M. DAĞTEKĠN 1 G. A. K. GÜRDĠL 2 Y. YILDIZ 3 A. N. ULUOCAK 4

Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 850 KÜMESLERDE BUHARLAġTIRMALI SERĠNLETME SĠSTEMĠNDE (FAN-PED) KULLANILAN FARKLI TĠP PEDLERĠN ETKĠNLĠĞĠNĠN BELĠRLENMESĠ ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA A Research on Determination of the Efficiency of the Different Type Pad Materials of Using in Evaporative Cooling System (Fan-Pad) in Poultry Houses M. DAĞTEKĠN 1 G. A. K. GÜRDĠL 2 Y. YILDIZ 3 A. N. ULUOCAK 4 ÖZET Bu araştırmada, Çukurova Bölgesindeki kümeslerde yaz döneminde yüksek ortam sıcaklığının piliçlerin verimleri üzerinde yarattığı olumsuz etkiyi azaltmak için, fan-ped sisteminde kullanılacak uygun ped malzemesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonucunda, sistemlerin sürekli olarak çalıştığı dönemde dış ortam ile kontrol bölmesi arasında ortalama olarak 0,4 C lik bir sıcaklık farkı sağlanmıştır. Bu değer, mukavva, kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlerin bulunduğu bölmelerde sırası ile 5,4; 3,9 ve 2,8 C olarak gerçekleşmiştir Buharlaştırma etkinliği ise, mukavva pedde % 79, kavak talaşından yapılan pedde % 69 ve fındık kabuğundan yapılan pedde % 48 olarak belirlenmiştir. ABSTRACT In this study, determination of suitable pad material in using fan-pad system is purposed in order to solve inside air temperature problem in summer season and decrease negative effect on productivity of broiler in Çukurova region. In conclusion, temprature difference between outside and control section achieved approximately 0.4 C in continual working season of the systems. The temperature differences were changes as 5.4; 3.9 and 2.8 C in the sections which pads are made of coardboard, aspen fiber and hazelnut rind, respectively. Evaporation efficiencies were determined as 79 % in coardboard pad, 69 % in aspen fiber pad and 48 % in hazelnut rind pad. 1.GĠRĠġ Tüm hayvancılık uğraşlarında olduğu gibi tavuk yetiştiriciliğinde de verimi etkileyen iki temel unsurdan birisi hayvanın genotipi diğeri ise bulunduğu çevredir. Tavukçuluk, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de son yirmi yıl içerisinde büyük aşamalar kaydederek ülkemizin en iyi hayvancılık sektörü haline gelmiştir. Bu gelişmede genetik bakımından yüksek verimli hibritlerin kullanılmasının payı yüksektir. Ülkemizde üretimde kullanılan yabancı orjinli hibritlerin uygun çevre koşullarında yetiştirilmeleri, kendilerinden beklenilen verimi verebilmeleri açısından büyük önem taşımaktadır. Tavuk yetiştiriciliğinde üzerinde önemle durulan ve hayvanların verimini etkileyen çevre faktörlerinden birisi ortam sıcaklığıdır. Ülkemizin özellikle Çukurova, Ege, Marmara ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerinde yaz döneminde artan hava sıcaklığı, gerek yumurtacı gerekse etlik piliç üretimi yapılan kümeslerde kısıtlayıcı bir etmen durumundadır. 1 Yrd. Doç. Dr., Ç.Ü. Ceyhan Meslek Yüksekokulu, Ceyhan-ADANA 2 Ar.Gör., Ç.Ü.Z.F. Tarım Makinaları Bölümü, ADANA 3 Prof.Dr., Ç.Ü.Z.F. Tarım Makinaları Bölümü, ADANA 4 Prof.Dr., Ç.Ü.Z.F. Zootekni Bölümü, ADANA

Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 851 Ergin bir tavuğun gereksinim duyduğu optimum ortam sıcaklığı 15-25 C arasında değişmektedir. Çukurova Bölgesinde yaz aylarında hava sıcaklığı yalıtımlı kümeslerde 35-37 C, yalıtımsız kümeslerde ise 40-42 C ye kadar yükselmektedir [11]. Bu sıcaklık koşullarında Bölgede yetiştirilen tavuklarda sıcaklık stresi adı verilen ve organizmada tam olarak anlaşılamayan bir seri fizyolojik değişmeler meydana gelmektedir. Bu değişimler sonucunda ise, tavuklarda önemli ölçüde yem tüketimde azalma, gelişmede duraklama, yem çevrim etkinliğinde düşme ve yaşama gücünde azalma gibi verimde düşüşlere neden olmaktadır [5]. Yüksek hava sıcaklığında görülen bu verim düşüşünü en az düzeye indirmek için buharlaştırmalı serinletme sistemlerinin (fan-ped ve su püskürtme) uygun çözüm yollarından biri olduğu araştırıcılar tarafından bildirilmektedir [4,7,8]. Bölge koşullarında yapılan bir çalışmada, piliçlerin gereksinim duyduğu çevre koşullarının sağlanmasında fan-ped sisteminin su püskürtme sisteminden daha etkili olduğu ve serinletme uygulanmayan koşullarda yetiştirilen piliçlere göre önemli oranda verim artışı sağladığı belirlenmiştir. Ayrıca, fan-ped sisteminin ilk yatırım masraflarının su püskürtme sisteminden daha yüksek olmasının, bu sistemin yaygın olarak kullanılmasını engellediği bildirilmektedir. Bu nedenle, bölgede bulunan kümeslerin yapısal özelliklerine uygun ped malzemesinin belirlenmesinin zorunlu olduğu da vurgulanmıştır [3]. Bu çalışmada, Çukurova Bölgesindeki kümeslerde yaz döneminde yüksek hava sıcaklığın piliçlerin verimleri üzerinde yarattığı olumsuz etkiyi azaltmak için, fan-ped sisteminde kullanılacak uygun ped malzemesinin belirlenmesi amaçlanmıştır. 2. MATERYAL ve YÖNTEM 2.1. Materyal Araştırma, Ç.Ü. Ceyhan Meslek Yüksekokulu Kampus alanında bulunan 15x5x3 m boyutlarındaki model kümeste yürütülmüştür. Model kümes, bölgede etlik piliç yetiştiriciliğinin yaygın olarak yapıldığı kümesleri karakterize edecek biçimde şekillendirilmiştir. Model kümes 5x3x3 m boyutlarında dört eşit bölmeye ayrılmıştır. Üç bölmeye fan-ped sistemi yerleştirilmiş ve pedlerde malzeme olarak mukavva, kavak talaşı ve fındık kabuğu kullanılmıştır. Diğer bölme ise, kontrol bölmesi olarak planlanmıştır. 2.1.2. Ölçüm Seti Araştırmada 62 kanallı Delta Logger T marka veri kaydedici kullanılmıştır. Algılayıcılarla okunan sıcaklık ve bağı nem değerleri otomatik olarak kaydedilmekte ve okunan değerler hafızada biriktirilebilmektedir. Sıcaklık ölçümünde PTC tipi algılayıcılar kullanılmıştır. Bağıl nem ölçümünde ise, bağıl nem algılayıcılarından yararlanılmıştır. Sıcaklık algılayıcıları 0-80 C aralığında ± 0,1 C duyarlılığında, bağıl nem algılayıcıları ise, % 0-95 aralığında % ± 2 duyarlılığında ölçüm yapabilmektedir. 2.1.3. Ped Materyali Araştırmada mukavva, kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedler denenmiştir. Kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlerin kalınlığı 7,5 cm, mukavva pedin kalınlığı ise, 10 cm olup, seralarda yaygın olarak kullanılan tipi seçilmiştir. Kavak ve fındık kabuğundan yapılan pedlerin yoğunluğu, yapılan

Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 852 çalışmalar doğrultusunda ped içerisinden geçen hava hızının 1,10-1,25 m/s olmasına olanak tanıyacak şekilde tasarımlanmıştır. 2.2. YÖNTEM Araştırma, Temmuz 1997-Ağustos 1997 dönemlerinde yürütülmüştür. Araştırmada, dış ortam ile kontrol ve üç farklı malzemeden yapılan pedlerin bulunduğu bölmeler arasındaki ortam sıcaklığı ve bağıl nem değerlerinin değişimleri ile pedlerin buharlaştırma etkinliği belirlenmiştir. 2.2.1. Fan-Ped Sistemi Kümesin Güney duvarı üzerinde bulunan havalandırma açıklıklarına 180x100 cm boyutunda üç farklı malzemeden yapılan pedler yerleştirilmiştir. Her bölmeye 1 m 3 hacime 0,046 m 2 ped yüzey alanı düşmüştür. Pedlerin üst tarafında, suyun pedlere düzenli bir şekilde akarak, ped yüzeyinde bir film tabakasının oluşmasını sağlayan su yastıkları bulunmaktadır. Su yastığının üzerine ise, 5 cm aralıklarda 2 mm çapında delikleri bulunan yarım inch çapında PVC borular yerleştirilmiştir. Pedlere su, borunun üzerinde bulunan yönlendirici plakaya çarptırılarak verilmiştir. Suyun debisi küresel bir vana ile ayarlanmıştır. Pedlerin su ile sürekli doygun olarak kalmasını sağlamak için, kavak talaşından yapılan pede 5,4-5,7 L/dak, fındık kabuğundan yapılan pede 7,1-7,5 L/dak ve mukavva pede 4,3-4,7 L/dak arasında su verilmiştir. Pedlerin karşı tarafındaki duvarlara ise, aynı özelliğe sahip 7 400 m 3 /h debili üç adet aksiyal tip fan (aspiratör) yerleştirilmiştir. Yapılan çalışmalarda, sistemin etkin bir şekilde çalışabilmesi için mukavva ped içerisinden geçen hava hızının ortalama 0,85 m/s, kavak talaşından yapılan pedde ise, 1,02 m/s olması gerektiği bildirilmektedir [1]. Ped içerisinden geçen hava hızı mukavva, kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlerde sırası ile 0,75-0,92; 0,82-1,27 ve 0,721,22 m/s arasında tutulmuştur. Ped içerisinden geçen havanın bölmelerin içerisinde tekdüze olarak dağılmasını sağlamak için fanların önüne 60x180 cm boyutunda yönlendirme plakaları konmuştur. Fanlar, bölgede hava sıcaklığının yetiştiricilik açısından kısıtlayıcı etmen olduğu 11 00-17 00 saatleri arasında sürekli olarak çalıştırılmıştır. Fanların çalışmadığı dönemlerde ise, iç ortamda oluşan zararlı gazların dış ortama atılarak yerine temiz havanının alınması için, fanlar zaman saatine bağlı olarak 15 er dakikalık aralıklarla 30 ar dakika çalıştırılmıştır. 2.2.2. Ortam Sıcaklığı ve Bağıl Nem Ölçümü Araştırmada dış ortam ile kontrol ve üç farklı malzemeden yapılan pedlerin bulunduğu bölmelerde kuru termometre sıcaklıkları ile bağıl nem değerleri ölçülmüştür. Ayrıca, ped çıkışındaki havanın kuru termometre sıcaklık değerleri de alınmıştır. Sıcaklık ve bağıl nem ölçümünde kullanılan algılayıcılar, bölmelerin orta kısmına ve zeminden 50 cm yüksekliğine yerleştirilmiştir. Ped çıkışındaki hava sıcaklık değerlerini okuyan algılayıcılar ise, pedlerin merkezine ve pedden yaklaşık 10 cm uzaklığına konulmuştur. Her bölmede sıcaklık ve bağıl nem değerlerini okumak için, iki adet sıcaklık ve bir adet bağıl nem algılayıcısı kullanılmıştır. Dış ortam sıcaklığı ve bağıl nem değerleri ise, kümesin Güney cephesine yerden 1,5 m yüksekliğe yerleştirilmiş algılayıcılarla ölçülmüştür. Algılayıcılar tarafından ölçülen sıcaklık ve bağıl nem değerleri dakikada bir okutulduktan sonra 10 ar dakikalık ortalamalar şeklinde kaydedilmiştir. Pedlerin buharlaştırma etkinliğini belirlemek için kullanılan yaş termometre sıcaklık değerleri ise, okunan kuru termometre sıcaklık ve bağıl nem değerlerine bağlı olarak havanın

Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 853 psikrometrik özelliğini gösteren çizelgeler yardımıyla bilgisayarda hesaplanmıştır. 2.2.3. BuharlaĢtırma Etkinliğinin Belirlenmesi Pedlerin buharlaştırma etkinliğinin belirlenmesinde 30 ar dakikalık aralıklarla ortalamaları alınan sıcaklık değerleri kullanılmıştır. Üç farklı malzemeden yapılan pedlerin buharlaştırma etkinlikleri aşağıdaki eşitlikle hesaplanmıştır [2]; E s = (T dk -T ik )/(T dk -T dy )x100...[1] Burada; E s = Sistemin etkinliği (%), T dk = Dış ortam kuru termometre sıcaklığı ( C), T dy = Dış ortam yaş termometre sıcaklığı ( C) ve T ik = Serinletilen ortamın kuru termometre sıcaklığı ( C) dır. 3. BULGULAR VE TARTIġMA 3.1. Ortam Sıcaklığı ve Bağıl Nem DeğiĢimi Dış ortam ile kontrol ve üç farklı malzemeden yapılan pedin bulunduğu bölmelerde ortam sıcaklığı ile bağıl nemin zamana bağlı olarak değişimi Şekil 1 de verilmiştir. Şekilde görüldüğü üzere, dış ortam ile kontrol bölmesinde ortam sıcaklığı, sistemlerin tüm gün ve çalıştığı zaman aralığında benzer bir değişim göstermiştir. Dış ortam sıcaklığı ortalama olarak sistemlerin çalıştığı dönemde 30,8 C ye ulaşırken kontrol bölmesinde 30,4 C olarak gerçekleşmiştir. Mukavva pedin bulunduğu bölmede ise bu değer, 25,4 C; kavak talaşından yapılan pedin bulunduğu bölmede 26,9 C ve fındık kabuğundan yapılan pedin bulunduğu bölmede 28,0 C olarak değişmiştir. Dış ortam ile kontrol bölmesi arasında ortalama olarak 0,4 C lik bir sıcaklık farkı sağlanmıştır. Bu değer, mukavva, kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlerin bulunduğu bölmelerde ise, sırası ile 5,4; 3,9 ve 2,8 C olarak değişmiştir. Diğer deyişle, mukavva pede göre kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedin bulunduğu bölmelerde gerçekleşen sıcaklık farkı sırası ile 1,5 ve 2,6 C daha yüksek bulunmuştur. Yapılan bir çalışmada fan-ped sisteminin kümes iç ortam sıcaklığını dış ortama göre 5-9 C düşürdüğü belirlenmiştir [4]. Bölmelerde oluşan sıcaklık düşüşü bakımından yapılan sıralamada, mukavva ped birinci sırayı alırken bunu kavak ve fındık kabuğundan yapılan pedler izlemiştir. Mukavva ve kavak talaşından yapılan pedlerin ortam sıcaklığını düşürmede birbirlerine göre önemli düzeyde farklılık (1,5 C) göstermemiştir. Ayrıca, her iki ped malzemesinin de hayvanların gereksinim duyduğu optimum sıcaklık koşullarını sağladığı belirlenmiştir. Ancak, iç ortamda oluşan yüksek nemin etkisiyle özellikle 6. haftadan sonra altlığın bozularak kekleşmelere neden olduğu ve bunun sonucunda hayvanların koksidiyoz gibi hastalıkların oluşumuna etkili olabilecek etmenlere uygun ortam oluşturduğu gözlenmiştir. Fındık kabuğundan yapılan pedin bulunduğu bölmede ise, sıcaklığın hayvanlarda stres yaratacak sınırın (30 C) altında kalmasına karşın hayvanların zaman zaman vücut sıcaklıklarını dengede tutmakta zorlandıkları gözlenmiştir. Bunun nedeni, ortamdaki hava bağıl nemin yüksek düzeylerde olmasıyla birlikte ortam hava sıcaklığının 25 C den yüksek (termonötral bölge sınırının üzerinde) olmasındandır. Yapılan çalışmalara göre, kümeslerde ortam sıcaklığının 15-25 C arasında tutulmasını, ortam sıcaklığının 30 C nin üzerine çıktığında hayvanlarda yem tüketiminde azalma yanında gelişmede duraklama ve ölüm oranlarında artma gibi verimde önemli ölçüde düşüşler meydana geldiği bildirilmektedir [2,10].

00:00 01:00 02:00 03:00 04:00 05:00 06:00 07:00 08:00 09:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00 Bağıl nem (%) 00:00 01:00 02:00 03:00 04:00 05:00 06:00 07:00 08:00 09:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00 Sıcaklık ( C) Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 854 34 32 30 28 26 24 22 20 18 100 Zaman (h) 95 90 85 80 75 70 65 60 Zaman (h) Dış ortam Kontrol Mukavva Kavak talaşı Fındık kabuğu Şekil 1.Ortam sıcaklığı ve bağıl nemin zamana bağlı olarak değişimi Dış ortam bağıl nemi, sistemlerin sürekli çalıştığı dönemde ortalama % 68 ye ulaştığında bu değer mukavva, kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlerin bulunduğu bölmelerde sırası ile % 94; 85 ve 86 olarak gerçekleşmiştir. Diğer deyişle, mukavva pedin bulunduğu bölmede ortalama olarak ortam bağıl nemi dış ortama göre % 26 kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlerin bulunduğu bölmelerde ise sırası ile % 17 ve % 18 oranında daha yüksek bulunmuştur. Fındık ve kavak talaşından yapılan pedlerin bulunduğu bölmelerde oluşan bağıl nem değerleri birbiriyle benzer değişim göstermiştir. Fakat, bu iki pedin bulunduğu bölmelere göre, mukavva pedin bulunduğu bölmede hava bağıl nemi yaklaşık olarak % 8-9 oranında daha yüksek bulunmuştur.

00:00 01:00 02:00 03:00 04:00 05:00 06:00 07:00 08:00 09:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 19:00 20:00 21:00 22:00 23:00 Sıcaklık ( oc) Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 855 Bölmelerde uygulanan üç farkı malzemeden yapılan pedlerin çıkışında ölçülen hava sıcaklığının zamana bağlı olarak değişimi Şekil 2 de verilmiştir. 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 Zaman (h) Fındık kabuğu Mukavva Kavak talaşı Şekil 2. Ped çıkışındaki hava sıcaklığının zamana bağlı olarak değişimi Şekide görüldüğü üzere, mukavva, kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlerin çıkışında ölçülen hava sıcaklıkları ortalama olarak sırası ile 24, 3; 23,5 ve 25,6 C olarak değişmiştir. Diğer deyişle, kavak talaşından yapılan pedin çıkışındaki hava sıcaklığı, fındık kabuğundan yapılan pede göre 2,1 C daha düşük bulunurken mukavva pedde bu değer 0,8 C olarak belirlenmiştir. Kavak talaşından yapılan pedin önünde ölçülen hava sıcaklığının diğer iki pede göre daha düşük olmasının nedeni; havanın ıslak yüzeyle temas eden yüzey alanının daha fazla olması ve kavak malzemesinin suyu emerek hacimsel olarak genişlemesinden dolayı bünyesinde daha fazla su tutabilmesinden kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Pedlere verilen suyun kesilmesinden sonraki dönemlerde kavak talaşından yapılan pedin bünyesinde suyu daha uzun süre tutabildiği için bu bölmede oluşan sıcaklık düşümünün diğer iki pedin bulunduğu bölmelere göre daha uzun süre etkili olduğu gözlenmiştir. Bu konuda yapılan bir çalışmada, dış ortam sıcaklığının 21-39 C arasında değişirken barınak içi ortam sıcaklığının pedin yakın olduğu bölgelerde 18-27 C arasında gerçekleştiği bildirilmektedir [6]. 3.2.BuharlaĢtırma Etkinliğinin DeğiĢimi Bölmelerde uygulanan üç farklı malzemeden yapılan pedlerin buharlaştırma etkinliğinin değişimi Şekil 3 de verilmiştir. Şekilde görüldüğü üzere, mukavva pedin buharlaşma etkinliği diğer pedlere göre daha yüksek bulunmuştur. Mukavva pedin buharlaştırma etkinliği ortalama % 79 oranında iken bu değer kavak talaşından yapılan pedde % 69 ve fındık kabuğundan yapılan pedde % 48 olarak gerçekleşmiştir. Mukavva pedin buharlaştırma etkinliği kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlere göre sırası ile % 10 ve % 31 oranında daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Fakat, iç ortamda oluşan sıcaklık düşüşü bakımından mukavva pedin buharlaştırma etkinliği kavak talaşından yapılan pede göre ortalama % 10

Buharlaşma etkinliği (%) Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 856 oranında daha etkili görülmesine karşın özellikle kavak talaşından yapılan ped ile benzer değişim gösterdiği gözlenmiştir. 100 90 80 70 60 50 40 30 20 11:00 11:30 12:00 12:30 13:00 13:30 14:00 14:30 15:00 15:30 16:00 16:30 17:00 Zaman (h) Fındık kabuğu Mukavva Kavak talaşı Şekil 3. Buharlaştırma etkinliğinin zamana bağlı olarak değişimi 4. SONUÇ Araştırmada, mukavva pedin gerek buharlaştırma etkinliği, gerekse iç ortam hava sıcaklığını hayvanların gereksinim duyduğu sınırlara düşürmesi bakımından kavak talaşı ve fındık kabuğundan yapılan pedlere göre daha üstün olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle, kümeslerde sıcaklık sorununun çözümü için fan-ped serinletme sisteminde mukavva malzemeden yapılan pedlerin kullanılmasının daha uygun olduğu saptanmıştır. Fakat, fan-ped sisteminin ilk yatırım giderlerinin büyük bir bölümünü ped materyalinin oluşturması ve ped materyalinin ülkemize ithal olarak gelmesi, sistemin maliyetini önemli oranda artırdığından, kümeslerin serinletilmesi için fan-ped sisteminin yaygın olarak kullanılmasını kısıtlamaktadır. Bu nedenle, kavak talaşından yapılan pedin buharlaştırma etkinliği ve kümes içi ortam sıcaklığını düşürmesi bakımından mukavva ped ile benzer özellik gösterdiğinden kavak talaşından yapılan ped, mukavva pede alternatif olarak düşünülebilir. Yapılan araştırmalara göre, mukavva pedin ekonomik ömrünün 10-12 yıl, kavak talaşından yapılan pedin ise 1-3 yıl arasında değiştiği bildirilmektedir. Ancak, kavak talaşından yapılan pedin bir yıl kullanıldıktan sonra, çürüyen kısımları değiştirilerek kullanım süresinin daha da artırılabileceği vurgulanmaktadır [9]. Bölge koşullarında, mukavva ve kavak talaşından yapılan pedlerin ilk yatırım ve işletme giderleri ile sistemin kullanılması sonucunda sağlanacak canlı ağırlık kazancının ekonomik analizi yapılarak, tavukçuluk işletmeleri için uygun ped malzemeleri belirlenmelidir. KAYNAKLAR [1] Benham, D.S., Wiersma, F., 1974. Design Criteria of Evaporative Cooling.

Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 857 American Society of Agricultural Engineers. Paper No. 74-4527. St. Joseph, Michigan 49085. [2] Bottcher, R.W.,Baughman, G.R., Kester, D.J., 1989. Evaporative Cooling Using a Pneumatic Misting System. Transaction of the ASAE. Vol.32 (2).P.671-676. [3] Dağtekin, M. Yıldız, Y., 1996. Çukurova Bölgesinde Kümes İçi Sıcaklık Probleminin Çözümüne Yönelik Alternatif Serinletme Yöntemleri. 6. Uluslararası Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Kongresi. S.142-151, ANKARA. [4] Huhnke, R.L. Leal, P.A.M., Brusewitz, G.H., 1983. Evaporative Cooling of Livestock and Poultry-State of the Art. American Society of Agricultural Engineers. Paper No. 83-4022 St. Joseph, Michigan 49085. [5] Kutlu, H.R., Görgülü, M., Baykal, L.,1996. Tavukçulukta Beslenme-Çevre Sıcaklığı İlişkisi. 6. Ulusal Kümes Hayvanları Sempozyumu. S.228-249, ADANA. [6] McNeill, S.G., Fehr, R.L., Walker, S.N., Parker, G.R., 1983. Performance of Evaporative Cooler for Mid-South Gestation Housing.Transaction of the ASAE. Vol.26 (1).P.219-222. [7] Timmons, M. B., Baughman, G: R., 1983. Experimental Evaluation of Poultry Mist-Fog Systems. Transaction of the ASAE. Vol.26(1).P.207-210. [8] Timmons, M.B., Gates, R.S., 1988. Predictive Model of Laying Hen Performance to Air Temperature and Evaporative Cooling. Transaction of the ASAE. Vol.31 (5).P. 1503-1509. [9] Wiersma, F., Short, T., 1983. Evaporative Cooling. American Society of Agricultural Engineers 2950 Niles Road. St Joseph, Michigan 49085. [10] Wilson, J.L., Hughes, W.D., Weaver, W.D., 1983. Evaporative Cooling With Fogging Nozzles.Transaction of the ASAE. Vol.26 (2).P. 557-561. [11] Yıdız, Y., Dağtekin, M., Alagöz, T., Uluocak, A.N., 1994. Çukurova Bölgesi Etlik Piliç Kümeslerinin Yapısal Özellikleri, Mekanizasyon Uygulamaları ve Sorunları. Tarımsal Mekanizasyon 15. Ulusal Kongresi. S.706-711, ANTALYA.