Aslı: İngilizce OKUNUNCAYA KADAR AMBARGOLUDUR. OKUNAN METİN GEÇERLİDİR. İSLAM KONFERANSI ÖRGÜTÜ GENEL SEKRETERİ SAYIN PROF.EKMELEDDİN İHSANOĞLU NUN EKONOMİK VE TİCARİ İŞBİRLİĞİ DAİMİ KOMİTESİNİN 26. OTURUMU NDAKİ KONUŞMASI (5-8 Ekim 2010, İstanbul) Rahman ve Rahim olan Allahın adıyla Ekselansları, İSEDAK BAŞKANI Ekselansları, Delegasyon Başkanları Değerli Delegeler, Değerli Hanımefendiler ve Beyefendiler Allahın Rahmeti ve Bereketi Üzerinizde Olsun Geleneksel olarak Türkiye nin İstanbul kentinde düzenlene gelen İSEDAK ın Yirmi Altıncı toplantısına hitap etmek benim için büyük bir ayrıcalık ve kıvanç kaynağıdır. İzin verirseniz öncelikle, İKT nin ekonomik işbirliği gündemini belirlemekle görevli, teşkilatın bu değerli Daimi komitesinin başkanlığını yürüten Ekselansları, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ü tebrik etmek isterim. İSEDAK ın, 2005 yılında Mekke El Mükerremeh teki 3. Olağanüstü Zirvesi nde İKT Liderleri tarafından onaylanan İKT On Yıllık Eylem Programı nın uygulanmasının kolaylaştırılmasında öncülük etmiş olması memnuniyet vericidir. Bu vesileyle, İKT Genel Sekreterliği ile sergiledikleri sürekliği işbirliği sayesinde, bu yüce kuruluşun, İKT Dış İşleri Bakanları Konseyi nin ve hatta İKT Üyesi Ülkeler Krallar ve Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi nin aldığı çeşitli kararların takip edilmesinde, hiç de azımsanmayacak katkılar sağlayan İKT Kurumlarına ve Üye Ülkelere takdirlerimi ifade etmek isterim. Bu oturum, önemli olmasının yanı sıra aynı zamanda tarihi bir özellik taşımaktadır. Zira, bir İSEDAK zirvesine de tanıklık eden, 25. İSEDAK Oturumunun hemen ardından gerçekleştirilmektedir. İKT On-Yıllık Eylem Programı nın orta vadeli gözden geçirilmesi konusunda, İSEDAK ın da dahil olduğu, üç İKT alt kuruluşunun 1
bulgularının ele alınacağı, Mısır Arap Cumhuriyeti nin Şarm El Şeyh kentinde düzenlenecek olan 12. İKT Zirvesi nden birkaç ay önce gerçekleşmektedir. Bu nedenle, bu seneki COMCEC oturumu, Teşkilatın, çeşitli programlarının uygulanmasında elde edilen başarıların değerlendirilmesi için eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Aynı zamanda, On-Yıllık Eylem Programı nda da ortaya konan bir dizi hedefin, geriye kalan beş sene içerisinde gerçekleştirilmesinin yollarını belirleyecektir. İKT liderlerinin İKT Üyesi Ülkelerin halkları için ortaya koyduğu müşterek sosyo-ekonomik refah vizyonunun hayata geçirilmesi için bir takım ek seçeneklerin gözden geçirildiği, bu tarihi oturumda: 2005 yılından bu yana İKT Genel Sekreterliği nde gerçekleştirilen reformların, İKT On Yıllık Eylem Programı çerçevesindeki çeşitli faaliyetlerin yürütülmesinde pek çok kilometre taşının geride bırakılmasına büyük katkılar sağladığını belirtmekten mutluluk duymaktayım. On Yıllık Eylem Programı ekonomik gündeminin ana unsurları, İKT-İçi Ticaretin güçlendirilmesi ve İKT toplumunun zayıf katmanlarındaki fakirliğin kökünün kazınmasına odaklanmıştır. Sayın Başkan Kıymetli Delegeler 2007 itibari ile toplam 1,5 milyarlık nüfus ile 6,3 trilyon dolarlık bir GSYH yi kapsayan İKT pazarlarına erişimi artırma hedefine katkı yapmaya devam eden, İKT- İçi Ticaretin Artırılması Yürütme Programı sayesinde İKT-İçi Ticaretin geliştirilmesi, ciddi bir ivme kazanmıştır. Aynı zamanda sermaye birikimini sağlamak ve zirai sınai verimliliği geliştirmek için rekabet gücünün ve katma değerin artırılması da amaçlanmaktadır. Yürütme Programı bu özellikleri ile İKT ülkeleri arasında ticaret alışverişlerinde hızlı bir artış sağlanması konusunda etkinliğini kanıtlamıştır. İslam Ticaret Geliştirme Merkezi (ICDT) ve Uluslararası İslami Ticaret Finansman Şirketi (ITFC) gibi ilgili İKT ticaret organlarının artan faaliyetlerinin, İKT-içi ticaretin 2004 deki 271,45 milyar Dolar seviyesinden 426.75 milyar Dolara doğru yukarı bir hareket içinde olması (bir başka deyişle 2004 teki %14.5 düzeyinden 2009 da 16.65% e çıkması) mutluluk vericidir. Bu son rakam küresel mali krizin de etkisiyle 2008 yılında 551 milyar Doların da altına inmiştir. Buna karşın, İKT Genel Sekreterliği kendi payına 2015 yılında %20 İKT-İçi ticaret hedefine ulaşılmasına yönelik tüm faaliyetleri yürütmeye devam etmiştir. Bu doğrultuda ve planlanmış diplomatik girişimlerimiz sayesinde, 2005 ten bugüne kadar, rekor niteliğinde 57 yeni imza ve 35 onayı gerçekleştirmek mümkün olmuştur. 2
Bu girişimler sonucunda, İKT Tercihli Ticaret Sistemi (TPS-OIC) ile ilgili iki enstrüman yürürlüğe girmiş olup, 57 üye ülkenin aralarındaki gümrük tarifelerini ve ticaretin önündeki engelleri kaldıracak olan Menşe Kuralları Anlaşması da geriye kalan bir ülkenin onayını müteakip yürürlüğe girecektir. Öte yandan, ticaretin geliştirilmesi ve finansmana yönelik alınan tedbirler artmaktadır ve bu durum 2009 itibarı ile İKT Kuruluşları tarafından verilen 2,166 milyar Dolarlık, finansman onaylarında da gözlemlenmektedir. Ticari alışverişin önündeki engeller incelendiğinde, ülke içi kurumsal yapıların iyileştirilmesi gibi güçlü ulusal girişimlere duyulan ihtiyaç son derece artmıştır. İşte bu sebepledir ki, bu oturuma katılan delegeler, çeşitli İKT kuruluşları tarafından yürütülen kapasite artırımı projelerini desteklemelidirler. Bu da, ticaret alanında İKT- İçi işbirliğini artırmak için ulusal ticaret programlarının uyumlulaştırılmasının da yolunu açacaktır. İKT Üyesi Ülkelerin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) müzakerelerini yürütebilme kapasitelerini artırmaya yönelik üzerinde anlaşmaya varılmış tedbirlerin yanı sıra; Ticaret alanında bölgesel çerçevelerin hayata geçirilmesine yönelik öneriler de mevcuttur. Bu toplantının, İKT içi ekonomik entegrasyon için blok oluşturma amacıyla bölgesel gruplaşmaların rolünü göz önünde bulundurması gerekmektedir. Sonuç olarak, İKT Üyesi Ülkeler ticaretin serbestleştirilmesinin, verimliliğin artırılması, dengeli bir ekonominin oluşturulması, teknoloji transferi, bölgesel kalkınma ve sosyo-kültürel anlayışın geliştirilmesi için en uygulanabilir mekanizma olduğu konusunda hem fikirdirler. Ekselansları Değerli Delegeler İKT ülkelerinde rekabet gücünün artırılması hedefinin teşvik edilmesi ihtiyacı, tarım ve gıda sektöründe işbirliğinin güçlendirilmesi konusuyla yakından alakalıdır. On Yıllık Eylem Programında belirtilen göreve ek olarak, 2005 yılında mihenk taşı niteliğindeki İKT taslağının kabulünü takip eden üçlü gıda, enerji ve finans krizleri bu alana daha fazla önem verilmesi ihtiyacını doğurmuştur. İKT Pamuk Eylem Planı çerçevesinde, artık finansman aşamasına gelmiş olan on altı projenin gözden geçirilmesi ve onaylanmasının başarıyla gerçekleştirildiğini bildirmekten mutluluk duymaktayım. Buna ilaveten, 27-28 Eylül 2010 tarihlerinde Kazablanka da gerçekleştirilen Pamuk Eylem Planı 4. Yürütme Komitesi Toplantısında bu hayati öneme sahip ekonomik sektörün rehabilitasyonu için yeni projeler tavsiye edilmiş ve onaylanmıştır. Bu nedenle İKT Pamuk Eylem Planının 2011 ila 2016 yılları arasını da kapsayacak 3
şekilde uzatılması teklifi de dahil olmak üzere bu toplantıda yapılan önemli tavsiyelerin tarafınızca dikkate alınmasını bekliyorum. Bunu yaparken de, değerlendirmelerimizin, kısıtlı kaynak meselesine eğilmesi ve bu sayede çeşitli İKT proje ve programlarının zamanında uygulanmasının sağlanması gerekmektedir. Buna bağlı olarak, Gıda Güvenliği ve Tarımsal Kalkınma programları da İKT Üyesi ülkelerdeki halkların yoksul ve zayıf kesiminde temel refaha yönelik çabalarda önem kazanmıştır. Bu aynı zamanda, Binyıl Kalkınma Hedeflerine ulaşmayı da içine alan kapsamlı bir ekonomik işbirliği ortaklığı kapsamında bölgesel ve uluslararası kuruluşlarla olan ilişkilerimizde, güncel bir konu halini alan yoksulluğun azaltılması çerçevesi içerisindedir. Dünyada, yaklaşık 1.02 milyarlık gıda güvenliğinden yoksun insan olduğu tahmin edilmekte; bu tahminlere göre de İKT Üye Devletlerinin 57 sinden 41 i gıda yoksunu ülkeler olarak kabul edilmektedir. Gelişmekte olan ülkelere yönelik Resmi Kalkınma Yardımının yaklaşık %11 ine tekabül eden oranda gıda yardımı alan bu ülkeler, gıda yoksunluklarını gidermek için her yıl tahmini 24.5 milyar dolar civarında paraya daha ihtiyaç duymaktadır. İKT nin, tarım ve gıda güvenliği konusunda, herhangi bir politikası olmamasına rağmen, bu konuda önemli refleksler sergiliyor olması memnuniyet vericidir. İzin verirseniz, bu bağlamda hem İSEDAK Gıda Güvenliği Görev Gücü hem de İKB Cidde Deklarasyonu kapsamında Gıda ve Tarım Örgütü ile devam etmekte olan ortaklığımızdan bahsetmek istiyorum. Gıda güvenliği programlarının ortaklık finansmanını içeren bu teknik işbirliği düzenlemeleri, İKT ekonomik gündeminin hızlı ve etkin bir şekilde uygulanmasının sağlanmasını teminen, İKT nin benimsemeyi amaçladığı kapsamlı yaklaşıma mükemmel bir örnek teşkil etmektedir. Uluslararası kuruluşlarla geliştirilmekte olan bu ortaklık da Sınır Ötesi Parklar ve Batı Afrika da Koruma Altındaki Alanlar Ağında Sürdürülebilir Turizm Kalkınmasına ilişkin Bölgesel Projenin uygulanmasının faydalı olduğunu kanıtlamıştır. Bu oturumun, gıda güvenliği üzerine son dönemde gerçekleştirilmiş olan uzman toplantıları ve üst düzey toplantılarının bulgularının, kuruluşumuzun gıda güvenliği hedeflerinin gerçekleştirilmesine yönelik güvenilir bir yol haritası teşkil edecek uygulanabilir bir plana dönüştürülerek, gıda güvenliğinin geliştirilmesi alanında gerçekleştirilmiş olan kazanımları daha da artıracağını içtenlikle ümit ediyorum. 4
Sayın Başkan Değerli Delegeler Gerek İKT içi ticaret ve yoksulluğun azaltılması alanındaki; gerekse hava ve deniz ulaşımı, finans ve turizm gibi diğer sektörlerdeki etkinlikleri canlandırma çalışmalarımızı sürdürürken, On Yıllık Eylem Programı nın ivedilikle uygulanması amacıyla daha geniş bir ekonomik paydaş topluluğunu bu sürece dahil etme konusunda da gerekli önemi göstermekteyiz. Bu yaklaşım bizim kaynak yetersizliği, ulusal mülkiyetin söz konusu olmayışı ve kapsayıcı yaklaşımların eksikliği, gibi İKT ekonomik hedeflerinin vakitlice uygulanması açısından hayati önem taşıyan sorunların üstesinden gelmemizi mümkün kılacaktır. Diğer yandan Özel Sektörün ulusal yatırım ve kalkınma ajanslarıyla birlikte İKT ülkelerinin ekonomik dönüşümünde yardımcı bir rol oynayacağı gerçeği de bu yaklaşımı doğrulamaktadır. İki yüz milyar dolar varlık değerine sahip 100 kadar çok uluslu şirketin faaliyetleri, İKT nin ekonomik gündemini olumlu yönde etkileyebilir. Bu bakımdan, Özel Sektörün tamamını, ulusal uzman kuruluşları ve diğer bölgesel aktörleri, öngörülen kalkınma projelerinin hazırlık, yürütme ve izleme süreçlerine dahil etmek gerekmektedir. Bu doğrultuda İslam Ticaret Odaları faaliyetlerinin özel sektör çalışanlarının her alanda katılımıyla tamamlanması zorunludur. 14 Mayıs 2010 tarihinde Duşanbe, Tacikistan da düzenlenen 37. Dışişleri Bakanları Konseyi kapsamında, 2. İKT İş Forumu ve 13. Özel Sektör Toplantısı nın başarı ile gerçekleştirilmiş olması, Özel Sektör ve Kamu Sektörü kuruluşları arasında, İKT ülkelerinde ticaret ve yatırımı teşvik eden ümit verici bir işbirliğinin mümkün olduğunun vurgulanması bakımından son derece memnuniyet vericidir. Yakın zamanda İKT İşletme Sahipleri Birliği nin İslam Ticaret Odaları nın (ICCI) himayesi altında faaliyete geçirilmesinin, yatırımlarımızın teşviki için gereken ve arzulanan kamu-özel sektör ortaklığını harekete geçirme kapasitesi de ayrıca memnuniyet vericidir. Aynı ölçüde önem taşıyan bir başka husus da şu günlerde İKT ülkeleri arasında ekonomik işbirliği için gerekli kurumsal çerçevenin geliştirilmesi konusu üzerinde önemle durulmasıdır. 5
İslam Ülkeleri Standardizasyon ve Metroloji Enstitüsü nün (SMIIC) 2 Ağustos 2010 tarihinde İstanbul da gerçekleştirilen ilk toplantısıyla faaliyete geçmiş olmasını da bu bağlamda memnuniyetle karşılıyorum. SMIIC Tüzüğünün yürürlüğe girmesi, İKT ülkelerinin ürünlerinin kalitesini yükseltme ve uluslararası düzeyde rekabet etme kapasitesini arttıracağından, İKT ülkeleri arasında ticari mübadeleleri faaliyete geçirme arzumuzu olumlu yönde etkileyecektir. Benzer şekilde, entegrasyon konusundaki düzenlemelere yönelik bölgesel gruplaşmaların rolünün arttırılması da gıda güvenliği alanında Ekonomik İşbirliği Örgütü Genel Sekreterliği (ECO) ile öngörülen stratejik ortaklığın gerçekleştirilmesine ön ayak olmuştur. Aynı zamanda İKT ile G-8 ülkeleri arasında imzalanması planlanan mutabakat anlaşması da bölgesel ve uluslararası kuruluşlar arasında ortak ekonomik çıkarları ilgilendiren konularda işbirliği için gerekli ortaklığın inşası zemininde gerçekleşmektedir. Tacikistan ın Duşanbe kentinde son Dış İşleri Bakanları Konseyi de aynı zemin temelinde, bağımsızlığını yeni kazanmış İKT Üye Devletlerine sosyo-ekonomik kalkınmada ortaya çıkan engellerin üstesinden gelmelerine destek olmak maksadıyla Orta Asya için özel bir program geliştirilmesini tavsiye etmiştir. İSEDAK ın çeşitli sosyo-ekonomik programları kapsamında bu takdire şayan girişimle özdeşleşeceğinden son derece ümitliyim. Bölgesel ve uluslararası ortaklıklar üzerinde dururken, Birleşmiş Milletler kurum ve kuruluşları ile iki yılda bir gerçekleştirilen toplantıda kaydetmiş olduğumuz dönüm noktalarını da bir kez daha ifade fırsatını değerlendirmeme müsaade edin. İKT, bilhassa teknoloji aktarımı, sanayi kapasitesinin geliştirilmesi ve Güney- Güney işbirliğinin teşvik edilmesi gibi alanlarda karşılıklı işbirliğimizden sağlanacak çıkarların göz önünde bulundurmaya değer olduğunun daima bilincinde olmuştur. Sayın Başkan Değerli delegeler On Yıllık Eylem Programının uygulanmasının ikinci yarısına girmişken, proje finansman, mülkiyet ve İKT uygulama mekanizması konuları zorlu ve önemi haiz konular olmaya devam etmektedir. 6
Ulusal, bölgesel ve uluslararası tüm partnerlerin teşhisi ve harekete geçirilmesinin finansman yetersizlikleri konusunun ele alınmasında yardımcı bir unsur olacağına yönelik tavsiyeler bulunmaktadır. Bu oturum, ulusal kalkınma kurumlarımız arasında işbirliği ve sinerjiyi arttırmayı amaçlayan İKT Kalkınma İşbirliği Forumu nun oluşturulmasından doğan fırsatı değerlendirebilir. Bu bağlamda, dikkatimizi yoksulluğun azaltılmasını amaçlayan Kalkınma için İslami Dayanışma Fonları ile Afrika da Kalkınmaya Yönelik Özel Program fonlarının yetersizliği hususuna odaklamak gerekebilir. Bu, gerçekleştirilmek üzere fon ayrılan isabetle belirlenmiş hedeflerin hayata geçirilebilmesi için elzemdir. Önümüzdeki aylarda, Genel Sekreterlik, ilgili diğer İKT kurumlarıyla işbirliği içerisinde, ECO, GCC, ECOWAS, WAEMU, NEPAD, D8, COMESA, ECCAS gibi bölgesel kuruluşlarla İKT içi ticaretin ve İKT bölgesi için öngörülen ekonomik entegrasyonunun güçlendirilmesinde yapı taşları olarak kendi rollerinin altını çizmek üzere işbirliğine dayalı çalışmalara başlayacaktır. Ekselansları, Saygıdeğer Bakanlar, Değerli Delegeler, Teşkilatımızın uluslararası arenada önemli bir aktör olma yolunda hızla ilerlediğini gözlemlemek yersiz olmayacaktır. Teşkilatımız, dünyadaki Güney-Güney İşbirliğinin en büyük ve en etkili teşvikçisi haline gelmiştir. Bu durum 24 Eylül 2010 tarihinde New York ta gerçekleştirilen İKT Dışişleri Bakanları ile Yıllık Koordinasyon Toplantısında İKT yi Birleşmiş Milletler Örgütünün stratejik ve hayati bir ortağı olarak tanımlayan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ekselansları Ban Kimoon tarafından da açık bir şekilde dile getirilmiştir. Bu bağlamda Birleşmiş Milletlerden sonra dünyanın en büyük 2 inci uluslararası teşkilatı olmaya devam eden İKT nin bu olumlu itibarının sürdürülmesi yönündeki kesintisiz desteğinize her zaman güveniyor olacağım. Velhasıl, önündeki çeşitli konulara ek olarak, bu oturumun, ekonomik kurumlarımız tarafından yürütülen çeşitli çalışmalar esnasında tespit edilen sorunlu noktaları ele alacak olan uyumlaştırılmış uygulama mekanizmasının arzu edilirliğini dile getirmesine içtenlikle istiyorum. 7
Son olarak, Genel Sekreterlikteki ve ekonomi alanında çalışan diğer İKT kurumlarındaki meslektaşlarımıza göstermiş oldukları duruş ve bağlılık için teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Bu birliktelik ruhu, içinde bulunduğumuz yıl boyunca, İSEDAK ın vizyon ve görevinin gerçekleştirilmesinin takip edilmesinde büyük ölçüde fayda sağlamıştır. İKT nin çeşitli kurumlarında ortak eylemlerimizin temel özelliği olan işbirliği ve eşgüdüm ruhunun, yüce hedeflerimize ulaşma amacıyla sürdürüleceğine inanıyorum. Sözlerimi 26. İSEDAK oturumuna kalıcı bir başarı elde etmesi yönündeki dileğimi ifade ederek sonlandırmak istiyorum. Allah ın Selamı Rahmeti ve Bereketi Üzerinize Olsun. ------------------- --------- 8