TÜBİTAK KAMU KURUMLARI ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI (7) PROJE GELİŞME RAPORU PROJE ADI :BİTKİSEL ve HAYVANSAL ATIKLARDAN BİYOGAZ ÜRETİMİ ve ENTEGRE ENERJİ ÜRETİM SİSTEMİNDE KULLANIMI (BİYOGAZ) MÜŞTERİ KURUM (LAR) :T.C. KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ KURUM/KURULUŞ (LAR) PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ :TÜBİTAK MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ :AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ, KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAK., SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAK., EGE ÜNİVERSİTESİ GÜNEŞ ENSTİTÜSÜ RAPOR NO RAPOR TARİHİ :3 : 15.10.2008
İÇİNDEKİLER 1. TAKVİM VE KAPSAM 1.1. B U DÖNEM İÇİNDE T AMAMLANMIŞ OLAN İŞ PAKETLERİ Ö ZET GELİŞİMİ 1.2. B U DÖNEM İÇİNDE T AMAMLANMASI P LANLANMIŞ FAKAT TAMAMLANMAMIŞ İŞ PAKETLERİ, FAALİYETLER VE GEREKÇELERİ 2. TEKNİK BÖLÜM 2.1. DÖNEM İÇİNDE PROJEYLE İ LGİLİ B İLİMSEL, TEKNİK VE T EKNOLOJİK GELİŞMELER VE SONUÇLARIN TARTIŞILMASI 2.2. DÖNEM İÇERİSİNDE ELDE EDİLEN ÇIKTILAR VE SONUÇLARI 3. EKLER EK-A. B ÜTÇE TABLOLARI (1-2-3-4) EK-B. YENİ PROJE PERSONELİ ARBİS ÖZGEÇMİŞLERİ (ARAŞTIRMACILAR VE YÜRÜTÜCÜLER İÇİN) EK-C. TRANSFER T AKİP S İSTEMİ B ÜTÇE RAPOR VE YARDIMCI DEFTER Ç IKTILARI EK-D. YEMİNLİ M ALİ M ÜŞAVİRLİK PROJE HARCAMALARI DEĞERLENDİRME VE T ASDİK RAPORU (YALNIZ VAKIF ÜNİVERSİTELERİ VE ÖZEL KURULUŞLAR İÇİN) EK-E. ÖNCEKİ GELİŞME RAPORU DEĞERLENDİRMESİNDE (VARSA) B ELİRTİLEN EKSİKLİKLERE VE ÖNERİLERE VERİLEN CEVAPLAR Not: Sayfa numaraları raporunuza göre mutlaka güncellemeniz gerekmektedir. 2 2 3 5 5 9 17 17 17 17 17 17
1. TAKVİM VE KAPSAM (Her madde için yazım alanı gerektiği kadar uzatılabilir.) 1.1. Bu Dönem İçinde Tamamlanmış Olan İş Paketleri Özet Gelişimi IP No İş Paketi Adı 1 Proje Yönetimi 4 Karar Destek Sistemi (DSS) modelleme çalışmaları Atık karakterine, miktarına ve bölgesel koşullara göre modelleme Laboratuar ölçekli biyogaz sistemi çalışmaları Laboratuar ölçeğinde iki biyogaz sisteminin tasarımı ve imalatı 4.1 5 5.3 5.4 7 7.2 7.4 8 8.1 8.3 15 Biyogaz üretim deneylerinin yapılması ve raporlama Pilot ölçekli biyogaz üretim sistemi tasarımı, imalatı ve testleri Biyogaz üretim sisteminin tasarımı Biyogaz toplama sisteminin tasarım ve imalatı İlgili Dönemdeki Tamamlanma Dönem Sonu Birikimli Tamamlanma Oranı (%) Oranı (%) 16 50 15 15 50 50 33 AKD, EGE, KOU, SDÜ, KOCAELİ B. B. 20 MAM, AKD, KOU, SDÜ, EGE, KOCAELİ B. B. 37,5 42,5 50 50 İP Sorumlusu Kurum/Kuruluş TÜBİTAK MAM MAM MAM, SDU EGE MAM MAM, AKD, EGE, KOCAELİ B. B. MAM, SDÜ, EGE Ölçme ve kontrol sistemi tasarımı imalatı ve testleri Ölçme sistemleri tasarımı Kontrol sistemleri tasarımı KOU 37,5 37,5 KOU KOU Proje sonuçlarının yayılımı KOU, MAM, AKD 16 50
AÇIKLAMA: (İş paketleri kapsamındaki faaliyetler ve varsa gerekli ek bilgiler) 1. Çalışma grupları arasında koordinasyon sağlanarak proje devamlılığı sağlandı. TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezi nde proje çalışanlarının katıldığı bir toplantı düzenlendi. 2. 4 nolu iş paketi Karar Destek Sistemi (DSS) modelleme çalışmalarından oluşmakta olup bu rapor dönemi 4.1 nolu iş paketinin bir kısmını kapsamaktadır. 4.1 nolu iş paketinde biyogaz üretiminde kullanılacak atıkların karakterine, miktarına ve bölgesel koşullara göre karar destek sistemi modellemesi öngörülmüştür. Yapılan çalışmalar aşağıda özetlenmiş olup ayrıca Ekte rapor halinde sunuluştur. Yapılan Karar Destek Sistemi çalışmasının temel hedefi; biyogaz tesisi kurmak için bilgi toplayan yatırımcılara, kurulacak tesisin coğrafi konumu ve kullanılacak materyal miktarı ile özellikleri doğrultusunda bilgilendirme ve yönlendirme yapmaktır. Program; tesisin kurulacağı bölge ve kullanılacak atık karakteristikleri üzerinden tesisi modellemekte ve bilimsel yöntemler kullanarak tercik sunmaktadır. Oluşturulacak bu yazılım için bilgi desteğinin ana başlıkları: Tesiste Kullanılacak Hammadde Miktarı ve Karakteristikler Belirlenmesi Tesisten Üretilecek Biyogaz ve Metan Miktarının Belirlenmesi Taşıma Maliyetlerinin Belirlenmesi Tesis Kurulum ve İşletme Maliyetlerinin Belirlemesi Kojenerasyon Ünitesinin Yatırım ve İşletme Maliyetleri Gaz Temizleme Sistemlerinin Yatırım ve İşletme Maliyetlerinin Belirlenmesi Tesisin Ekonomik Analizi Tesiste Sağlanan CO2 Azalması olarak sıralanmaktadır. 3. Laboratuar ölçekli biyogaz çalışmaları öngörüldüğü şekilde yapılmış ve raporlanmıştır. Ayrıca tesis için kullanılacak atık reçetesi ile de denemeler yapılarak proje önerisinde öngörülen reçete ile yapılan denemeler ile kıyaslanmış ve elde edilen sonuçlar raporlanmıştır. 4. Pilot ölçekli biyogaz üretim sisteminin tasarım parametreleri netleştirilmiş, sisteme beslenecek atık reçetesi yeniden belirlenmiş, atık temin çizelgeleri oluşturulmuş ve tesis ile ilgili tüm tasarım çalışmaları bitirilmiştir. Böylelikle, 7.4 Nolu Biyogaz toplama sisteminin tasarım ve imalatı iş paketi tüm sistemin tasarımı birlikte yapıldığı için önceye alınmış ve tamamlanmıştır. Tüm tasarım parametreleri, plan ve proje çalışmaları, bu süreçte alınan çeşitli mimari ve inşaatsal dış hizmetlere ait raporlar (plankote, hali hazır vb.) ekte bir teknik rapor halinde sunulmuştur. Ayrıca tesis için ÇED raporu alınmış ve ekte sunulmuştur.
5. Ölçme ve kontrol sistemlerine ait tasarımlar tamamlanmıştır. Bu amaçla; Ölçme ve kontrol sisteminin ölçeceği ve kontrol edeceği parametreler, tesisin kurulum şeması, P&I diyagramı, elektrik kontrol projesi, PLC ve SCADA programları hazırlamıştır. 6. Proje sonuçlarının yayılımı amacıyla; Elde edilen çıktılar bir özet halinde web sitesinde yayınlamış ve web sitesi devamlı güncel tutulmuştur. Proje yürütücülerinden Prof. Dr. Osman YALDIZ tarafından "Future Sustainable Education in Turkey and Sweden" isimli AB projesinde "Tarımsal Atık Yönetimi, Biyogaz Üretimi ve Döngüsel Ekonomi isimli" bir sunu yapılmıştır. TUBİTAK MAM da yapılan toplantıda alınan karar gereği, tüm proje çalışanlarının ortaklaşa çalışması ile bir biyogaz terminolojisi oluşturulmuştur ve web sitesinde yayınlanacaktır. 1.2. Bu Dönem İçinde Tamamlanması Planlanmış Fakat Tamamlanmamış İş Paketleri, Faaliyetler ve Gerekçeleri (Tamamlanmamasının ana nedenleri öz biçimde ifade edilmelidir) Atık hazırlama ve besleme sisteminin testleri, atık hazırlama ve besleme sisteminin satınalma süreci tamamlanmadığından dolayı bir sonraki döneme sarkıtılmıştır. Bu dönem içerisinde atık hazırlama ve besleme sistemi için tüm tasarımlar tamamlanmış ve bu tasarıma uygun teknik şartname hazırlanmıştır. Konu olan sisteminin temini için gerekli meblağ itibariyle TÜBİTAK ın bağlı bulunduğu yönetmelikler gereğince ihale sürecine girilmiştir. Bundan sonraki süreç ihale sürecidir. Bunlara ek olarak gerek yapılan tesis ziyaretlerinde gerekse danışman firma ile yapılan görüşmeler sonucunda adaptasyon sorunun yaşanmaması için atık hazırlama ve besleme sisteminin teminin pilot ölçekli biyogaz üretim sisteminin imalatı ile koordine bir şeklide yapılması uygun görülmüştür. Ayrıca, atık hazırlama ve besleme sisteminin garanti süresi temin edildiği andan itibaren başlayacaktır. Atık hazırlama ve besleme sistemi pilot tesis yapımının bitip, tesisin çalışmaya başlamasından önce alınması halinde kullanılmadan bekletilmesi ve bu sürenin garanti süresinden harcanması söz konusu olacaktır. Bahsedilen durumun yaşanmaması adına atık hazırlama ve besleme sistemi için zamanlama olarak tüm alım süreçleri başlatılmış olmakla birlikte teslim alma sürecinin pilot tesisin yapım sürecine koordine yürütülmesi daha uygun bulunmuştur. Dolayısıyla atık hazırlama ve besleme sisteminin testleri, gerek satınalma süreci nedeniyle gerekse de planlı olarak pilot tesis imalatı sonuna bırakılmıştır.
1.3. Gecikmiş Proje Çıktıları ve Gecikme Süreleri IP No 6.2 7.3 İş Paketi Adı Atık hazırlama ve besleme sisteminin testleri Biyogaz üretim sisteminin imalatı İP Sorumlusu Kurum/Kuruluş EGE, AKD MAM, AKD, KOU,EGE, KOCAELİ B. B. Gecikme Oranı (%) Gecikmeden Etkilenecek İş Paketleri Adları Etkilenecek Çıktılar yok yok 75 yok yok AÇIKLAMA: 6.2 -Atık hazırlama ünitesi için teknik şartname hazırlanmış ve ihale süreci başlamıştır. Onaylı satınalma talimatı ile Türkçe ve İngilizce hazırlanmış teknik şartname Ek 1 de verilmiştir. 7.3- Biyogaz üretim sisteminin imalatının başlangıç aşaması olan temel yeri kazı ve hafriyat çalışmaları ile kazılan yerlerin temel atılacak koşullar sağlanacak şekilde dolgu malzemesi ile doldurulması işleri, yapılan tasarımlar ve hali hazır proje kapsamında yapılmış ve bitirilmiştir. Biyogaz üretim sisteminin tüm tasarım çalışmalarının bitirilmesi amacıyla 7.4 nolu iş paketi öne alınmıştır. Bu sebeple biyogaz üretim sisteminin imalatının bitirilmesi bir sonraki döneme sarkıtılmıştır. 8.2- Ölçme sistemlerinin kurulması işi yerine ölçme sistemlerinin tasarımı ile kontrol sistemlerinin tasarımı işi birlikte yürütüldüğünden kontrol sistemlerinin tasarımı işi öne alınarak tamamlanmıştır. Böylelikle, bu dönem başlanması planlanan ölçme sistemlerinin kurulması işi bir sonraki sisteme bırakılmış, yerine, kontrol sistemlerinin tasarımı işi bu döneme alınarak tamamlanmıştır. 2. TEKNİK BÖLÜM 1. Hammadde niteliği ve miktarı Proje önerisinde beslenecek hammadde olarak bitkisel ve havyasal atıklar birlikte kullanılacağı ve yılda 7.000 ton atık işleneceği belirtilmiştir. Bir önceki ve mevcut çalışma döneminde yürütülen kapsamlı atık edinme ve bunlara uygun tesis planlama çalışmaları sonucunda, özellikle müşteri kurum olan Kocaeli Büyükşehir Belediye sinin önemli çevre sorunlarından birini oluşturan tavuk atıklarının maksimum kullanımı odaklı hammadde reçetesi belirlenmiş ve ilk tesis kurulumunda ve bir
süre stabil çalışma koşullarının devamlılığı sürecinde kullanılmak üzere sabitlenmiştir. Tesis planları proje önerisinde de önerildiği gibi değişik besleme materyallerine uygun olarak tasarlanmış ve bahsedilen ilk kurulum aşamasından sonra istenildiği taktirde bu sabitlenen reçete üzerinde değişikliklerde yapılabilecektir. Ayrıca proje önerisinde öngörülen % 12 kuru madde oranı belirlenen bu reçetenin işletilebilmesine uygun olacak şekilde % 9 oranına düşürülmüştür. Böylelikle günlük beslenen organik kuru madde miktarının korunabilmesi ve minimum 250 kw lık elektrik enerjisi üretebilmek amacıyla hammadde kullanımı yaklaşık olarak yıllık 11.500 tona çıkarılmıştır. Beslenecek hammadde reçetesi detaylı olarak Ek 2 de Teknik Rapor 5 olarak verilmiştir. 2. Atık hazırlama ve besleme ünitesi Proje önerisinde parçalama ve besleme üniteleri için önerilen 3.000 tonluk kapasite biraz daha arttırılarak saatte 3.500 ton işleyebilecek şekilde tasarlanmıştır. Ayrıca tesis için 10 mm olarak verilen beslenmeye uygun materyal boyutu kullanılacak esnek materyal çeşitliliğine uygun olarak aşağıdaki gibi revize edilmiştir; Tablo1. Atık hazırlama ünitesi için sınır materyal boyutları Hammadde KütleselYüzde Ton/sene TS-içeriği Parçacık boyutu1 Mısır silajı > 10% 1.450 25 40% < 10 mm Çimen / ot silajı < 50% 4.500 20 40% < 60 mm Pazar artıkları (meyve, sebze) İşkembe atığı < 25% 2.000 15 30% < 25 mm < 10% 450 15 30% < 50 mm Tavuk gübresi < 25% 2.000 50 80% < 30 mm B.baş gübresi < 10% 350 13 25% < 40 mm Ot / çimen silajı < 30% 2.000 25 40% < 60 mm Darı < 30% 2.000 20 30% < 30 mm Tahıl silaj cinsleri < 30% 2.000 25 40% < 30 mm Ayrıca proje önerisindeki öngörülen taslak çizimler ile satınalma ihale süreci devam eden teknik şartnamedeki çizimler karşılaştırılmalı olarak aşağıda verilmiştir;
Çizim 1, 2. Proje önerisndeki atık hazırlama ünitesi taslak çizimi
Çizim 3, 4. Alınacak olan atık hazırlama ünitesi taslak çizimleri 3. Gaz işleme sistemi Proje önerisinde gaz işleme ünitesinde Hidroejn Sülfür (H2S) arıtımı olarak biyogaz reaktörlerinin dışında ayrı bir sistem olarak tasarlanan bir sistem mevcuttur. Güncel teknolojik gelişmelere istinaden yapılan tasarımlar doğrultusunda Hidroejn Sülfür (H2S) arıtımı reaktörler içine alınmış bir sistem olarak tasarlanmıştır. Hidroejn Sülfür (H2S) ün biyolojik arıtımı olarak nitelendirilen bu sistem için reaktör tavanına özel ahşap sistem monte edilecek ve bu bölgeye belli oranlarda oksijen (O2) verilerek sağlanacaktır. Dolayısıyla proje önerisinde sunulan aşağıdaki akış çizelgesindeki aktif karbon filitrenin alımı ve ısıtma Aktif karbon Soğutma Ön soğutma kullanımına gerek kalmayacaktır. Motor+ jeneratör Çizim 5. Prpje önerisindeki gaz işleme sistemi akış çizelgesi 4. Reaktör ve son depo boyutları Proje önerisinde belirtilen reaktör boyutları ile tasarımı tamamlanan pilot tesis boyutları aşağıda kıyaslanarak verilmiştir. Burada yapılan değişikliklerin sebepleri, hammadde niteliği ve miktarları kısmında da açıklandığı üzere belirlenen materyal cinslerine uygun olarak minumum 250 kw lık tesis için tasarlanan teknolojidir. Tasarlanan sistemde, reaktör içindeki katı madde oranını ayarlayabilmek ve besleme materyallerinin içindeki potansiyeli maksimum oranda kullanabilmek için geri besleme tekniği kullanılacaktır. Bu sebeple reaktör boyutları bir miktar arttırılmıştır. Ek.2 de Teknik Rapor 5 te detayları verilen geri besleme tekniği olarak; günde son depodan alınacak % 6 katılıktaki ince çamur halindeki yaklaşık 51,5 m3 materyal 1. ve 2. Reaktörlere geri beslenecektir. Proje önerisindeki ve mevcut tasarlanan pilot sistemdeki reaktör boyutları aşağıda karşılaştırılarak verilmiştir; Tablo 2. Reaktör ve son depo boyutlandırması
Proje Önerisi Çap (m) 13,3 19,5 6,34 8 0,16 0,3 Çap (m) 13 16 Yükseklik (m) 7,6 5 0,16 0,3 Reaktörler Yükseklik (m) Duvar kalınlığı (m) Son Depo Mevcut Tasarım Duvar kalınlığı (m) 4.2. Dönem İçerisinde Elde Edilen Çıktılar ve Sonuçları (Her türlü test, deneme, inceleme, kritik analiz ve benzetim, patent, tasarım, rapor, doğrulama faaliyeti sonuç raporu, seyahat raporu, yayın, kitap, ilk örnek, teknik resim, bütünleşmiş devre topografyaları, model, algoritma, yazılım, şartname, vb. yazılmalı detayları ek olarak verilmelidir.) IP No Sorumlu Yürütücü Kurum/Kuruluş Beklenen Çıktılar Elde Edilen Çıktılar Gelişim Raporu-2 hazırlandı ve sunuldu, 1 4.1 TÜBİTAK MAM MAM, SDU Proje toplantısı Proje ilerleme raporları Biyogaz üretimi sistem tasarımı ve değerlendirme karar destek sistemi software TÜBİTAK-MAM da geniş katılımlı proje gelişim toplantısı gerçekleştirildi Biyogaz üretimi sistem tasarımı ve değerlendirme karar destek sistemi için alt yapı oluşturulmuştur.
5.3 AKD, EGE, KOU, SDÜ, KOCAELİ B. B. 5.4 MAM, AKD, KOU, SDÜ, EGE, KOCAELİ B. B. 7.2 MAM, AKD, EGE, KOCAELİ B. B. Laboratuar ölçeğinde iki biyogaz sisteminin tasarımı ve imalatı Laboratuar ölçeğinde iki biyogaz sistemi Deney Sonuçları Deney Sonuçları Raporu Pilot ölçekli biyogaz sistemi Pilot ölçekli biyogaz sistemi için gerekli tüm tasarım parametreleri, plankoteler, hali hazırlar, mimari projeler, mühendislik çalışmaları, gerekli izinler ve ÇED raporu 7.4 MAM, SDÜ, EGE Pilot ölçekli biyogaz sistemi Pilot ölçekli biyogaz sistemi için gerekli tüm tasarım parametreleri, plankoteler, hali hazırlar, mimari projeler, mühendislik çalışmaları, gerekli izinler ve ÇED raporu 8.1 KOU Ölçme sistemlerinin tasarımı Ölçme sistemlerinin tasarımına ait teknik rapor 8.3 KOU Kontrol sistemlerinin tasarımı Kontrol sistemlerinin tasarımına ait teknik rapor Laboratuar ve pilot tesisin tasarım ve imalatında kullanılabilecek deneysel veriler, Web sitesi Web sitesi güncellenmeye devam etti, 15 KOU, MAM, AKD AÇIKLAMA: (Tamamlanmış çıktılara ilişkin varsa gerekli ek bilgiler) 1. Proje Yönetimi Projenin gelişimi ve proje görev paylaşımı gereği bilgi paylaşımı faaliyetleri Proje Yöneticisi Doç. Dr. Durmuş Kaya koordinatörlüğünde yapılmaya devam etmiştir. 11-12.06.2008 tarihinde TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezi nde geniş katılımlı proje toplantısı yapılmıştır. 2 gün süren bu toplantıda proje hakkında birçok bilgi paylaşılmış, kararlar alınmıştır. Ayrıca biyogaz pilot tesisinin kurulacağı İZAYDAŞ a gidilip incelemeler yapılmıştır. Toplantıya ait görüşülen konular ve katılımcı listesi aşağıdaki gibidir; GÖRÜŞÜLEN KONULAR
1. Bir önceki döneme ait toplantı tutanağının gözden geçirilmesi, 2. İzleyici görüşlerinin değerlendirilmesi 3. Pilot tesis tasarımı ve imalatı için görev dağılımının yapılması 4. Tekno-ekonomik, yaşam döngü analizleri ve DSS modelleme çalişmalari için aksiyon planını oluşturulması 5. Laboratuar ve simülasyon çalışmaları için aksiyon planı oluşturulması 6. Dönem aksiyon planının irdelenmesi 7. Tesis yerinde bizzat incelemelerin yapılması TOPLANTIYA KATILANLAR 1. Doç Dr. Mustafa TIRIS 2. Dr. Ahmet BABAN 3. Doç. Dr. Durmuş KAYA 4. Doç. Dr. Sevnur MANDACI 5. Volkan ÇOBAN 6. Selman ÇAĞMAN 7. Muharrem EYİDOĞAN 8. Bilgin SARAÇ 9. Prof. Dr. Osman YALDIZ 10. Dr. Salih SÖZER 11. Doç. Dr. Kamil EKİNCİ 12. Yrd. Doç. Dr. İsmail TOSUN 13. Ögr. Gör. Bülent DEMİR 14. Bülent İLLEEZ 15. Prof. Dr. H. İbrahim SARAÇ 16. Prof. Dr. Muharrem YILMAZ 17. Doç. Dr. K. Süleyman YİĞİT 18. Doç. Dr. Ahmet ERDİL 19. Yrd. Doç. Dr. Hasan KARABAY 20. Hüseyin KILIÇ 21. Bahadır BİLGİN 22. Serkan UĞUR
Resim 1. Proje toplantısı 2. Karar Destek Sistemi (DDS) modelleme çalışmaları 4.1 nolu iş paketinde biyogaz üretimi sistem tasarımı ve değerlendirme karar destek sistemi yazılımı öngörülmüştür. Bu dönemde yazılım için gerekli olan bilgiler verilmiş ve bir çalışma veri tabanı oluşturulmuştur. Oluşturulan veri tabanı ve karar destek sistemi yazılımı için taslak bir site oluşturulmuştur. Bu sitenin ve karar destek sisteminin yenilenme ve geliştirilmesine devam edilmektedir. Ayrıca Karar destek sistemi için oluşturulan alt yapıya ait örnek excell dosyası ile yazılım alt yapısına ait rapor Ek 3 de sunulmuştur.
Resim 2. Taslak DSS çalışma alanı
3. Laboratuar ölçekli biyogaz sistemi çalışmaları Akdeniz Üniversitesinde ve Ege üniversitesinde yürütülen laboratuar ölçekli biyogaz sistemi çalışmaları tamamlanmıştır. Her iki üniversitede yürütülen çalışmaların çıktıları Ek.4 te rapor halinde sunulmuştur. 4. Atık hazırlama ünitesi, imalatı ve testleri Atık hazırlama ünitesine ait tüm tasarımlar bitirilmiş, teknik şartname oluşturulmuş ve ilgili satınalma ihale süreci başlatılmıştır. Atık hazırlama ünitesi ile ilgili açıklamalar Bölüm 3.2 de verilmiştir. Satınalma ihale süreci için hazırlanmış teknik şartname Ek.1 de sunulmuştur. 5. Pilot ölçekli biyogaz üretim sistemi tasarımı, imalatı ve testleri Bu dönemde pilot ölçekli biyogaz üretim sisteminin tüm tasarımları yapılmıştır. Bu tasarımlar yapılırken elde edilen çizimler, plankote, halihazır, statik ve mimari proje çıktıları Teknik Rapor 5 in ekleri halinde sunulmuştur. Pilot ölçekli biyogaz sistemi imalat aşamasına geçmeden önce gerekli yasal izinler alınmış ve gerekli ÇED raporu başvurusu yapılmıştır. Bu aşamadan sonra ÇED raporu için istenen tüm kriterler yerine getirilmiş ve pilot ölçekli biyogaz sistemi için ÇED raporu alınmıştır. İlgili rapor Teknik Rapor 5 in eki olarak sunulmuştur. Pilot ölçekli biyogaz üretim sistemi için oluşturulan vaziyet planı çerçevesinde bir önceki dönemde yapılan zemin etüdü raporuna ve bu dönem yapılan plankote, halihazır ve vaziyet planı çıktılarına istinaden temel alanlarının aplikasyon çalışmasının yapılması, temel kazıklarının çakılması ve temel kazım, hafriyat işlemlerinin yapılması işlemleri tamamlanmıştır. Zemin etüdünde belirtilen ve Kocaeli ilinin deprem bölgesinde olmasından kaynaklanan temel dayanıklılık kriterlerine tam uyum amacıyla temel kazma işlemi sonrasında zemin etüt ölçümü bir kez daha yapılmıştır. Bu ölçüm sonucuna göre statik hesaplar oluşturulmuş ve ana tesis tasarımı parametrelerine oluşturulan parametreler eklenmiştir. Temel kazım ve hafriyat işlemlerinin tamamlanmasının ardından kazı alanlarının ana kayayı temsil edecek şekilde dolgusu yapılmış ve inşat için hazır hale getirilmiştir. Bu işlemlerin fotoğrafik akışı aşağıda sunulmuştur. Resim 3. Tesis alanı ilk hali
Resim 4. Tesis alanı- Temel Kazım Esnasında Resim 5. Tesis alanı- Temel Kazım Esnasında Resim 6. Tesis alanı- Temel Kazım Esnasında
Resim 7. Tesis alanı- Temel Kazım Sonrasında 6. Ölçme ve Kontrol Sistemlerinin Tasarımı Biyogaz üretim sürecinin tüm özellikleri, gereksinimleri ve ihtiyaç duyulan ve kontrol edilmesi gereken parametreler tanımlanarak ölçme ve kontrol sistemlerinin tasarımı yapılmıştır. Hazırlanan rapor Ek 5 te sunulmuştur. 7. Proje Sonuçlarının Yayılımı Elde edilen çıktılar bir özet halinde web sitesinde yayınlamış ve web sitesi devamlı güncel tutulmuştur. Antalya Büyükşehir belediyesi, Akdeniz üniversitesi, Muğla belediyesi, Tarsus belediyesi ve İsveç Malmö belediyesi'nin ortaklaşa yürüttüğü "Future Sustainable Education in Turkey and Sweden" isimli AB projesinde Osman YALDIZ tarafından "Tarımsal Atık Yönetimi, Biyogaz Üretimi ve Döngüsel Ekonomi isimli" bir sunu yapılmıştır. Sunuya İlk öğretim okullarından öğretmenler, ve ilgili kişi ve kurumlar katılmışlardır. TUBİTAK MAM da yapılan toplantıda alınan karar gereği, tüm proje çalışanlarının ortaklaşa çalışması ile bir biyogaz terminolojisi oluşturulmuştur. Bahsi geçen biyogaz terminolojisi EK.6 da sunulmuştur
7. EKLER EK-A. Bütçe Tabloları (1-2-3-4) Tablo 1. Genel Bütçe Tablosu Tablo 2. Yürütücü Kuruluş Bazında Bütçe Tablosu Tablo 3. Rapor Dönemi Taahhüt Edilen Harcamaya İlişkin Detay Tablosu Tablo 4. Gelişme Raporu Personel Tablosu EK-B. Yeni proje personeli ARBİS özgeçmişleri (Araştırmacılar ve Yürütücüler için) EK-C. Transfer Takip Sistemi Bütçe Rapor Ve Yardımcı Defter Çıktıları ( web adresi: http://www.tubitak.gov.tr/tts )