2016 YILI EGE BÖLGESĠ TURUNÇGĠL REKOLTE TAHMĠN RAPORU

2016 YILI EGE BÖLGESĠ TURUNÇGĠL REKOLTE TAHMĠN RAPORU EGE TARIMSAL ARAġTIRMA ENSTĠTÜSÜ EYLÜL 2016

ĠÇĠNDEKĠLER 1. GĠRĠġ... 1 1.1. Dünyada ve Türkiye de Turunçgil Üretim Trendleri... 1 1.2. Uluslararası Pazar... 3 1.3. Üretici Fiyatlarındaki GeliĢmeler... 6 2. ÇALIġMA EKĠBI VE YÖNTEMĠ... 6 3. TURUNÇGĠL 2016 YILI REKOLTE TAHMĠNLERĠ... 7 3.1. Ege Bölgesi Geneli... 7 3.1.1. Portakal... 7 3.1.2. Mandarin... 7 3.1.3. Limon... 8 3.1.4. Altıntop... 8 3.2. Muğla... 8 3.2.1. Ula... 9 3.2.2. Köyceğiz... 9 3.2.3. Ortaca... 9 3.2.4. Dalaman... 10 3.2.5. Bodrum... 10 3.2.6. Milas... 10 3.2.7. Fethiye... 10 3.2. Aydın... 11 3.2.1. Buharkent... 11 3.2.2. KuĢadası... 11 3.2.3. Kuyucak... 12 3.2.4. Nazilli... 12 3.2.5. Söke... 12 3.2.6 Sultanhisar... 12 3.2.7. KöĢk... 13 3.2.8. Yenipazar... 13 3.3. Ġzmir... 13 3.3.1. Seferihisar... 14 3.3.2. Menderes... 14 3.3.3. Selçuk... 14 3.3.4. Balçova... 14 3.3.5. Narlıdere... 14 3.3.6. Güzelbahçe... 15 3.3.7. Menemen... 15 3.3.8 Karaburun... 15 3.4. Balıkesir... 15 3.4.1. Edremit... 15 3.4.1. Havran... 16 4. YÖRELERE GÖRE TÜR VE ÇEġĠT TERCĠHLERĠ... 16 5. DĠĞER SEKTÖRLER VE TARIMSAL ÜRÜNLERLE REKABET... 16 6. BÖLGEDEN BAZI NOTLAR... 17

1. GĠRĠġ Narenciye, dünyada en fazla üretilen ve uluslararası ticarete konu olan, sahip oldukları tür ve çeģit zenginliği, çok uzun bir hasat dönemi, oldukça uzun muhafaza süresi, taģımaya uygunluk ve sanayi hammaddesi olma gibi özellikleri nedeniyle, dünyada ve Türkiye'de, üretim, tüketim, endüstri ve ticarete konu olan ender meyvelerin oluģturduğu bir ürün grubudur. Bu özellikleri nedeniyle, baģlıca ticari türleri olan portakal, mandarin, limon ve altıntop (greyfurt) meyvelerinin; üretim, pazara hazırlama, sanayi-iģleme, taģıma, iç ve dıģ satım gibi temel aģamalarında, oldukça fazla sayıda kiģiye iģ olanağı sağlamaktadır. Bundan dolayı, hem tarımsal sektörü hem de ülke ekonomisi bakımından oldukça önemli katkıları bulunmaktadır. Narenciye, bütün dünyada taze olarak tüketiminin yanında meyve suyu ve uçucu yağ endüstrisinin en önemli kaynaklarından birini oluģturur. Ġçerdiği yüksek orandaki C vitamini ve mineral maddeler nedeniyle sağlık açısından tavsiye edilen meyve türleri arasında yer alır. Bununla birlikte sahip olduğu ekolojik istekleri nedeniyle sadece subtropik iklim kuģağının sulama sıkıntısı olmayan yerlerinde yaygın olarak yetiģtirilebilmektedir. 1.1. Dünyada ve Türkiye de Turunçgil Üretim Trendleri Dünyada 9 milyon hektar alanda, 130 milyon ton turunçgil üretilmekte olup; toplam üretimin %57 si portakal, %23 mandarin ve %11 limondur. Dünya turunçgil üretiminde Çin, Brezilya ve ABD ilk üç sırada olup,türkiye 127.000 hektar alanda; 3,7 milyon ton üretimiyle 9.sırada yer almaktadır. Son 50 yılda yaklaģık olarak üretim alanı 4, ağaç baģına verim 1,5, üretim ve ihracat miktarı ise 5 kat artmıģtır. Tablo 1., 2., 3. ve 4. ten görüldüğü üzere üretim bütün ülkelerde artıģ göstermekle birlikte özellikle son 10 yılda Çin de çok büyük bir üretim artıģı dikkat çekmektedir. Bu artıģın sadece önümüzdeki 10 yılda da devam etmesi halinde bile Çin dünya üretiminin yarıdan fazlasını karģılar hale gelecektir. Halen dünyada en fazla üretilen turunçgil türü portakal olmasına rağmen en az üretim artıģı da bu türde yaģanmıģtır. Ülkemiz dört türde de ilk 10 a girmesine karģın en fazla geliģmeyi altıntop ve mandarin üretiminde kaydetmiģtir. Tablo 1. Portakal Üreten Belli BaĢlı Ülkeler (FAO) Üretim (ton) Ülkeler 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Brezilya 2.106.470 4.930.400 11.713.731 18.797.188 16.917.600 17.549.536 833 ABD 4.070.500 8.833.613 8.635.000 9.972.000 10.473.451 7.574.094 186 Çin 46.974 155.495 435.541 1.750.281 2.013.132 7.469.840 15.902 Hindistan 670.000 1.200.000 1.358.000 1.895.000 1.921.900 6.426.200 959 Meksika 854.844 1.797.819 2.098.619 2.913.690 3.846.000 4.409.968 516 Ġspanya 1.815.600 2.080.600 2.081.400 2.523.000 3.052.175 3.394.100 187 Mısır 337.000 767.000 1.243.168 1.324.170 1.767.710 2.886.015 856 Türkiye 257.380 470.000 730.000 840.000 1.250.000 1.781.258 692 Ġtalya 922.200 1.507.800 2.298.700 2.109.183 1.733.676 1.708.337 185 Güney Afrika 435.384 511.576 502.962 779.846 1.410.455 1.671.508 384 1

Tablo 2. Mandarin Üreten Belli BaĢlı Ülkeler (FAO) Üretim (ton) Ülkeler 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Çin 180.151 430.042 1.090.590 4.587.872 9.999.549 15.356.700 8.524 Ġspanya 160.700 599.500 1.234.400 1.631.000 2.060.375 2.198.900 1.368 Türkiye 42.180 84.000 230.000 405.000 550.000 942.226 2.234 Brezilya 260.512 377.280 627.570 733.624 1.304.740 937.819 360 Mısır 49.000 89.000 106.381 205.337 612.556 917.404 1.872 Japonya 973.800 3.389.000 2.859.000 1.490.000 1.146.000 895.900 92 Ġran 14.000 54.000 101.588 512.587 720.000 837.347 5.981 Kore 504 26.676 330.623 619.182 631.929 682.801 135.476 Fas 48.000 162.000 245.000 300.000 478.500 664.127 1.384 Ġtalya 143.700 317.600 469.900 509.532 496.884 650.465 453 Tablo 3. Limon Üreten Belli BaĢlı Ülkeler (FAO) Üretim (ton) Ülkeler 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Hindistan 450.000 450.000 500.000 930.000 1.439.600 2.523.500 561 Meksika 170.757 484.750 717.110 758.535 1.761.552 2.138.737 1.253 Çin 4.703 10.039 41.444 162.760 583.161 1.937.880 41.205 Arjantin 79.300 232.770 357.000 612.200 1.236.280 1.301.902 1.642 Brezilya 71.186 113.016 269.644 505.401 981.339 1.169.370 1.643 ABD 462.375 805.213 929.900 894.500 930.772 827.353 179 Türkiye 78.876 122.375 300.000 440.000 550.000 726.283 921 Ġspanya 106.000 265.400 544.500 789.200 1.129.594 715.300 675 Ġran 13.000 68.000 141.663 632.084 800.000 584.614 4.497 Ġtalya 491.078 775.380 855.930 744.260 520.128 336.195 68 Tablo 4. Altıntop Üreten Belli BaĢlı Ülkeler (FAO) Üretim (ton) Ülkeler 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Çin 12.276 21.776 34.501 194.787 400.840 3.802.324 30.974 ABD 1.296.547 2.427.897 2.236.000 2.532.000 1.871.523 1.074.108 83 Meksika 9.316 38.156 113.062 112.427 361.494 425.433 4.567 Güney Afrika 55.000 117.153 54.023 89.367 323.346 325.746 592 Tayland 9.500 13.000 14.075 45.000 265.750 305.000 3.211 Hindistan 20.000 25.000 26.000 85.000 142.000 285.300 1.427 Türkiye 2.725 6.515 25.000 48.000 135.000 228.799 8.396 Arjantin 50.000 179.400 147.000 196.540 184.162 203.943 408 Brezilya 24.651 30.000 45.000 62.000 64.923 78.000 316 Ġspanya 5.000 4.038 13.166 25.050 24.738 58.800 1.176 2

1.2. Uluslararası Pazar Üretilen turunçgillerin önemli bir bölümü üretildiği ülkelerde tüketilmektedir. Bunun yanında ekolojik bakımdan turunçgil yetiģtiriciliğine uygun olmayan ülkelerde hızla artan tüketim alıģkanlığı pazar hacminin giderek geniģlemesine sebep olmaktadır. AĢağıdaki tablolar incelendiğinde görüleceği üzere özellikle Kuzey Avrupa ülkeleri en önemli pazarı teģkil etmektedir. Yine önemli bir ithalatçı konumunda olan Çin in mevcut üretim projeksiyonu ile yakın gelecekte ihracatçı konumuna gelmesi durumunda uluslararası turunçgil pazarında ciddi bir kaos meydana getireceği hesaplanmalı, gerekli eylem planları Ģimdiden devreye sokulmalıdır. Son yıllarda Hollanda nın reexport yoluyla pazarda önemli bir yer tutmaya baģlaması da dikkat çekmektedir. Mevcut istatistikler Türkiye bakımından incelendiğinde limon ihracatında öne çıktığı görülmekte ve yakın gelecekte pazar hacminde bir daralma beklenmemekle birlikte ekolojik istekleri diğer türlere göre daha fazla olan limon üretiminin çok fazla artma imkanı da bulunmamaktadır. Özellikle mandarin ve portakal da önümüzdeki yıllarda uluslararası pazarda yaģanabilecek krizlerin bertaraf edilebilmesi için üretim artıģından çok erkencilik ve geçcilik yanında kalite standartlarının da arttırılması üzerinde durulmalıdır. Tablo 5. Altıntop Ġhraç Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġhracat (Ton) 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ ABD 72.129 193.730 307.258 444.127 387.302 161.251 223,6 Güney Afrika 20.917 9.887 44.000 58.000 177.453 262.939 1257,1 Türkiye 735 3.751 11.854 33.053 86.703 137.154 18660,4 Hollanda 254 15.141 44.903 51.027 69.336 128.543 50607,5 Çin 2.799 6.592 3.200 5.146 18.295 5958,6 Ġsrail 67.447 246.719 157.167 109.296 88.986 64.892 96,2 Ġspanya 2.277 664 3.831 16.062 32.810 54.895 2410,8 Swaziland 6.000 18.000 16.000 5.501 11.610 5.803 96,7 Meksika 679 5.701 4.451 751 6.619 17.575 2588,4 Belçika 0 0 0 0 43.697 13.056 29,9 Tablo 6. Altıntop Ġthal Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġthalat (ton) 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Hollanda 9.341 35.213 68.746 85.849 105.287 181.212 1940,0 Japonya 434 109.695 177.289 237.489 274.328 127.301 29332,0 Rusya 0 0 0 12.000 32.446 147.526 1229,4 Fransa 27.003 82.477 128.541 130.164 101.117 79.406 294,1 Almanya 34.822 97.607 91.885 72.997 64.406 68.609 197,0 Kanada 50.532 89.112 87.147 73.467 50.696 42.987 85,1 Polonya 492 1.190 13.738 10.804 30.076 45.329 9213,2 Ġngiltere 57.733 116.305 84.699 76.545 60.263 33.975 58,8 Çin 0 0 1.881 30.548 26.218 40.545 2155,5 Ġtalya 318 45.032 47.365 39.265 36.665 29.143 9164,5 3

Tablo 7. Limon Ġhraç Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ġhracat (ton) Ülkeler 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Türkiye 11.851 78.420 131.303 102.663 163.041 409.803 3458,0 Ġspanya 10.459 160.432 249.926 461.161 499.300 537.911 5143,0 Meksika 2.214 2.014 12.183 117.445 332.754 531.543 24008,3 Arjantin 789 5.085 20.509 34.121 336.815 282.797 35842,5 Güney Afrika 8.316 6.283 25.000 30.000 102.437 175.991 2116,3 Hollanda 141 6.777 13.855 40.419 70.633 136.103 96527,0 ABD 100.525 201.156 163.144 132.337 117.204 141.882 141,1 Brezilya 338 235 745 4.141 34.012 78.603 23255,3 ġili 6.228 166 3.439 2.318 16.461 33.837 543,3 Ġtalya 234.263 155.121 131.079 25.446 32.815 38.926 16,6 Tablo 8. Limon Ġthal Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ġthalat (ton) Ülkeler 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ ABD 2.307 2.242 18.102 118.383 274.640 486.652 21094,6 Rusya 53.000 155.446 210.390 397,0 Hollanda 8.893 16.781 29.497 53.759 98.596 181.141 2036,9 Almanya 131.803 149.371 148.373 122.649 134.533 151.757 115,1 Fransa 72.517 101.175 120.668 118.441 118.582 134.355 185,3 Ġngiltere 32.476 30.219 47.969 55.731 78.467 115.991 357,2 Ġtalya 59 0 0 17.523 93.653 95.712 162223,7 Suudi Arabistan 0 2.370 44.137 45.761 43.774 68.275 2880,8 Polonya 23.637 62.900 9.937 72.085 99.441 94.385 399,3 Kanada 14.979 17.134 22.180 32.330 52.657 102.029 681,1 Tablo 9. Portakal Ġhraç Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ġhracat (ton) Ülkeler 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Ġspanya 595.480 1.241.784 660.410 1.454.649 1.442.788 1.811.409 304,2 Mısır 4.400 246.959 147.805 56.164 166.774 1.108.895 25202,2 Güney Afrika 235.450 185.567 321.000 342.000 723.280 1.173.359 498,3 ABD 160.413 282.003 480.457 553.816 661.694 694.937 433,2 Yunanistan 43.291 95.368 181.097 420.934 285.572 345.301 797,6 Türkiye 12.221 31.198 50.330 55.874 175.908 280.569 2295,8 Hollanda 4.107 34.065 39.391 115.576 224.961 204.297 4974,4 Fas 309.278 526.400 407.876 314.741 262.174 90.189 29,2 Çin 35.912 63.872 63.151 26.291 81.443 138.766 386,4 Ġtalya 157.295 80.463 131.829 144.761 81.731 125.226 79,6 4

Tablo 10. Portakal Ġthal Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġthalat (ton) 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Rusya 400.000 403.789 504.390 126,1 Almanya 591.403 870.345 569.136 441.335 564.352 558.216 94,4 Hollanda 185.366 277.563 283.236 375.219 375.516 490.967 264,9 Fransa 542.656 681.841 559.768 504.279 449.968 486.468 89,6 Suudi arabistan 12.493 44.561 209.839 239.638 320.157 374.289 2996,0 Çin 44.874 117.931 155.467 201.490 292.144 327.188 729,1 Ġngiltere 361.643 423.268 305.218 348.738 325.978 290.866 80,4 Kanada 143.987 209.499 294.714 225.499 225.780 197.951 137,5 B.A.E. 0 4.784 65.000 35.357 105.839 211.929 4430,0 Ġran 0 30.722 0 0 0 32.807 106,8 Tablo 11. Mandarin Ġhraç Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġhracat (ton) 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Ġspanya 74.511 403.882 578.151 1.165.525 1.437.649 1.567.869 2104,2 Çin 5.421 25.483 5.578 115.386 160.197 785.095 14482,5 Türkiye 0 0 49.971 84.361 198.711 530.965 1062,5 Fas 41.187 170.342 131.885 193.419 200.538 399.969 971,1 Pakistan 60 21.183 41.049 34.561 94.896 358.179 596965,0 Arjantin 19 111 2.759 26.972 42.927 88.899 467889,5 Ġtalya 23.218 3.433 5.386 32.152 28.701 67.374 290,2 Güney Afrika 0 0 0 7.800 74.621 133.587 1712,7 Hollanda 3 3.513 10.958 48.088 74.463 62.635 2087833,3 Peru 0 0 0 63 12.003 81.460 129301,6 Tablo 12. Mandarin Ġthal Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ġthalat (ton) Ülkeler 1963 1973 1983 1993 2003 2013 % ArtıĢ Rusya 0 0 0 60.000 188.492 838.795 1398,0 Almanya 69.765 192.544 267.405 417.875 353.542 361.610 518,3 Fransa 114.904 193.015 269.745 297.584 334.079 333.973 290,7 Ġngiltere 15.852 59.900 126.113 152.556 268.307 274.533 1731,9 Hollanda 8.594 44.332 77.672 120.822 141.782 186.426 2169,3 Endonezya 5 0 133 4.646 32.902 76.227 1524540,0 Ukrayna 0 0 0 300 43.508 215.709 71903,0 Polonya 0 4.561 301 64.465 111.982 146.876 3220,3 ABD 0 0 19.586 17.515 98.649 154.900 790,9 Kanada 0 0 0 75.322 94.115 129.653 172,1 5

1.3. Üretici Fiyatlarındaki GeliĢmeler Üreticiler ürün fiyatlarından genel olarak memnun değillerdir. Son 10 yıllık fiyatlar incelendiğinde birçok girdinin fiyatının önemli ölçüde artmasına rağmen ürün fiyatlarının fazla değiģmediği, özellikle 2013 yılından baģlayarak günümüze kadar devam eden fiyatlardaki düģüģ sebebiyle bazı bahçelerde ürünün hiç hasat edilmediği görülmüģtür. Bazı üretim bölgelerinde alternatif ürünlerden daha iyi gelir elde etmeleri nedeniyle üreticilerin turunçgil yetiģtiriciliğinden vazgeçmelerine neden olmuģtur. Esas görülen problem kaliteli ürün yetiģtirme özelliğine sahip bölgelerin turunçgil yetiģtiriciliğinden vazgeçmesi önemli bir sorun olarak gelecek yıllarda karģımıza çıkacağı ön görülmektedir. Tablo 13. Turunçgillerde Yıllara Göre Üretici Eline Geçen Ortalama Fiyatlar (TÜĠK) Ürünler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Altıntop 0,34 0,39 0,41 0,39 0,51 0,39 0,47 0,47 0,44 0,44 Portakal (Washington) 0,53 0,61 0,70 0,63 0,84 1,00 0,71 0,58 0,54 0,59 Mandarin (Satsuma) 0,54 0,63 0,67 0,66 0,80 0,84 0,86 0,66 0,63 0,56 Limon 0,76 0,98 1,11 1,02 0,89 0,63 0,73 0,80 0,89 0,99 2. ÇALIġMA EKĠBI VE YÖNTEMĠ ÇalıĢmalar Ege Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü Meyvecilik ġubesinde görevli aģağıda isimleri verilen, 5 Ziraat Mühendisi tarafından gerçekleģtirilmiģtir. Sahada elde edilen veriler ofis ortamında tekrar değerlendirilerek yorumlanmıģ ve rapor haline getirilmiģtir. Tablo 14. Raporu Hazırlayan Personel 1 Dr. Erol KÜÇÜK (Zir. Müh.) 2 Andaç ÇAVDAR (Zir. Yük. Müh.) 3 Celal ġafak (Zir. Yük. Müh.) 4 Dr. Mehmet TUTAR (Zir. Müh.) 5 Deniz AKSOY (Zir. Müh.) ÇALIġMA EKĠBĠ ÇalıĢmada Ege Bölgesindeki önemli turunçgil sahalarının neredeyse tamamı taranmıģtır. Gidilen alanlarda çiftçilerle görüģülmüģ, bahçelerdeki meyve yükünün önceki yıllara göre durumu yanında mevcut problemler, yapılan uygulamalar, hastalık ve zararlıların durumu ve uyguladıkları mücadele yöntemleri, pazarlama Ģekilleri gibi konularda bilgi alınmıģtır. Verim tahminlerinde çiftçi beyanları esas alınmakla birlikte bahçeler yerinde incelenerek edinilen izlenim ıģığında tekrar düzenlenerek bir önceki yıla göre verim artıģı veya azalıģı ilçe ölçeğinde % olarak tahmin edilmiģtir. Bu tahminler 2015 yılı verim değerleri; EĠB ve Ġzmir Ġl Özel Ġdaresi tarafından ortaklaģa gerçekleģtirilen Narenciye Bilgi Sistemi projesi kapsamında belirlenen narenciye alanları verileri baz alınarak; 2016 yılı nihai tahmini ortaya çıkarılmıģtır. Örnek olarak seçilen, incelenen ve verim tahmininde esas olarak kullanılan bahçelerin yerleri rapor sonunda yer alan Harita 1 de görülmektedir. Toplam 140 adet nokta belirlenmiģ ve değerlendirmeye esas alınmıģtır. 6

3. TURUNÇGĠL 2016 YILI REKOLTE TAHMĠNLERĠ 3.1. Ege Bölgesi Geneli Ege Bölgesi genelinde türler bazında beklenen nihai rekolte tahmini aģağıdaki tabloda görüldüğü gibidir (Tablo 15.). Portakalda az miktarda yükseliģ görülürken limon ve mandarin üretiminde 2015 e göre daha yüksek bir verim beklenmektedir. Altıntop (Greyfurt) üretiminde bir önceki yıla göre verimde düģüģ tahmin edilmektedir. Ġhracat potansiyeli bakımından değerlendirildiğinde bölgede ürünün çok olduğu sahalarda meyvelerde kalibrelerinde düģüģ gözlenmiģ, diğer kalite kriterleri bakımından herhangi bir kalite kaybı olmadığı bir hasat dönemi beklenmektedir. Bazı bölgelerde kabuklu bit popülasyonunun yoğun olarak görülmesine rağmen, üreticinin bilinçli ve düzenli mücadele etmesiyle kalite kaybına neden olmamıģtır. Tablo 15. Ege Bölgesi 2016 Yılı Turunçgil Tahmini Verimleri (ton) ĠLLER Portakal Mandarin Limon Altıntop Turunç TOPLAM TURUNÇGĠL Aydın 37.984 21.679 440 280 450 60.833 Balıkesir 375 22.070 170 0 0 22.615 Ġzmir 360 166.231 150 0 0 166.714 Muğla 182.578 9.553 67.556 2.260 150 262.107 EGE BÖLGESĠ 221.302 219.533 68.336 2.540 600 511.711 3.1.1. Portakal Ege bölgesi portakal üretiminde yıllara göre dalgalanmalar oluģsa da genel olarak durağan bir seyir göstermekte hatta yer yer bahçe sökümleri nedeniyle küçük azalmalar görülmektedir. Son yıllarda portakal yetiģtirciliği yapan üreticiler yeterli gelir elde edememesi nedeniyle Aydın ilinde çilek yetiģtiriciliğine; Muğla ilinde ise limon yetiģitiriliğine yönlendikleri gözlenmiģtir. Bölgede portakal üretimi açısından Aydın ve Muğla illeri önemli üretim bölgelerini teģkil eder. 2016 sezonunda portakal üretiminde Aydın 3.1.2. Mandarin Bölgede ağırlıklı olarak yetiģtirilen Satsuma mandarininde verim bir önceki yıla göre daha yüksek olması beklenmektedir. Clemantin mandarininde verim 2015 yılına göre azda olsa artıģ beklenmektedir. Bölgesel bazda mandarin üretimi genel bir artıģ eğilimindedir. Son yıllarda görülen bu artıģ üretim alanının artmasından ziyade, daha önce dikilen ilin azalıģ; Muğla ilin de ise verimde az miktarda artıģ beklenmektedir. Tablo 16. Ege Bölgesi Ġllere Göre Portakal Verimi 2016 Yılı Tahmini (ton) ĠL 2016 Aydın 37.984 Balıkesir 380 Ġzmir 360 Muğla 182.578 Ege Bölgesi 221.302 bahçelerin tam verime yatması, bakım, besleme ve mücadele tedbirlerinin iyileģmesi ile ağaç verimlerinin artmasından kaynaklanmaktadır. Bu yıl mandarin üretimini olumsuz etkileyen iklim koģulunun yaģanmaması ve bir önceki yılda verimin düģük olması da üretim artıģında etkili olmuģtur. 7

Tablo 17. Ege Bölgesi Ġllere Göre Mandarin ĠL 2016 Aydın 21.679 Balıkesir 22.070 Ġzmir 166.231 Muğla 9.553 Ege Bölgesi 219.533 3.1.3. Limon Limon ülkemizdeki diğer turunçgil türlerine göre soğuklara daha hassas olduğundan yetiģtirilme alanları sınırlıdır. Dolayısıyla yıllar itibariyle üretimi çok fazla artmamıģtır. Diğer taraftan diğer türlerde önemli olmayan uçkurutan hastalığı limon yetiģtiriciliğini olumsuz etkilemektedir, zaman zaman yaģanan Ģiddetli soğuklar mevcut plantasyonlara zarar vermektedir. Muğla nın Ortaca ve Dalaman ilçelerinde yoğunlaģan üretimde bir önceki yıl iklim koģullarının olumlu ve verim yılı olması nedeniyle verim yükselmiģtir. Tablo 18. Ege Bölgesi Ġllere Göre Limon ĠL 2016 Aydın 440 Balıkesir 180 Ġzmir 150 Muğla 67.566 Ege Bölgesi 68.336 3.1.4. Altıntop Ege Bölgesinde yaygın bir üretimi yoktur. Sadece Muğla nın Ortaca ve Dalaman Ġlçelerinde kayda değer bir üretimden bahsedilebilir. Beklenen rekolte geçen yıla göre düģüktür. Tablo 19. Ege Bölgesi Ġllere Göre Altıntop ĠL 2016 Aydın 280 Muğla 2.260 Ege Bölgesi 2.540 3.2. Muğla Muğla Ġlinin Turunçgil varlığı özellikle Köyceğiz, Ortaca ve Dalaman ilçelerinde olup, kısmen de Fethiye ve Ula ilçelerinde yetiģtiricilik yapılmaktadır. Diğer ilçelerde kayda değer bir turunçgil varlığı bulunmamaktadır. Yörede daha çok Washington portakalı yetiģtiriciliği yapılmakla birlikte özellikle Köyceğiz Gölü çevresinde soğuktan fazla etkilenmeyen alanlarda yazın hasat edilen Valencia portakalı da yaygındır. Giderek azalan Clemantin mandarini yanında Ortaca da Enterdonat limonu yetiģtiriciliği yoğunluk kazanmaktadır. Dalaman ve Ortaca da Altıntop, Fethiye de Satsuma yetiģtiriciliğinden bahsedililebilirse de oldukça azdır. Muğla ihracata limon ve portakal yetiģtiren önemli alanlarımızdan biridir. Bölgede yer yer ĢehirleĢme ve son yıllarda yaģanan fiyat düģüklüğü nedeniyle sökülen bahçelere rastlanmıģtır. Bunun yanında nadir de olsa yeni tesis edilen bahçelere rastlanmaktadır. Özellikle ortaca ve dalaman da yeni tesis edilen bahçelerin çoğunlu son yıllarda iyi gelir getirmesi nedeniyle limondur. Hatta bazı portakal 8

bahçeleri limon bahçesine dönüģtürülmektedir. Yörede yer yer yaģanan kabuklu bit zararı olsa da üreticinin mücadele etmesi ve geliģmeyle birlikte önemli bir etki gösterememiģtir. Köycegiz-ortaca arası bazı bölgelerde harnup güvesi mücadelesinde bazı çiftçilerin geç kalması nedeniyle meyve dökümü olduğu görülmüģtür. 2015 yılında üreticinin Valencia portakalını ağaçların üzerinde bırakması bu çeģidin verim düģüklüğüne neden olmuģtur. Bu yıl sıcakların erken gelmesi ve verimin yüksek olması nedeniyle meyvelerin küçük kalmasına ve yer yer güneģ yanıklığı problemi gözlenmesine neden olmuģtur. Bu durumun meyve kalitesine azda olsa etkili olacağı düģünülmektedir. Tablo 20. Muğla Ġli Türlere Göre Turunçgil Portakal 182.578 Mandarin 9.553 Limon 67.566 Altıntop 2.260 Turunç 150 TOPLAM 262.107 3.2.1. Ula 2016 yılında ilçede 47.500 adet portakal ağacından 4.750 ton, 13.500 adet mandarin ağacından 540 ton, 16.500 adet limon ağacından da 1.650 ton ürün beklenmektedir. Ġlçede yıllar itibariyle limon yetiģtiriciliğinde artan, özellikle Valencia portakalında azalan bir turunçgil yetiģtiriciliğinden bahsedilebilir. Tablo 21. Ula Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Portakal 4.750 Mandarin 540 Limon 1.650 3.2.2. Köyceğiz Turinçgil yetiģtiriciliğine çok uygun alanları barındıran ilçede portakal ve limon yetiģtiriciliği artarken mandarin üretimi düģmektedir. 2016 yılında beklenen tahmini verim 809.000 adet ağaçtan 129.440 ton portakal, 42.000 adet ağaçtan 2.100 ton mandarin, 23.000 adet ağaçtan 1.840 ton limondur. Tablo 22. Köyceğiz Ġlçesi Turunçgil Portakal 129.440 Mandarin 2.100 Limon 1.840 3.2.3. Ortaca Ege Bölgesinin en önemli limon üretim merkezi konumunda olan ortaca da 394.000 adet ağaçtan 51.220 ton limon beklenmektedir. 2015 yılında meydana gelen fiyat artıģı yeni limon bahçelerinin kurulmasına neden olmuģtur. 2015 yılının verimsiz geçmesi bahçe bakımlarının iyi yapılması 2016 yılında yüksek verim vermesine neden olmuģtur. Diğer yandan uçkurutan hastalığı limon üretimini ciddi oranda etkilemektedir. 326.775 adet portakal ağacından 32.678 ton, 15.600 adet altıntop ağacından 1.248 ton ürün beklenmektedir. 9

Tablo 23. Ortaca Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Portakal 32.678 Mandarin 495 Limon 51.220 Altıntop 1.248 3.2.4. Dalaman Ġlçe yıllar itibariyle artan bir turunçgil üretimine sahiptir. Özellikle portakal ve limon ön plana çıkar. 2016 yılında 9.000 adet limon ağacının 12.600, 125.000 adet portakal ağacının ise 12.500 ton ürün vermesi beklenmektedir. Muğlanın diğer ilçelerinde olduğu gibi beklenti burada da yüksektir. Genel ortalamadan farklı olarak ilçe genelinde önemli bir alan teģkil eden TĠGEM e bağlı Devlet Üretme Çiftliğinde özellikle limon ağaçlarında verim geçen yılla aynı olması beklenmektedir. Tablo 24. Dalaman Ġlçesi Turunçgil Portakal 12.500 Mandarin 300 Limon 12.600 Altıntop 512 3.2.5. Bodrum Ġlçe de önemli miktarda mandarin üretimi mevcut olup bodrum mandarini olarak adlandırılmaktadır. Az miktarda limon ve portakal üretimi olsa da ticari bir öneme sahip degildir. 2016 yılında 106.320 adet mandarin ağacının 5.316 ton ürün vermesi beklenmektedir. Muğlanın diğer ilçelerinde olduğu gibi beklenti burada da yüksektir. Bölgede özellikle geçmiģ yıllarda Göltürkbükü mahallesinde geniģ bir üretim var iken imara açılması sonucu bu bölge mandarin yetiģtiriciliği açısından tehlike altındadır. Tablo 25. Bodrum Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Mandarin 5.316 3.2.6. Milas Özellikle portakal ve mandarin ön plana çıkar. 2016 yılında 11.040 adet mandarin ağacının 442, 5.600 adet portakal ağacının ise 595 ton ürün vermesi beklenmektedir. Tablo 26. Milas Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Portakal 595 Mandarin 442 3.2.7. Fethiye Ġlçe genelinde 4.500 adet mandarin ağacının 442, 29.060 adet portakal ağacının ise 595 ton ürün vermesi beklenmektedir. Tablo 27. Fethiye Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Portakal 595 Mandarin 442 10

3.2. Aydın Aydın Ġlinin sahile yakın olan KuĢadası ve Söke Ġlçelerinde bir miktar Satsuma mandarini yetiģtirilmektedir. Buralardan iç kesimlere doğru düģük yoğunlukta ilerleyen turungil yetiģtiriciliği Washington portakalına dönüģmekte, Kuyucak ve Nazilli ilçelerinde tekrar yoğunluk kazanmaktadır. Söke ilçesinde bir miktar limon varlığından bahsedilebilir. Kıyı kesimlerde yetiģtirilen Satsumalar ihracata konu olmakla birlikte iç kesimler daha çok iç piyasaya yönelik üretim yapmaktadır. Ekolojik koģullardan dolayı kalın kabuklu olan portakalların depo ömrü uzun olduğundan depolama amacıyla tercih edilmektedir. Genel olarak ağaç verimliliği 2015 yılından düģük olması beklenmektedir 2016 yılı ürününü etkileyecek olumsuzluklar yaģanmıģ, ocak ve Ģubat aylarında yaģanan don olayları ağaçlarda taze sürgünlerin kurumasına ve meyve gözlerinin ölmesine neden olmuģtur. Ayrıca 2015 yılında yüksek verim elde edilmesi de bu durumla birlikte 2016 yılında portakal verimini gözle görülür derecede düģürmüģtür. Satsuma mandarininde ise ağaç baģına verimde bir miktar artıģ beklenmektedir. Özellikle KuĢadası civarı sadece geçen yıla göre değil, birçok yıla göre daha yüksek verim beklenmektedir. Tablo 28. Aydın Ġli Türlere Göre Turunçgil Portakal 37.984 Mandarin 21.679 Limon 440 Altıntop 280 Turunç 450 TOPLAM 60.833 3.2.1. Buharkent Ġlçede 14.400 adet portakal, 5.100 adet mandarin ağacı bulunmaktadır. Beklenen verim 864 ton portakal, 408 ton mandarin olup, portakalda geçen yılın altında, mandarinde üstündedir. Üretim alanı TUĠK verilerine göre hesaplanmıģtır. Tablo 29. Buharkent Ġlçesi Turunçgil Portakal 864 Mandarin 408 3.2.2. KuĢadası Mandarin yetiģtiriciliğinin yaygın olduğu ilçede 2016 yılında Ģimdiye kadarki en yüksek verim yılı olan 2014 yılı verimlerinin üstünde beklenmektedir. 85.050 adet ağaçtan 10.206 ton mandarin, ile 7.000 adet ağaçtan 560 ton portakal hasat edileceği tahmin edilmektedir. Kıyı kesimlerde hızla devam eden yapılaģmaya rağmen turunçgil yetiģtiriciliğinde bir artıģ sözkonusudur. Elde edilecek ürünün büyük çoğunluğu ihracata uygun olacaktır. Tablo 30. KuĢadası Ġlçesi Turunçgil Portakal 560 Mandarin 10.206 11

3.2.3. Kuyucak Portakal yetiģtiriciliğinin yaygın olduğu ilçede 160.000 adet ağaçtan 12.800 ton portakalın alınması beklenmektedir. Mandarin verimi olarakta 5280 adet ağaçtan 475 ton verim alınması beklenmektedir. Yıllar itibariyle artan bir turunçgil varlığından bahsedilebilir. Tablo 31. Kuyucak Ġlçesi Turunçgil Portakal 12.800 Mandarin 475 3.2.4. Nazilli Ġlçede artan bir üretim mevcuttur. Ancak 2016 yılında ağaç baģına verim düģerek 254.000 adet ağaçtan 17.780 ton portakal hasat edileceği tahmin edilmektedir. Tablo 32. Nazilli Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Portakal 17.780 Mandarin 446 3.2.5. Söke Ġlçe turunçgil yetiģtiriciliği bakımından ön plana çıkmasa da, önemli potansiyele sahip olduğu düģünülmektedir. Kısmen ihracata, kısmen iç piyasaya yönelik üretim gerçekleģir. BaĢlıca ürün Satsuma mandarinidir. 2016 beklentinin yüksek olduğu bir yıl olup, 50.700 adet ağaçtan 6.084 ton mandarin beklenmektedir. Tablo 33. Söke Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Portakal 320 Mandarin 6.084 Limon 440 3.2.6. Sultanhisar Ġlçede 2016 yılında 38.400 adet ağaçtan 3.456 ton mandarin, 50.000 adet ağaçtan 4.500 ton portakal beklenmektedir. Ġlçede çilek yetiģtiriciliğinin her geçen yıl artması ve iyi gelir getirmesi nedeniyle bazı turunçgil bahçeleri bu ürünün yetiģtiriciliğine dönüģlere neden olmuģtur. Tablo 34. Sultanhisar Ġlçesi Turunçgil Portakal 4.500 Mandarin 3.456 Bu nedenle turunçgil yetiģtiriciliği azalma trendine girdiği gözlenmiģtir. 12

3.2.7. KöĢk Ġlçede 2016 yılında 3.000 adet ağaçtan 180 ton mandarin, 2.000 adet ağaçtan 160 ton portakal beklenmektedir. Ġlçede sultanhisar da olduğu gibi çilek yetiģtiriciliğinin her geçen yıl artması ve iyi gelir getirmesi nedeniyle bahçelerin sökülerek bu ürünün yetiģtiriciliğine geçildiği görülmüģtür. Bu nedenle turunçgil yetiģtiriciliği son yıllarda gittikçe azalmaya yüz tutmuģtur. Tablo 35. KöĢk Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Portakal 160 Mandarin 180 3.2.8. Yenipazar Ġlçede portakal yetiģtiriciliği diğer ilçelere göre daha geç baģlamıģtır. Bu durum bahçelerin genç portakal ağaçlardan oluģmasından anlaģılmakta olup ilçe üretimi her ğeçen yıl artıģ göstermektedir. 2016 yılında 6.060 adet ağaçtan 420 ton mandarin, 10.000 adet ağaçtan 1.000 ton portakal beklenmektedir. Tablo 36. Yenipazar Ġlçesi Turunçgil Portakal 1.000 Mandarin 424 3.3. Ġzmir Seferihisar, Menderes ve Selçuk ilçelerinin sahil kesimleri ülkemizin en önemli Satsuma üretim bölgesini teģkil eder. Burada üretilen ürünün büyük bölümü yurt dıģına ihraç edilmektedir. Eskiden önemli bir üretim Merkezi olan Balçova ve Narlıdere yapılaģma nedeniyle eski özelliğini yitirse de hala üretim yapılmaktadır. Sahil ilçelerinden Urla, Karaburun ve Menemen de de bir miktar üretim yapılmaktadır. Selçuk ilçesi de son yıllarda hızla artan bir üretim potansiyeline sahiptir. Ġl genelinde Satsuma mandarini yaygın olup az miktarda limon ve portakal da yetiģtirilmektedir. 2016 yılında beklenen verim bir önceki yıldan yaklaģık % 25-30 civarında daha fazladır. Önemli bir hastalık zararlı sorunu olmayıp çoğunluğu ihracata gidebilecek kaliteli bir ürün beklenmektedir. Ancak verimli bir yıl oluģu, sıcakların erken gelmesi özellikle seferihisar bölgesinde meyvelerin küçük kalmasına ve güneģ yanıklığına neden olduğu görülmüģtür. Bütün bu durumlara rağmen gümüldür ve kuģadası kaliteli mandarinleri bu kayıpları yoğun verim ve kalitesiyle önemsiz hale getireceği düģünülmektedir. Satsuma mandarininde erkencilik önemli olup, bu yıl yaģanan mevsimsel iklim Ģartları nedeniyle diğer yıllara göre yer yer bir haftaya ulaģabilecek bir erkencilik de tahmin edilmektedir. Tablo 37. Ġzmir Ġli Türlere Göre Turunçgil Portakal 360 Mandarin 166.231 Limon 150 TOPLAM 166.714 13

3.3.1. Seferihisar Önemli bir Satsuma ihracat merkezimiz olan Seferihisar da verim bir önceki yıla göre %30 oranında yüksek olarak tahmin edilmiģtir. 527.700 adet ağaçtan 63.324 ton meyve beklenmekte olup, bunun büyük çoğunluğu ihracata uygun olacaktır. Tablo 38. Seferihisar Ġlçesi Turunçgil Mandarin 63.324 3.3.2. Menderes Menderes de Satsuma üretimi ve kalitesi bakımından çok önemli ilçelerimizden birisidir. 357.600 adet mandarin ağacından 50.064 ton verim beklenmektedir. Tablo 39. Menderes Ġlçesi Turunçgil Portakal 360 Mandarin 50.064 3.3.3. Selçuk Giderek artan üretimi ve uygun tarımsal alanları ile Aydın ın Söke Ġlçesi gibi narenciye üretimi bakımından önemli potansiyele sahip ilçelerimizden biridir. Bu ilçede yeni yeni mandarin bahçesi kurulduğu, ileriki yıllarda verime yatması halinde önemli bir üretim potansiyeli olduğu gözlenmiģtir. 2016 yılında 197.400 adet ağaçtan 23.688 ton mandarin beklenmektedir. Tablo 40. Selçuk Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Mandarin 23.688 3.3.4. Balçova Ġhraçta uygun üretim yapan bölgemizde 23.800 adet ağaç bulunmakta olup 2016 yılında 2.856 ton mandarin beklenmektedir. Tablo 41. Balçova Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Mandarin 2.856 3.3.5. Narlıdere 43.750 adet ağaçtan 5.250 ton mandarin hasat edileceği tahmin edilmiģtir. Elde edilecek ürünün önemli bir bölümü ihracata uygun olacaktır. Tablo 42. Narlıdere Ġlçesi Turunçgil Mandarin 5.250 14

3.3.6. Güzelbahçe 61.250 adet ağaçtan 7.350 ton mandarin hasat edileceği tahmin edilmiģtir. Elde edilecek ürünün önemli bir bölümü ihracata uygun olacaktır. Tablo 43. Güzelbahçe Ġlçesi Turunçgil Mandarin 7.350 3.3.7. Menemen Daha çok iç piyasaya yönelik üretim yapan ilçede 57.715 adet mandarin ağacı bulunmaktadır. 2016 yılında tahmin edilen rekolte ise 6.349 tondur. Tablo 44. Menemen Ġlçesi Turunçgil Mandarin 6.349 3.3.8. Karaburun Küçük bir üretim alanına sahip olmasına rağmen erken hasat edilerek ihrac edilen yetiģtiricilik söz konusudur. 2016 yılında verim bir önceki yıldan biraz daha yüksek beklenmektedir.73.500 adet ağaçtan 7.350 ton satsuma mandarini öngörülmektedir. Ġlaçlamanın çok az yapıldığı, Kalitenin yüksek olduğu bu alanda bu yıl da erkencilik beklenmektedir. Tablo 45. Karaburun Ġlçesi Turunçgil Mandarin 7.350 Limon 150 3.4. Balıkesir Edremit ve Havran ilçelerinde Satsuma Mandarini yetiģtiriciliği yapılmaktadır. Genellikle iç piyasaya yönelik üretim yapan bölgede zaman zaman ihracat da sözkonusu olmaktadır. 2016 yılında bir önceki yıldan % 120 kadar fazla bir ürün beklenmektedir. Hastalık ve zararlılarla ilgili olağan dıģı bir probleme rastlanmamıģ olup genel anlamda bir kalite kaybı beklenmemektedir. Tablo 46. Balıkesir Ġli Türlere Göre Turunçgil Portakal 375 Mandarin 22.070 Limon 170 TOPLAM 22.615 3.4.1. Edremit Ġlçede bazı mandarin bahçelerinin yapılaģma nedeniyle yok olduğunun, bunun yanın da yeni tesis edilen bahçelerin kurulduğu tespit edilmiģtir. Bu durum önümüzdeki yıllarda verimleri etkileyeceği bir gerçektir. 34.000 adet mandarin ağacından bir önceki yıla göre %130 ün üzerinde artıģ görülmüģ olup 4.250 ton mandarin hasat edilmesi beklenmektedir. Üretim alanı TUĠK verileri dikkat e alınarak hesaplanmıģtır. 15

Tablo 47. Edremit Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Mandarin 4.250 3.4.1. Havran Ġlçede bulunan 219.000 adet mandarin ağacından meyve veren ağaçlardan 2016 yılı için 17.820 ton ürün alınacağı tahmin edilmektedir. Edremit ilçesinde ki kadar olmasada bu ilçemizde de verimler 2016 yılında %100 ün üzerinde artmıģ oldugu görülmüģtür. Üretim alanı TUĠK verileri dikkat e alınarak hesaplanmıģtır. Tablo 48. Havran Ġlçesi Turunçgil Üretimi 2016 Yılı Tahmini (ton) Mandarin 17.820 4. YÖRELERE GÖRE TÜR VE ÇEġĠT TERCĠHLERĠ Tür ve çeģit tercihleri çok önceki yıllarda belirlenmiģ olup üretim mevcut bu desen üzerinden devam etmektedir. Genel anlamda Ġzmir, Aydın ve Balıkesir in sahil kesimlerinde Satsuma mandarini yetiģtiriciliği yaygındır. Diğer türler buralarda azar azar, genellikle aile ihtiyaçlarını karģılamak üzere yetiģtirilmektedir. Aydın ın iç kesimlerinde ise Washington portakalı yetiģtiriciliği ön plana çıkar. Burada yetiģen portakallar kalın kabuklarından dolayı daha rahat depolanabilmektedirler. Muğla yöresinde ise Washington ve Valenciya portakalı ile Enterdonat karģımıza çıkar. Valencia portakalı Gökova Körfezinin sahil kesimi ile Köyceğiz Gölü etrafında kendini gösterir. Buralarda yetiģtirilmesinin baģlıca sebebi kıģ aylarının yumuģak geçmesi nedeniyle meyvelerin kıģ boyunca ağaç üzerinde donmadan, suyunu çekmeden rahatça kalabilmesindendir. Ancak son yıllarda kıģ aylarında yaģanan don olaylarının ağaç üzerinde meyvelerin donması ve yenilebilirlik özelliğini kaybetmesine neden olmaktadır. Bu durumun zaten düģük fiyatlara satılan portakalın hiç satılamaz hale gelmesi ve üreticinin zarar etmesi nedeniyle valancia portakalından vazgeçmesine neden olmuģtur. Üreticiyi bunun yerine Washington portakalı yada limon yetiģtiriciliğine uygun olması halinde limon bahçesi tesis etmeye yönlendirmiģtir. Ortaca ve Dalaman civarında yayılan limon yetiģtiriciliği ise ılıman iklim ile kuvvetli toprağın bir araya gelmesine borçludur. Buraları çevreleyen alanlarda Washington portakalı kendine daha fazla yer bulmuģtur. Son yıllarda Ġzmir bölgesinde erkencilik özelliğinden dolayı Okitsu çeģidi mandarin yavaģ yavaģ yetiģtirilmeye baģlamıģ, kalite özellikleri bakımından yaygın olarak yetiģtirilen Ovari çeģidini tutmasa da yüksek verimi ve erkenciliği ile beğenilmektedir. Diğer taraftan Muğla yöresinde eskiden yapılan Clemantin mandarini yetiģtiriciliğinden düģük verim ve düģük fiyat nedeniyle vazgeçilmeye baģlanmıģtır. Mevcut ağaçlar üzerine genellikle Washington portakalı aģılanarak çeģit değiģtirilmektedir. 5. DĠĞER SEKTÖRLER VE TARIMSAL ÜRÜNLERLE REKABET Son yıllarda ürün fiyatlarının üreticileri tatmin etmemesi nedeniyle turunçgil yetiģtiriciliğinden vazgeçme sık konuģulan konulardan biri olmuģtur. Ancak yeni kurulan 16

veya kurulacak bahçelerde diğer türlerle bir rekabet sözkonusu olabilir. Buralar da genellikle halen tarla ürünlerinin yetiģtirildiği geniģ alanlara sahip alanlar için düģünülebilir. Bu anlamda Selçuk, KuĢadası ve Söke civarında geçtiğimiz 10 yıllık dönemde tarla tarımından meyveciliğe doğru çok önemli bir geçiģin olduğunu söyleyebiliriz. Ancak düģük fiyatlar nedeniyle bu değiģim daha çok Ģeftali ve narın lehine olmuģ, geniģ nar ve Ģeftali plantasyonları kurulmuģ olmasına rağmen yeni kurulan mandarin bahçesi çok azdır. Son 2-3 yıldır nar da benzer akibete uğramıģ, yeni plantasyonlar kurulmadığı gibi, mevcut bahçelerin de önemli bir bölümü bakımsız bırakılmıģtır. Selçuk yöresinde ayva, Sultanhisar yöresinde çilek üretiminin getirisi halihazırda narenciyeden fazla olması nedeniyle bu bölgelerde üretim bu yöne kaymaktadır. Benzer bir durum da önemli tarım alanlarına sahip Ortaca ve Dalaman bölgesinde yaģanmıģ olup, çok geniģ nar plantasyonları kurulurken turunçgil alanları yerinde saymıģtır. Ancak günümüz koģulları dikkate alındığında sulama ve mekanizasyon imkanlarının artması nedeniyle ürün fiyatlarının birkaç yıl yüksek seyretmesi durumunda turunçgil alanlarının yukarıda bahsedilen bölgelerde hızla artması beklenmelidir. Bu durum limon fiyatlarının yüksek seyretmesi nedeniyle özellikle Ortaca ve dalaman ilçelerinde vazgeçilmez ve yeni bahçelerin kurulmasıyla destekler niteliktedir. 6. BÖLGEDEN BAZI NOTLAR Bölgede damla sulama uygulaması çok yaygınlaģmıģ olmasına rağmen planlı ve dengeli bir sulama yapılmadığından salma sulamaya göre ürün ve kalite kayıpları yaģanmaktadır. Bu sebeple damla sulama yapan üreticilerin bir kısmı aynı zamanda salma sulama da yapmaktadırlar. Bazı tüccarlar da daha kaliteli ürün alınması gerekçesiyle salma sulama yapılmıģ bahçeleri tercih etmektedir. Çiftçiler kendilerine sunulan ilaçlama programlarını uygulamakta ve genel olarak hastalık zararlılar nedeniyle önemli bir kayıp yaģanmamaktadır. Ġzmir in Karaburun Ġlçesinin Küçükbahçe ve Salman Köyleri civarında yapılan uygulama ise birçok alana örnek teģkil edebilecek bir uygulama olarak dikkat çekmektedir. Bu alana 8-10 yıl kadar önce getirilen faydalı böcekler bahçelere salınmıģ, köylülerin kendi aralarında anlaģması ile diğer zararlılara karģı ilaçlı mücadele yapılmaması sonucunda faydalı böcekler bu yöreye adapte olarak ilaçlama gereksinimini ortadan kaldırmıģlardır. Bu yörede Akdeniz meyve sineğine karģı nadiren bir ilaç uygulaması yapılmakta onun dıģında hiç ilaç kullanılmamaktadır. Benzer Ģekilde Dalaman ve Ortaca Ġlçelerinde bazı üreticiler kendi hazırladıkları tuzaklarla akdeniz meyve sineğine karģı oldukça ucuz ve etkili bir mücadele sürdürmektedirler. Turunçgil üretim bölgelerinde üretici turunçgil üretiminden düģük gelir elde etmesi nedenyiyle diğer ürünlerle (Nar, ġeftali vb.) karıģık bahçeler tesis etmektedir. Bu da kültrürel bakım iģleri açısından yeterli özen gösterilememesine neden olmakla ciddi kalite kayıplarına sebep olmaktadır. Diğer taraftan geçen yıldan ağaç üzerinde hasat edilmeden kalan özellikle Valenciya portakallarının akdeniz meyve sineği mücadelesinde problem teģkil edeceği tahmin edilmektedir. Bölgeden bazı görüntüler aģağıda görülmektedir. 17

Harita 1. 2016 Yılı Ġnceleme Yapılan Noktalar Tüm ege bölgesinde gidilen noktalar Balıkesir ili (Edremit-Havran) 18

Bolçova-Karaburun Menemen 19

Seferihisar-Özdere Selçuk-Aydın 20

Muğla Galeri güvesi zararı GüneĢ yanıklığı Tuzaklı mücadele Yeni limon bahçeleri 21

Portakal bahçesinin limon a dönüģü Harnup zararı Limonda Uçkurutan zararı Limonda Uçkurutan zararlı bahçe Bahçelerin inģaat yapımına dönüģ Mandarinde verimli bir ağaç Portakaldan çilek bahçesine dönüģ Bakımsız ve poyraz zararı 22

Bakımsız ve poyraz zararı Kabuklu bit zararı ToplanmamıĢ mandarin Korunması amaçlı saksıya alınan materyal Ġmara açılan mandarin alanı (Bodrum) 23