KARDİYOLOJİ (YÜREK BİLİMİ) TÜRKÇE TERİMLER KILAVUZU
TKD üyelerinin önerileriyle genişletip güncelleyenler: Prof. Dr. Esmeray Acartürk - Prof. Dr. Vedat Sansoy (Tamamlandıktan sonra Türk Dil Kurumu Tıp Terimleri Kurulu ile birlikte gözden geçirilmiştir.)
ÖNSÖZ Çağını aşan bir eğitim anlayışına sahip olan Mustafa Kemal Atatürk, bilim dili olarak kullanılan Farsça ve Arapça yerine Türkçeyi öne çıkararak dilimizi bağımsızlığına kavuşturmuş, yüceltmiş ve "Türk demek dil demektir. Ulusallığın çok belirgin özelliklerinden birisi dildir. Türk ulusundanım diyen insanlar her şeyden önce ve mutlaka Türkçe konuşmalıdır. Türkçe konuşmayan bir insan Türk kültürüne, topluluğuna bağlılığını öne sürerse buna inanmak doğru olmaz" diyerek dil konusunun önemini vurgulamıştır. Aydın kişi, Türkçenin sadeleştirilmesi için özen göstermeli, dilimizi kirleten yabancı sözcükleri yazı ve konuşma dilinden çıkarmak için çaba harcamalı ve bilim dili olarak da Türkçeye önem vermelidir. Ulusal bir bilim dili yaratmaya katkıda bulunmak da her aydının görevidir. Bu konuda son yıllarda pek çok çalışma yapılmış ve her bilim dalı, dilini Türkçeleştirmek ve sadeleştirmek için ciddi bir çaba içine girmiştir. Türk Kardiyoloji Derneği nin bu konudaki duyarlılığı da bilinmektedir. Daha önce hazırlanıp basılmış sözlüklere sahip olan derneğimiz, bu yıl kardiyoloji bilim dilinin yeniden gözden geçirilerek düzenlenmesi görevini bize vermiştir. Bu onurlu görevi aldığımızda nasıl bir yaklaşım içinde olabiliriz kararını verirken çok düşündük. Dile yerleşmiş Latince, Farsça, Arapça, İngilizce ve Fransızca pek çok yabancı sözcük olduğunu ve bunların hem konuşma hem de yazı dilimizde büyük yer tuttuğunu göz önüne alarak görevimizi nasıl yapacağımız kararına ulaştık. Öncelikle, kullanılan yabancı sözcüklerin anlamlarını, sözlüklerde olduğu gibi, açıklamak yerine onlara bire bir Türkçe karşılıklar vermeyi yeğledik. Böylece bu eserin adı Kardiyoloji Terimler Sözlüğü değil Kardiyoloji (Yürek Bilimi)Türkçe Terimler Kılavuzu oldu. Çalışmamızı, ülkemizde başta Türk Dil Kurumu nun Türkçe ve İngilizce sözlükleri olmak üzere, üniversitelerin çalışmalarını ve bireysel olarak basılan pek çok yayını kaynak alarak gerçekleştirdik. Konuşma dilimize girmiş yabancı sözcüklerin Türkçe kurallara göre yazılışını verdikten sonra bunlara uygun görülen Türkçe karşılıklarını yazdık. Her sözcüğü tek tek irdeleyerek, doğru yazılışlarını da yazım kılavuzlarından pek çok kez kontrol ederek ya da Türkçenin kurallarını göz önünde bulundurarak seçtik. Çok kullanılan bazı İngilizce sözcükleri de italik yazarak Türkçe karşılıklarını iii
verdik. İtalik yazılan sözcüklerin Türkçelerinin zaman içinde bulunacağını umuyoruz. Yabancı sözcüklere her zaman karşılık bulamadık ve onları sadece doğru yazılışları ile bıraktık. Pek çok sözcüğün Türkçe karşılığı belki de ilk bakışta yadırganacaktır. Ancak, nasıl ki Türkçemiz hızla yabancı dillere değişim gösterdiyse, bizlerin çabasıyla ve bu sözcükleri sıklıkla kullanmamız sayesinde, söz konusu terimler dilimizde yeniden arınma şansına sahip olacaktır. Yıllar önce kullandığımız şart, problem, cevap gibi kelimelerin yerine bugün çok doğal bir biçimde koşul, olanak, yanıt sözcüklerini kullanıyoruz. İnanıyoruz ki şimdi yadırgayacağımız sözcükler ileride benimsenecek ve dilimize yerleşecektir. Tüm gücümüzle uğraşmamıza karşın eksiklerimizin ve eleştiriye açık pek çok noktanın olması kaçınılmazdır. Dilin özelliği devingen oluşudur. Zaman içinde değişime, gelişime uğrar. Yeni sözcükler bulduğumuzda, bu sözcükleri Türk Dil Kurumu nun önerileri ile genelağdaki kılavuzumuza ekleyeceğiz. Göreve başlarken önerilere açık olduğumuzu e-mektup ile herkese duyurmuştuk. Ancak çok az kişiden öneri geldiğini üzülerek belirtmek isteriz. Eserin ortaya çıkışında aylarca süren çabaları için kurul başkanı Prof. Dr. Cengiz Yakıncı ile Prof. Dr. Hamza Zülfikar başta olmak üzere Türk Dil Kurumu Tıp Terimleri Kurulu nun değerli üyelerine ne kadar teşekkür etsek azdır. Her konuda olduğu gibi dil konusunda da bir başlangıç gereklidir. Kardiyoloji (Yürek Bilimi) Türkçe Terimler Kılavuzu nun da bu başlangıca bir adım sayılmasını diliyor; alanla ilgili bilim insanlarının konumuza karşı duyarlı olmasını bekliyoruz. Prof. Dr. Esmeray Acartürk Prof. Dr. Vedat Sansoy iv
A abdomen abdominal abdominokardiyak refleks aberan aberan iletim aberasyon abetalipoproteinemi ablasyon abondan absolut absolut refrakter periyot absorpsiyon abstinans adale adaptasyon adaptif adaptör adenokarsinom adenom adenomatöz adenomegali adenopati adenozin adenozin trifosfat adenozin trifosfataz adezif adezyon adipöz doku adjuvan adolesan adolesans adrenal bez adrenalin adrenerjik adsorban adsorpsiyon adventisya advers advers etki aerob aerobik aerofaji afaji afazi afebril aferent karın karın karın-yürek refleksi sapmış sapmış ileti sapma yokedim aşırı, çok fazla, bol tam, mutlak mutlak duyarsız dönem emilim, soğurma yoksunluk kas 1.uyum 2.uyarlama uyarlayıcı uyarlayıcı kötücül bez uru iyicil bez uru beze büyümesi bez hastalığı yapışkan, yapışan yapışma, bitişme yağ dokusu yardımcı ergen ergenlik böbreküstü bezi yüzeren yüzerme dış zar, dış katman yan, ters, istenmeyen yan etki havacıl havacıl hava yutma yutamama konuşamama ateşsiz getirgen 1
afinite afoni afterload agenezi aglütinasyon agoni agonist agregan agregat agresif airway ajan ajitasyon ajite akardiya akinetik akinezi akiz akreditasyon akromegali akronim akrosiyanoz akselerasyon akseleratör akselere aksesuar aksesuar yol aksilla aksiller aksis aksiyal aksiyon potansiyeli aktif aktin aktivasyon aktivatör aktivite aktomiyozin aktüel akustik akustik empedans akustik gölge akustik görüntüleme akustik pencere akut akut miyokart enfarktüsü akümülasyon akümüle olmak albümin çekim ses yitimi artyük oluşmama, yokluk, gelişmezlik kümeleşme can çekişme benzer etkili kümeleştirici küme 1. saldırgan 2. yayılgan hava yolu aygıtı 1. etken 2.ilaç 3.araç 1.aşırı huzursuzluk 2.çalkalama, çalkalanma aşırı huzursuz yürek yokluğu, yürek gelişmezliği devinimsiz, hareketsiz devinimsizlik, hareketsizlik edinilmiş kredilendirme, değer biçme uç irileşmesi kısaltma uçlarda morluk hızlanma hızlandırıcı şiddetlenmiş yardımcı, ek ek yol koltukaltı eksen eksensel ekinleşebilir gizil güç etkin 1.etkinleşme 2.etkinleştirme etkinleştirici etkinlik güncel yankılanım yankılama direnci ivegen, keskin kalp krizi birikim birikmek 2
aldolaz aldosteron aldosteronizm alegori alegorik alel alerjen alerji alerjik alfa adrenerjik blokajı alfa blokajı alfa bloker algoritma aliasing alimentasyon alkaloz alkol alkolik alkolizm allogreft alternan alternan akım alternatif alveol alveoler amarozis amarozis fugaks ambulans ambulatuvar amfizem amiloidoz amiyodaron amiyotrofi amnezi amorf ampirik ampiyem amplitüt ampütasyon anabolik anabolizma anaerobik anafilaksi anafilaktik anakrot çentik anakrot nabız analeptik analitik analiz simge simgesel türgen akış basamakları görüntü kayması beslenme, gıda verme alkol bağımlısı alkol bağımlılığı eş tür doku, homogreft değişimli seçenekli, seçenek hava kesesi körlük geçici körlük cankurtaran ayaktan, günübirlik kas erimesi bellek yitimi şekilsiz deneyimsel irin birikimi genlik uç kesimi yapımsal yapım oksijensiz, havasız çıkan kolda çentik çentikli nabız güçlendirici çözümleyici, çözümsel çözümleme 3
analjezi analjezik analog analoji anamnez anastomoz anazarka anekdot anemi anemik anerji anerjik anestezi anevrizma anevrizmektomi angülasyon angüler anhidroz animasyon anizokori anizositoz anjina pektoris anjiyogenez anjiyografi anjiyokardiyografi anjiyoplasti anjiyoskopi anjiyospazm anjiyotensin dönüştürücü enzim anksiyete anoksi anomali anoreksi anormal anormallik antagonist antagonizma antasit antegrat antemortem antenatal anteriyor anteroinferiyor anterolateral anteroposteriyor anterosuperiyor antianjinal antiaritmik antibakteriyel ağrı kesimi ağrıkeser, ağrı kesici benzeşik, işlevdeş benzeşim, işlevdeşlik öykü ağızlaştırma yaygın ödem kısa öykü kansızlık kansız duyarsızlık duyarsız duyu yitimi balonlaşma açılanma açısal 1.terlememe 2.susuz canlandırma gözbebeği eşitsizliği alyuvar eşitsizliği göğüs ağrısı damar oluşumu damar görüntülemesi damar- yürek görüntülemesi damaraçımı damargözlemi damar kasılması kaygı oksijensizlik sapaklık iştahsızlık olağandışı, doğal olmayan olağandışılık karşıt etkin karşıt etkinlik asit giderici öne doğru ölüm öncesi doğum öncesi ön önalt önyan önarka önüst 4
antibiyotik antidepresan antidiüretik antidiyabetik antidiyareik antidot antiemetik antienfektif antienflamatuvar antihipertansif antijen antikoagülan antikolinerjik antikonvülsif antikor antioksidan antipiretik antiproliferatif antiseptik antitrombotik anüler anülüs anüri aort aort koarktasyonu aortik rut aortokoroner baypas apandis aparey apatetik apati apeks apikal aplastik aplazi aplikasyon apne apolipoprotein apopleksi apoptoz apse araşidonik asit aritmi arjinin arrest artefakt arter arteriyol artifisiyel çökkünlük giderici sürgünkeser panzehir kusmakeser bulaşıkeser yangı giderici tansiyon ilacı pıhtıönler nöbet önleyici ateş düşürücü çoğalım önleyici mikropkıran halkamsı, halka şeklinde halka idrar yokluğu ana atardamar aort kökü aortokoroner köprüleme kör boşluk aygıt duyarsız, kayıtsız kayıtsızlık tepe tepeye ait gelişmemiş gelişmezlik yüzeysel uygulama soluk durması kanagan programlanmış hücre ölümü irin kesesi ritim düzensizliği durma görüntübozan atardamar atardamarcık yapay 5
artrit asemptomatik asendan asenkron asetilkolin asfiksi asidite asidoz asimilasyon asinerji asit asit-baz dengesi asiyanotik aspirasyon aspleni assisted device assit asteni astenik astım ataksi atelektazi atenüasyon aterektomi aterojen aterom ateroskleroz atipik atoni atonik atopi atopik atrezi atriyal atriyal fibrilasyon atriyal flatter atriyal natriüretik hormon atriyal natriüretik peptit atriyal septal defekt atriyal situs atriyoventriküler disosiyasyon atriyoventriküler düğüm atriyoventriküler kavşak atriyum atrofi atrofik atropin avantaj avasküler eklem yangısı belirtisiz, belirtivermez çıkan eşzamanlı olmayan havasız kalma asitlik özümleme eş etkimesizlik morarmamış emme, somurma dalak yokluğu destekleyici aygıt karında sıvı birikimi güç yitimi gücü yitik yelpik sarsaklama zayıflama, zayıflatma, azalma, azaltma damar sertliği örnek dışı, tipsiz gergi yitimi 1. doğuştan tıkanıklık, 2. doğuştan gelişmezlik kulakçığa ait kulakçık konumu kulakçık-karıncık uyumsuzluğu kulakçık-karıncık düğümü kulakçık-karıncık kavşağı kulakçık körelme körelmiş yarar, üstünlük damarsız 6
backscatter bağırsak bakterisit bakteriüri bakteriyel bakteriyemi bakteriyostatik balans balotman bant bar bariyer barorefleks baseline batın baypas bazal benign bias bifazik bifit bifokal bifürkasyon bigemini biküspit bilateral bimodal biplan bipolar bistüri bivalan biyoprotez biyopsi biyoyararlanım blok,-u blokaj bloke etmek bloker bolus bradiaritmi bradikardi branş bridge brit bronkografi bronkospazm bronş bronşiyektazi B geri saçılım bakterikıran bakterili işeme bakterisavar denge bıngıldama şerit çubuk engel basınç tepkesi 1. temel çizgi 2. başlangıç karın köprüleme 1. temel 2.alt iyi huylu, iyicil, selim yanlı iki evreli ayrık, çatallı iki odaklı çatallanma ikili iki yapraklı iki yanlı iki kalıplı iki düzlemli iki kutuplu neşter iki değerlikli parça alımı engel, engel, engelleme engellemek engelleyici hızlı yavaş nabız, yavaş vuru dal köprü yapışıklık 7
bronşiyolit bruit bukkal capture check-up cihaz clockwise clubbing coefficient coil confidence interval corrected counter-clockwise coupling cross over cross-sectional curriculum vitae curve cut off dansite dansitometre data debi debil debilite debridman debris dedektör dedektör defekasyon defekt defektif defeyans defibrilasyon defibrilatör defisit defleksiyon deformasyon deformite degradasyon degranülasyon dehidratasyon dehidrogenaz dejenerasyon dejeneratif dejenere dekalsifikasyon C D uğultu yanak içi yakalama tambakım aygıt saat ibresi yönünde çomaklaşma katsayı sargı güven aralığı düzeltilmiş saat ibresi tersi yönünde eşleşme çaprazlama kesitsel özgeçmiş eğri kesim yoğunluk yoğunlukölçer veri düşkün, güçsüz düşkünlük, güçsüzlük kazıma döküntü bulucu belirleyici dışkılama eksiklik, kusur kusurlu bayılma fark, eksiklik biçimsizlik biçim bozukluğu bozulma, yıkım suyitimi yozlaşma yozlaştırıcı yoz kireçsizleşme 8
dekat dekompansasyon dekompanse dekompresyon dekonjestan dekreşendo dekstrokardi dekstroz dekübitus dekübitus ülseri deliriyum demans demarkasyon demografik demonstrasyon demonstratif denatürasyon denatüre denervasyon deontoloji departman deplesyon depo depolarizasyon depresan depresif depresyon derivasyon derivatif desatüre deselerasyon desendan desensitizasyon destrüksiyon destrüktif deşarj detay determinan determinasyon deviyasyon dezavantaj dezenfektan dezoryantasyon diabetes mellitus difazik diferansiyasyon diferansiye diferansiyel siyanoz difüz onyıl dengelenememe, ödünleyememe dengelenememiş, ödünlenememiş basınç giderme şiddeti azalan sağda yürek yatar durumda yatak yarası çıldırma bunama sınır çizgisi kişisel bilgiler gösterme, görsel anlatım tanıtıcı bozunma bozunmuş sinirsizleştirme davranış kuralları bilimi 1. bölüm 2. ana bilim dalı tükenme kutupsuzlaştırma, kutupsuzlaşma baskılayıcı çökkün çökkünlük, çöküntü türev türemiş yoğunluğu azalmış yavaşlama inen duyarsızlaşma, duyarsızlaştırma yıkım yıkıcı boşalım ayrıntı belirleyici belirleme sapma zarar mikropsuzlaştıran yönelim kaybı şeker hastalığı iki evreli farklılaşma farklılaşmış yaygın 9
difüzyon digoksin dihidropiridin dijital dilatasyon dilate dilatör dilüsyon dinamik dipolar direksiyonel direkt diseksiyon dissemine dissemine intravasküler koagülasyon disfaji disfoni disfonksiyon diskinezi diskordan diskordans diskret diskriminan dislipidemi dislipoproteinemi disosiyasyon disosiye dispepsi dispersiyon displastik displazi displazik dispne disproporsiyon disposable disritmi distal distansiyon distoni distres distribüsyon distrofi diüretik diürez divalan divertikül diyabet diyabetik diyaforez geçiş 1.sayısal 2.parmakla 3.parmakta 4.yürek ilacı genişleme genişlemiş genişleten seyreltme devingen iki kutuplu yönlendirilmiş doğrudan, düz kesayır yaygın yaygın damariçi pıhtılaşma yutma bozukluğu ses bozukluğu işlev bozukluğu devinim bozukluğu, benzeşmez, uyumsuz benzeşmezlik, uyumsuzluk ayrı, farklı ayırt edici ayrışma, ayrışım, ayrıştırma ayrışmış, ayrı sindirim bozukluğu, hazımsızlık dağılım gelişimi bozuk gelişim bozukluğu gelişimi bozuk solunum güçlüğü orantısızlık kullanat, tek kullanımlık ritim bozukluğu uç, uzak gerginlik, şişkinlik gergi bozukluğu sıkıntılı, sıkıntı dağılım, dağıtım büyüme bozukluğu idrar söktürücü idrar atımı iki değerli cepçik şeker hastalığı şeker hastası terleme 10
diyafragma diyafram diyagonal diyagram diyaliz diyalizat diyare diyastol diyastolik diyatermi diyatez diyet diyetetik diyetisyen dizüri dogma doküman dominans dominant done donör dorsal dorso- lomber down-regulation doz dozaj dozimetre dren drenaj dual duble duodenal duodenum duplikasyon efektif eferent efervesan efor efüzyon ego egofoni egzama egzersiz ejeksiyon ejeksiyon fraksiyonu ekarte etme ekartör ekilibriyum E böleç böleç köşegen çizge süzme diyaliz ürünü ishal gevşeme gevşemeye ait ısı uygulaması yatkınlık beslenme besin bilimi beslenme uzmanı 1. ağrılı işeme, 2.işeme güçlüğü belge baskınlık baskın veri verici, bağışcı sırt, arka sırt-bel azaltarak düzenleme dozlama ışınölçer akıtaç boşaltma ikili çift onikiparmak bağırsağı ikileme, çiftlenme etkin götürgen köpüren çaba 1.sıvı birikimi, 2.sızışma benlik keçi sesi alıştırma atma atma yüzdesi 1. dışlama 2. ayırma ayırgaç denge 11
ekimotik ekimoz ekip ekipman ekivalan eklampsi eko ekojen ekojenite ekokardiyograf ekokardiyografi ekokardiyogram eksantrik eksaserbasyon eksfoliyatif ekshalasyon eksitabilite eksitasyon eksite etmek eksitus eksize etmek eksizyon ekskresyon eksoftalmi eksojen ekspanse olmak ekspansiyon ekspektoran ekspektorasyon eksperimental ekspirasyon ekspiriyum eksplorasyon eksploratuvar ekspozisyon ekspresyon ekspulsiyon ekstansiyon ekstansör ekstansif eksteriyor eksternal ekstirpasyon ekstrakorporal ekstraksiyon ekstraksiyon ekstramüral ekstraselüler ekstrasistol morartan morartı takım donanım eşdeğerlik gebelik nöbeti, gebelik bastısı yankı yankı veren yankısallık uçrak, dış merkezli alevlenme soyulgan soluk verme uyarılabilirlik uyarma uyarmak ölüm kesip çıkarmak kesip çıkarma boşaltım börtlek göz dışsal, dışkaynaklı genişlemek genişleme balgam söktürücü balgam çıkarma deneysel soluk verme solukverim açincele inceleyici sergileme, sergi dışavurum dışarı itme genişleme açan, geren yaygın dış dış, dışsal tümüyle çıkarmak beden dışı 1.çekçıkar 2. özütleme çekçıkarım, çıkarım duvar dışı hücre dışı erken vuru 12
ekstravazasyon ekstraversiyon ekstravert ekstre ekstrem ekstremite ekstrensek ekstübasyon eksüda eksüdasyon ektazi ektoderm ektopi ektopik ektropiyon ekzantem ekzojen ekzokrin ekzositoz ekzoterik ekzotoksin elastik elastisite elefantiyazis elektif elektriksel alternans elektrofizyoloji elektrokardiyograf elektrokardiyografi elektrokardiyogram elektrokoter elektrolit elektroliz elektroşok elektrot elektroversiyon elevasyon elevatör eliminasyon elipsoit elongasyon emboli embolizasyon embriyo emetik emezis emisyon emosyon emosyonel damardışısızma dışa dönüklük dışa dönük öz, özüt aşırı, uç üye (uzuv) dışsal boru çıkarımı yangı sıvısı yangı sıvısı sızımı genişleme dış deri yerdışılık yerdışı dışa katlanım döküntü dışsal dış salgı göze dışına çıkma, çıkıntı dışsal dışzehir, dışağı esnek esneklik fil hastalığı 1.seçici, seçmeli 2. istemli elektriksel değişkenlik elektrikle düzeltme 1.yükselme, yükseltme 2. kaldırma 1.yükselteç 2.kaldıraç eleme oval uzama tıkanma, pıhtı tıkacı tıkaçlama, tıkaçlanma öndölüt,, dölcük, oğulcuk kusturucu kusma dışa yayım heyecan duygusal, dokunaklı 13
empati empedans emplantasyon empotans emülsiyon endeks endeksleme endemi endemik endiferansiye endikasyon endikatör endirekt endoderm endojen endokart endokardit endokrinoloji endomiyokardiyal endoskop endoskopi endotelin endotermik endotoksin endüksiyon endürasyon enfarktüs enfeksiyon enfeksiyöz enfekte enfestasyon enflamasyon enflamatuvar enflüenza enfraruj enjeksiyon enjektör enkontinans ensefalit ensektisit ensidans enstrüman entegrasyon enteral entoksikasyon entolerans entomoloji entrensek entübasyon duygudaşlık özdirenç içeyerleşim, ekim cinsel yetersizlik sıvı asıltı dizin, liste, işaret, belirteç, gösterge 1. göstergeleme 2.dizinleme yerel hastalık yerel farklılaşmamış 1.kullanım alanı 2.gereklilik gösterge, belirteç dolaylı 1.iç deri 2.iç katman içsel, iç kaynaklı yürek içi katmanı yürek içi katmanı yangısı hormon bilimi içgöreç içgörüm, içbakı ısıalan içağu, içzehir 1.başlatma 2.tetikleme 3.uyarma sertleşme, sertlik kalp krizi bulaşma, bulaşı bulaşıcı bulaşmış asalak bulaşı yangı yangılı grip kızıl ötesi iğne yapma iğne, şırınga kaçırma, tutamama beyin yangısı böcekkıran görülme sıklığı aygıt, alet bütünleşme bağırsak yoluyla ağulanma, zehirlenme dözümsüzlük böcek bilimi içsel boru sokumu, boru yerleştirme, borulama 14
entübe enürez enzim eozinofil epanşman epidemi epidemik epidemiyoloji epiderm epidermal epidural epifiz epigastrik epigastriyum epikardiyak epikardiyal epikart epikriz epilepsi epileptiform epileptik nöbet epinefrin epizot epistaksis epitelyum eradikasyon ergometre ergometri eritem eritematöz eritroblast eritropoietik eritrosit eritrosit sedimantasyon hızı erizipel erozif erozyon erüpsiyon esansiyel etap etik etimoloji etiyoloji etiyolojik etnik evantrasyon evoked potential evolüsyon ex vivo boru takılmış idrar kaçırma sıvı toplanması salgın sağlık araştırmaları bilimi üst deri üst derisel dura üstü 1. kemikucu 2.bir iç salgı bezi üst orta karın çıkış özeti sara tutarıksı sara nöbeti, tutarık, tutarga adrenalin atak burun kanaması epitel yokedim işölçer iş ölçümü kızartı kızarık kök alyuvar alyuvar alyuvar çökelme hızı yılancık, kızılyel aşındırıcı aşınma, aşındırma döküntü 1.temel 2.nedeni bilinmeyen adım, aşama, basamak 1.töre bilimi 2. törel köken bilimi neden, nedenler, neden bilimi nedensel budunsal karın dışına çıkma uyarılmış yanıtlar, uyartılmış yanıtlar evrim canlı dışındaki ortamda 15
fagosit fagositoz faktör familyal fantom farengeal farenjit farenks fascies mitrale fasikül fasiyal fasya fatal fatalite faz febril feçes fekal femoral femur fenomen fenotip feokromositoma fermantasyon ferment fertil fertilite fertilizasyon fetal fetüs fiber fibril fibrilasyon fibrin fibrinojen fibrinoliz fibrinöz fibroblast fibromatöz fibromiyozit fibronektin fibrotik fibröz fiks fiks split fiksasyon filament F yutargöze göze yutumu etmen ailevi yalancı, hayalet yutak yangısı yutak al yanak mor dudak demetcik, dalcık 1. yüz 2. akzar akzar ölümcül ölüm, öldürücülük evre, dönem ateşli dışkı dışkısal uyluk kemiği olağandışı durum, görüngü soyserim mayalanma maya döllenebilen dölleyebilen döllenebilirlik, dölleyebilirlik döllenme, dölletme dölütsel dölüt lif, iplik lifçik, iplikçik fibrin erimesi fibrinli fibromlu ipliksi lifli, ipliksi sabit sabit ayrılma, sabit çiftlenme 1. sabitlenme 2. saplantı lifcik 16
filiform filtrasyon filtrat filtre final fissür fistül fizyoloji fizyon fizyopatoloji flatter flebolit flebotomi flegmon fleksibilite fleksiyon fleksör fleksura flep florokarbon floroskopi flovmetre flu flüktüan flüktüasyon fobi fokal fokus folikül fonksiyon fonksiyonel fonokardiyograf fonokardiyografi fonokardiyogram foramen form formasyon format formül formülasyon fossa fragman fragmantasyon frajil frajilite fraksiyon fraktür frekans fremitus 1. ipliksi 2.zayıf nabız süzme, süzülme süzüntü süzgeç son çatlak akarca işlev bilimi bölünme, çoğalma işlev bozukluğu bilimi toplardamar taşı 1. toplardamar kesisi 2. toplardamardan kan alma bağ doku yangısı esneklik bükülme, bükme bükücü, eğici dönemeç, büküntü 1. saplı doku 2.kanatcık akışölçer bulanık dalgalı dalgalanma, dalga duygusu korku odaksal odak kesecik işlev işlevsel delik biçim biçimlenme biçim çözüm yolu 1.biçimlendirme 2.bileşim çukur parça parçalanma kırılgan kırılganlık, dirençsizlik parça, bölüm, kesim kırık sıklık ele gelen titreşim 17
friksiyon frontal frotman fulminan fundus fungus füziform füzyon gaita galo ritmi galvanometre gama gamaglobülin gangliyon gastralji gastrit gastroenteroloji gastroskopi gen genetik genital genitoüriner genom genotip geriyatri gestasyon gestasyonel gingiva glandula glikojen glikozit glikozüri global globüler globülin glokom glomerül glomerüler filtrasyon glomerülonefrit gode gradyan grafik granül granülasyon granüler granülom granülomatöz granülosit G sürtünme ön, alnaç sürtünme sesi kötüleşen, ağırlaşan dip mantar iğsi kaynaşma, kaynaşım dışkı dörtnal sesi düğüm mide ağrısı mide yangısı sindirim bilimi mide görüm, mide bakısı kalıtlık 1.kalıtım bilimi 2.kalıtsal eşeysel, cinsel soyyapı yaşlılık bilimi gebelik diş eti bez 1. genel 2.küresel yuvarımsı karasu yumakçık çukurcuk fark çizge tanecik taneciklenme tanecikli 18
greft grip grup guatr gudde gut habis habitus hafıza hakimiyet halüsinasyon hamile harabiyet hararet hareket haricen harici hariciye harmoni hasar hasta hastalık hastalık taslama hastane hat hata hayati hayatiyet hazard ratio heliks hemaglütinasyon hemanjiyom hematemez hematojen hematokrit hematolog hematoloji hematolojik hematom hematopoez hematopoietik hematüri hemiblok hemiparezi hemipleji hemodinami hemodinamik hemodiyaliz H yama küme bez damla hastalığı kötü, kötücül, kötü huylu duruş bellek baskınlık varsanı yüklü, aylı, gebe yıkım, zedelenme ateş, ısı devinim dıştan dış, dışsal genel cerrahi uyum, ahenk zedelenme, bozulma sayrı sayrılık sayrımsama sayrılarevi çizgi yanılgı, yanlış yaşamsal canlılık, dirimsellik risk oranı sarmal kan kümeleşmesi kan damarı uru kan kusma kan yoluyla kanbilimci kan bilimi kanbilimsel kan toplağı kan yapımı kan yapıcı kanlı işeme 1.dalcık bloku 2. yarı blok yarı felç kan devinimsel kansüzdürüm 19
hemofili hemoglobin hemogram hemokromatoz hemolitik hemoliz hemoptizi hemoraji hemorajik hemoroit hemosideroz hemostatik hemostaz heparin heparinizasyon hepatit hepatojügüler reflü hepatomegali hepatoselüler hepatosplenomegali hepatotoksik heredite herediter herni herniyasyon herpes heterojen heterojenik heterojenite heterotopi heterotopik heterozigot hezeyan hibernasyon hibrit hidralazin hidrasyon hidrofil hidrojen hidroklorik asit hidrostatik basınç hijyen hijyenik hikâye hilus hiperaktivite hipereksitabilite hiperemezis hiperemi kan sayımı demir birikimi kanyıkımlı kanyıkımı kanlı balgam kanama kanamalı basur, mayasıl demir birikimi kanama durdurucu kanama durması karaciğer yangısı karaciğer büyümesi karaciğer gözesi karaciğer-dalak büyümesi karaciğere zararlı soyaçekim soyaçekimli fıtık fıtıklaşma uçuk çoktürel çoktürelli çoktürellik yerdışılıkı yerdışı kırma, melez sabuklama, saçmalama kış uykusu kırma, melez suçeken tuzruhu su basıncı sağlık bilgisi sağlıklı öykü göbek aşırı etkin aşırı uyarılganlık aşırı kusma aşırı kanlanma 20
hiperestezi hiperglisemi hiperinsülinemi hiperkalemi hiperkapni hiperkinetik hiperkinezi hiperkolesterolemi hiperlipidemi hiperplazi hiperpne hiperpotasemi hipersekresyon hiperselüler hipersensitivite hipersomni hipertansiyon hipertiroidi hipertoni hipertonik hipertrofi hipervolemi hipnoz hipoaktivite hipoalbüminemi hipoderm hipodermik hipofiz hipoglisemi hipokalemi hipokondri hipokondriyak hipoksemi hipoksi hipoplazi hipoplazik hipopotasemi hipotalamus hipotansiyon hipotermi hipotez hipotiroidi hipotonik hipovolemi hirsutizm histamin histerezis histoloji hiyatus aşırı duyumsarlık kan şekeri yüksekliği insülin yüksekliği potasyum yüksekliği karbondioksit yüksekliği aşırı devinimli aşırı devinim kolesterol artışı yağ yüksekliği aşırı gelişim hızlı- derin soluma potasyum artışı 1.aşırı salgı 2.aşırı salgılama artmış gözeli aşırı duyarlılık aşırı uyku yüksek kan basıncı aşırıgergi, aşırıyoğunluk 1.aşırı gergin 2. aşırı yoğun irileşim oylum fazlalığı uyutma etkinlik azalması albümin azlığı alt deri deri altı sümüksü bez şeker düşümü potasyum azlığı hastalık hastalığı hastalık hastası oksijen azlığı oksijen azlığı az gelişim az gelişmiş potasyum azlığı düşük kan basıncı düşük ısı varsayım 1. gevşek 2. az yoğun kan hacmi düşüklüğü aşırı kıllanma doku bilimi açıklık yarık 21
holodiyastolik holosistolik homeostaz homogreft homojen homolog homozigot horizontal hormon hospitalizasyon host humma humoral hücre İ idantik idiyopatik idiyosenkrazi iliyak imaj immatür immün immünite immünizasyon immünsüpresif impakt imperfore impermeabl implantable cardioverter defibrillator impuls impulsif in vitro in vivo inaktif inaktivasyon indüklemek indüksiyon indüktör inervasyon infant inferiyor inferolateral infiltrasyon influks infüzyon inguinal inhalasyon inhaler inhibitör diyastolü dolduran sistolü dolduran dengeleşim türdeş yama bağdaşık, türdeş kökdeş öz kalıtımlı yatay hastaneye yatış ev sahibi konakçı ateşli hastalık salgısal, göze özdeş özgünduyarlık görüntü olgunlaşmamış bağışık, bağışıksal bağışıklık bağışıklama bağışıklık baskılayıcı etki doğuştan kapalı, delinmemiş geçirgensiz, geçirmez, yerleştirilebilen kardiyoversiyon defibrilatörü uyarı, dürtü dürtüsel, itici yapay ortamda canlıda işlemez, çalışmaz, durgun hareketsizlik, etkisizlik, çalışmazlık uyarmak, başlatmak uyarım, başlatma başlatıcı, uyarıcı sinir donanımı bebek alt alt-dışyan sızma, süzülme içakım damardan sıvı aktarım kasık 1.soluk alma 2.solukla çekme 1.solunan madde 2.solutucu engelleyici 22
inkomplet inoperabl inotropi inotropik inspeksiyon inspirasyon inspiryum insülin intensif intensite interaksiyon interaktif interferans interiyor interkostal interlober intermitan internal internet interval interventriküler intima intraaortik intraarteryel intraatriyel intrakardiyak intrakoroner intramüral intramüsküler intravenöz intrinsik invazif inversiyon iritasyon irregüler irreversibl iskemi istmus iyonik iyonizasyon izolasyon izomer izometrik izomorfik izotonik izotop izovolümetrik jel J tam olmayan, tamamlanmamış, eksik ameliyat edilemez kasılma gücü kasılma gücünü artıran gözle izleme soluk alma soluk alma yoğun yoğunluk etkileşim etkileşimli parazit, karışma iç kaburgalararası loplararası aralıklı iç genelağ aralık karıncıklararası damar iç katmanı aort içi atardamar içi kulakcık içi yürek içi duvar içi kas içi toplardamar içi içsel girişimsel, girişimci, yayılmacı tersine çevirme tahriş düzensiz geri dönüşsüz yetersiz kanlanma bağlantı, köprü iyonlaşma, iyonlaştırma yalıtım eşiz 1.eş ölçülü 2.kas gerici eş yapılı 1.eş yoğunluklu 2.eş basınçlı eş hacimli pelte 23
jelatin jeneralize jenerasyon jeneratör jigantizm jinekomasti junction jügüler jüvenil kadavra kadran kalibrasyon kalitatif kalite kalp kalp yetersizliği kalsifikasyon kalsinoz kalsiyum kangren kanserojen kantitatif kanül kaotik kapasitans kapiler kapsül karakteristik kardit kardiyak kardiyak arest kardiyojenik kardiyolipin kardiyolog kardiyoloji kardiyomegali kardiyomiyopati kardiyomiyotomi kardiyopulmoner kardiyotoksik kardiyotonik kardiyovasküler kardiyoversiyon karnitin karotis karsinoit kaskat kaşeksi K yaygın kuşak üreteç devlik kavşak gençlik dörtte bir 1.ayarlama 2.çap nitel, niteliksel nitelik yürek yürek yetersizliği kireçlenme kansere yol açan ölçülebilir, nicel borucuk yüklenim kılcal, kılcal damar kılıf, jelatin kılıf belirleyici, ayırt edici yürek yangısı yürek yürek durması yürek yürek bilimci yürek bilimi yürek büyümesi yürek-akciğer yüreğe zararlı yüreği güçlendirici yürek-damar zincir erimişlik 24
kaşektik katabolizma katarakt katekolamin kateter kateterizasyon katgüt katot kauda kavern kavite kazeifikasyon kemoatraktan kemotaksi kemoterapi kemoterapötik kifoskolyoz kifoz ki-kare testi kinetik kinezi kist klasifikasyon klasik klavikula kleft klemp klik klinik klinisyen klirens klodikasyo klon klonlama klonus koagulüm koagülan koagülasyon koagülopati koaptasyon koarktasyon kognitif kohezyon kohort çalışması koinsidans koinsidental kolaborasyon kolajen kolanjit erimiş yıkım akbasma, perde bir cins dikiş ipi eksiuç kuyruk oyuk boşluk peynirleşme kimyasal çekici kimyasal çekim ilaç tedavisi ilaç açılı kamburluk kamburluk devinimli devinim kese, torba sınıflama, sınıflandırma alışılmış, geleneksel, bilinen köprücük kemiği yarık sıkma halkası çıtırtı, tık sesi, çıt sesi temizlenme topallama eşlenik eşleme kaba seğirme pıhtı pıhtılaştırıcı, pıhtılaştıran pıhtılaşma pıhtılaşma bozukluğu kavuşum daralım bilişsel yapışma ortaköz çalışması rastlantı rastlantısal işbirliği safra yolu yangısı 25