I. ULUSAL AKDENİZ ORMAN VE ÇEVRE SEMPOZYUMU BİLDİRİLER KİTABI

2011 Uluslararası Orman Yılı Kapsamında I. ULUSAL AKDENİZ ORMAN VE ÇEVRE SEMPOZYUMU BİLDİRİLER KİTABI 26 28 EKİM 2011 KAHRAMANMARAŞ Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Orman Fakültesi Avşar Yerleşkesi

İÇİNDEKİLER Sayfa Adana Kentinin Mekânsal Gelişimi ve Tarım Toprakları Üzerine Etkisi... 2 Adana ve Kahramanmaraş Orman Bölge Müdürlüğü Pinus brutia Ten. Ormanlarında Orman Ekosistemleri İzleme Programı Üç Yıllık Sonuçları... 12 Adıyaman-Kâhta İlçesi Civarı Ormanlarında Yaşayan Oklu Kirpi (Hystrix indica Kerr, 1792) Nin Ve Porsuk (Meles meles Linnaeus, 1758) Un Ekolojisi Ve Yayılışının Coğrafi Bilgi Sistemleri Yardımıyla Belirlenmesi... 26 Ağaç Hasat Makinesine Ait Teknik ve Çalışma Koşularının Değerlendirilmesi 39 Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Yatırımlarının Oluşturduğu Dışsallıklar: Balıkesir İli Örneği.. 50 Ahşap Malzemenin Sıcak Preste Modifikasyonu 60 Akdeniz Bölgesi nde Agroforestry Uygulamaları İçin Çok Amaçlı Bitki Türleri ve Seçimi.. 67 Akdeniz Bölgesi ndeki Kent Ormanları Üzerine Bir Değerlendirme. 78 Aladağlar da (Kayseri-Yahyalı) Yetişen Doğal Bitkilerin Flora Turizmi Açısından Değerlendirilmesi... 92 Alan Kullanım Değişimlerinin Doğal Karakterli Kıyı Alanları Üzerindeki Etkilerinin Uzaktan Algılama ve CBS Yardımıyla İncelenmesi: Çiğli/İzmir Örneği... 102 Andırın Çevresindeki Sayfiye Yerleşmelerin Çevresel Etkileri. 111 Antalya Kentsel Gelişiminin Lara Kumul Ormanları Üzerine Etkileri.. 122 Arboretumların Planlama ve Tasarımında Temel Yaklaşımlar: Çukurova Süleyman Demirel Arboretumu Örneği... 129 Bahçe Oturma Mobilya Konstrüksiyonlarında Isıl İşlem Uygulanmış Ağaç Malzemenin Kullanım İmkanlarının Mühendislik Tasarımı Yaklaşımıyla İncelenmesi 142 Bartın İli Kıyısal Peyzaj Özelliklerinin Ekoturizm Açısından İrdelenmesi 152 Batı Akdeniz Bölgesinde Geçmişe Yönelik İlkbahar Kuraklık Periyodlarının Belirlenmesi. 161 Bazı Yetişme Ortamı Koşulları İle Kızılçam (Pinus brutia Ten.) Fidanlarının Büyüme Performansı Arasındaki İlişkiler... 172 Beyaz Kağıt Üretiminde Dolgu Maddesi Tutunma Denemeleri. 187 Biberiye (Rosmarinus officinalis L.) Gen Koruma Ormanı 195 Bioklimatik Konfor ve Bioklimatik Konfora Sahip Alanların Coğrafi Bilgi Sistemleri Yardımıyla Tespitinde Kullanılan Yöntemler Üzerine Bir Araştırma 204 Bitkisel ve Mineral Yağ Bazlı Mürekkeplerin Farklı Kağıt Yüzeylerinde Bazı Basılabilirlik Davranışlarının İncelenmesi.. 212 Borlu Fenol Formaldehit-Reçinesi Odun Kompozitler... 221 Bornova İlçesi nde Ağaçlandırma Alanı Olarak Kullanılma Potansiyeline Sahip Arazi Varlığının Belirlenmesi... 230 Calosoma sycophanta (Linnaeus, 1758) (Col.; Carabidae) nın Doğu Akdeniz Bölgesindeki Doğal Yayılış Alanları... 238 CBS Tabanlı Bulanık Üyelik Modeliyle Eğim Haritalarının Hazırlanması ve Klasik Yöntemle Karşılaştırılması: Çiğ Risk Değerlendirme Uygulaması 246 Odun Dışı Orman Ürünü Olarak Doğal (Vaccinium Myrtillus Vaccinium Arctostaphylos) ve Kültüre (Vaccinium corymbosum L.) Maviyemişlerin Gıda Endüstrisinde Değerlendirilmesi. 255 Çevre Politikası Aracı Olarak Eğitim ve Bilinçlendirme Çalışmaları ve Akdeniz Bölgesi İçin İşlevsel Önemi. 267 Defne (Laurus nobilis L.) Yaprak İşletme Şekilleri ve Standardizasyonu.. 277 V

Deniz Kıyısı-Orman İçi Rekreasyon Alanlarında Doğal Peyzaja Yönelik Baskıların Saptanması ve Çözüm Önerileri: Aksazlar Koyu-Fethiye Örneği.. 286 Devrekani Çayı Alt Havzası nın Doğal Kaynak Değerlerinin CBS İle Belirlenmesi. 295 Dikili Durumdaki Ağaçların İç Kısımlarında Oluşan ve Belirgin Bir Emare Göstermeyen Çürük ve Boşlukların Tahribatsız Belirlenmesi 306 Doğu Akdeniz de Ekstrem Maksimum ve Minimum Sıcaklıkların Trend Analizi 315 Güney Anadolu da Korunması ve Değerlendirilmesi Gereken Önemli Bir Doğal Ağaç Türü: Doğu Kızılağacı (Alnus orientalis Decne.) 325 Edirne İli Havsa İlçesi Tarım Topraklarında Gübreleme-Çevre İlişkisinin İncelenmesi 330 Ege Bölgesi Maki Alanlarında Bitki Toplulukları ve Akdeniz Ekosistemlerindeki Yeri... 340 Ekolojik Koridorlar Kapsamında Erzurum-Uzundere Güzergahı Vadi Peyzajı Tiplerinin Ortaya Konması.. 347 Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Planlamada Kesim Düzeninin Tamsayılı Programlama ile Oluşturulması... 362 Ekoturizm İçin Öneri Alanlarıyla Bayburt.. 372 Ekoturizmin Korunan Alanlar Üzerine Etkileri... 382 Farklı Dolgu Maddelerinin Tabakalanmış Kaplama Kerestelerin (LVL) Bazı Mekanik ve Yanma Özellikleri Üzerine Etkileri. 395 Fıstıkçamı (Pinus Pinea L.) Nda Bazı Morfolojik Özelliklere Bağlı Varyasyonların Belirlenmesi. 401 Fıstıkçamı (Pinus pinea) Kabuğunun Tanen Bileşimi 410 Geyik Elması (Malus trilobata (Poir.) C.K. Schneid.) nın Bazı Biyolojik Özellikleri... 417 Afşin-Elbistan İlçesi Potansiyel Orman Alanlarının Belirlenmesi.. 423 Huş Odununun Kayın Odununa Alternatif Olarak Kontrplak Üretiminde Değerlendirilmesi. 434 Induline SW 900 Su Bazlı Emprenye Maddesi Uygulanan Odunun Hızlandırılmış Dış Ortam Testine Olan Dayanımı. 443 Isıl İşlem Uygulanmış Ladin, Karaçam, Kayın ve Kavak Odunlarının Korozyon Özellikleri. 452 Isırgan Otu (Urtica Dioica L.) Saplarının Kimyasal Analizi.. 462 İğneada Longoz Ormanları ve Çevresinin Rekreasyonel Faaliyetler Açısından Değerlendirilmesi. 468 İklim Değişikliği İle Mücadelede Karbon Piyasaları ve Türkiye İçin Bir Değerlendirme.. 478 Kâğıt Fabrikası Arıtma Suyu Çamuru ile Üretilen Çimentolu Yonga levhaların Fiziksel ve Mekanik Özellikleri... 489 Kahramanmaraş Bölgesinde Yetiştirilen Pavlonya (Paulownia elongata) Odununun Teknolojik Özellikleri.. 497 Kahramanmaraş İli Keklik Deresi Yağış Havzasında Geotekstil (Silt Fence) Kullanılarak Erozyon İle Kaybolan Toprak Miktarının Belirlenmesi. 505 Karayolları Orta Refüj Bitkilendirmesi Üzerine Bir Araştırma; Eğirdir İlçesi Örneği 517 Karbon Depolama Kapasitesinin Belirlenmesi 524 Karbon Depolama Kapasitesinin Landsat Etm+ Uydu Görüntüsüyle Belirlenmesi... 532 Karbon ve Cam Yünü İle Güçlendirilmiş Lamine Sarıçam (Pinus sylvestris L.) 539 Katı Atık Depo Alanları Çevresel Zararlarının Önlenmesine Yönelik Yasal Mevzuat ve Ağaçlandırma Politikaları... 544 Kent Orman Kavramı ve Planlama Örnekleri.. 555 Kentsel Rekreasyon Alanlarının Peyzaj Kalitesi Açısından İrdelenmesi: Bartın- Balamba Orman İçi Dinleme Yeri Örneği... 569 VI

Kızılcık (Cornus mas L.) Odununun Bazı Fiziksel, Mekanik ve Teknolojik Özellikleri.. 579 Kızılçam (Pinus brutia Ten.) ve Karaçam (Pinus nigra Arnold) da Yıllık Halka Kalınlığının Gövde İçerisindeki Düşey Değişimi 589 Kızılçam (Pinus brutia Ten.) da Reçine Kelebeği (Dioryctria sylvestrella Ratz.) ve Gövde Reçinesinin Uçucu Yağ Miktarları... 597 Konya Kenti Yakın Çevresindeki Kentsel Rekreasyon Alanlarının Görsel Kalitesi İle Kullanıcıların Demografik Özellikleri Arasındaki İlişkiler. 607 Kraft Yöntemiyle Üretilen Melez Kavak (Poplus x euramericana (Dode) Guinier) Kağıt Hamurlarının Ağartılması.. 618 Küresel Isınmada Ormanların Karbon Tutulumuna Etkisi (Tarsus-Karabucak Örneği) 627 Laminat Parkenin Yanmaya Karşı Direncinin Artırılması Üzerine Araştırmalar 636 Lignoselülozik Esasli Atiklarin Termoplastik Kompozit Üretiminde Değerlendirilmesi. 645 Nano ve Makro Materyallerle Desteklenmiş Steyren Maleik Anhidrit (SMA) Termoplastik Kompozitlerinin Üretimi ve Köpüklendirilmesi 651 Landsat 7 ETM+ Uydu Görüntüsü Yardımıyla Arazi Kullanımı, Meşcere Gelişim Çağı ve Meşcere Kapalılığın Tahmin Edilmesi; Kastamonu-Kızılcasu İşletme Şefliği Örneği... 660 Odun Dışı Orman Ürünleri ve Entegre Yönetimi 668 Odun Dışı Orman Ürünleri, Ürün Çeşitliliği ve Standardizasyonun Önemi... 677 Odun Esaslı Levha Ürünlerinde Kullanılan Tutkallarda Yapılan İyileştirmeler. 687 Odun Hammaddesi Taşımasında Karınca Kolonisi Optimizasyonun Kullanılması 699 Odun ve Odun Ürünlerinin Sertifikasyonu.. 709 Okaliptüs Ağaçlandırmaları İçin Uyumlu Gövde Çapı ve Gövde Hacim Modellerinin Geliştirilmesi 720 Optimal Kuruluş Kavramının Etfop Sistemi Açısından İrdelenmesi.. 731 Orman Ekosistemlerinde Biyoçeşitliliğin Korunması ve İzlenmesi 741 Orman Ekosistemlerinde Habitat Parçalanmaları ve Biyolojik Çeşitlilik Üzerine Etkileri... 753 Orman Yangınlarının Topraktaki Isı İletimi ve Nem Miktarına Etkisi... 765 Orman Yangınlarıyla Yaşamayı Öğrenmek. 777 Orman Yol Ağı Planlarının Sayısal Ortamda Üretilmesi (Antalya-Doyran İşletme Şefliği Örneği).. 787 Orman Yollarının Dinamik Modelli CAD Programları İle Planlanması. 794 Orman Yolu İnşatında Çevreye Duyarlı Kaya Kazısı Tekniği: Kaya Çatlatma Yöntemi ve Kullanım Olanakları. 802 Ormancılık Örgütündeki Orman Mühendislerinin Yönetsel ve Örgütsel Sorunları Üzerine Bir Araştırma.. 813 Ormancılıkta Odun Hammaddesi Üretim Süreçlerinden Bölmeden Çıkarma Çalışmalarına Ergonomik Bakış.. 821 Ormancılıkta Artım Ve Büyümenin Modellenmesinde Yeni Bir Regresyon Analizi Yaklaşımı: Karışık Model Eşitlikleri... 827 Osmaniye Yöresindeki Ormanlarda Resmi Olarak Üretilen ve Değerlendirilen Odun Dışı Orman Ürünleri 835 Peyzaj Değişimi Bağlamında Bitki Örtüsü Analizlerinde Kullanılan Uzaktan 844 Algılama Teknikleri. Peyzaj Patern Metrikleri ve Landsat 5 TM Uydu Görüntüleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Arazi Kullanımı Değişimi Analizi (1984-2010): Kahramanmaraş Örneği 854 Polistiren Kompozit Kontrplakların Bazı Teknolojik Özellikleri Üzerine Ağaç Türü ve Yoğunluğun Etkisi... 865 VII

Sahilçamı Ağaçlandırmalarının Türkiye Ormancılığındaki Yeri Ve Akdeniz Biyoiklim Kuşağındaki Gelişiminin Değerlendirilmesi.. 870 Bazı Kekik Türlerinin Uçucu Yağ Özellikleri Üzerine Yetişme Ortamının Etkisi. 880 Sürdürülebilir Turizm, Ekoturizm, Peyzaj Politikası ve Yönetimi İlişkileri Bağlamında Türkiye İrdelemesi... 886 Sürdürülebilir Üretimde ve Kalkınmada Ahşap Malzemenin Gücü 891 Toros Sediri (Cedrus libani A.Rich.) Orijin Denemeleri Kozludere- Kahramanmaraş Deneme Alanı Altı ve Onuncu Yıl Karşılaştırmalı Sonuçları.. 902 Toros Sedirinin İnsansız Hava Aracıyla Ekilmesi... 910 Türkiye Ormancılık Politikası Açısından Sazlık ve Bataklıklar.. 920 Türkiye Ormanlarındaki Yıllık Karbon Stok Değişimi Trendinin İrdelenmesi ve 2023 Yılındaki Durumun Kestirilmesi.. 930 Türkiye deki Ulusal Orman Envanteri Çalışmalarının Tarihsel Süreç İçindeki Gelişimi 945 Ormanlar ve Biz: Bir Orman Ahlakına Doğru. 954 Antepfıstığı (Pistacia vera L.) Mikobiyotası... 967 Asetillendirilmiş Odunun Basidiomycetes Mantarlarına Karşı Dayanıklılığı. 971 Bazı Yapraklı Ağaç Türlerimizin Yayılış Durumu: Mersin Örneği 981 Bursa Atatürk Ormanı Örneğinde Kent Ormanlarının İşlevsel Açıdan İrdelenmesi... 990 Doğu Ladini (Picea orientalis) Odununun Adsorpsiyon Özellikleri... 1002 Ekoköylerin Ekoturizme Katkısı. 1011 Hava, Toprak ve Su Kirliliklerinde Kullanılabilecek Orman Ağaç, Ağaççık ve Çalıları 1020 İlk Müdahale Ekiplerinin Lokasyonlarının CBS Ortamında Değerlendirilmesi. 1031 Kahramanmaraş Başkonuş Mevkiinde Yetişen Sedir (Cedrus Libani A.Richard) Ağacında Boyuna ve Radyal Yönde Fiziksel Özelliklerde Meydana Gelen Değişmeler 1039 Kahramanmaraş İli Ahır Dağı Meralarında Sorunlar ve Çözüm Önerileri.. 1048 Kanola (Brassica napus L.) Saplarının Kimyasal Analizi... 1057 Karaçam (Pinus nigra Arnold) Meşceresi Ölü Örtüsünde Nem İçeriğinin Tahmin Edilmesi 1063 Karstik Saha Etüt - Proje Çalışmalarında Sıkça Karşılaşılan Toprak Tipleri ve Özellikleri. 1077 Kayın Odununda (Fagus orientalis L.) Elastikiyet Modülü Tahmini.. 1087 Kereste Kurutmada Yeni Trend: Yüksek Frekans... 1095 Kızılçam (Pinus Brutia Ten.) Kerestesi İçin Direnç Sınıflandırması.. 1100 Mikro-Klimatik İklim Özelliğiyle Iğdır Peyzajına Bakış 1105 Orman Endüstrilerinde Hava Kirliliği ve Küresel Isınmaya Etkisi. 1113 Orman Yollarında Çevresel Etki Açısından Bakım ve Üst Yapının Önemi 1121 Orman Yolu Yoğunluğunun Yangın Koruma Amaçlı Değerlendirilmesi... 1128 Sedir (Cedrus Libani A.Richard) Odununun Bazı Önemli Mekanik Özellikleri ve Bu Özelliklerin Tam Kuru Yoğunlukla İlişkisi. 1134 Şanlıurfa İli nde Kuraklık Analizi... 1141 Tarsus-Taşobası Orman Yangınının Nedeni ve Sonuçları Üzerine Bir Araştırma.. 1152 Toprağın Çevre ve Ormancılık Alanındaki Yeri ve Önemi. 1160 Türkiye de Orman Ürünleri Endüstrisi İçin Yeni Bir Yaklaşım: Jeotermal Enerji Uygulamaları 1163 Uludağ Ormanlarında Quercus Sp. (Meşe) Üzerinde Tespit Edilen Mikrofunguslar. 1175 Yangın Riskinin Yüksek Olduğu Alanlarda Yangın Emniyet Yolları ve Şeritlerinin İrdelenmesi... 1178 Orman İçi ve Kenarı Mera Alanlarının Fonksiyonel Ormancılık ve Rekreasyonel Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi.. 1187 VIII

Navigasyon Sistemini Ormancılıkta Kullanamaz Mıyız?... 1196 Odun Dışı Orman Ürünlerinin Geçmişi, Bugünü ve Geleceği 1200 Atmosfere Karbon Salınımı ve Toprak Organik Maddesi Arasındaki İlişkiler... 1209 Çöp Depo Alanlarının Rehabilitasyonunda Phytoremedıatıon Teknikleri.. 1217 Türkiye nin Odun Dışı Orman Ürünleri Üretiminin Ormancılık Politikası Açısından Değerlendirilmesi. 1227 Uydu Görüntüsü Kullanarak Yangın Potansiyelinin Belirlenmesi.. 1237 Uzaktan Algılama ve CBS Kullanılarak Elbistan Ovasında Arazi Kullanımı / Arazi Örtüsünde Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi 1244 Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Orman Yangınlarında Kullanılması.. 1254 Verniklenmiş Bazı Odunların Bina İçi İklim Koşullarında Denge Rutubeti Miktarının Değişimi... 1265 Yaban Keçisi (Capra aegagrus Erxleben 1777) Avının Mersin İli Turizm ve Ekonomisine Katkısı 1276 Yangın Gözetleme Kulelerinin Lokasyonlarının CBS Ortamında Görünürlük Analizi İle Değerlendirilmesi 1286 Yangın Sonrası Ormanlık Alanda Kalan Ürünlerin Boşaltılmasında Modern Üretim Araçlarının Kullanılabilirliği 1296 Yanmış Kızılçam Odunlarının Kağıt Hamuru ve Kağıt Üretiminde Kullanılması.. 1305 Yapay Eskitmede Yongalevhanın Ağırlık ve Kalınlık Performansları1 Üzerine Kolofan ve Alkid Reçinelerinin Katılım Oranlarının Etkisi 1315 Sayısal Yükseklik Modeli Kullanılarak Bazı Havza Karakteristiklerinin Saptanması 1325 Denizli-Honaz Planlama Birimi Orman Amenajman Planının Etçap Karar Destek Sistemleri (Modelleme) İle Hazırlanması 1333 Cide-Kızılcasu Planlama Birimi Orman Amenajman Planının ETÇAP Karar Destek Sistemleri (Modelleme) İle Hazırlanması 1345 Köprülü Kanyon Milli Parkı Orman Amenajman Planının Koruma Hedeflerine Göre Modelleme İle Hazırlanması 1356 Yalova nın Uluslararası Model Orman Ağı na Katılımının Türkiye Ormancılığı Açısından Değerlendirilmesi 1367 Ormanların Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlanmasında Karar Destek Sistemleri: Edremit-Gürgendağ Planlama Birimi Örneği.. 1377 Orman Amenajman Planlarının Etçapklasik Programı İle Hazırlanması: Akseki İbradı Planlama Birimi Örneği... 1389 Ormancılıkta Yol Yapım ve Bakım Çalışmalarının Su Kalitesi Üzerine Etkileri... 1397 Isıl İşlem Uygulamasının Sarıçam ve Dişbudak Odunlarında Bazı Yüzey İşlem Özellikleri Üzerine Etkisi. 1405 Karadeniz Bölgesinde Yetişen Defne (Laurus nobilis) nin Farklı Rakımlara Göre Değerlendirilmesi. 1412 Sebze Saplarından Biyoetanol Üretiminde Enzimatik Etkinliğin Araştırılması.. 1421 Doğu Akdeniz Bölgesinde Kurulu Toros Sediri (Cedrus libani A. Rich.) Orijin Denemelerinin Altinci ve 10. Yil Sonu Ara Sonuçlari 1434 Akseki-İbradı Planlama Birimi Orman Amenajman Planının ETÇAP İle Hazırlanması 1456 IX

Denizli-Honaz Planlama Birimi Orman Amenajman Planının Etçap Karar Destek Sistemleri (Modelleme) İle Hazırlanması Ali İhsan KADIOĞULLARI 1 Özkan BİNGÖL 2 Rüstem KIRIŞ 3 Mehmet Ali SAYIN 4 Durmuş Ali ÇELİK 5 1 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Trabzon, alikadi@ktu.edu.tr 2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Enformatik Bölümü, Trabzon, bingolo@ktu.edu.tr 3 Orman Genel Müdürlüğü, rkiris@yahoo.com 4 Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü, Amenajman Başmühendisi, Trabzon, sayin01@gmail.com 5 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Trabzon, alicelik_83@hotmail.com Özet Bilişim teknolojileri ve karar destek sistemleri kullanılarak günümüzde daha etkili orman amenajman planları düzenlenmektedir. Ancak verilen kararlar sonucunda oluşan üretim düzeneğinin rasyonelliği ve ormanın sunduğu ürün ve hizmetler bakımından sürdürülebilirliği yeterince tartışılmamaktadır. Orman ekosisteminin sunduğu ürün ve hizmetlerin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla uzun vadeli planlamayı sağlayacak çok sektörlü ve çok ölçütlü bir planlama yaklaşımının hakim olduğu günümüzde optimal üretim düzeneği ancak bilişim teknolojileri ve karar verme teknikleri ile mümkün olabilmektedir. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ve yöneylem araştırması (YA) tekniklerinin yardımı ile farklı planlama senaryolarının geliştirilerek karşılaştırılması ile ancak uygulanabilir bir plan gerçekleştirilebilmektedir. Bu araştırmada, Klasik planlama, geleneksel simülasyon ve doğrusal programlama tekniğine göre onar yıllık periyotlarla ormanın 120 yıllık kestirimi yapılmıştır. Planlama için maximum odun üretimi, alan kontrol ve geleneksel plan uygulamaları olmak üzere üç planlama senaryosu hazırlanmış ve ETÇAP modeli ile çözülmüştür. Çalışma sonucunda; Honaz planlama biriminin geleneksel planlama yaklaşımına göre ETÇAPKlasik yazılımı ile 79,663 m 3 periyodik eta (10 yıllık) elde edilirken, simülasyon ile 120,000 m3, optimizasyon ile 123,346 m 3 eta elde edilmiştir. 120 yıllık toplam etalar karşılaştırıldığında ise, simülasyon ile %60, optimizasyon tekniği ile de %58-%100 oranlarında bir iyileşme belirlenmiştir. Ancak, gençleştirme alanlarının konumsal dağılımı ve erteleme süresi içerisindeki açma alanı büyüklükleri burada dikkate alınmamıştır. Planlama birimlerindeki karşılaşılan altyapı ve yönetsel sorunların giderilmesi durumunda, işletmelerin üretkenliğini son derece artırabilecek olan bu modellerin ülke ekonomisine de katkı sağlayacağı aşikârdır. Anahtar Kelimeler: Orman Amenajmanı, Sürdürülebilirlik, Karar Destek Sistemleri, Modelleme Preparing Forest Management Plan of Denizli-Honaz Planning Unit With ETÇAP Decision Support System (Model). Abstract Nowadays, forest management plans have been prepared using the information technologies and Decision Support Systems (DSS). However, the management interventions determined by the classical forest management planning approach were not discussed in terms of the rationality and sustainability of goods and services. As the objectives and conservation targets change and vary, multiple stakeholders involve and multiple criteria are used then the optimal management of forest resources can only be realized with the use of DSS and information technologies. A case study area of Honaz Planning Unit was selected and the forest ecosystems were forecasted over 120 years with 10 years internal using classical approach, simulation and linear programming (LP) techniques. Maximum wood production, area regulation, and classical management plan based scenarios were developed and solved with ETÇAP model. The 1333

ETÇAPKlasik model has harvested 79,663 m 3 volume of wood, ETÇAPSimilasyon 120,000 m 3 and ETÇAPOptimizasyon 123,346 m 3. The simulation model has generated harvest volume 60% more than that in classical approach and the LP based model produced 58% to 100% more volume as compared to the amount in classical approach. However, the spatial distribution of harvest, adjacency delay and opening size constraints were not exercised in this study. In conclusion, the modeling approach has the great potential to increase the performance of the forest industries and contribute to the country s economy when the infrastructure is in place and the apparent technical as well as administrative problems are handled Keywords: Forest Management, Sustainability, Decision Support System, Modeling. 1. Giriş Orman Amenajmanı planlama tekniği itibarıyla değerlendirildiğinde, basit formüler yaklaşımlarla başlamış olup bilişim teknolojileri (Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama Teknikleri) ve bilimsel karar verme teknikleri (yöneylem araştırması) ile günümüzdeki konumuna gelmiştir. Bu süreçte orman amenajman problemlerinin çözümü ve planların yapımı için, ormanın dinamik yapısının modellenmesinde önemli bir yer teşkil eden, bir veya birden fazla amaç içeren simülasyon teknikleri ile optimal çözümler veren matematiksel optimizasyon teknikleri (doğrusal programlama, amaç programlama ve tamsayılı programlama gibi) kullanılmış ve halen yoğun bir biçimde kullanılmaktadır (Başkent vd., 2002, Kadıoğulları, 2009). Bu araştırmada, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Orman amenajman Anabilim dalı tarafından geliştirilen prototip ETÇAP (ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama) modelinin bir örnek planlama biriminde uygulaması sonuçları değerlendirilecektir. Klasik planlama, geleneksel simülasyon ve doğrusal programlama tekniğine göre onar yıllık periyotlarla ormanın 120 yıllık kestirimi yapılmıştır. En yüksek odun hasılatı, alan kontrol metodu ve klasik plan senaryosu olmak üzere üç planlama senaryosu tasarlanmış ve ETÇAPSimülasyon ile ETÇAPOptimizasyon modelleriyle çözülmüştür. Orman ekosistemin performansı; toplam eta, yaş sınıfları dağılımı, gençleştirme-bakım alanları, dikili servet, karbon birikimi ve su üretim miktarının değişimi ile ölçülmüştür. 2. Alan Tanıtımı Çalışma alanı Denizli Orman Bölge Müdürlüğü, Denizli Orman İşletme Müdürlüğü ne bağlı Honaz planlama birimidir (Şekil 1). DENİZLİ Orman Bölge Müdürlüğü, Merkez orman işletme müdürlüğüne bağlı Honaz planlama birimi örnek alan olarak seçilmiştir. Kızılçam, Karaçam, Sedir, Ardıç ve Fıstıkçamı türlerinin değişik oranlarda oluşturduğu Honaz planlama biriminin alanı 18639,75 ha dır. Ormanlık alan toplamı 7721,76 ha (%41) ve üretime konu olan işletme sınıflarının genelde genç-orta yaş sınıflarına dağılmış optimalden uzak bir orman kuruluşu sergilemektedir. Biyoçeşitlilik envanterinin de yapıldığı alanın orman envanteri 2009 yılında KTÜ Orman Fakültesi-OGM işbirliği ile gerçekleştirilmiştir. 1334

I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu Şekil 3. Planlama biriminin coğrafi konumu ve yaş sınıflarının dağılımı 3. Modelleme teknikleri ile Faydalanmanın Düzenlenmesi 3.1. Simülasyon Model Yazılımı (ETÇAPSimülasyon) Planlama biriminin simülasyon tekniğine uygun olarak modelleme yaklaşımı ile planı ETÇAPSimülasyon yazılım ile hazırlanmıştır. Bunun için üç adet planlama senaryosu geliştirilmiştir. Birinci senaryoda ETÇAPKlasik planlama sonucuna yakın etaların elde edilmesinin amaçlandığı temel planlama senaryosu, ikincisi planlama biriminden Maksimum odun üretiminin hedeflendiği maksimum odun üretimi senaryosu ve son olarak da klasik planlama yaklaşımında belirlenen optimal periyodik alanlar kadar alanın her bir periyotta gençleştirmeye konu edildiği planlama senaryosu olan OPA planlama senaryosudur. Bu senaryolara ait özellikler aşağıda verilmiştir. 1335

Temel Planlama Senaryosu U=120 yıl, n=10 yıl olarak belirlenmiştir. Klasik planlama senaryosunda karar verilen 10 yıllık toplam eta kadar her bir periyotta Eta alınması öngörülmüştür. Gençleştirme ve bakım kuralı olarak En yaşlı meşcerelerden başlaması kararlaştırılmıştır. Her bir periyot için 79663m 3 toplam eta alınması kararlaştırılmış ve en fazla %5 sapma miktarına izin verilmiştir. ETÇAPKlasik planlama yaklaşımında Son Hasılat etası verilmeyen fonksiyon ve işletme sınıflarına simülasyon modelinde de son hasılat etası öngörülmemiştir. Fonksiyon ve İşletme sınıflarındaki meşcere yapıları dikkate alınarak bakım etası için belirlenen yaşlarda servet değerinin %5-9 arasında eta alınması öngörülmüştür. Maksimum Odun Üretimi Senaryosu U=120 yıl, n=10 yıl olarak belirlenmiştir. Orman Kaynaklarının sürdürülebilirliğini tehlikeye atmadan alınabilecek en fazla eta miktarının her bir periyotta eşit olarak alınması ön görülmüştür. Gençleştirme ve bakım kuralı olarak En yaşlı meşcerelerden başlaması kararlaştırılmıştır. Eşit eta (120.000 m 3 ) hedefinden en fazla %5 sapma miktarına izin verilmiştir. ETÇAPKlasik planlama yaklaşımında Son Hasılat etası verilmeyen fonksiyon ve işletme sınıflarına simülasyon modelinde de son hasılat etası öngörülmemiştir. Fonksiyon ve İşletme sınıflarındaki meşcere yapıları dikkate alınarak bakım etası için belirlenen yaşlarda servet değerinin %5-9 arasında eta alınması öngörülmüştür. OPA Planlama Senaryosu U=120 yıl, n=10 yıl olarak belirlenmiştir. Son hasılat etası verilen işletme sınıfları için hesaplanan OPA miktarı kadar alanın her bir periyotta gençleştirilmesi ön görülmüştür. Gençleştirme ve bakım kuralı olarak En yaşlı meşcerelerden başlaması kararlaştırılmıştır. Eşit alan (OPA lar kadar) seyir politikası hedefinden en fazla %5 sapma miktarına izin verilmiştir. ETÇAPKlasik planlama yaklaşımında Son Hasılat etası verilmeyen fonksiyon ve işletme sınıflarına simülasyon modelinde de son hasılat etası öngörülmemiştir. Fonksiyon ve İşletme sınıflarındaki meşcere yapıları dikkate alınarak bakım etası için belirlenen yaşlarda servet değerinin %5-9 arasında eta alınması öngörülmüştür. Temel Planlama Senaryosuna göre ETÇAPKlasik planlama yazılımına uygun eta miktarlarının her bir periyotta alındığı görülmektedir. Bu senaryoya göre 120 yıllık planlama yörüngesi boyunca her bir periyotta (10 yıl) 47.794 m 3 ara hasılat ve 30.290 m 3 son hasılat etası rahatlıkla elde edilmiştir (Şekil 2a). Bu planlama senaryosu belirlenen kurallar gereği planlama yörüngesi boyunca toplam 938.727 m 3 eta miktarı ile en düşük toplam eta hedefine ulaşan simülasyon planlama senaryosu olmuştur. Alan bakımından sonuçlar ele alındığında ise; ara hasılata konu edilen alanlarda her bir periyotta önemli oranda azalma meydana gelirken, son hasılata konu edilen alanlar on iki periyot boyunca aktüel meşcere tipine bağlı olarak değişmektedir (Şekil 3a). Maksimum Odun Üretim Senaryosuna göre, ilk periyotta gençleştirme ve bakım alanlarından toplam 120.000 m 3 eta elde edilebileceği görülmektedir. Planlama yörüngesi boyunca (12 periyot) gençleştirme ve bakım etaları değişken bir yapı izlemiş ancak toplam miktarı belirlenen 120.000 m 3 eta hedefi değerine en fazla %5 sapma ile ulaşmış ve 1.430.432 m 3 toplam eta değeri ile en yüksek eta miktarına ulaşan planlama senaryosu olmuştur. Bakıma konu alanların 5000 ha civarında dağıldığı, son hasılata konu alanların ise her bir periyottaki toplam son hasılat etasındaki azalma miktarına bağlı olarak azalan bir eğri gösterdiği görülmektedir (Şekil 3b). OPA Planlama Senaryosuna göre, planlama yörüngesi boyunca 75000 m 3 ila 150000 m 3 arasında periyodik toplam eta alınabilecek ve her periyotta da optimal periyodik saha kadar alan gençleştirilecektir (Şekil 3c). Toplam eta değerinin periyodik olarak sürekli olarak bir artış görüldüğü bu senaryo 1.355.373 m 3 toplam eta değeri ile ikinci yüksek eta miktarına ulaşmıştır (Şekil 2c). 1336

(a) (b) Şekil 2. Simülasyon modelinde koşturulan tüm senaryolara göre a)temel Planlama Senaryosu b)maksimum Odun Üretim Senaryosu c)opa Planlama Senaryosu Etaların periyotlara göre değişimi (c) (a) (b) Şekil 3. a)temel Planlama Senaryosu, b)maksimum Odun Üretim Senaryosu, c)opa Planlama Senaryosu na göre etaların elde edildiği alanların periyotlara göre dağılımı (c) Her üç senaryoya göre ormandaki dikili servet değişim hızları farklı olmakla birlikte doğrusala yakın bir artış göstermektedir (Şekil 4a). En fazla servet artışının maksimum odun üretimi senaryo kapsamında olmasının nedeni, bozuk yapıdaki meşcerelerin ilk periyotlarda hemen 1337

gençleştirmeye alınması ile birlikte ileriki yıllarda bu gençleştirilen alanların hasılat tablosu değerleriyle daha hızlı büyütülmesidir. Göğüs yüzeyi, temel senaryo ve OPA senaryosunda benzer bir dağılım gösterirken maksimum odun üretim senaryosunda biraz daha yüksek bir değer dağılımı göstermektedir (Şekil 4b). Beklendiği gibi, su üretimindeki değişim ise göğüs yüzeyine paralel ancak ters orantılı bir değişim göstermektedir (Şekil 5a). (a) (b) Şekil 4. Simülasyon modelinde koşturulan tüm senaryolara göre a) Dikili servet, b) Göğüs yüzeyi ve c) Dikili servet birikimi/değişimi (V 2 - V 1 ) değerlerinin periyotlara göre değişimi (c) Karbon birikim 4 değerlerine bakıldığında ise; Maksimum odun üretimi senaryosunda birinci periyottan ikinci periyota geçişte ani bir artış olduğu görülmektedir. Bunun nedeni salınan yüksek emisyon değerine rağmen yüksek miktardaki eta (Şekil 4b) ve dikili servet birikimi değerindeki hızlı artış oranıdır (Şekil 4c). İleriki periyotlarda ise dikili servet birikimindeki artışın devam etmesine rağmen bakım etası miktarındaki artış nedeniyle karbon emisyon değerleri hızla artmış ve karbon birikimi değeri beklenen kadar artış göstermemiştir. Bakım etasının artmasıyla daha fazla ince materyal üretilmiş olup emisyonun hızla artmasına neden olmuştur. OPA planlama senaryosunda her ne kadar dikili servet birikimi ve toplam eta değeri ileriki periyotlarda artış gösterse de, özellikle bakım etası değerine ve bu etalardaki ürün çeşitlerinin hızlı emisyon salması nedeniyle maksimum odun üretimi senaryosuna göre daha düşük karbon birikimi sağlanmıştır. Temel planlama senaryosunda ise toplam eta miktarının ve dikili servet birikimi değerinin az olmasına bağlı olarak her ne kadar karbon emisyon değeri de düşük olsa da karbon birikimi değeri de en düşük seviyede kalmıştır (Şekil 5b, 5c). 4 Her bir periyottaki Karbon Birikimi = (V2-V1)+Eta Emisyon formülüyle hesaplanmıştır. Karbon emisyon miktarı ise, eta ve doğal yolla ayrılan odun ürünü çeşidine göre hesaplanmıştır. 1338

(a) (b) Şekil 5. Simülasyon modelinde koşturulan tüm senaryolara göre; a) Su üretimi, b) Karbon birikimi ve c) karbon emisyon değerlerinin periyotlara göre değişimi (c) 3.1. Optimizasyon Model Yazılımı (ETÇAPOptimizasyon) Planlama biriminde faydalanma optimizasyon tekniğine uygun olarak ETÇAPOptimizasyon yazılımı ile de düzenlenmiştir. Bunun için simülasyon tekniğinin uygulanmasında kullanılan senaryolar ile aynı özelliklere sahip üç adet planlama senaryosu geliştirilmiştir. Birincisi geleneksel planlamaya göre gerçekleştirilen etanın sürekliliğinin amaçlandığı temel planlama senaryosu, ikincisi planlama biriminden her bir periyotta eşit eta elde edilecek şekilde maksimum odun üretiminin hedeflendiği maksimum odun üretim senaryosu ve son olarak da optimal periyodik alanlar kadar alanın gençleştirmeye konu edildiği planlama senaryosu olan OPA planlama senaryosudur. Temel Planlama Senaryosu U=120 yıl, n=10 yıl olarak belirlenmiştir. Amaç fonksiyonu Odun üretiminin eniyilenmesi olarak belirlenmiştir. Klasik planlama senaryosunda karar verilen 10 yıllık toplam eta kadar her bir periyotta eta alınması öngörülmüştür. Her bir periyot için 79663m3 toplam eta alınması kararlaştırılmıştır. ETÇAPKlasik planlama yaklaşımında Son Hasılat etası verilmeyen fonksiyon ve işletme sınıflarına simülasyon modelinde de son hasılat etası öngörülmemiştir. Fonksiyon ve işletme sınıflarındaki meşcere yapıları dikkate alınarak Maksimum Odun Üretimi Senaryosu U=120 yıl, n=10 yıl olarak belirlenmiştir. Amaç fonksiyonu Odun üretiminin eniyilenmesi olarak belirlenmiştir. Orman kaynaklarının sürdürülebilirliğini tehlikeye atmadan alınabilecek en fazla eta miktarının her bir periyotta eşit olarak alınması ön görülmüştür. Eşit eta politikası kısıtı altında alınabilecek maksimum odun üretimi miktarının alınması hedeflenmiştir. ETÇAPKlasik planlama yaklaşımında Son Hasılat etası verilmeyen fonksiyon ve işletme sınıflarına simülasyon modelinde de son hasılat etası öngörülmemiştir. Fonksiyon ve işletme sınıflarındaki meşcere yapıları dikkate alınarak 1339 OPA Planlama Senaryosu U=120 yıl, n=10 yıl olarak belirlenmiştir. Amaç fonksiyonu Odun üretiminin eniyilenmesi olarak belirlenmiştir. Son hasılat etası verilen işletme sınıfları için hesaplanan OPA miktarı kadar alanın her bir periyotta gençleştirilmesi ön görülmüştür. Eşit alan (OPA lar kadar) kısıtı kuralına göre alınabilecek maksimum odun üretimi miktarının alınması hedeflenmiştir. ETÇAPKlasik planlama yaklaşımında Son Hasılat etası verilmeyen fonksiyon ve işletme sınıflarına simülasyon modelinde de son hasılat etası öngörülmemiştir. Fonksiyon ve işletme sınıflarındaki meşcere yapıları dikkate alınarak bakım

bakım etası için belirlenen yaşlarda servet değerinin %5-9 arasında eta alınması öngörülmüştür. bakım etası için belirlenen yaşlarda servet değerinin %5-9 arasında eta alınması öngörülmüştür. etası için belirlenen yaşlarda servet değerinin %5-9 arasında eta alınması öngörülmüştür. Temel planlama senaryosunda ETÇAPKlasik planlama yazılımında belirlenen 10 yıllık periyodik etanın 120 yıl boyunca sürekli bir şekilde alınması sağlanmıştır. İlk periyotta toplam eta 78.084 m 3 olarak gerçekleşmiştir (Şekil 6a). Gençleştirme etası ilk 8 periyotta artan bir eğilim gösterirken sonraki periyotlarda azalan bir eğri göstermektedir. Etaların elde edildiği alanların dağılımı ise gençleştirme ve bakım etası miktarına bağlı olarak değişen bir yapı göstermektedir. Her ne kadar toplam eta bakımından süreklilik sağlanmış olsa da gençleştirme alanı ve dolayısıyla bu alanların gençleştirmeden sonraki optimal yapıdaki yaş sınıfları dağılımı bakımından süreklilik tam anlamıyla sağlanamamıştır (Şekil 7a). (a) (b) Şekil 6. Optimizasyon modelinde koşturulan tüm senaryolara göre; a)temel Planlama Senaryosu b)maksimum Odun Üretim Senaryosu c) OPA Planlama Senaryosu etaların periyotlara göre değişimi (c) Maksimum Odun Üretim senaryosunda ise, ilk periyotta 81 700 m 3 gençleştirme etası ve yaklaşık 41 600 m 3 de bakım etası elde etmiştir. İleriki periyotlarda gençleştirme etasında azalma, bakım etasında artış görülmüş ve uygulanan eşit eta politikası gereği toplam eta 123 346 m 3 olarak sabit kalmıştır (Şekil 6b). Bu etalar elde edilirken gençleştirmeye konu alan miktarı ikinci periyotta 1104 ha iken, en düşük gençleştirme alanı 11. periyotta 187 ha olarak gerçekleşmiştir. Bu değişimdeki en önemli faktör, elde edilen gençleştirme etası miktarı ve aktüel meşcere yapısıdır. Tüm periyotlarda yaklaşık 2156 ile 4000 hektar arasında alan bakıma konu edilmiştir (Şekil 7b). OPA planlama senaryosuna göre; ilk periyotta toplam 77751 m 3 eta elde edilmiştir (55 158 m 3 ü gençleştirme, 22 593 m 3 ü de bakım etası) (Şekil 6c). Gençleştirme etası sürekli artarken son periyotta 154 415 m 3 e kadar gençleştirme etası alınmıştır. Bakım etasının ise gençleştirme etasından farklı olarak 55 000 m 3 ile 72 000 m 3 arasında değişen dalgalı bir seyir göstermiştir. Etaların elde edildiği alanlara bakıldığında, tüm periyotlarda genellikle 386 hektar alanın sabit olarak gençleştirmeye alındığı, yaklaşık 2800-3900 ha alanın da bakıma konu edildiği görülmüştür (Şekil 7c). 1340

(a) (b) Şekil 7. Optimizasyon modelinde koşturulan tüm senaryolara göre; a) Temel Planlama Senaryosu b)maksimum Odun Üretim Senaryosu c) OPA Planlama Senaryosu Etaların elde edildiği alanların periyotlara göre değişimi (c) Tüm bu senaryolara bağlı olarak ormanın dinamik yapısı incelenmiştir. Simülasyon sonuçlarında olduğu gibi temel planlama senaryosundaki servet birikimi burada da gözlenmektedir. Maksimum odun üretim senaryosunda ilk üç periyottaki artışa karşın sonraki periyotta alınan eta miktarına ve meşcere yapısındaki değişime bağlı olarak dikili servet miktarındaki artış oranı fazla değişmemiştir (Şekil 8a, 8c). Maksimum odun üretimi senaryosunda göğüs yüzeyi periyotlar boyunca dikili servet değerine paralel şekilde sürekli artan bir dağılım gösterirken, temel planlama senaryosu ve OPA planlama senaryosunda ise benzer bir dağılım göstermektedir (Şekil 8b). Su üretim değerleri ise göğüs yüzeyi ile su üretimi arasındaki ters orantılı ilişkiyi yansıtacak şekilde değişim göstermektedir (Şekil 9a). Karbon birikim değerleri ilk periyotta tüm senaryolarda karbon emisyonunun düşük olması ve servet birikiminin fazla olması sebebiyle küçük bir artış göstermektedir. Daha sonraki periyotlarda ise örneğin OPA senaryosunda 5 ve 8 nci periyotlar arasında dikili servet birikimi temel senaryodan düşük olmasına ve yüksek miktardaki emisyon değerine karşın, eta miktarındaki artım nedeniyle temel planlama senaryosu ile benzer karbon birikimi değeri göstermiştir (Şekil 9b, 8c, 9c). (a) (b) 1341

Şekil 8. Optimizasyon modelinde koşturulan tüm senaryolara göre; a) Dikili servet b) Göğüs yüzeyi c) Dikili servet birikimi/değişimi (V 2 - V 1 ) değerlerinin periyotlara göre değişimi (c) (a) (b) Şekil 9. Optimizasyon modelinde koşturulan tüm senaryolara göre a) Su üretimi b) Karbon birikim c) Karbon emisyon değerlerinin periyotlara göre değişimi (c) 3.2. Etaların Karşılaştırılması Simülasyon modeli sonuçlarına göre; temel senaryoda elde edilen eta (955.633m 3 ) miktarlarıyla diğer iki senaryoda elde edilen eta miktarları arasında yaklaşık olarak %60 oranında bir farklılık görülmektedir (Şekil 10a). Bu farklılığının önemli nedenleri vardır. Planlama biriminde uygun gençleştirme alanların olmasına karşın, uygulamada karşılaşılabilen işgücü ve benzeri sorunlar, planlama ve uygulamada daha muhafazakar davranılması ve eski plan döneminde gençleştirmeye konu edilen alanların dahi zaman zaman tamamlanamaması planlama biriminden yeterince faydalanılamaması sonucunu doğurmaktadır. Bu sorunların çözülmesiyle birlikte, modelleme yaklaşımı ile alandan sürdürülebilir yararlanma düzeyinin çok daha fazla olabileceği açıkça görülmektedir. Optimizasyon model sonuçlarına göre; toplam eta bakımından üç senaryo incelendiğinde; maksimum odun üretimi (1.480.000 m 3 ) ve OPA (1.937.000 m 3 ) senaryolarından elde edilen eta 1342

miktarlarının temel senaryoya göre (955.956 m 3 ) çok yüksek olduğu görülmektedir. Bu artış anlamlı derecede büyük olup yaklaşık %58 ila %100 arasında değişmektedir. Maksimum odun üretim senaryosunda eşit eta kontrol politikası seçildiğinden bu kısıtın etkisi ile birlikte ileriki periyotlardaki gençleştirme alanlarının miktarının düşmesine neden olmuştur (Şekil 7b). OPA senaryosunda ise sabit 386 ha alan gençleştirmeye alınmış ve meşcere yapısındaki değişime bağlı olarak eta miktarı da artış göstermiştir (Şekil 10b, Şekil 7c). Temel senaryo eta bakımından diğer iki senaryoya göre son derece düşük değerlerlere sahiptir ve gençleştirme alanları ileriki periyotlarda çok düşük miktarlarda seyretmiştir (Şekil 10b ve Şekil 7a). (a) (b) Şekil 10. a)simülasyon ve b) optimizasyon model sonuçlarına göre her bir plan stratejisinden elde edilen etaların zamana göre değişimi 4. Sonuç ve Öneriler Bu çalışmada Honaz Planlama Biriminin orman amenajman planı, simülasyon ve optimizasyon (doğrusal programlama) teknikleri ile geliştirilen üç planlama senaryosuna göre ETÇAP modeli ile hazırlanmıştır. Geleneksel planlamaya göre orman 120 yıl kestirilmiş ve elde edilen sonuçlar baz olarak alınmıştır. Simülasyon ve optimizasyon ile en yüksek odun üretimi ve alan kontrol yöntemi esas alınarak iki planlama senaryosu geliştirilmiş ve model sonuçları emel planlama senaryosu sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Orman dinamiğinin kavranmasında, toplam eta, müdahale alanları, göğüs yüzeyi, toplam dikili servet, karbon ve su miktarı performans ölçütleri olarak kullanılmıştır. Tüm model sonuçları birlikte değerlendirildiğinde, planlama yörüngesi boyunca aynı senaryo parametreleri uygulandığında en yüksek eta miktarlarının optimizasyon model yazılımıyla elde edildiği görülmektedir. OPA kadar alanın gençleştirmeye alınmasının kısıt olarak belirlendiği optimizasyon senaryosunda, mevcut planlama yaklaşımı ile verilen toplam etanın iki katı kadar eta alınması öngörülmektedir. Bir hayli yüksek olan bu sonuçların uygulamaya aktarılması modern orman işletmeciliğini gerektirmektedir. Ancak, bilimsel bir proje kapsamında geliştirilen simülasyon ve optimizasyon model seçenekleri sonuçlarının coğrafi dağılımı burada kontrol edilmemiştir. Dolayısıyla, bu sonuçların kolayca uygulamaya aktarılabilmesi için gençleştirme alanlarının konumsal dağılımları kontrol edilmelidir. Bu konuda çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca, bu seçeneklerin ekonomik sonuçları da incelenmemiştir. Meşcerelerin zamana bağlı büyüme ve artım dinamikleri / modelleri ise aktüel ile optimal meşcere parametrelerine göre kestirilmiş ve geçişlerin aynı olacağı varsayılmıştır. Buradan hareketle, bu sonuçların uygulamaya aktarılması için ormancılık politikaları, işletme amaçları ve toplumun orman ekosistemlerinden beklentileri doğrultusunda değerlendirilmesi gerekmektedir. Planlama birimlerindeki teknik ve idari sorunların bertaraf edildiği düşünüldüğünde, işletmelerin 1343

üretkenliğini son derece artırabilecek olan bu planlama yazılımlarının ülke ekonomisine de bir hayli katkı sağlayacağı ortadadır. Kaynaklar Başkent E. Z., Köse S., Yolasığmaz H.A., Çakır G. ve Keleş S., 2002. Orman Amenajmanında Yeni Açılımlar Çerçevesinde Planlama Sürecinin Tasarımı Ve Yeniden Yapılanma. Orman Amenajmanında Kavramsal Açılımlar Ve Yeni Hedefler Sempozyumu, Nisan, Bahçeköy, İstanbul, Bildiriler Kitabı, 23 38. Kadıoğulları A. İ., 2009. Orman Amenajman Planlarının Hazırlanmasında Konumsal Yapının Kombine Optimizasyon Teknikleri İle Kontrolü; Konumsal Planlama, Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Müh. Anabilim Dalı, Trabzon. OGM, 2011. Honaz Orman Amenajman Planı, Anakara. 1344