YER KABUĞUNUN TARĠHĠ DÖRDÜNCÜ ZAMAN KUATERNER ZAMANLAR BUZUL ÇAĞI SONRASI (POSTGLASİYA L) BUZUL ÇAĞI (PLEİSTOSEN) SÜRE- YIL 2,5 Milyon BAŞLICA OLAYLAR İklimin giderek ısınarak bugünkü şartlara geçişi. Şimdiki deniz seviyesine erişilmesi. Eski uygarlıkların doğuşu ve gelişmesi. Kültür bitkileri ve evcil hayvanlar. Şiddetli soğuma ve buzul çağları. Deniz ve karaların seviyesinde oynamalar, İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının oluşumu, insanın ortaya çıkması ve ilk prehistorik kültürler. (Tarih öncesi çağlar) ÜÇÜNCÜ ZAMAN (TERSİYER) İKİNCİ ZAMAN (MEZOZOİK) 63 Milyon 160 Milyon BİRİNCİ ZAMAN (PALEOZOİK) 345 Milyon İLKEL ZAMAN (PREKAMBRİYEN VE ARKSEN) 5 Milyar Türkiye de ve Dünya da şiddetli yerkabuğu hareketleri, Alp Kıvrımlarının oluşumu ve eski kıta kütlelerine eklenmesi. Şiddetli volkanik olaylar. Yerkabuğunun parçalanmağa devam ederek kıtalar arasında Atlas ve Hint okyanuslarının belirmesi. Türkiye de linyit, petrol, tuz ve boraks yataklarının oluşumu. Zamanın sonlarında hemen hemen bugünkü hayvan ve bitki ürünlerinin ana çizgileriyle ortaya çıkması. Büyük ölçüde tortullaşma ve birikmeler. Alp kıvrımlarının hazırlık dönemi. Yerkabuğunun kırıklarla parçalanarak ayrı kıtalara bölünmeğe başlaması, Dünya nın muhtelif bölgelerinde şiddetli kıvrılmalar. Kıtaların ve bu kıvrımların eklenmesiyle büyümesi. Türkiye de ve daha birçok ülkede gür bitki topluluklarının kömürleşerek taşkömürü yataklarının meydana gelişi. En eski kıvrımlarla kıtaların çekirdek kısımlarının oluşumu. Zamanın sonlarında bakteriler, alg lar gibi ilk canlıların ortaya çıkması,
- Alp Orojenik kuģağında yer alır - Ortalama yükseltisi 1132 m dir. - Engebeli bir arazi yapısı vardır. - Rusya platformu ile Arabistan Bloğu arasında sıkıģarak yükselen Anadolu nun kuzeyinde -- Kuzey Anadolu dağları -- Güneyinde ise Toros dağları uzanmaktadır. - Türkiye Dağları kuzeyden güneye yükselerek su üstüne çıkmıģtır. - Türkiye topraklarında tüm jeolojik zamanlara ait araziler yer alır. - Ġç kuvvetler ile dıģ kuvvetlerin karģılıklı etkileģimi sonucunda çeģitli yer Ģekilleri oluģmuģtur. - Bugünkü yer Ģekillerinin oluģmasında orojenez ve epirojenez hareketlerinin rolü vardır TÜRKĠYE ARAZĠNĠN JEOLOJĠK DEĞĠġĠMĠ TÜRKĠYE ARAZĠSĠNĠN OLUġUM SÜRECĠ
ĠLKEL ZAMAN (PREKAMBRĠYEN) - 4.5 milyar yıllık yeryüzü tarihinin 570 milyon yıl öncesine kadar olan büyük bölümü Prekambriyen devir olarak bilinir. - Bu dönemin sonunda ilk canlı nüveleri ortaya çıkıyor. - Bu devrede oluģan arazi örneklerine Türkiye de bazı orojenik kıvrımların tabanında rastlanmaktadır.
BİRİNCİ JEOLOJİK ZAMAN (PALEOZOİK) - 325 milyon yıl süren bu devrede Türkiye nin bulunduğu alan büyük ölçüde denizlerle kaplıydı. - Bugünkü masif alanlar (mermer, gnays, kuvarsit, şist ten oluşan kütleler) ada şeklindeydi. - Bu masiflerin oluşmasında volkanik faaliyetler ve metamorfizma etkilidir. - Bu masiflar; Marmara da Istranca dağ. Uludağ ve Kaz dağları, Ege de Saruhan, Menteşe dağ., Ordovisyen Dönemi. 495-440 myö arası. Deniz omurgasızlarının çeşitlenmesi - İç Anadolu da Kırşehir ve Niğde masifleri - Karadeniz de Kastamonu yakınlarındaki Devrekani masifi, - Akdenizde Alanya, - Doğu Anadolu da Bitlis ve Pötürge masifleri bu dönemde oluşan masiflerdir. - Zonguldak çevresindeki taş kömürü yatakları bu dönemde oluşmuştur.
ĠKĠNCĠ JEOLOJĠK ZAMAN (MESOZOYĠK) - Birinci zamanda meydana gelen kıvrımlı yüzeyler aģınarak düzleģmiģ ve düzleģen yüzeyler zaman içinde denizlerin yükselmesiyle sular altında kalarak yeni tortulanma alanları oluģturmuģtur. - Bu zamanda Anadolu nun kuzeyi ve güneyinde yer alan Tetis jeosenklinaline yoğun tortulaģma olayları gerçekleģmiģtir. - Kuzey Anadolu ve Toros dağ kuģakları bu zamandan kalma jeolojik arazilerdir. (henüz dağlar oluģmadı) Mesozoyik Dönem'den, okyanuslarda yaşamış bir krokodil iskeleti
ÜÇÜNCÜ JEOLOJĠK ZAMAN (TERSĠYER) - Tersiyer baģlarında ülkemiz kurak ve sıcak iklimin etkisi altında kalmıģ, - Çankırı ve Sivas çevrelerindeki kapalı havzalarda buharlaģma sonucu jipsli tortullar oluģmuģtr. - Anadolu nun büyük bölümü kara haline gelmiģtir. Bu dönem uçan dinazorların yok olması ile başlar - Alp orojenezinin Ģiddetlendiği bu devrin ortalarında Kuzey Anadolu Dağları ve Toros dağları ortaya çıkmıģtır. - Anadolu bütün olarak yükselirken, Akdeniz ve Karadeniz çanakları derinleģmiģtir. - Nemli ve sıcak iklim Ģartlarının yaģandığı bu dönemde gür ormanlar yetiģmiģtir. - Bu bitki örtüsü ve diğer organik maddelerin göl ortamlarında birikmesi sonucunda zamanla linyit ve petrol yatakları meydana gelmiģtir. - Bu zam. sonlarında ülkemizde tuz ve boraksit yatakları oluģmuģtur
ÜÇÜNCÜ JEOLOJĠK ZAMAN (TERSĠYER) - Bu devirde, dağlar, Ģiddetli aģınım sonucunda hafif dalgalı düzlükler haline gelmiģtir. (platolar) - Tersiyer sonlarına doğru Doğu ve Ġç Anadolu bölgelerinde çeģitli volkanik faaliyetler yaģanmıģtır. - Bu zamanın sonlarına doğru, Arabistan yarımadasının sıkıģtırmasıyla Doğu Anadolu nun bulunduğu alan yükselmiģtir - Batı Anadolu nun güneybatıya doğru kayarak geniģlemesi sonucunda da kırıklar oluģmuģtur. - Bu kırıkların en önemlileri Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Batı Anadolu daki fay hatlarıdır. - Bu durum Türkiye nin etkin bir deprem kuģağında yer almasına neden oluģtur.
DÖRDÜNCÜ JEOLOJĠK ZAMAN (KUVATERNER) - Türkiye bugünkü görünümüne Kuvaterner de kazanmıģtır. - Kuzey Anadolu ve Toroslar daki yükselmeler bu jeolojik zamanda devam etmiģ, - Fay kuģakları boyunca çökme ve yükselmeler meydana gelmiģtir. - Bu dönemde Ege Denizi nin bulunduğu saha çökmüģ, daha sonra akarsu vadileri olan Ġstanbul ve Çanakkale boğazları oluģarak Akdeniz ile Karadeniz birleģmiģtir. İklim değişmeye başladı ve kara memelilerinin yaşamı için uygun ortam oluştu. Günümüz - Ġklim değiģikliklerine bağlı olarak yüksek dağlık alanlar buzullarla kaplanmıģtır. - Bu devirde dört büyük buzul devri yaģanmıģtır. - Ayrıca artan volkanik faaliyetlere bağlı olarak Süphan, Nemrut (en son 1442), Erciyes, Tendürek. Hasan Dağı ve Karacadağ gibi volkanik dağlar oluģmuģtur.