TÜBİTAK BİDEB Lise Öğretmenleri(Fizik, Kimya, Biyoloji, Matematik) Proje Danışmanlığı Eğitimi Çalıştayı Lise 1(Çalıştay 2011) ME² (Matematik Eğitiminin Ehemmiyeti) Grubu Proje Sunumu Kepez/ÇANAKKALE TEMMUZ 2011
FONKSİYON ÖĞRENİMİNDEKİ KAVRAM YANILGILARINI ÖNLEYİCİ YÖNTEMLER PROJE DANIŞMANLARI Doç. Dr. Necla TURANLI Hacettepe Üniversitesi Ankara Doç. Dr. Erdal EKİCİ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Çanakkale PROJE EKİBİ Melike EROL Engin KARAMAN Erdal YOKUŞ
PROJENİN AMACI 9. Sınıf öğrencilerine fonksiyon kavramını öğretmek bunuyaparkendekavramyanılgısı oluşturmalarını engellemek 9. Sınıflarda anlatılan fonksiyon konusunun, tanımı ile ilgili kavram yanılgısı oluşumunu engellemeyi hedefleyen etkinlik geliştirmek 9. Sınıflarda anlatılan fonksiyonlarda grafik çizimi ile ilgili kavram yanılgısı oluşumunu engellemeyi hedefleyen materyal hazırlamak
GİRİŞ Diğer derslere göre matematik dersi daha güçlü bir sıralı yapıya sahiptir (Altun, 1998). Fonksiyonlar, ortaöğretim matematik dersi programı için merkezi ve ileri konuları organize edicidir.
Öğrencilerin çoğunun fonksiyon konusuyla ilgili kökleşmiş kavram yanılgılarına sahip oldukları yapılan birçok gözlemde fark edilmiştir. Bu durum ise; öğrencilerin bir fonksiyonu tanımlayabilmelerini, fonksiyonun grafiğini çözümlemelerini ve yorumlamalarını şüphesiz engellemektedir.
Sıralanan durumlar göz önüne alındığında fonksiyon konusunun öğretiminde kavram yanılgısını engelleyici düzenlemeler yapılmasının önemi fark edilmiştir. Fonksiyonlarda kavram yanılgısını engellemeyi hedefleyen etkinlik düzenlemek ve materyal hazırlamak amacıyla 9. sınıflarda anlatılan fonksiyon konusunda kavram yanılgısını önleyici ne tür düzenlemeler yapılabilir? sorusuna bu çalışma ile cevap aranmıştır.
PROJEDEKİ UYGULAMALARIMIZ 1. uygulamamızda öğrencilerle aileler arasında yapılan eşleşme halleri dramatize edilmiş ve bu sayede eşlemenin fonksiyon olup olmadığı belirlenmiştir.
2. uygulamamızda ise; belirlenen hallerin «eşleşmeyi görselleştirme» materyalinde grafiği çizilmiştir.
3. uygulamamızda paketlerle kargo şirketleri arasında eşleşme hallerinin fonksiyon belirtip belirtmemesi incelenmiştir.
4. uygulamamızda materyal yardımıyla eşleşme hallerine uygun olarak grafikler çizilmiştir.
MEB tarafından düzenlenen gönül köprüsü projesi kapsamında kültürler arası kaynaşma ve tanışma amacıyla Bolu İli nden Çanakkale İli ne gelen Zehra KARA, Tansu AKSU ve Tansu CAN isimli 3 öğrenci; Demet öğretmenin kontrolü altında gönüllü aileler tarafından misafir edilecektir. Demet öğretmenin öğrencilerle, bu öğrencileri misafir edecek gönüllü aileleri eşleşme durumları canlandırılacaktır. Eşleşmede, aileler misafir edecekleri öğrenci sayısını kendileri belirleyecektir.
Tablo 1: Öğrenci - Gönüllü Aile eşleştirmesi (I. Durum) Öğrenci Adı Soyadı Gönüllü Aile Zehra KARA Melek YILMAZ (YILMAZ ailesi temsilcisi) Tansu AKSU Kenan ŞEN (ŞEN ailesi temsilcisi) Tansu CAN Canan AKIN (AKIN ailesi temsilcisi) Fatih ESKİ (ESKİ ailesi temsilcisi)
Gönüllü ailelerden kişiler misafir edecekleri öğrencileri karşılamak için otobüs terminaline giderler. Zehracığım, ben seni misafir edecek olan aileden geliyorum. Ben Melek. Hoş geldin! Burada bulunduğun zamanı eğlenceli ve güzel anılarla geçirmen için elimizden geleni yapmaya çalışacağız. Burada bulunduğum için çok heyecanlı ve mutluyum. Ailemin size çok selamlarını getirdim. Melek YILMAZ: Zehra: Tansu AKSU ve Deniz AKIN, Tansu CAN ve Fatih ESKİ arasında da benzer karşılama diyalogları olmuştur. Bu durumun sonunda öğrenciler, problemsiz bir şekilde misafir olacakları gönüllü ailelerin evlerine yerleştirilmişlerdir. Bu eşleştirmede Canan AKIN ın herhangi bir öğrenciyi misafir edememesi bir sorun oluşturmamıştır.
Tablo 2: Öğrenci - Gönüllü Aile eşleştirmesi (II. Durum) Öğrenci Adı Soyadı Gönüllü Aile Zehra KARA Melek YILMAZ (YILMAZ ailesi temsilcisi) Tansu AKSU Kenan ŞEN (ŞEN ailesi temsilcisi) Tansu CAN Canan AKIN (AKIN ailesi temsilcisi) Fatih ESKİ (ESKİ ailesi temsilcisi)
AKIN ailesi 3 öğrenciyi de misafir etmek istediklerini Demet öğretmene bildirerek izin aldıkları için Zehra KARA, Tansu AKSU ve Tansu CAN ı otobüs terminalinde aramaktadırlar. Çocuklar hepiniz hoş geldiniz. Üçünüzü de misafir etmekten büyük memnuniyet duyacağım. Canan: Sonunda Canan ailesi, misafir edecekleri 3 öğrenciyle evlerine giderler. Böylece bir ailenin birden fazla öğrenciyi misafir etmesi, öğrencilerin yerleştirilmesinde herhangi bir sorun oluşturmamıştır.
Tablo 3: Öğrenci - Gönüllü Aile eşleştirmesi (III. Durum) Öğrenci Adı Soyadı Gönüllü Aile Zehra KARA Melek YILMAZ (YILMAZ ailesi temsilcisi) Tansu AKSU Kenan ŞEN (ŞEN ailesi temsilcisi) Tansu CAN Canan AKIN (AKIN ailesi temsilcisi) Fatih ESKİ (ESKİ ailesi temsilcisi)
Demet öğretmen misafir öğrencilerle gönüllü aileleri eşleştirme yaparken isim benzerliğinden dolayı Tansu AKSU yu hem ŞEN ailesiyle hem de ESKİ ailesiyle eşleştirmiştir. "Sizde mi Tansu AKSU yu bekliyorsunuz? " Bizim evde de yoğun bir hazırlık yapıldı Tansu için. " Evet, Tansu için günlerdir hazırlanıyoruz " Kenan: Fatih: Tansu AKSU: (şaşkınlıkla) İyi ama ben iki farklı yerde aynı anda bulunamam ki! Tansu CAN: (üzgün bir halde) Peki beni karşılamaya gelen kimse yok mu? Sonunda Tansu AKSU, birden fazla aile ile eşleştirildiğiiçinvetansucanhiçbir aile ile eşleştirilmediği için mutsuz bir şekilde Demet öğretmene gelip durumu düzeltmesini beklemeye başlamışlardır.
Burada da görüldüğü üzere bir kişinin aynı anda iki yerde olmasının imkansız olduğu ve bir öğrencinin de açıkta kalmasının imkansız olduğu göz önüne alındığında bu olayın fonksiyonlara da yansıması da paralel olacaktır. O halde kuralımız, öğrencilerden oluşan tanım kümesinde açıkta eleman kalmayacak şekilde eşleştirme yapılmalı ve tanım kümesindeki bir eleman sadece bir eşleşme yapabilmeli. Aksi takdirde yukarıdaki sorun ortaya çıkacaktır.
ÖNERİLER Bu ve benzer projeler yardımıyla fonksiyonların hayatın değişik alanlarında kullanıldığı gösterilebilir. Fonksiyon türleri ve bir fonksiyonun tersi ile ilgili özellikler anlatılırken de benzer materyaller kullanılabilir. Bu projedeki gibi drama ve materyal desteğiyle üst sınıflarda fonksiyonun kullanıldığı konuların öğrenciler tarafından kolay öğrenilmesi sağlanabilir.
1) Altun, M. (1998). Matematik Öğretimi. Açıköğretim Fakültesi Yayınları, No:591. 2) Carlson, M. ve Oehrtman, M. (2005). Key Aspects of Knowing and Learning the Concept of Function. The Mathematical Association of America (Research Sampler).
TEŞEKKÜR Bu çalıştayı koordine eden ve bu projeyi yapmamıza vesile olan çalıştay koordinatörü Prof. Dr. Mehmet AY a, sunuları ve çalışmalarıyla bizi aydınlatan aynı zamanda yönlendiren danışmanlarımız Doç.Dr. Necla TURANLI ya ve Doç. Dr. Erdal EKİCİ ye konferanslarıyla bilgilerini paylaşan tüm akademisyen hocalarımıza, TUBİTAK ve BİDEB e, materyel temininde gösterdiği hassasiyetten ve ilgisinden dolayı matematik alanı sorumlu teknisyeni Gözde GÜLŞİN e, bilgisayar konusunda proje ekibimize sağladığı teknik destekten dolayı çalıştay teknik elemanı Mümin Tansu DÖNMEZ e, diğer tüm çalıştay ekibine, AOTML çalışanlarına ve tüm katılımcı arkadaşlara; teşekkür ederiz.