Zemin Mekanii ve Temel Mühendislii Onüçüncü Ulusal Kongresi 30 Eylül - 1 Ekim 2010, stanbul Kültür Üniversitesi, stanbul EV STABLTES ANALZNDE GER HESAP YÖNTEM KULLANILARAK BR VAKA ANALZ: GÖKTÜRK KAYMASI A CASE STUDY BY USING BACK-CALCULATION METHOD IN SLOPE STABILITY ANALYSIS: GOKTURK FAILURE Önder AKÇAKAL 1 Aykut ENOL 2 Sadık ÖZTOPRAK 3 Turan DURGUNOLU 4 ABSTRACT Because of time and economic limitations it is also common to face slope failures in unsupported excavations in city centers. Obviously it is crucial to understand the failure mechanism and failure conditions in order to employ proper remedial measures against safety. In the scope of this paper, slope stability concept, analysis methods and specifically back calculation method that is utilized within the reconnaissance study are given. Subsequently, a slope failure is investigated which happened during excavation for the foundations at Gokturk in Istanbul. During the investigation, the computer programs using limit equilibrium and finite elements method are used concurrently with the approach to back calculate the shear strength parameters from the geometry of the failed slope. Consequently, the determined shear strength parameters are compared for various ground water conditions and possible alternative methods for remedial measures are developed. Key words: Slope stability, back calculation method, soil improvement, pore water pressure. ÖZET Zaman ve ekonomik sınırlamalar nedeniyle, ehir içinde, desteksiz yapılan kazıların sık sık stabilite sorunu yarattıı gözlemlenmektedir. yiletirme önlemlerine karar verirken, bu ev hareket mekanizmalarının ve göçme koullarının hassas bir ekilde belirlenmesi son derece önem taımaktadır. Bu bildiride esas olarak ev stabilitesinin kaybolduu veya baka bir deyile göçmenin gerçekletii durumlarda geri hesap yöntemi kullanılarak zemin parametrelerine nasıl ulaıldıı konusunda bilgiler verilmitir. Bu aratırma kapsamında, stanbul Göktürk te gerçekletirilen bir toplu konut inaatı sırasında desteksiz olarak açılan temel kazısında meydana gelen ev hareketi, önce limit denge yöntemi, daha sonra sonlu elemanlar yöntemini kullanan bilgisayar programları yardımıyla incelenmitir. Elde edilen 1 n. Y. Müh., Zeta, onder.akcakal@zetas.com.tr 2 Y. Doç. Dr., stanbul Teknik Üniversitesi, senol@itu.edu.tr 3 Y. Doç. Dr., stanbul Üniversitesi, oztoprak@istanbul.edu.tr 4 Prof. Dr., Zeta, durgunoglut@zetas.com.tr 441
kesme dayanımı parametreleri karılatırılmı ve geri hesaplanan zemin parametrelerine göre çözüm için yapılan iyiletirme projesi hakkında bilgi verilmitir. Anahtar sözcükler: ev stabilitesi, geri hesap yöntemi, zemin iyiletirmesi, boluk suyu basıncı. 1. GR Her yıl ülkemizin pek çok yerinde görülen ev hareketleri çok sayıda can ve mal kayıplarına yol açmaktadır. Heyelanların yaygın bir ekilde meydana gelmesi ve sonucunda büyük kayıpların ortaya çıkması, ülkemizin sosyoekonomik yapısından da kaynaklanmaktadır. Bilindii gibi arazi ve laboratuvar çalımalarından elde edilen bilgiler arazinin sınırlı noktalarını temsil ederken, geri hesap yöntemi ile modellenen bir ev kayması o bölgenin özelliklerini daha iyi temsil eden zemin parametrelerine ulamamızı salayabilmektedir. Günümüzde, gelien bilgisayar programları ile, limit denge, sonlu elemanlar vb. yöntemler kulanılarak zemin davranıını esas alan (observational methods) kısa zamanda çok sayıda analiz yapılabilmektedir. Kayma anındaki ortam koullarına daha doru bir ekilde ulaabilmek için bu bilgisayar programları kullanılarak zemin kayma parametrelerinin gerçek deerleri hesaplanabilmektedir. Bir yenilme durumundan koulları belirleme ve ev için uygun bir modelin ortaya konması ilemine Geri Analiz Yöntemi denir. Bu yöntemle model oluturulurken bilinen parametreler girilir. Bilinmeyenler, uygun bir aralıkta öngörülerek deer olarak verilir ve göçmenin gerçekletii anda güvenlik sayısının 1.0 e eit olması durumundan, bilinmeyen bir parametreye karar verilir (Duncan ve Wright, 2005). Geri hesap yöntemi, göçmenin gerçekletii evlerde iyiletirme projelerinin güvenilir ve ekonomik bir ekilde yapılmasına efektif bir ekilde katkı salamaktadır (Popescu ve Sasahara, 2009). Bu bildiride sunulan çalımada, kayma gerçekletikten sonra alınacak iyiletirme tedbirlerinin daha güvenilir ve daha ekonomik yapılabilmesi adına yürütülen geri analiz sonuçlarının, deien yeraltı suyu ve farklı yöntemlerin kullanılması durumları için ne gibi farklılıklar gösterebilecei, gerçekleen bir ev kayması üzerinde aratırılmıtır. 2. BR GER HESAP YÖNTEM UYGULAMASI stanbul Göktürk de yapılmakta olan bir toplu konut inaatı kapsamında, temel kotuna inilmek için açılan desteksiz kazı sonrasında ekil 1 a ve b de görüldüü gibi mevcut altyapı ve komu yapıları tehdit eden ev kayması gözlenmi ve çözüm için bir önlem projesi hazırlanması gerekmitir. Önlem projesi için seçilecek parametrelere sahada gerçekleen ev hareketi incelenerek ulaılmıtır. Kaymaya etki eden en önemli faktörlerden biri de boluk suyu basıncı olduundan, gerçeklemi ve geometrisi kaydedilebilmi bir ev kayması mekanizması incelenerek stabilite bozukluuna (güvenlik sayısı=1.0) neden olabilecek kayma mukavemeti ve yeraltı suyu durumu kombinasyonları belirlenebilmektedir (Durgunolu vd., 1990). 442
(a) (b) ekil 1. Desteksiz Kazıda Karılaılan a) ev Kayması b) Taç Bölgesi Bu dorultuda, geri hesap yöntemi kullanılarak limit denge yöntemi ve sonlu elemanlar yöntemi kullanan bilgisayar programları ile ev kayması, farklı boluk suyu basınçlarında ve farklı zemin özelliklerinde modellenmi, göçme durumunu veren parametreler belirlenmitir. 2.1. Zemin Yapısı ve Göçme Anında Çevre Koulları Sahada gerçekletirilen sondajlardan elde edilen zemin profilinde üç ayrı birim tanımlanmıtır. Üstte 0.40-0.50 m kalınlıında bitkisel toprak bulunmaktadır. Bu birimin altında 8.40 m ila 9.50 m arasında deien derinlikte kumlu, orta sıkı, yarı yuvarlak, köeli çakıllı, sert kil ile karılaılmıtır. Bu birim altında ise sarımsı-kahve renkli, orta sıkı kumlu, silt birimin yer aldıı belirtilmitir. Konut projesi kapsamında temel kazısı için zemin yaklaık 6.50 m 2:1 (d:y) geçici evle açılmı ve yaklaık 1 hafta sonra göçme gerçeklemitir. Göçme Aralık ayının ortalarında yaılı bir dönemde gerçeklemitir. Arazide yeraltı su seviyesinin kazı seviyesinin altında kaldıı bilinse de, göçmenin gerçekletii sırada evin bir miktar ıslak olması muhtemeldir. Bu durumda, göçmenin kil tabakasında oluan boluk suyu basınç artıları dorultusunda bir miktar konsolide olduktan sonra gerçekletii düünülebilmektedir (kısmi drenajlı davranı). Bu nedenle kayan zemin kütlelerinde bir miktar su basıncının bulunduu kabul edilmesi gerekmektedir. Göçme ile birlikte, ekil 1a da görüldüü gibi alanın üzerinde bulunan ve ulaım yolu olarak kullanılan sokak heyelan eden kütlenin içinde kalmı ve hizmet veremez duruma gelmitir. Ayrıca ekil 1b de görüldüü gibi komu parseli ayıran duvarda ve bu duvarın gerisinde yer alan komu site içi parke taı döeli yolda bir kısım zarara yol açmıtır. Kaymanın gerçekletii dolgu tabakasının, kayma aynası incelendiinde çakıllı kil olduu görülmütür. Zeminin kohezyonlu yapısı sayesinde ev, kazı yapıldıktan sonra hemen göçmemi bir haftalık bir süreçte stabilitesini korumutur. Sahada yapılan incelemelerden kazıyı yapan teknik elemanların yanılgıya uradıı anlaılmaktadır. Dolgu tabakasının killi yapısı, kazı yapılırken kısa süreliine evin dik açı ile durabilecei kanısını verdii fakat göçmenin meydana geldii gün yaan youn yamur evin hareket etmesine neden olduu anlaılmaktadır. Hareket sonucu ekil 2 de görülen su borusu kırılmıtır. Yapılan sondajlarda yeraltı su seviyesi ile karılaılmamı olması yanılgıya neden olmu ve sonuçta muhtemelen kritik denge konumundaki evde kırılan su borusu ile birlikte evdeki su miktarı bir anda yükselmi ve göçmeyi tetiklemitir. Geri hesap analizine geçmeden önce kayma mekanizmasının tanımlanması çerçevesinde sahadaki göçme, ekil 3 (a) da gösterildii gibi tek seferde 1 numaralı kayma hareketini veya (b) de gösterildii gibi progresif olarak 2 ve 2 hareketlerini yaptıı kanaati hasıl olmutur. Geri analiz bu kayma mekanizmalarını da deerlendirecek ekilde yapılmıtır. 443
ekil 2. Kırılan Su Borusu Bitkisel Toprak ~0.5m Bitkisel Toprak ~0.5m 1 2' 2 Çakilli Kil ~9.0m Tek Seferde Kayma Çakilli Kil ~9.0m Progresif Kayma Kumlu Silt Kumlu Silt (a) (b) ekil 3. Kayma Mekanizmalarının Karılatırılması 2.2. Limit Denge Yöntemi ile Geri Analiz Göçen ev, limit denge yöntemleri ile çözüm yapan Talren programında modellenerek, Bishop yöntemi ile farklı zemin ve yeraltı suyu koullarında güvenlik sayıları tespit edilmitir. Önalp ve Arel (2004) tarafından hem kuvvet hem moment denge koullarını saladıı belirtilen Bishop Yöntemi seçilmitir. Limit denge analizleri ile kaymanın belli bir yüzey boyunca olutuu kabulu yapılır ve kayan kütle bir bütün olarak veya dilimlere ayrılarak, kayma yüzeyi boyunca oluan gerilmeler ile kayma mukavemeti karılatırılır. Bu analiz yöntemleri ile temelde, Mohr-Coulomb kayma kriterleri kullanılarak evin üç ana statik denge eitlii aranmaktadır (Hammouri vd., 2008). Singh vd. (2008) tarafından yapılan çalımaya göre ise limit denge yöntemleri içerdikleri sınırlamalara karın güvenilir sonuçlar verdiini ispatlamı fakat aynı anda tüm kesme dayanımının mobilize olduu varsayıldıı için olduundan daha düük güvenlik sayıları verdii belirtilmitir. Bir ev kaymasında, kayan bölgenin içinde kalan su kütlesinin yarattıı boluk suyu basıncının, kayan zemin kütlesine oranına boluk suyu basıncı oranı denir (Smith, 1993) ve ev için aaıdaki ekilde hesaplanabilmektedir. Bu balamda t zeminin toplam birim hacim aırlııdır. (1) 444
Göçmenin yaılı bir sezonda gerçeklemesi nedeniyle r u için 0.0 ila 0.3 arasında deien deerler alınmıtır. Durgunolu vd. (1990) tarafından geri hesap yöntemi ile incelenen Buralar Heyelanı nda yeraltısu seviyesinin yüzeye yakın olmasından dolayı r u deerleri 0.30-0.50 arasında alınmı ve 0.50 deeri için artezyen, basınçlı yüksek yeraltı suyu tanımlaması yapılmıtır. Burada incelenen evin drenaja açık yapısı dikkate alındıında evdeki su hacmi, kayan kütlenin hacminin yarısı mertebesinde olduu kabul edilebilmektedir. Suyun birim hacim aırlıının, zeminin doygun birim hacim aırlıına oranının 0.5 olduu dikkate alınırsa, yukarıda verilen formülden, r u deerinin bu proje için 0.25 olarak seçilmesi uygun olacaktır. Ayrıca, r u deeri için 0.0 dan 0.3 a kadar deerler alınmı olup bu deerler için aranan zemin içsel sürtünme açısı φ deerinin hangi hassaslıkta deitii gözlemlenmitir. Alınan her r u deeri için 18-28 arasında deien φ deerleri alınmı ve ekil 4 de gösterildii ekilde Talren programında stabilite modellenmitir. ekil 1b de görülebilecei gibi komu parselin içine kadar uzanan evin taç noktası sahada baarılı bir ekilde tespit edilmitir. Talren programında ev modellenirken taç noktası olarak bu nokta sabitlenmi olup kritik kayma dairesi, bu noktadan geçen kayma daireleri arasında aranmıtır (Analiz 1A-T). Geri hesap analizinde kullanılan kesitler Talren 4.0 programı ile çözülmütür. 1 no lu göçme için elde edilen güvenlik sayıları ekil 5 de deien r u ve Ø deerlerine göre grafie aktarılmıtır. Bu güvenlik sayısı daılımlarına bakılarak r u =0,25 deeri için güvenlik sayısını 1,00 yapan φ deeri 25 olarak belirlenmitir (Akçakal, 2009). ekil 4. 1 No lu Kayma Dairesinin Talren Programı ile ncelenmesi (1A-T) Talren programında göçme noktası tanımlanmadan bulunan kritik kayma daireleri 2 no lu kayma dairesine yakın bir ekilde elde edilmitir. Bu ekilde 2 no lu kayma dairesi de Talren programında geri hesap yöntemi ile incelenmi (ekil 6 ve 7) ve göçme koullarında φ deeri elde edilmitir. Yukarıda da belirtildii ekilde, ev stabilitesi problemlerinde yeraltı suyu koullarının doru modellenmesi önem arz etmektedir (Karikari ve Agyei, 2000). Bir stabilite probleminde yeraltı suyu, boluk suyu basıncı oranı, piyezometrik çizgi veya boluk basıncı daılımı dikkate alınarak modellenebilmektedir (Walker ve Mohen, 1987). Analiz, Talren programında hem r u katsayısı ile (Analiz 2A-T) hem de bu r u katsayısının edeeri olan yeraltı su seviyesi girilerek (Analiz 2B-T) kullanılmıtır. 445
ekil 5. 1A-T Analizi: Deien -r u Deerlerine Göre Elde Edilen Güvenlik Sayıları ekil 6. 2 No lu Kayma Dairesinin Talren Programı ile ncelenmesi (2A-T) ekil 7. 2 No lu Kayma Dairesinin Talren Programı ile ncelenmesi (2B-T) 2A-T göçmesi için ekil 8 de r u =0,25 deeri için güvenlik sayısını 1,00 yapan φ deeri 41 olarak belirlenmitir. Yeraltı su seviyesinin r u katsayılarına göre belirlendii 2B -T göçmesi için güvenlik sayıları ayrıca ekil 9 da deien r u ve φ deerlerine göre grafie aktarılmıtır (Akçakal, 2009). 446
ekil 8. 2A-T Analizi: Deien φ-r u Deerlerine Göre Elde Edilen Güvenlik Sayıları Bu güvenlik sayısı daılımlarına bakılarak r u =0,25 deeri için güvenlik sayısını 1,00 yapan φ deeri 38 olarak belirlenmitir. ekil 9. 2B-T Analizi: Deien φ-r u Deerlerine Göre Elde Edilen Güvenlik Sayıları 2.3. Sonlu Elemanlar Yöntemi ile Geri Analiz Sonlu elemanlar analizi, zeminin düüm noktalarında birleen elemanlara bölündüü, her düüm noktasındaki deplasmanlardan yola çıkılarak gerilme ve ekil deitirmelerin bulunduu, diferansiyel denklem veya sınır deer problemleri içeren mühendislik uygulamalarının modellenebildii bir yöntemdir. Limit denge yöntemlerine göre üstünlüklerinden bir tanesi kritik kayma dairesinin ekli ve konumu için hiç bir varsayımda bulunulmasına gerek duyulmamasıdır. Bununla birlikte, bu yöntem sayesinde zeminde oluan gerilmeler, yer deitirmeler, boluk basıncı daılımları, oturmalar ve yeraltı suyu sızıntıları baarılı bir ekilde ortaya konulmaktadır (Hammouri vd., 2008). Kim ve Lee (2002) homojen olmayan ve düzensiz yüzeye sahip evlerde limit denge analizinin ve sonlu elemanlar analizinin benzer güvenlik sayısı verdiini, limit denge analizi ile bulunan kritik 447
kayma dairesinin sonlu elemanlar yöntemi ile bulunan kayma dairesi konumuna yakın olduunu ortaya koymulardır. Analizlerde dikkate alınan zemin modeli Çizelge 1 de verilmektedir. Çizelge 1. Analizlerde Kullanılan Zemin Modeli Model Mohr-Coulomb γ 18 kn/m³ E 5000 kn/m² ν 0,35 c 5,00 kn/m² φ Deiken 2 no lu göçme mekanizması sonlu elemanlar yöntemi ile çözüm yapan Plaxis programında da modellenerek, farklı zemin ve yeraltı suyu koullarında salanan güvenlik sayıları tespit edilmitir. Yapılan analizlerde, r u deeri 0.20-0,25-0,30 u temsil edecek ekilde yeraltı su seviyeleri dikkate alınmı olup her r u deeri için 22-34 arasında deien φ deerleri alınmı ve ekil 10 de gösterildii ekilde Plaxis programında modellenmitir. Sürarj yükünün dikkate alınması durumu 2B-Pq analizi ile, dikkate alınmaması durumu ise 2B-P analizi ile irdelenmitir. ekil 10. Plaxis Programında Modellenen 2 no lu Kayma Mekanizması (2B-Pq) Göçme koulları dorultusunda deformasyon kontrollü analiz yapan Plaxis programı ile kayma dairesi bu yöntemle gerçee yakın bir ekilde çıkarılabilmitir. Analizler sonucu ortaya çıkan kayma dairelerinin ekil 10 da sahada gözlendii gibi duvarın arkasından deil hemen önünden baladıı görülmektedir. Son olarak sürarj yükünün dikkate alınmadıı 2B-P analizi yine Plaxis programında modellenmitir. 2B-P göçmesi için güvenlik sayıları ayrıca ekil 11 de deien r u ve φ deerlerine göre grafie aktarılmıtır. Bu güvenlik sayısı daılımlarına bakılarak r u =0,25 deeri için güvenlik sayısını 1,00 yapan φ deeri 31 olarak belirlenmitir. 2B-Pq göçmesi için ekil 12 de r u =0,25 deeri için güvenlik sayısını 1,00 yapan φ deeri 23.5 olarak belirlenmitir. 448
ekil 11. Sayıları 2B-Pq Analizi Sonucu Deien φ-r u Deerlerine Göre Bulunan Güvenlik ekil 12. 2B-P Analizi Sonucu Deien φ-r u Deerlerine Göre Bulunan Güvenlik Sayıları 3. YLETRME PROJES Bu aratırmada yapılmı olan geri analiz hesap yöntemi ile elde edilen parametrelerden bir iyiletirme projesi aamasına geçildiinde çeitli alternatifler gözden geçirilerek, yapılabilirlik analizleri ele alınmıtır. Bu bildirinin esas kısmını tekil eden geri hesap yöntemine bir katkıda bulunacak ilave bir bilgi olan ve bu projenin baka bir kısmını oluturan uygulamadan örnek kısmına ait bilgiler teorik çalımaya destek ve kanıt olarak kısaca bu kısımda verilmektedir. Kaymanın gerçekletii bölgede temel inaatının devam edebilmesi için evin geçici bir destek yöntemi ile iyiletirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda uygun yöntemin belirlenmesi adına aaıdaki yöntemler aratırılmıtır. 1. Alternatif: Jet grout yöntemi ile evin hem üst hem topuk bölgelerinin iyiletirilmesi, 449
2. Alternatif: Jet grout yöntemi ile evin sadece üst bölgesinin iyiletirilmesi, 3. Alternatif: evin fore kazıklı iksa yöntemi ile desteklenmesi. Üç alternatif içinde, ilk olarak verilen evin hem üst hem topuk bölgesinin jet grout yöntemi ile iyiletirilmesi alternatifi ile sadece üst bölgesinin iyiletirilmesi alternatifleri karılatırıldıında 1. Alternatifin daha güvenilir bir sonuç ortaya koyduu görülmütür. ev kaymasından dolayı yapının oturacaı zeminde olası örselenmeleri bertaraf etmek adına topuk bölgesinin de iyiletirilmesine karar verilmitir. Ayrıca kesit 3. alternatif olarak fore kazıklı iksa sistemi ile desteklenmi olup 14 m boyunda fore kazıkların gerekli olduu sonucuna varılmıtır. Jet grout ile ev iyiletirmesi, bu proje kapsamında fore kazıklı iksa alternatifine göre çok daha ekonomik ve daha hızlı bir çözüm ortaya koymaktadır. Tüm bu nedenlerden dolayı iyiletirme projesi 1. alternatife göre hazırlanmı olup tipik kesiti ekil 13 de ve planı ekil 14 de verilmektedir. Yapılacak Geçici Dolgu 1 1 Kazı taban kotu 5.00 1 1 Yapı Sınırı 1.50 2.20 6.50 ekil 13. Hem Üst Hem Topuk Bölgelerinde Jet Grout ile yiletirme Yapılması-Kesit ekil 14. yiletirilmi ev Planı 450
4. SONUÇLAR ev stabilitesinde geri hesap yöntemi, bir ev göçmesi vakası hakkında yeterli bilgilerin bulunması durumunda o bölgedeki zemin özelliklerinin belirlenmesinde son derece faydalı olabilecek bir yöntemdir. Bu aratırma kapsamında, ev stabilitesinde geri hesap yönteminin kullanılmasına yönelik bilgiler verilmi, limit denge ve sonlu elemanlar yöntemleri kullanılarak göçmü bir ev incelenmitir. Bu iki yöntemin farkları, bu yöntemler kullanılırken dikkate alınan yeraltı suyu modelleri ve sonuca etkileri tartıılmıtır. Yapılan geri analizler içerdikleri varsayımlar ile birlikte Çizelge 3 de özetlenmitir. Limit denge analizleri daha hızlı modellenebildiinden çok sayıda parametre denenip birbirlerine olan etkileri aratırılması daha kolay olabilmektedir. Örnein bu aratırmada, yüksek r u deerlerinde, içsel sürtünme açısındaki artıın güvenlik sayıları üzerindeki etkisinin daha az olduu görülmütür. Dier bir deyile yüksek boluk suyu basıncı ile kontrol edilmektedir. 1 no lu kayma çözülerek elde edilen zemin sürtünme açısının, 2 no lu (progresif kayma) kayma çözülerek elde edilen φ den yüksek olduu görülmütür. Bunun nedeni, 1A-T analizinde evin yerinde kaydedildii gibi derinden kaymaya zorlanmasıdır. 2A-T analizi ile yenilmenin progresif olduu anlaılmıtır. Çizelge 3. Farklı Koullar Denenerek Yapılan Geri Analizlerin Özeti 1A-T 2A-T 2B-T 2B-Pq 2B-P Analiz Yöntemi LDY LDY LDY SEY SEY Program Talren Talren Talren Plaxis Plaxis Kayma ekli Tek seferde Progresif Progresif Progresif Progresif Yeraltı Suyu Modellemesi r u r u YASS YASS YASS c (kpa) 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 φ ( ) 25 41 38 31 23,5 r u 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 q (kpa) 15,0 15,0 15,0 15,0 0,0 (kn/m³) 18,0 18,0 18,0 18,0 18,0 E (kpa) 5000 5000 5000 5000 5000 0,35 0,35 0,35 0,35 0,35 GS 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Yeraltı suyunun r u katsayıları ile tanımlandıı 2A-T analizi ile su seviyesinin dorudan girildii 2B-T analizi karılatırılmıtır. Yeraltı suyunun dorudan girilmesi, güvenlik sayılarının daha yüksek çıkmasına dolayısıyla elde edilen φ deerlerinin daha küçük elde edilmesine neden olmutur. Bunun nedeni olarak, yeraltı suyu modellemesinin r u katsayıları ile yapıldıı durumda, kayan dilimde yeraltı su seviyesinin üst noktalarında da sudan dolayı aırlama öngörüldüünden, yeraltı su seviyesinin dorudan girildii analizlere oranla daha düük güvenlik sayısı bulunduu söylenebilir. Dolayısıyla geri hesap analizinde yeraltı su seviyesinin dorudan girilmesi ile daha güvenli bir çözüm yapmak mümkündür. 451
Son olarak da, kesit Plaxis programında modellenmi olup, göçme anında elde edilen φ deerinin, Talren programıyla elde edilen deere göre daha düük çıktıı görülmektedir. Bunun nedeni olarak limit denge analizlerinin göçme anında tüm kesme dayanımının mobilize olduunu varsayması gösterilebilir. Plaxis programı ile sürarj yükü girilmeden tespit edilen kesme dayanımı parametreleri (c =5 kpa, φ =23.5 ) bölgede yapılacak benzer kazılar için bu duruma paralel zemin koullarında emsal tekil edebilecektir. Sonuç olarak, ev stabilitesi tahkiki yapılan bir bölgede göçen bir ev incelendiinde o bölgedeki zemin yapısı hakkında önemli bilgiler elde edilebilmektedir. Arazide ve laboratuarlarda yapılan deneyler alanın sadece sınırlı bir bölgesini temsil ederken, ev göçmesinin geri hesap yöntemi ile incelenmesi o bölgenin kesme dayanımı bilgilerine daha kesin bir yolla ulaılmasını salamaktadır. Geri hesap analizinde, hem limit denge yöntemi hem de sonlu elemanlar yönteminin kullanılması evin yenilme mekanizmasını anlama ve daha doru kesme dayanımı parametrelerine ulaılması adına önem arz etmektedir. Özetle, alınacak önlemler, modellenen geometrik artlar ve geri hesap yöntemi ile hesaplanan zemin kayma mukavemeti aralıı için projelendirilerek, mühendislik yönünden doru ve ekonomik bir önlemler paketi oluturulabilmektedir. KAYNAKLAR Akçakal, Ö., (2009). ev Stabilitesi Analizinde Geri Hesap Yöntemi ve Bir Vaka Analizi, TÜ FBE Yüksek Lisans Tezi, stanbul. Duncan, J.M. and Wright, S.G., (2005). Soil Strength and Slope Stability, John Wiley & Sons. Durgunolu, H.T., Kulaç F., Karadayilar T. ve Batürk, G., (1990). Stabilitede Zemin Davranıından Geri Hesap Yöntemi: Buralar Etüdü, stanbul. Hammouri, N.A., Malkawi, A.I.H. and Yamin, M.M.A., (2008). Stability Analysis of Slopes Using the Finite Element Method and Limiting Equilibrium Approach, Bulletin of Engineering Geology, 67, 471 478. Karikari, Y.O. and Agyei, Y.G., (2000). Stability of Slopes Over Colluvium: Investigation, Analysis and Stabilisation, In proceedings of Geotechnical Engineering GeoEng2000, Melbourne, Australia, November. Kim, J., Salgado, R. and Lee, J., (2002). Stability Analysis of Complex Soil Slopes Using Limit Analysis, J. Geotech. Geoenviron. Eng., ASCE, Vol. 128, (7), 546 557. Önalp, A. ve Arel, E., (2004). Geoteknik Bilgisi II Yamaç ve evlerin Mühendislii, Birsen Yayınevi, stanbul. Popescu, M.E. and Sasahara, K., (2009). Landslides Disaster Risk Reduction, Springer Berlin Heidelberg, Germany. Smith, M.J., (1993). Soil Mechanics, 4 th Ed., Longman Scientific & Technical, Essex, UK. Singh, T.N., Gulati, A., Dontha, L. and Bhadrwaj, V., (2008). Evaluating Cut Slope Failure by Numerical Analysis - A Case Study, Natural Hazards (2008), 47, 263 279. Walker B.F. and Mohen, F.J., (1987). Groundwater Prediction and Control, and Negative Pore Water Pressure Effects. Proceedings of Extension Course on Soil Slope Instability And Stabilization, B.F. Walker and Fell, R. (Eds), Sydney, A.A. Balkema, 1-52. 452