İKY ENVANTER BİLANÇO DERSİ Dr. Şuayyip Doğuş DEMİRCİ
Hesap Grubu 24. Mali Duran Varlıklar 240 Bağlı Menkul Kıymetler 241 Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) 242 İştirakler 243 İştiraklere Sermaye Taahhütleri(-) 244 İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) 245 Bağlı Ortaklıklar HESABI 246 Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri HESABI(-) 247 Bağlı Ortaklıklar Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı HESABI(-) 248 Diğer Mali Duran Varlıklar HESABI 249 Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı HESABI(-)
Hesapların Ayrımı Mali Duran Varlıklar; Uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan uzun vadeli menkul kıymetlerle veya paraya dönüşme niteliğini kaybetmiş uzun vadeli menkul kıymetler bu grupta izlenir. Ayrıca, diğer bir işletmeye veya bağlı ortaklığa ortak olmak amacıyla edinilen sermaye payları da bu grupta yer alır.
Başka Bir Şirketin Ortağı Olmak Sermaye şirketleri başka bir sermaye şirketine ortak olabilmesi için şirketin hisse senetlerinin belirli bir kısmını ellerinde bulundurması gerekmektedir. Eğer bir şirket diğer bir şirketin hisse senetlerinin; %10 una kadarını elinde tutuyorsa 240 Bağlı Menkul Kıymetler %11-50 Arasını elinde tutuyorsa 242 İştirakler %51 ve üstünü elinde tutuyorsa 245 Bağlı Ortaklıklar hesaplarını kullanırlar
Sermaye Taahhüdü İştirakler ve Bağlı Ortaklıklar bir şirketin hisse senetlerinin %10 ve üzerini elinde bulundurma şeklinde gerçekleşmektedir. Ama kanunlara göre bir şirketin hisse senetlerinin en fazla %5 i borsadan toplanabilir. Daha fazlasının toplanması yasaktır. Bu yüzden bir şirketin %10 undan fazlasına sahip olunmak istendiğinde şirket ile oturup anlaşılma yapılması gerekmektedir. Anlaşma sonucunda belirlenen fiyat ödenene kadar sermaye taahhüdü hesapları kullanılır.
Dönem Sonu İşlemleri Sene sonunda şirketler kar payı dağıtması durumunda kar payları ilgili hesaplara kaydedilir. Bu hesaplar 132 İştiraklerden Alacaklar Borçlu 640 İştiraklerden Temettü Gelirleri Alacaklı ya da 133 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Borçlu 641 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri Alacaklı şeklindedir. Bağlı Menkul Kıymetler için özel hesap yoktur. Bu hesap için 136 Diğer Çeşitli Alacaklar Borçlu 649 Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir Kar Alacaklı çalışır.
İşletme Güneş A.Ş nin sermaye tutarının 1/3 ünü temsil eden hisse senetlerini satın almıştır. Söz konusu hisse senetleri hangi hesapta muhasebeleştirilir? a. Hisse Senetleri b. Bağlı Menkul Kıymetler c. İştirakler d. Bağlı Ortaklıklar e. Diğer Menkul Kıymetler Soru 1:
Soru 2: A işletmesi, Ödenmiş Sermayesi 1.000.000 TL olan B işletmesine %10 oranında ortak olmuş ve bedelini işletmenin banka hesabına yatırmıştır. A işletmesinin bu olayla ilgili olarak yapılması gereken muhasebe kaydı aşağıdakilerden hangisidir? a. Bağlı Menkul Kıymetler Borçlu 100.000/Bankalar Alacaklı 100.000 b. Hisse Senetleri Borçlu 100.000 / Bankalar Alacaklı 100.000 c. İştirakler Borçlu 100.000/ Bankalar Alacaklı 100.000 d. Bağlı Ortaklıklar Borçlu 100.000/Bankalar Alacaklı 100.000 e. İştiraklerden Alacaklar Borçlu 100.000/Bankalar Alacaklı 100.000
Soru 3: A işletmesi 800.000 TL sermayeli B işletmesinin 150.000 TL lik kısmını satın almayı taahhüt etmiştir. A işletmesinin yapması gereken kayıtla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a. Bağlı Menkul Kıymetler borçlu 150.000 TL b. İştirakler alacaklı 650.000 c. İştiraklere Sermaye Taahhütleri alacaklı 150.000 TL d. Sermaye alacaklı 800.000 TL e. Ödenmemiş Sermaye borçlu 150.000 TL
Soru 4: İşletme 300.000 TL sermayeli Zeytin A.Ş. nin hisse senetlerinden 20.000 TL lik kısmını ilerde iştirak düzeyine çıkarmak için 45.000 TL ye satın almıştır. Bu bilgilere göre yapılması gereken kayıtta aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. İştirakler hesabı borçlu 20.000 TL b. Bağlı Menkul Kıymetler hesabı borçlu 45.000 TL c. Bağlı Menkul Kıymetler hesabı borçlu 20.000 TL d. Hisse senetleri hesabı borçlu 45.000 TL e. Hisse Senetleri hesabı borçlu 20.000 TL
Soru 5: İşletme daha sonra bankaya verdiği talimatla Zeytin A.Ş. nin hisse senetlerinden 45.000 TL lik kısmını daha 65.000 TL ye satın almış, bu işlem için ödenen 150 TL komisyon işletmenin mevduat hesabından çekilmiştir. Bu Bilgilere göre yapılması gereken kayıt aşağıdakilerden hangisidir?
a. İştirakler 110.000 Komisyon Gid. 150 Bağlı Menkul Kıymetler 45.000 Bankalar 65.150 b. İştirakler 65.000 Komisyon Gid. 150 Bağlı Menkul Kıymetler 20000 Bankalar 45150 c. Bağlı Ortaklıklar 110.000 İştirakler 45.000 Bankalar 65.000 d. Bağlı Menkul Kıymetler 110.000 Komisyon Gid. 150 İştirakler 45.000 Bankalar 65.150 e. İştirakler 65.000 Bağlı Menkul Kıymetler 65000
Soru 6: M işletmesi T A.Ş. nin yönetimine katılma hakkını elde etmek için T A.Ş. nin çıkardığı ve %8 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 40.000 tutarında hisse senetlerini peşin olarak alıyor. Bu bilgilere göre M işletmesinin yapacağı yevmiye kaydında aşağıdaki hesaplardan hangisinin kullanımı doğrudur? a. Hisse Senedi hesabı borçlu b. Kasa hesabı borçlu c. Bağlı Menkul Kıymetler hesabı borçlu d. Bağlı ortaklıklar hesabı borçlu e. İştirakler hesabı borçlu
Soru 7: M A.Ş., T A.Ş. ye ait olan hisselerden %5 ni temsil eden 25.000 tutarındaki hisse senetlerini banka aracılığıyla ile satın alıyor. Bu alım sonucunda yapacağı yevmiye kaydında aşağıda numaralanmış hesaplardan hangileri yanlış kullanılmıştır. i. İştirakler hesabı 25.000 borçlu ii. Bankalar hesabı 25.000 borçlu iii. Bağlı Menkul Kıymetler hesabı 40.000 alacaklı iv. Hisse Senetleri hesabı 40.000 borçlu a. I ve II b. II ve III c. III ve IV d. I ve III e. I ve IV
Soru 8: A işletmesi 05.09 tarihinde iştirak amacıyla başka bir şirketin çıkardığı ve %25 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 60.000 tutarındaki hisse senedini almayı taahhüt ediyor. A işletmesinin yapması gereken kayıt da hangi hesabın kullanımı doğrudur? a. Hisse Senetleri hesabı 60.000 borçlu b. Ödenmemiş Sermaye hesabı 60.000 alacaklı c. İştirakler hesabı 60.000 alacaklı d. Kasa hesabı 60.000 alacaklı e. İştiraklere Sermaye Taahhütleri hesabı 60.000 alacaklı
Soru 9: Taahhüt edilen sermaye ödemesi yapıldığında aşağıdaki hesaplardan hangisinin kullanımı doğrudur? a. Hisse Senetleri hesabı 60.000 borçlu b. İştirakler hesabı 60.000 borçlu c. İştiraklere Sermaye Taahhüdü hesabı 60.000 alacaklı d. Kasa hesabı 60.000 alacaklı e. Sermaye hesabı 60.000 alacaklı
Aşağıdaki hesaplardan hangisi mali duran varlıklar grubunda yer almaz? a. Hisse Senetleri b. Bağlı Menkul Kıymetler c. İştirakler Soru 10: d. Bağlı Ortaklıklardan Sermaye Taahhütleri e. İştiraklerden Sermaye Taahhütleri