kemer Kentsel - - - 8 449 12 777 17.255 19 135 20 785 Kırsal - - - 14 819 20 889 37.837 22 818 15 225 Toplam - - - 23 268 33 666 55.092 43 501 36 010 Korkuteli Kentsel 10 334 10.615 12.039 13 381 14 089 16.521 18 629 20 508 Kırsal 34 258 34.660 34.973 32 734 34 540 35.059 32 105 29 922 Toplam 44 592 45.275 47.012 46 115 48 629 51.580 50 938 50 430 Kumluca Kentsel 7 704 7.977 12.150 17 166 22 106 25.081 28 479 31 525 Kırsal 21 422 21.169 23.543 27 668 34 187 36.289 35 072 34 127 Toplam 29 126 29.146 35.693 44 834 56 293 61.370 63 713 65 652 Manavgat Kentsel 10 804 14.255 21.520 38 498 79 444 71.679 80 992 89 307 Kırsal 57 614 59.256 66.027 77 233 94 910 127.706 108 873 95 827 Toplam 68 418 73.304 87.547 115 731 174 354 199.385 191 337 185 134 Serik Kentsel 14 161 15.955 19.214 23 106 26 759 30.579 41 353 52 647 Kaynak: TÜİK verileri Kırsal 57 651 55.526 58.107 61 649 60 308 78.781 64 023 54 233 Toplam 71 812 71.481 77.321 84 755 87 067 109.360 107 975 106 880 İlçe bazında yukarıdaki tablodaki kırsal ve kentsel nüfuslar incelendiğinde; Merkez ilçe haricindeki tüm ilçeler 2010 yılı verilerine göre Antalya İl kentleşme oranı altında kalmışlardır. Kale (Demre) İlçesi Kaş İlçesinden ayrıldıktan sonra 1990 yılı ilk ilçe nüfus sayım sonuçlarında 0.66 kentleşme oranı ile il kentleşme oranı üzerine çıkmıştır. 1975 yılından bu yana bakıldığında Kaş İlçesi Antalya İl sınırları içerisindeki ilçeler bazında en düşük kentleşme oranına sahip ilçesidir. Ülke bazında 1975 1997 yılları arası kentleşme oranının artarak devam ettiği, ancak 2000 yılında bu oranın düştüğü, 2000-2010 yılları arasında ise yine artışa geçtiği görülmüştür. Akdeniz Bölgesindeki kentleşme oranının 1985 yılına kadar ülke ortalaması ile eşit olduğu görülmektedir. Bunun nedeni ülkemizin o yıllardaki 4 büyük şehirlerinden biri olan Adana İli ndeki verilerin Akdeniz Bölgesinde belirleyici bir faktör olduğudur. 1985 yılından sonra ülke genelinde yapılan yatırımların kentsel nüfus oranını arttırdığını, artık 4 büyük şehrin (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana) dışında da ekonomik ve sosyal gelişmelerin yaşanmaya başlandığı görülmektedir. Akdeniz bölgesinin kentleşme oranı ise 1997 yılından itibaren her ne kadar Türkiye kentleşme oranı altında kalsa da, ülke kentsel nüfus oranı ivmesini yakından takip ettiği görülmektedir. Antalya İli ne gelindiğinde kentsel nüfus oranının 1975 ten başlayarak hızla arttığı, 1990 yılı ile kırsal nüfus oranı üstüne çıktığı görülmektedir. 2010 yılına gelindiğinde Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yapılan yeni idari yapılanma sonucu kentsel nüfus oranı Akdeniz Bölgesi kentsel nüfus oranını yakalamıştır. Kaş ilçesi ise ülke, bölge ve il bazındaki gelişmelere kentsel nüfus artışı olarak 1997 yılına kadar aynı tepkiyi vermiş olsa da oran 13
olarak çok düşük kalmış, ayrıca 1997 yılından sonra da kentleşme oranı 2000 yılına kadar düşmüş, sonraki süreçte sabit kalmıştır. Ülke genelinde yaşanan kentleşme oranı artışının Kaş ilçesinde düşük seyretmesi, Kaş ilçesindeki coğrafi yapının zorluğu, ulaşılabilirliğinin henüz sınırlı olması ve benzer sebepleriyle sektörel çeşitlilik gelişiminin ilçe ölçeğinde yetersiz kaldığının göstergesidir. Tablo 8: 6360 sayılı Yasa öncesinde Kaş İlçesine bağlı Bucak ve Köylerin Cinsiyete Göre Nüfus Dağılımı (2010) İLÇE MERKEZİ BUCAK VE KÖYLER ERKEK KADIN TOPLAM ŞEHİR 3759 3282 7041 AĞULLU 351 365 716 AĞATLI 110 94 204 AKÖRÜ 253 247 500 BAYINDIR 367 359 726 BELDİBİ 178 157 335 BELENLİ 238 233 471 BELKONAK 28 26 54 BOĞAZCIK 105 83 188 ÇATALOLUK 90 78 168 ÇERLER 53 42 95 ÇUKURBAĞ 256 250 506 DİRGENLER 362 333 695 DOĞANTAŞ 342 312 654 GÖKÇEÖREN 491 460 951 GÖKÇE YAZI 82 81 163 (B)GÖMBE 795 830 1625 MERKEZ BUCAK KARADAĞ 622 600 1222 KASABA 652 608 1260 KIZILAĞAÇ 122 119 241 ORTABAĞ 115 133 248 PINARBAŞI 53 59 112 SARILAR 86 79 165 SİNNELİ 107 92 199 SÜTLEĞEN 482 459 941 UĞRAR 398 394 792 YENİKÖY 31 35 66 YEŞİLBARAK 208 195 403 CEMRE 174 170 344 DERE 88 86 174 KEMER 303 320 623 ÇEŞME 109 98 207 GÜRSU 138 155 293 SAHİLKILINÇ 146 142 288 YAYLAKILINÇ 141 147 288 BUCAK TOPLAMI 8076 7841 15917 (B)KALKAN 1717 1456 3173 AKLAR 228 208 436 BEZİRGAN 624 617 1241 ÇAMLIKÖY 138 135 273 ÇAMLIOVA 90 88 178 ÇAVDIR 1471 1403 2874 ÇAYKÖY 666 663 1329 GELEMİŞ 390 357 747 KALKAN BUCAĞI İKİZCE 106 87 193 İSLAMLAR 1030 958 1988 (B)KINIK 2806 2713 5519 (B)OVA 2362 2320 4682 PALAMUT 525 520 1045 SARIBELEN 479 459 938 ÜZÜMLÜ 687 685 1372 YAYLAPALAMUT 138 136 274 (B)YEŞİLKÖY 1674 1597 3271 14
Kaynak: TÜİK(2010) YUVACIK 193 177 370 HACIOĞLAN 135 149 284 BUCAK TOPLAMI 15459 14728 30187 İLÇE TOPLAMI 27294 25851 53145 İlçe nüfus yapısına bakıldığında toplam nüfus içerisinde Kaş İlçe merkezinin % 13, Merkez Bucağın % 30, Kalkan Bucağı nın da %57 lik oranlara sahip olduğu görülmektedir. Bu durumda Kalkan Bucağı'nın Merkez Bucağı na oranla daha fazla nüfus barındırdığı, bunun nedeninin de tarımsal faaliyetlere daha uygun bir topoğrafyaya sahip olan ve Kalkan Bucağı içerisinde yer alan Ova, Kınık ve Yeşilköy Beldelerinde örtü altı ve sulu tarım faaliyetlerinin yoğun yapılması ve ekonomik açıdan da avantajlı olmasıyla bu beldelerin nüfuslarını elinde tuttuğundan kaynaklandığı söylenebilir. Yaş Grupları Tablo 9: İlçe Nüfusunun Yaş Gruplarına Dağılımı (2000-2010) 2000 2010 Cinsiyet Toplam Cinsiyet Toplam Erkek Kadın Kişi % Erkek Kadın Kişi % 0-4 2062 1930 3992 8,4 2036 1970 4006 7.6 5-9 2047 1903 3950 8,3 2044 1856 3900 7.3 10-14 1964 1864 3828 8.0 2215 2083 4293 8.1 15-19 1925 1875 3800 7,9 1988 1815 3803 7.2 20-24 1658 1970 3628 7,7 1743 1717 3460 6.5 25-29 2342 2259 4601 9,7 2162 2057 4219 8.0 30-34 2247 1901 4148 8,8 2203 2097 4300 8.1 35-39 2124 1828 3952 8,3 2382 2124 4506 8.4 40-44 1553 1316 2869 6,2 2109 1907 4016 7.6 45-49 1348 1209 2557 5,3 2039 1803 3842 7.2 50-54 1097 1141 2238 4,7 1451 1363 2814 5.3 55-59 1027 1072 2099 4,5 1314 1242 2556 4.8 60-64 875 891 1766 3,7 966 1076 2042 3.8 65-69 866 831 1697 3,5 859 875 1734 3.3 70-74 616 601 1217 2,6 694 710 1405 2.6 +75 540 637 1177 2,4 1088 1156 2244 4.2 TOPLAM 24291 23228 47519 100 27294 25851 53145 100 Kaynak : TÜİK (2000-2010) Kaş İlçesi nde yaşayan nüfus içerisinde kadın-erkek ve yaş grupları oranına baktığımızda, 2000 yılında toplam nüfus içerisinde kadın nüfusunun % 48.9 oranı, 2010 yılında da % 48.7 oranıyla erkek nüfusundan biraz daha az yer kapladığı, yine de ilçede kadın-erkek nüfus oranının çok az farkla dengede olduğu görülmektedir. Yaş gruplarına göre bakıldığında da 2000 yılında en büyük oranın 25-29 yaş grubuna, 2010 yılında ise 35-39 yaş grubuna ait olduğu görülmektedir. 2000 ve 2010 yılları kıyaslandığında ise 0-39 yaş grubu aralığındaki nüfus oranın genel olarak azaldığı, diğer yaş gruplarındaki nüfus oranının ise genel olarak artış gösterdiği, özellikle de yaşlı nüfusun (+75) % 2.4 ten % 4.2 oranına yükseldiği gözden kaçmamaktadır. Dolayısıyla 2000 yılından 2010 yılına gelindiğinde Kaş İlçesinde genç nüfusta bir azalma, yaşlı nüfusta ise artış olduğu görülmektedir. 3.3.2.EKONOMİ Antalya İline bağlı ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasını gösteren tablo 10 na göre; sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması bakımından 2004 yılında 872 ilçe içerisinde Antalya Merkez İlçesi nin 6.sırada, Kaş İlçe sinin 321. sırada olduğu, İl içerisindeki gelişmişlik sırasına göre Antalya Merkez İlçesi nin 1.sırada,Kaş İlçe sinin 11. sırada yer aldığı görülmektedir. İl içerisinde gelişmişlik sırası açısından en üst sırayı Merkez İlçe ve ardından Kemer İlçesi almaktadır. Kaş İlçesi ise il içerisinde 11.sırada yer almakta, ilçeyi Korkuteli, Gazipaşa, Akseki ve Gündoğmuş İlçeleri takip etmektedir. 15