ADLİ TIP DERGİSİ Journal of Forensic Medicine Adli Tıp Dergisi 2010; 24(1): 32-39 Çocukta Kafatasındaki Kemik Eksikliğinin Sürekli Organ İşlevi Zayıflaması-Yitirilmesi Kapsamında Değerlendirilmesi ÇOCUKTA KAFATASINDAKİ KEMİK EKSİKLİĞİNİN SÜREKLİ ORGAN İŞLEVİ ZAYIFLAMASI-YİTİRİLMESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ > Doç. Dr. Mahmut AŞIRDİZER > Doç. Dr. M. Sunay YAVUZ Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Manisa Bu makalede çocuktaki kafatası kemik eksikliklerinin organlarından zayıflaması ya da yitirilmesi kapsamında değerlendirilmesinin tartışmaya açılması ve konuda yeni kriterler önerilmesi amaçlanmıştır. ÖZET 2005 yılında yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu nun adli tıbbi uygulamasına ilişkin olarak düzenlenmiş kılavuzda, kafatasındaki 5-25 cm 2 kemik kaybının işlevde sürekli zayıflama, 25 cm 2 den fazla kemik kaybının ise, işlev kaybı olarak değerlendirileceği belirtilmiş ve adli tıp uygulamalarında bu şekilde yer almaktadır. Bu uygulama sırasında kafatası kemik eksikliklerinde oransal bir tanımlamaya veya yaş esaslı bir ayrıma gidilmediği görülmektedir. Bu makalede çocuktaki kafatası kemik eksikliklerinin organlarından zayıflaması ve yitirilmesi kapsamında değerlendirilmesinin tartışmaya açılması ve konuda yeni kriterler önerilmesi amaçlanmış; bu amaç çerçevesinde, kafatası kemik eksikliklerinin yaşa özgü değerlendirme modeli, kafatası kemik eksikliklerinin kişiye özgü değerlendirme modeli veya kafatası kemik eksikliklerinin organ işlevinin zayıflaması ya da yitirilmesi yerine sürekli hastalık kapsamında değerlendirilmesi görüşlerine yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kafatası kemik eksiklikleri, organ işlevinin zayıflaması, organ işlevinin yitirilmesi, adli tıp uygulamaları, ceza kanunu. 32
Mahmut AŞIRDİZER, M. Sunay YAVUZ THE EVALUATION OF CRANIAL DEFECTS IN CHILDREN WITHIN THE WEAKNESS OR LOST OF ORGAN FUNCTIONS ABSTRACT In the guide about medico-legal process of Turkish Penal Code which numerated 5237 and came into effect in 2005, they were reported that, bone defect in the diameter 5-25 cm 2 in cranium should be evaluate as organ weakness and bone defect more than the diameter 25 cm 2 cranium should be evaluate as organ lost. These rules are in effect in medico-legal process, now. It is seemed that, the rational definition according to total body area or specifization on the base on ages were not preferred during this process. In this article, the starting to discussion about the evaluation of the cranial defects in children within the weakness or lost of organ functions and the suggesting new criteria on this subject were aimed. According to aims of this article, the evaluation model of cranial defects with respect to ages and the evaluation model of cranial defects with respect to propiriarity of victims were reported and the opinion about the evaluation of the cranial defects as permanent illness instead of organ weakness or organ lost was cited. Key words: Cranial defects, organ weakness, organ lost, medicolegal process, penal code. GİRİŞ Model Ceza Yasaları kapsamında vücuttaki bir yaralanma, her hangi bir vücut azasının veya organın fonksiyonlarının devamlı kaybı veya noksanlığına neden olmuş ise, o yaralanma ciddi olarak tanımlanmakta ve ceza üzerinde ağırlaştırıcı bir unsur olarak kabul edilmektedir [1]. Washington Ceza Kanunu (Bölüm: 9A.04, Madde-110/4/b) [1-3], Teksas Ceza Kanunu (Bölüm- 1.07/a, Madde:46) [3, 4], Kolombiya Ceza Kanunu (Madde-374) [5], Nijerya Ceza Kanunu (Madde-295) [6], İran İslam Ceza Kanunu [7], Pakistan Ceza Kanunu (Madde: 333,334) [8], Bosna- Hersek Ceza Kanunu (Madde: 177) [9], Hırvatistan Ceza Kanunu (Madde: 99) [9], New York Ceza Kanunu (madde: 120/10/2) [10], İrlanda Ceza Yasası Tasarısı (Paragraf: 9.66) [10] ve İtalyan Ceza Kanunu (Madde:583/1-2) [11], yaralanan şahsın duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflaması veya yitirilmesini ceza için ağırlaştırıcı unsur olarak kabul eden ceza yasalarından bazılarıdır. Türk Ceza Kanunu nun 87. maddesinin 1/a fıkrası kasten yaralama fiilinin, mağdurun duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına neden olması ; 87. maddesinin 2/b fıkrası kasten yaralama fiilinin, mağdurun duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine neden olması ile ilgili ağırlaştırıcı unsurları içermektedir [12]. 2005 yılına kadar yürürlükte olan 765 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) nun adli tıbbi uygulamalarına ilşkin kılavuza göre, kafatasındaki 5-10 cm 2 kemik eksikliği uzuv zaafı veya 10 cm 2 den fazla kemik eksikliği uzuv tatili olarak değerlendirilmiştir [13]. 2004 yılında düzenlenen ve 2005 yılında yürürlüğe giren 5237 sayılı TCK nun adli tıbbi uygulamasına ilişkin olarak düzenlenmiş kılavuzda, kafatasındaki 5-25 cm 2 kemik kaybının işlevde sürekli zayıflama, 25 cm 2 den fazla kemik kaybının ise, işlev kaybı olarak değerlendirileceği belirtilmiş ve uygulamada bu şekilde yer bulmuştur [14]. 33
Çocukta Kafatasındaki Kemik Eksikliğinin Sürekli Organ İşlevi Zayıflaması-Yitirilmesi Kapsamında Değerlendirilmesi 765 sayılı TCK nun adli tıbbi uygulamalarına ilişkin kılavuzda yaralanmalara ilişkin çocuk-erişkin ayrımı yapılmamış; yanık alanları tanımlanırlen lokal-geniş şeklinde bir sınıflamaya gidilmiş [13]; 5237 sayılı TCK nun adli tıbbi uygulamasına ilişkin olarak düzenlenmiş kılavuzda, yüz ve eldeki deri yaralanmaları için, alan ve vücut yüzeyine göre bir oran belirlenmiş; yanıklar için, çocuklardaki alanlarına göre ayrı bir sınıflandırma yapılmış ve vücut yüzeyine göre bir oran belirlenmişken [14]; her iki kılavuzda kafatası kemik eksikliklerinde oransal bir tanımlamaya veya yaş esaslı bir ayrıma gidilmediği görülmektedir. Bu makalede çocuktaki kafatası kemik eksikliklerinin organlarından zayıflaması ve yitirilmesi kapsamında değerlendirilmesinin tartışmaya açılması ve konuda yeni kriterler önerilmesi amaçlanmıştır. KAFATASINDA KEMİK KAYBI KONUSUNDA HUKUKSAL BAZDA DEĞERLENDİRMELER Arıza Çeşidi Kafatasında kemik kaybının eski TCK kapsamında uzuv zaafı veya uzuv tatili olarak değerlendirilmesi ile ilgili olarak, 1989 yılında yapılan 5. Ulusal Adli Tıp Günleri nde o tarihte Adli Tıp Kurumu 3. İhtisas Kurulu Üyesi olarak çalışmakta olan Nöroloji Uzmanı Dr. Hayat Gökçe tarafından Normalde öksürme, ağır yük kaldırma, ıkınma gibi eforlarda göğüs ve karın boşlukları içinde meydana gelen basınç artışının, damar ve beyin omurilik sıvısı sistemleriyle kafa içine yansıtılarak, her yöne eşit olarak dağılmakta olduğu; fakat müessir fiile bağlı olarak kafa kemiklerinde kırık veya çatlak oluşumunu takiben, veya kırık ve çatlak oluşmaksızın kafa içinde meydana gelen bir kanamanın cerrahi müdahale ile boşaltılması sırasında, kafa kemiklerinde bir defekt meydana geldiğinde; günlük yaşamda kaçınılması neredeyse imkansız öksürük, yük kaldırma gibi eylemler sırasında, esnek yapıdaki beyin ve beyin-omurilik sıvısının bu basıncın etkisiyle, açılan boşluğa doğru itildiği; her bir itilmenin bir tür travma etkisi yarattığı ve bu kişiyi rahatsız ettiği; kişinin çalışma gücünü azalttığı; bu nedenlerle bu defektin adli tıbbi uygulamalarda uzuv zaafı ya da uzuv tatili olarak değerlendirildiği; değerlendirmede, bu defektin meydana getirdiği çalışma gücü kaybının esas alındığı; mevcut maluliyet barem ve tüzüklerinden yararlanmak suretiyle bu defektin alanına göre uzuv zaafı ya da uzuv tatili niteliğinde kabul edildiği; eğer bu alan 4 cm 2 veya daha küçük ise bunun uzuv zaafı yada uzuv tatili olarak Arıza Ağırlık Ölçüsü A 4 cm2 ye kadar (plastikle kapatılmamış) 10 B 4-9 cm2. (plastikle kapatılmış) 10 C 4-9 cm2. (plastikle kapatılmamış) 20 D 9-25 cm2. (plastikle kapatılmış) 20 E 9-25 cm2. (plastikle kapatılmamış) 30 F 25 cm2 den geniş (plastikle kapatılmış) 30 G 25 cm2 den geniş (plastikle kapatılmamış) 50 Tablo-1. Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü nün A Cetveli nin I. Listesi nde; Baş Arızaları başlığı altında 1. sırada trepenasyon veya travma sonucu baş kemiklerinin açıklıklarına ilişkin arıza ağırlık ölçüleri [17] değerlendirilmediği; eğer 5 ila 10 cm 2 arasında ise uzuv zaafı niteliğinde, eğer 10 cm 2 den daha büyük ise uzuv tatili niteliğinde kabul edildiği belirtilmiştir [15]. Keza 25 Ocak 2001 de Adli Tıp Kurumu Genel Kurulu nda görüşülen bir olgu ile ilgili olarak da; beyin gibi hayati önemi olan bir organı muhafaza ile görevli kafa kemiklerinde meydana gelen eksikliklerin de uzuv zaafı ve uzuv 34
Mahmut AŞIRDİZER, M. Sunay YAVUZ YAŞ (AY) ORTALAMA DEĞER (cm 2 ) RANGE (cm 2 ) YAŞ (YIL) ORTALAMA DEĞER (cm2) RANGE (cm 2 ) 1 75.5 63.0 88.0 3 163.0 146.4 179.4 2 93.9 81.4 106.4 4 169.4 152.9 185.9 3 104.7 92.2 117.2 5 174.4 157.9 190.0 4 112.3 99.8 124.8 6 178.6 162.1 195.1 5 118.2 105.7 130.7 7 182.0 165.5 198.5 6 123.0 110.5 135.5 8 185.0 168.5 201.6 7 127.1 114.6 139.6 9 187.7 171.2 204.2 8 130.7 118.2 143.2 10 190.1 173.6 206.6 9 133.8 121.3 146.3 11 192.2 175.7 208.7 10 136.6 124.1 149.1 12 194.2 177.7 210.7 11 139.1 126.6 151.6 13 196.0 179.6 212.6 12 141.4 128.9 153.9 14 197.7 180.7 213.7 13 143.5 131.0 156.0 15 199.2 182.7 215.7 14 145.5 133.0 158.0 16 200.7 184.2 217.2 15 147.3 134.8 159.8 17 202.1 185.6 218.6 16 149.0 136.5 161.5 18 204.4 187.9 220.9 17 150.6 138.1 163.1 18 152.1 139.6 164.6 19 153.6 141.1 166.1 20 154.9 142.4 167.4 21 156..2 143.7 168.7 22 157.5 145.0 170.0 23 158.7 146.2 171.2 24 159.8 147.3 172.3 Tablo-2. Hahn ve arkadaşlarının kafa yüzey ölçümleri tablosu [19]. tatili kapsamında değerlendirmeye alındığı vurgulanmıştır [16]. 22.06.1972 tarihli, 14223 sayılı Resmi Gazete de yayınlanmış bulunan Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü nün 31.05.1985 tarihli 85/9529 K sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile değişikliğe uğramış A Cetveli nin I. Listesi nde; Baş Arızaları başlığı altında 1. sırada trepenasyon veya travma sonucu baş kemiklerinin açıklıklarına ilişkin değerlere yer verilmiştir (Tablo-1) [17]. 35
Çocukta Kafatasındaki Kemik Eksikliğinin Sürekli Organ İşlevi Zayıflaması-Yitirilmesi Kapsamında Değerlendirilmesi Tablo-3. Organ işlevin sürekli zayıflaması alt sınırı ile organ işlevin sürekli zayıflaması üst sınırını/organ işlevi kaybının alt sınırını oluşturacak yaşa göre kafatası kemik kaybı yüzölçümlerinin hesaplama formülleri = A 5 f e x A = Yaşa göre organ işlevin sürekli zayıflaması alt sınırını oluşturacak kafa yüz ölçümü = B 25 e x B = Yaşa göre organ işlevin sürekli zayıflaması üst sınırını/organ işlevi kaybının alt sınırını oluşturacak kafa yüz ölçümü e = X yaşındaki ortalama kafa yüzölçümü f = 18 yaşındaki ortalama kafa yüzölçümü Adli Tıp Uygulamalarında, 2005 yılına kadar, bir uzvun bütünlüğünün veya fonksiyonunun devamlı olarak yarıya yakın kaybolması ve bir sakatlık halinde kalması ya da bu bütünlüğün bozulması veya fonksiyonun azalması halinin beden gücünden % 10 ile % 30 arasında bir kayba neden olması uzuv zaafı; bir uzvun bütünlüğünün veya fonksiyonunun tüm olarak ortadan kalkması veya ileri derecede kaybolmasıazalması ya da bütünlüğün bozulması veya fonksiyonun azalması halinin beden gücünden % 30 veya üstünde azalma veya kayba neden olması uzuv tatili olarak değerlendirilmekte; Tablo-1 de verilen değerler çerçevesinde kemik eksiklikleri için uzuv zaafının alt sınırı 5 cm 2, üst sınırı 10 cm 2 ; uzuv tatilinin alt sınırı 10 cm 2 kabul edilmekteydi [13]. 2005 yılında 5237 sayılı TCK nun yürürlüğe girmesi ile birlikte; organdaki veya ekstremitedeki anatomik kayıp ve/veya fonksiyonel bozukluğun o organ veya ekstremitenin kendi anatomik yapısı ve/veya fonksiyonuna göre % 10-50 arasındaysa işlevin sürekli zayıflaması ; % 50 nin üstünde ise işlevin yitirilmesi olarak değerlendirilmeye başlanılmış; Tablo-1 de verilen değerler çerçevesinde kemik eksiklikleri için uzuv zaafının yerine tanımlanan işlevin sürekli zayıflamasının alt sınırı aynen korunurken, işlevin sürekli zayıflamasının üst sınırı ve uzuv tatilinin yerine tanımlanan işlevin yitirilmesinin alt sınırı 25 cm 2 olarak benimsenmiştir [14]. Kafatasındaki kemik eksikliklerinin uzuv zaafı (organ işlevinin f zayıflaması) veya uzuv tatili (organ işlevinin yitirilmesi) kapsamındaki bu değerlendirmelere karşın, 1993 yılında gerçekleşen 7. Ulusal Adli Tıp Günleri nde gerçekleştirilen bir panel sırasında, o tarihte Yargıtay 4. Ceza Dairesi Başkanı olarak görev yapmakta olan Doç. Dr. Sami Selçuk tarafından, kafatasının bir organ olmadığı bu nedenle kafatasındaki defektin uzuv zaafı veya tatili kapsamında değil, sürekli hastalık kapsamında değerlendirilmesinin uygun olacağı bildirilmiştir [18]. Diğer ülkelerin ceza yasalarının uygulamalarına ait literatür incelemesinde ise, kafa kemiklerinde meydana gelen defektlerin organın fonksiyonlarının devamlı kaybı veya noksanlığı olarak kabulüne dair herhangi bir bilgiye ulaşabilmek mümkün olmamıştır. KAFATASINDA KEMİK KAYBININ, ÇOCUK KAFATASINDAN EKSİLME AÇISINDAN ORANTISAL KARŞILAŞTIR- ILMASINA İLİŞKİN DEĞERLEN- DİRMELER: Hahn ve arkadaşları, 1984 yılında yayınladıkları çalışmalarında 0-2 yaş arasında aylık olarak, 2-18 yaş arasında yıllık olarak kafa yüzey ölçümlerini tanımlamışlardır (Tablo-2) [19]. Erişkin bir kişide 5 cm 2 kafatası 36
Mahmut AŞIRDİZER, M. Sunay YAVUZ YAŞ (AY) ORGAN İŞLEVİ ZAYIFLAMASI ALT SINIRI ORGAN İŞLEVİ ZAYIFLAMASI ÜST SINIRI -ORGAN İŞLEVİ YİTİRİLMESİ ALT SINIRI YAŞ (YIL) ORGAN İŞLEVİ ZAYIFLAMASI ALT SINIRI ORGAN İŞLEVİ ZAYIFLAMASI ÜST SINIRI -ORGAN İŞLEVİ YİTİRİLMESİ ALT SINIRI 1 1,85 cm 2 9,23 cm 2 3 3,99 cm 2 19,94 cm 2 2 2,97 cm 2 11,48 cm 2 4 4,14 cm 2 20,72 cm 2 3 2,56 cm 2 12,81 cm 2 5 4,27 cm 2 21,33 cm 2 4 2,75 cm 2 13,73 cm 2 6 4,37 cm 2 21,84 cm 2 5 2,89 cm 2 14,46 cm 2 7 4,45 cm 2 22,26 cm 2 6 3,01 cm 2 15,04 cm 2 8 4,52 cm 2 22,63 cm 2 7 3,11 cm 2 15,55 cm 2 9 4,59 cm 2 22,96 cm 2 8 3,20 cm 2 15,99 cm 2 10 4,65 cm 2 23,25 cm 2 9 3,27 cm 2 16,36 cm 2 11 4,70 cm 2 23,51 cm 2 10 3,34 cm 2 16,71 cm 2 12 4,75 cm 2 23,75 cm 2 11 3,40 cm 2 17,01 cm 2 13 4,79 cm 2 23,97 cm 2 12 3,46 cm 2 17,29 cm 2 14 4,84 cm 2 24,18 cm 2 13 3,51 cm 2 17,55 cm 2 15 4,87 cm 2 24,36 cm 2 14 3,56 cm 2 17,80 cm 2 16 4,91 cm 2 24,55 cm 2 15 3,60 cm 2 18,02 cm 2 17 4,94 cm 2 24,72 cm 2 16 3,64 cm 2 18,22 cm 2 18 5,00 cm 2 25,00 cm 2 17 3,68 cm 2 18,42 cm 2 18 3,72 cm 2 18,60 cm 2 19 3,76 cm 2 18,79 cm 2 20 3,79 cm 2 18,95 cm 2 21 3,82 cm 2 19,10 cm 2 22 3,85 cm 2 19,26 cm 2 23 3,88 cm 2 19,41 cm 2 24 3,91 cm2 19,55 cm 2 Tablo-4. Organ işlevin sürekli zayıflaması alt sınırı ile organ işlevin sürekli zayıflaması üst sınırını/organ işlevi kaybının alt sınırını oluşturacak yaşa göre kafatası kemik kaybı yüzölçümleri değerleri 37
Çocukta Kafatasındaki Kemik Eksikliğinin Sürekli Organ İşlevi Zayıflaması-Yitirilmesi Kapsamında Değerlendirilmesi kemiği eksikliklerinin organ işlevin sürekli zayıflaması alt sınırını; 25 cm 2 kafatası kemiği eksikliklerinin organ işlevin sürekli zayıflaması üst sınırını ve organ işlevi kaybının alt sınırını oluşturması esas alınarak; Tablo-2 de verilen kafatası yüzey ölçümleri ortalama değerleri çerçevesinde Tablo-3 de sunulan formüller oluşturulduğunda; kafatası kemik kaybı yüzölçümlerine ait elde edilen değerler Tablo- 4 de gösterilmiştir. SONUÇ Kasten yaralama fiilinin, mağdurun duyularından veya organlarından zayıflamasına veya yitirilmesine neden olması TCK nun ağırlaştırıcı unsurları arasında yer almakta, yaralarda ve yanıklar gibi lezyonlarda vücut yüzey ölçüsü esas alınmış iken, kafatasındaki kemik eksikliğine neden olan travmalarda kafatası yüzey ölçüsünün esas alınmamış olması uygulamada önemli bir eksiklik olarak göze çarpmaktadır. Bu uygulama hatasının giderilmesi için üç yol bulunmaktadır. Birinci yol, yazımızın tartışma bölümünde açıkladığımız üzere, yaşa göre oransal bir hesaplamaya gidilmesidir ki, kişilerin kafa yüzölçümlerinin kişiden kişiye değişiklik göstermesi nedeniyle bu tür bir hesaplama ortalama değerler çerçevesinde gerçekleşecek, kafa yüz ölçümleri ortalamanın altında kalan mağdurlar için, ortalamanın üzerinde kalan mağdurlarda ise sanıklar için bir handikap oluşturacaktır. İkinci yol, her bir mağdur için kafatası yüzey ölçümlerinin ve kemik eksikliği alanının 3D bilgisayarlı tomografi aracılığı ile belirlenmesi ve daha sonra oransal kafatası eksikliğinin hesaplanması olabilir. Bu iki yoldan biri tercih edildiğinde, Hahn ve arkadaşlarının 18 yaşında 204.4 cm 2 olarak saptadıkları kafa yüzey ölçümüne göre [19], 5 cm 2 lik bir kemik eksikliğin kafa alanından % 2.44 düzeyinde bir eksikliğe; 25 cm 2 lik bir kemik eksikliğin ise % 12.23 düzeyinde bir eksikliğe neden olacağı hususu da dikkate alındığında, belirtilen düzeylerdeki bir kemik kaybının, organlarından zayıflamasına veya yitirilmesi kriterlerine uyup uymadığının, eğer uyuyorsa hangi objektif kriterler çerçevesinde organlarından zayıflamasına veya yitirilmesine neden olduğunu izah etmek gerekecektir. Üçüncü yol ise, kafatası kemik eksikliklerinin, uluslararası hukuk normlarına uygun olarak, organ işlevinin sürekli zayıflaması veya yitirilmesi olarak değerlendirilmesinden vazgeçilip; 1993 yılında vurgulandığı üzere [18], sürekli hastalık kapsamında değerlendirilmesi olacaktır. Bu üç görüşün ve bu konuda oluşabilecek farklı görüşlerin yargı mensuplarının da katılacağı toplantılarda tartışmaya açılarak, ortak bir akılcı yola ulaşılabileceğini düşünmekteyiz. 38
Mahmut AŞIRDİZER, M. Sunay YAVUZ KAYNAKLAR 1. Bergelson V. Consent to harm. Rutgers Law School (Newark), Faculty Papers. 2008; 46: 99-129. 2. Johnson MCA. Nonconsensual sex crimes and the UCMJ: a proposal for reform. A Thesis of the Judge Advocate General s School United States Army. 2003: 75. 3. Bergelson V. The right to be hurt: testing the boundaries of consent. The George Washington Law Review. 2007; 75(2): 165-236. 4. Texas Penal Code. Erişim: http://www. statutes.legis.state.tx.us/sotwdocs/pe/ htm/pe.1.htm. Erişim tarihi: 08.09.2009. 5. Stepan J, Kellogg EH. The world s laws on voluntary sterilization for family planning purposes. Population Report Sterilization, 1973; 2(C-D): 57-132. 6. Alemika EEO, Chukwuma I, Lafratta D, Messerli D, Souckova J. Rights of the Child in Nigeria. Geneva: Committee on the Right of the Child. 2004: 18. 7. Islamic Penal Code of Iran. Erişim: http://mehr.org/islamic_penal_code_of_ Iran.pdf. Erişim tarihi: 08.09.2009. 8. Pakistan Penal Code (Act XLV of 1860). Erişim: http://www.pakistani.org/pakistan/legislation/1860/actxlvof1860.html. Erişim tarihi: 08.09.2009. 9. Council of Europe. Legislation in the Member States of the Council of Europe in the Field of Violence against Women, Volume-1. Strasburg: Council of Europe. 2004: 52, 68. 10. The Law Reform Commission. Report on Non-Fatal Offences against the Person. Ireland: The Law Reform Commission. 1994: 371-3, 567. 11. 231 Guidelines for AVIO Group Foreign Companies. Erişim: http://www. aviogroup.com/comuni/pdf/corporategovernance/lineeguidacontrollateestere.pdf. Erişim tarihi: 08.09.2009. 12. Türk Ceza Kanunu. Erişim: http:// www.ceza-bb.adalet.gov.tr/mevzuat/5237.htm. Erişim tarihi: 08.09.2009. 13. Gök Ş, Akyol S, Kolusayın RÖ. Kişilerin Vücut Bütünlüğünde Oluşturulan Zararların Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul:Temel Matbaacılık. 1987:8. 14. Balcı Y, Güzel S, Çetin G. Yeni Türk Ceza Kanunu çerçevesinde düzenlenecek adli raporlar için kılavuz. Yeni Yasalar Çerçevesinde Hekimlerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Tıbbi Malpraktis ve Adli Raporların Düzenlenmesi- Sempozyum Dizisi Yayın No: 48 de. Editörler: Yorulmaz C, Çetin G. İstanbul: Sempozyum Dizisi Elektronik Versiyon. 2006: 155-84. 15. Gök Ş. V.Ulusal Adli Tıp Günleri-Panel ve Serbest Bildirileri. İstanbul:Temel Matbaacılık. 1989:51-2. 16. Polat O, Güzel S. Adli Tıp Genel Kurulu 100 Olgu. İstanbul: Adli Tıp Kurumu Yayınları-3. 2001: 74-5. 17. Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü. Erişim:http://www.sgk.gov.tr/wps/wcm/ connect/3a7c440049176df0bedcbf6814 5981de/sosyal_sigorta_saglik_islemleri_tuzugu.doc?MOD=AJPERES. Erişim tarihi: 08.09.2009. 18. Kolusayın Ö. 7. Ulusal Adli Tıp Günleri Paneller. İstanbul: Rejans Tanıtım. 1994: 94-100. 19. Hahn FJ, Chu WK, Cheung JY. CT measurements of cranial growth: normal subjects. AJR Am J Roentgenol. 1984; 142(6): 1253-5. İletişim Adresi: Doç. Dr. Mahmut AŞIRDİZER Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi Dekanlık Binası, Adli Tıp Anabilim Dalı, 45030, Uncubozköy-Manisa E-mail: masirdizer@yahoo.com 39