Yönlendirme Çalıştayı İçin Hazırlanmış Sunum Mart 2017

PMR Türkiye: Türkiye İçin Karbon Fiyatlandırılmasının Ekonomik, Mali ve Sektörel Etkileri ile Sektörel Marjinal Azaltım Maliyet Eğrilerinin Belirlenmesi Yönlendirme Çalıştayı İçin Hazırlanmış Sunum Mart 2017

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC (Marginal Abatement Cost) eğrilerin geliştirilmesi Paydaş grubu için hazırlanmış sunum 8 Mart 2017

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 3 İçindekiler 1. İçerik 2. Gündem 3. Proje ekibi 4. Hedefler, metodoloji ve iş planı 5. Çalışma bileşenleri ve modelleme araçları arasındaki etkileşimler

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 4 Türkiye, karbon fiyatlandırmasının uygunluğunu araştırıyor Ulusal Katkısında (NDC) Türkiye, 2030 yılına kadar Referans Senaryoya kıyasla sera gazı emisyonlarını yüzde 21 e kadar azaltma niyetini beyan etmiştir. Bu da, 2030 itibariyle 246 Mt CO 2 e azalmasına eşdeğerdir Bu hedeflerin nasıl sağlanabileceği ve karbon fiyatlandırma mekanizmaların nasıl bir rol oynayabileceği hakkında bilgilendirme sağlamak üzere Türkiye, Karbon Piyasalarına Hazırlık Ortaklığının desteğiyle, analitik çalışmalar sürdürmektedir Karbon fiyatlandırmasının uygunluğuna dair henüz bir siyasi karar alınmamıştır Daha önce gerçekleştirilen iki adet çalışma (ki bu çalışmaların her ikisi de, proje ekibinin üyelerini içermektedir), bu tartışmalar için kayda değer bir başlangıç noktası sağlamıştır: Türkiye de sera gazı emisyonları ticaret sisteminin oluşturulması ve işletilmesine yönelik yol haritası Farklı piyasa temelli emisyon azaltım politika seçeneklerinin değerlendirilmesi Yeni proje, bu başlangıç çalışmaları sayesinde elde edilen anlayışların üzerine yenilerini getirmeyi amaçlamaktadır

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 5 Bu proje, söz konusu incelemeyi daha fazla geliştirmektedir Yeni projede iki adet temel çalışma bileşeni bulunmaktadır: 1. Türkiye de Karbon Fiyatlandırmasının Mali, Ekonomik ve Sektörel Etkilerinin Modellenmesi 2. Türkiye için Sektörel Marjinal Emisyon Azaltım Maliyeti Eğrilerinin Geliştirilmesi Bunlar bir arada, piyasa temelli mekanizmaların sağlayabileceği emisyon azaltımlarının ve mekanizmalar sayesinde oluşabilecek muhtemel ekonomik etkilerin daha iyi anlaşılmasını mümkün kılacaktır Takip eden iki gün boyunca, başlangıç niteliğinde materyallerin sunumunu yapacağız ve bu çalışmaların en iyi ne şekilde yürütülebileceği konusunda bilgi sağlamak/ edinmek açısından sizden kıymetli geri bildirimlerinizi toplayacağız Sizin yorumlarınız ve önerileriniz, önümüzdeki birkaç hafta içerisinde metodoloji son haline getirilirken çalışmaya doğrudan dahil edilecektir.

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 7 Çalıştay için gündem Nihai gündemin buraya yerleştirilmesi gerekmektedir

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 9 Vivid Economics Tanıtımı Vivid Economics, Türkiye de Karbon Fiyatlandırmasının Mali, Ekonomik ve Sektörel Etkilerinin Modellenmesi projesinde proje lideridir. Londra da yerleşik, küresel bağlantıları bulunan, önde gelen bir stratejik ekonomik danışmanlık şirketiyiz. Hem kamu hem de özel sektördeki müşterilerimiz ve genel olarak toplum için kalıcı değer yaratmak için çaba harcamaktayız. Politika-ticaret arayüzünde ve kaynak ve çevre itibariyle yoğun sektörlerde önde gelen bir danışman şirket olup, dünya çapındaki müşterilerimizin karşı karşıya kaldığı en elzem ve karmaşık politika ve ticari sorunlar üzerine tavsiyeler vermekteyiz.

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 10 Karbon fiyatlandırması konusunda özel bir uzmanlık katkısı sağlamaktayız Yakın zamanda gerçekleştirmiş olduğumuz karbon fiyatlandırma incelemeleri, Dünya Bankası için birçok görevlendirmeyi içermektedir. Dünya çapında politika ve ticaret stratejilerinin şekillendirilmesine yardımcı olmuş bulunmaktayız. İki büyük Avrupa sanayi birliği için AB ETS nin III. Aşaması kapsamında karbon kaçağına maruz kalma durumunun tahmin edilmesi Dünya Bankası 2015 Karbon Fiyatlandırması Durumu ve Eğilimleri raporu; Dünya Bankası PMR ETS El Kitabına destek sağlanması; Karbon fiyatlandırmasının karbon kaçağı ve rekabetçilik etkilerinin değerlendirilmesi PRM uygulayıcı ülkelerine, Ulusal Katkı Niyetleri için uzun vadeli emisyon öngörüleri geliştirmek konusunda destek sağlanması

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 11 Ecofys Tanıtımı 1984 yılında, herkes için sürdürülebilir enerjiyi mümkün kılma misyonu ile kurulmuş küresel bir danışmanlık şirketidir 2016 dan beri Ecofys, müşterilerine enerji sistemleri arasında geçişte rehberlik sağlamak üzere Navigant ın bir üyesidir. Navigant ın bir parçası olarak enerji, iklim, çevre, ekonomi, haberleşme, hukuk ve psikoloji alanlarında vasıflı 600 ün üzerinde personel çalıştırmaktayız. Sanayi, politika & düzenleyici işlemler ve teknoloji uzmanlık alanlarını benzersiz şekilde bir araya getirmekteyiz. Amerika kıtası, Asya, Avrupa ve Orta Doğuda ofisleri ile küresel bir kapsama alanına sahip olan Ecofys, Avrupa da yer alan beş ofisten (Londra, Utrecht, Köln, Berlin ve Brüksel) işlerini sürdürmektedir. Ecofys, politikaların geliştirilmesi ve değerlendirilmesi konusunda 30 yılı aşkın tecrübeye sahiptir. Sektörler ve şirketler için sürdürülebilir stratejiler ve senaryolar sayesinde, piyasalar ve tüketici davranışları hakkında derinlemesine bilgi birikimi oluşturmuştur. Gücümüz, karmaşık enerji ve iklim sistemleri arasında geçiş sorunları ve hususlarına ilişkin stratejik anlayışımızdan gelmektedir: Ecofys, devletler, enerji aktörleri ve (enerji itibariyle yoğun) son kullanıcılar arasındaki üçgen içerisinde noktaları birleştirmektedir.

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 12 Kemal Sarıca Tanıtımı Kemal Sarıca, Endüstri Mühendisliği Bölümünde Profesör olup, Işık Üniversitesinde enerji/ ekonomi/ çevresel modelleme alanında uzmanlığa sahiptir ve 2013 yılından bu yana bu üniversitede öğretim üyesi görevini sürdürmektedir. Bay Sarıca, lisans ve doktora eğitimini Boğaziçi Üniversitesinde tamamlamıştır. Araştırma ilgi alanları arasında, enerji/ ekonomi/ çevresel modelleme yer almakta olup, elektrik, ulaşım ve sanayi sektörlerindeki iklim değişikliğine yoğunlaşmıştır. Yeni nesil biyo-yakıtlar, ulaşım politikaları ve endüstriyel emisyonların azaltılması fırsatları dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere bir çok alanda araştırmacılarla aktif olarak işbirliği yürütmüştür. Araştırma projelerinin yanı sıra, kendi alanıyla ilgili olarak Dünya Bankasına ve Türk Hükümetine danışmanlık yapmaktadır. IAEE nin aktif bir üyesi ve Türkiye Enerji Ekonomi derneğinin kurucu üyesidir.

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 13 Life Enerji Tanıtımı Life Enerji, iklim değişikliği, izleme, raporlama ve doğrulama (İRD) alanlarında faaliyet gösteren, Ankara da yerleşik bir danışmanlık şirketidir. Ekip, gönüllü karbon piyasaları konusunda 9, yenilenebilir enerji piyasaları konusunda ise toplamda 13 yıllık deneyime sahiptir. Life Enerji, GIZ ve Dünya Bankasının Karbon Piyasalarına Hazırlık Ortaklığının (PMR) İRD kapasitesi geliştirme projeleri kapsamında Türkiye nin İRD sürecine dahil olan ilk şirkettir. Bu kapasite geliştirme projelerinde Life Enerji aşağıdaki faaliyetleri yürütmüştür: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) tarafından yayımlanan, Türkiye İRD Kılavuzu dokümanının hazırlanması, ÇŞB adına sektöre özgü eğitimlerin gerçekleştirilmesi (15 sektör, yaklaşık 600 adet ilgili uzman), ÇŞB nin Kilit Personeline Kapasite Geliştirme eğitimlerinin verilmesi ve ÇŞB personeline sektöre özgü kılavuzların sağlanması, AB excel emisyon raporu şablonunun, Türkiye İRD tüzüğüne uyarlanması. Doğrulama ve iyileştirme raporunun belli kısımlarını entegre ederek İRD için Veri Yönetim Sisteminin tamamlanması.

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 14 İçindekiler 1. İçerik 2. Gündem 3. Proje ekibi 4. Hedefler, metodoloji ve iş planı i. Türkiye de karbon fiyatlandırması etkilerinin modellenmesi ii. Türkiye için sektörel MACC lerin geliştirilmesi 5. Çalışma bileşenleri ve modelleme araçları arasındaki etkileşimler

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 15 Bu proje bileşeni, karbon fiyatlandırmasının potansiyel etkilerini modelleyecektir Karbon fiyatlandırma politikalarının karmaşık ve geniş kapsamlı niteliği düşünüldüğünde, her türlü karar verme süreci için bu politikaların muhtemel etkisinin derinlemesine ekonomik değerlendirilmesinin gerekliliği açıkça görülebilmektedir. Bu çalışma bileşeni, karbon fiyatlandırma politikalarına özellikle odaklanarak, emisyonları azaltmaya yönelik alternatif piyasa temelli mekanizmaların beklenen mali, ekonomik ve sektörel etkilerine ilişkin politika yapıcılar ve paydaşlara daha iyi bir anlayış kazandırmayı hedeflemektedir. Özellikle, aşağıdaki 5 soruya cevap sağlayacaktır: 1. Türkiye için en maliyet etkin karbon fiyatlandırma seçenek(ler)i ne(ler)dir? 2. Hangi karbon fiyatlandırma politikaları ve özel tasarım nitelikleri, emisyon azaltım fırsatlarından faydalanılmasını desteklemeye yönelik yeterli teşvik sağlar? 3. Politika etkileşimi sorunlarıyla nasıl baş edilmelidir? 4. Farklı karbon fiyatlandırma fırsatları birleştirilebilir mi? 5. En maliyet etkin karbon fiyatlandırma senaryo(lar)ını çevreleyen başlıca belirsizlikler nelerdir (politik uygulanabilirlik dahil)?

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 16 Bu çalışma bileşeni, 4 temel görevden oluşmaktadır: Görev 0: Başlangıç ve Yönlendirme toplantısı Görev 1: Başlangıç raporu Görev 2: Verilerin toplanması ve modelin geliştirilmesi Görev 2.1: Verilerin toplanması Görev 2.2: Model takımının geliştirilmesi ve çalıştırılması Görev 3: Kapasite geliştirme ve kapanış toplantısı Görev 3.1: Kullanıcı el kitapları ve eğitimlerinin geliştirilmesi Görev 3.2: Eksiklik inceleme raporu Görev 3.3: Proje yönlendirme ve kapanış toplantıları

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 17 Çalışmanın toplamda 12 ay sürmesi beklenmektedir GÖREV TASK LIST LİSTESİ Month Ay 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 0: Başlangıç 0 Kick-off ve and Yönlendirme steering workshop toplantısı 1: Başlangıç 1 Inception raporu report 2: Verilerin 2 Data gathering toplanması and ve modelin development geliştirilmesi of the model 2.1: 2.1 Verilerin Data collection toplanması 2.2: 2.2Model Development takımının and geliştirilmesi running ve of çalıştırılması the model 3: Kapasite 3 Capacity geliştirme building ve and kapanış closure toplantısı meeting 3.1: 3.1 Kullanıcı Development el kitapları of user ve eğitimlerinin manuals and geliştirilmesi trainings 3.2: 3.2Eksiklik Gap analysis inceleme report raporu 3.3: 3.3Proje Project yönlendirme steering ve and kapanış closure toplantıları meetings Meeting toplantı Deliverable Çıktı teslim deadline tarihi

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 18 5 temel çıktı sağlayacaktır 1. Farklı karbon fiyatlandırma politikalarının mali, ekonomik ve sektörel etkilerini gözden geçiren, modelleme alıştırmalarından elde edilen sonuçları yazılı hale getiren bir rapor Paydaşlar tarafından özel olarak tespit edilen soruları ele alan sentez raporu Farklı modelleme senaryoları arasında karşılaştırmayı kolaylaştırıcı değerlendirme tabloları 2. Modelleme araçları ve bağlantılı veriler 3. Kapsamlı bir kullanıcı el kitabı ve Bakanlık personeli için iki adet üç günlük eğitim modülü 4. Eksiklik inceleme raporu: modellemede gelecekte iyileştirilebilecek muhtemel alanları gösterir ve gelecekteki modelleme girişimlerini iyileştirmeye yönelik net tavsiyelerde bulunur 5. Proje boyunca düzenli aralıklarla gerçekleştirilecek üç adet birer günlük teknik toplantılar için sunumlar

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 19 Birkaç modelleme aracının bir arada kullanılmasını öneriyoruz Bu çalışma bileşeninden elde edilmesi gereken birçok çıktıyı bir arada elde edebilmek için ekibimiz, 3 temel modelleme aracının bir arada kullanılabileceğini öngörmektedir: Vivid Economy-Wide (ViEW) model: Farklı ülkeleri temsil edecek şekilde uyarlanabilen, ekonomik faaliyet, enerji üretimi ve karbon dioksit emisyonlarına ilişkin dinamik hesaplanabilir genel denge (CGE) modelidir. Entegre MARKAL-EFOM Sistemi (TIMES): yerel, ulusal, çoklu bölgesel veya küresel enerji sistemleri için bir ekonomik model olup, çok dönemli bir zaman zarfı içerisinde enerji dinamiklerini temsil etmeye yönelik teknoloji zengini bir dayanak sunmaktadır. Vivid Economics Endüstriyel Piyasa Modeli (IMM Industrial Market Model): sermaye itibariyle yoğun sanayiler dahilinde, rekabetçi firmalar ve tüketiciler arasındaki etkileşimleri incelemek için kullanılan, kurum içi bir modeldir. Buna ek olarak ekip, ortak faydaları, dağılımsal ve mali etkiler, ve sektörel marjinal emisyon azaltım maliyet (MAC) eğrileri ile etkileşimi anlayabilmek için çeşitli model dışı analitik tekniklerin de kullanılması gerekeceğini öngörmektedir.

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 20 Ara çıktılar, incelemenin ileriki aşamaları için gerekli girdileri oluştururlar İnceleme ViEW TIMES Çıktı İlişkili göstergeler Enerji sektörü çıktıları Emisyon azaltımları Düşük karbon Üretimi; elektrik fiyatları; yakıt karması; Fosil yakıt tüketimi; enerji üretimi; Enerji tüketimi ViEW Makro - ekonomik çıktılar GSYİH; ara tüketim; hane halkı; Tüketimi; iş gücü talebi; iş gücü arzı; Maaşlar; fiyatlar; ticaret şartları; İthalat; ihracat; vergiler ve Sübvansiyonlar; toplam devlet geliri; IMM Dağılımsal inceleme Ortak faydaların incelenmesi Sektörel çıktılar Hane halkı çıktıları Mali çıktılar Ortak fayda çıktıları Sektörel rekabetçilik Piyasa payları; kâr marjları Karbon kaçağı belirtileri Ayrı hane halkı tüketimi; Dağılım etkileri Hükümet borcu; Ayrı devlet geliri ve harcamaları Parasal sağlık faydaları gibi Ortak fayda değerleri

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 21 Bazıları daha detaylı olmak üzere, tüm sektörler incelemeye tabi tutulacaktır Model yaklaşımı Vivid Economy-wide Modeli (ViEW) Entegre MARKAL-EFOM Sistemi (TIMES) Vivid Endüstriyel Piyasa Modeli (IMM) Dağılım incelemesi Mali inceleme Ortak fayda incelemesi Sektör kapsamı Tümü Enerji Daha sonra belirlenecektir (bu Yönlendirme Grup Toplantısı sonrasında) Hane halkları Devlet Tümü

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi Bu çalışma bileşeni, Türkiye de sanayi, enerji ve ulaşım sektörleri için marjinal emisyon azaltım maliyeti eğrileri çıkartacaktır 23 Bu çalışma bileşeni, toplam emisyon azaltım maliyetleri, sektörler için mevcut olan en verimli ve maliyet etkin azaltım seçenekleri ve her bir seçenekle bağlantılı potansiyel emisyon azaltımı konusunda politika yapıcılara ve paydaşlara daha iyi bir anlayış sağlamayı hedeflemektedir.. Özellikle: 1. Ekonominin başlıca sektörlerinde emisyon azaltımı için seçenekleri tespit edeceğiz. 2. Bu sektörler için özel MAC eğrileri çıkartmak için pratik bir yaklaşım geliştirerek bu eğrileri oluşturacağız, 3. Bu MAC eğrilerini kullanarak farklı sektörel azaltım seçeneklerini ve senaryolarını değerlendirip karşılaştıracağız, 4. Türkiye nin ekonomik sektörleri için 2030 a kadar düşük karbonlu bir güzergah üzerinde rehberlik sağlamak üzere bir iklim değişikliği etkilerini azaltma stratejisi ve eylem planı tavsiye edeceğiz, 5. Kullanıcı dostu bir MAC eğrisi modelleme aracı teslim edip, Çalışma ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) personeline ve diğer paydaşlara model kullanımı ve elde edilen MAC eğrilerinin yorumlanması konusunda eğitim vereceğiz.

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 24 Bu çalışma bileşeni, 4 temel görevden oluşmaktadır Görev 0 Metodoloji ve iş planı Görev 1 Başlangıç raporu Görev 2. Verilerin toplanması ve modelin geliştirilmesi 2.1 Verilerin toplanması 2.2 Modelin geliştirilmesi 2.3 Modele ilişkin raporun hazırlanması Görev 3 Kapasite geliştirme 3.1 Kullanıcı el kitabı, eğitim materyali ve eğitimin verilmesi 3.2 Eksiklik inceleme raporu

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 25 Çalışmanın toplamda 12 ay sürmesi beklenmektedir Teklif edilen zaman çizelgesi Sözleşme imzasını takiben ay 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Görev Ayın Haftası 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 Görev 0. Metodoloji & iş planı 0 toplantısı & yönlendirme toplantısı Alt görev 0.1. ÇŞB ile Metodoloji & iş D F Planı toplantısı (başlangıç- kick-off) Alt görev 0.2. Başlıca paydaşlarla F Yönlendirme toplantısı/ çalıştayları 1 Görev 1. Başlangıç raporu F 2 3 Görev 2. Veri toplama ve modelin geliştirilmesi Görev 2.1. Veri toplama ve 1nci ara toplantı Görev 2.2. Modelin geliştirilmesi ve 2nci ara toplantı Model raporu D F Görev 3. Kapasite geliştirme ve Kapanış toplantısı Alt Görev 3.1. Kullanıcı el kitabı ve Eğitim materyalinin hazırlanması Eğitim Modülü 1 & 3ncü ara toplantı D F D F D F D F Alt görev 3.2. Eksiklik inceleme raporu D F Alt görev 3.3. Proje yönlendirme ve kapanış toplantıları AÇIKLAMALAR Görev yürütme Toplantılar Eğitimler D Taslak çıktı F F Nihai çıktı Not: Modelin geliştirme süresi, diğer çalışma bileşeni ile bağlantılara olanak sağlamak üzere azaltılacaktır.

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 27 Yaklaşımımız, her iki çalışma bileşenini birbirine bağımlı şekilde entegre etmektedir (1 / 2) MAC eğrisi Olağan Durum (Baseline) 2nci düzey politika etkileri Teknolojiler Politika senaryoları Teknik emisyon azaltım potansiyeli Teknolojiler Politika senaryoları ViEW Senaryoların uyumlulaştırılması İkame esneklikleri TIMES

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 28 Yaklaşımımız, her iki çalışma bileşenini birbirine bağımlı şekilde entegre etmektedir (2 / 2) Emisyon azaltım seçenekleri MAC eğrisi IMM 2nci düzey politika etkileri

PMR Türkiye: Karbon fiyatlandırma etkilerinin modellenmesi ve sektörel MAC eğrilerinin geliştirilmesi 29 İrtibat bilgilerimiz: 26-28 Ely Place Londra EC1N 6TD Yazarın irtibat bilgileri: John Ward Yönetici Direktör T: +44 (0)844 8000 254 E: john.ward@vivideconomics.com Şirket Profili Vivid Economics,küresel bağlantıları bulunan, önde gelen bir stratejik ekonomik danışmanlık şirketidir. Hem devlet hem de özel sektörden müşterilerimize ve genel anlamda topluma yönelik kalıcı değer yaratmak için çaba sarf ederiz. Politika-ticaret arayüzünde, kaynak ve çevreyle yoğun ilgilenen sektörlerde öncü bir danışmanlık firmasıyız ve dünya çapındaki müşterilerimizin karşı karşıya kaldığı en kritik ve karmaşık politika ve ticaretle ilgili sorunlara dair tavsiyelerde bulunmaktayız Müşterimize sağladığımız başarının temelinde, güçlü bir ortaklık kültürün sağlam becerilerden oluşan bir temel yapı, analitik kaynaklar ve başlıca kuruluşlar genelinde geniş bir irtibat ağıyla yakın işbirliği yatmaktadır. Faaliyet alanları Enerji & Sanayi Tabii Kaynaklar Kamu & Özel Finansman Büyüme & Kalkınma Rekabetçilik & Yenilik Şehircilik & Altyapı

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş Paydaş grubu için hazırlanmış sunum 8 Mart 2017

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 31 İçindekiler 1. Giriş 2. Mekanizma 3. Veri gereksinimleri 4. Çıktılar 5. Başlıca avantajlar ve dezavantajlar 6. Sorular & Cevaplar 7. Ek

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 32 ViEW, ekonomi genelinde politika etkilerini kavramayı sağlayıcı veriler sağlar Vivid Economy-Wide modeli (ViEW), ekonomik faaliyet ve enerji üretimine yönelik dinamik bir model olup: Farklı ülkeleri temsil edecek şekilde uyarlanabilir Fosil yakıtların yakılmasından kaynaklı karbon dioksit (CO 2 ) emisyonları ve enerji üretimine ilişkin detaylı temsiller içermektedir; ve çeşitli önceden tanımlı iklim ve enerji politika araçlarını içermektedir ViEW, bir hesaplanabilir genel denge (Computable General Equilibrium - CGE) modelidir. Bir piyasa ekonomisinin işleyişinin simülasyonunu yapmak üzere tutarlı bir çerçeve sağlar Ekonomik karar verme süreci, üreticiler ve tüketiciler tarafından merkezi olmayan bir optimizasyonun sonucudur ViEW, emisyon üst sınırı ve ticareti programı, karbon vergisi ya da yenilenebilir elektrik standardı gibi iklim politikalarının, münferit sektörleri ve genel olarak ekonomik faaliyeti ne şekilde etkileyebileceğini değerlendirebilir.

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 34 Firmalardaki ve hane halkındaki optimizasyon, dinamiklere yön verir CGE modelleri, tüm piyasalarda dengeyi bir arada ele alır: Tüm piyasalarda arz, talebe eşit olmalıdır; bir ekonominin farklı sektörleri arasındaki iç ilişkiler dahil; Gelirin dairesel akışını açıkça hesaba katar. Genel bir denge modeli şunları içerir: Kârlarını azamiye çıkartan/ maliyetlerini asgariye indiren firmalar; Fiyatlarına göre mal ve yatırım talebinde bulunarak refahını/ faydasını azamiye çıkartan hane halkları; Vergi toplayıp gelirlerini tüketim ve yatırıma harcayan ve hane halklarına aktaran bir devlet; ve Ekonomik aktörlerin davranışına aracılık eden piyasalar.

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 35 ViEW gelirin dairesel akışını açık bir şekilde modeller Özel Hane Halkı Devlet Faktör ödemeleri Tasarruflar Banka Vergiler Özel tüketim Yatırım Firma satın alımları Devlet tüketimi Özel ithalatlar Üreticiler Firma ithalatları Firma ihracatları Devlet ithalatları İthalat tarifeleri ve ihracat vergileri Dünyanın geri kalanı

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 36 ViEW, her bir dönemi, tekrarlamalı bir şekilde 2035 e kadar çözümler t dönemindeki varsayımlar ve politikalar t+1 dönemindeki varsayımlar ve politikalar t döneminde temsili hane halkında faydanın azamiye çıkartılması t+1 döneminde temsili hane halkında faydanın azamiye çıkartılması Sektöre özgü üretim faktörlerinin tahsisi ve yatırım

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 38 Veriler, bir sosyal muhasebe matrisi (SAM) kullanılarak organize edilir Belli bir zaman çerçevesi içerisinde bir ekonomide gerçekleşen tüm ekonomik işlemlere dair verileri temsil eder Her bir sektörün sıfır kâr elde ettiği ve her bir mala ait harcamanın, malın satışından elde edilen gelire eşit olduğu bir denge halini tatbik eder Artı değerler geliri, eksi değerler ise harcamayı temsil eder

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 39 Uluslararası ticaret veya devlet olmadan örnek niteliğinde bir SAM Piyasa dengesi Girdi/ çıktı Sektör Doğalgaz Elektrik Petrol Kömür Ham Petrol Diğer Hane Halkı Doğalgaz 150-60 -70-20 Elektrik 850-750 -100 Petrol -30 500-460 -10 Kömür -35 50-10 -5 Ham Petrol -300 300 Diğer -65-325 -175-15 -170 24790-24040 Sermaye -50-300 -15-10 -70-9500 9945 İşgücü -20-100 -10-10 -10-14000 14150 Doğalgaz kaynağı -15 15 Kömür kaynağı -15 15 Ham petrol kaynağı -50 50 Sıfır kâr

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 40 ViEW daki merkezi verilere kolayca erişilebilir ViEW, Küresel Ticaret Analizi Projesi (GTAP) veritabanının 9ncu versiyonunda entegre SAM ı ve aşağıdakileri kapsayan GTAP- Power veritabanını kullanır: 140 ülke/ bölge; 68 sektör (14 tarımsal sektör, 4 maden çıkartma sektörü, 8 gıda işleme sektörü, 16 imalat sektörü, 11 elektrik sektörü, vb.); ViEW, 68 sektörün herhangi iç içe geçme biçimine göre ayarlanabilir, böylece ilgilenilen sektörlere odaklanılırken, model mümkün olduğunca basit kalmaktadır. İkili ticaret bilgileri, ulaşım ve ticaret koruma bağlantıları; ve Uluslararası Enerji Kurumundan (IEA) elde edilen, yakıt, kullanıcı ve bölgeye göre CO 2 emisyonlarına ilişkin ek veriler.

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 41 Model, birçok CGE modellerine göre enerji sektörünün daha ince detaylarının görünümünü elde edecek şekilde tasarlanmıştır Gruplara ayrıştırma Sektör Açıklama COL Kömür GAS Doğalgaz CRU Ham petrol OIL Rafine petrol ECOA Elektrik kömür EGAS Elektrik doğalgaz EOIL Elektrik petrol ENUC Elektrik nükleer EHYD Elektrik hidro EWIN Elektrik rüzgar ESOL Elektrik güneş TND Elektrik iletimi ve dağıtımı

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 42 Esneklik tahminleri, var olan literatürden edinilmiştir CGE modelleri ayrıca, daha önce tarif edilen iç içe geçmiş CES fonksiyonlarının altını doldurmak için ikame esneklikleri için tahminlere ihtiyaç duyar. Güçlü bir politika değişimine karşılık olarak ticaret akışlarının nasıl bir değişlim göstereceğine dair bir tahminde bulunmak için kullanılır. Bunlar, var olan literatürden derlenir ve literatür değerleri de, tarihsel verilere dayalı olarak ekonometrik yollarla tahmin edilmektedir.

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 43 ViEW da birçok girdi kolaylıkla değiştirilebilir Model kurulumu Sektörlerin bir arada gruplanması (bazı kısıtlamalar mevcuttur) Zaman zarfı Referans ve politika senaryoları Teknolojide ekonomi genelinde iyileşmeler (politika senaryosunda) Fosil yakıt fiyatları Özerk enerji verimliliği iyileşmeleri Sermaye ve işgücü açısından sektörel katılık Hidro, nükleer, rüzgar ve güneş enerjisinden elde edilen elektriği arttırmaya yönelik kapsam ve bu teknolojilerdeki arzın, elektrik fiyatındaki değişikliklere nasıl tepki gösterdiği

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 44 Politika senaryolarına girdiler için örnekler: Emisyon ticaret sistemi (ETS) Sisteme dahil edilen sektörler ve bu sektörlerden yayılan CO 2 emisyonları üzerine dönem bazından getirilen emisyon üst sınırları CO 2 vergisi CO 2 emisyonları vergiye tabi tutulan sektörler ve dönem bazında CO 2 vergisi Yenilenebilir elektrik standardı Politikaya dahil edilen elektrik üreten teknolojiler ve standardın dönem bazında seviyesi (toplam elektrik üretimi içerisinde, dahil edilen üretim teknolojilerinden elde edilen elektriğin yüzdesi)

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 46 ViEW, çeşitli çıktılar üretmektedir Sektörel çıktı/üretim dahil GSYİH; Ara tüketim; Hane halkı tüketimi; Yurtiçi ve ithal edilen kaynaklardan gelen CO 2 emisyonları; Enerji üretimi ve tüketimi; Fiyatlar; Ticaretin şartları; İthalatlar; İhracatlar; Mevcut hesap dengesi; Vergiler ve sübvansiyonlar; ve Toplam devlet geliri.

47 Örnek uygulama: Hindistan için ETS Politika senaryosu: Emisyonları 2020 yılındaki referans seviyesi ile sınırlayan, fosil yakıtların yakılmasından gelen emisyonlara ilişkin ekonomi genelinde uygulanan ETS CO 2 emisyonları, Mt Emisyon fiyatı, 2011$/tCO 2 Referans Politika

6. A sample application: An ETS for India 48 Örnek uygulama: Hindistan için ETS Referans Elektrik üretimi, TWh Politika Kömür Gaz Petrol Hidro Nükleer Rüzgar Güneş Kömür Gaz Petrol Hidro Nükleer Rüzgar Güneş

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 50 Avantajlar Sonuçlar Politikaların ekonomi genelinde ve sektörler arası etkilerini modellemek konusunda özellikle başarılıdır Ekonominin büyük bir kesimini hedefleyen politikaları değerlendirmek için faydalıdır (karbon vergisi gibi) Uzun vadeli etkileri anlamak açısından özellikle fayda sağlar Kullanışlılık Gereken verilerin çoğunluğuna kolayca erişilebilir Basit dağıtımsal analizlerle kolayca ilişkilendirilebilir Parametrelerin ayarlanması için aşağıdan yukarıya (bottom-up) modelleme kullanabilir Diğer yukarıdan aşağıya (top-down) modellere kıyasla Daha az veriye ihtiyaç duyar ve daha düşük kaliteli verilerle daha sağlam sonuçlar üretebilir Zaman içerisinde üretim ve tüketim ilişkilerine göre kendini ayarlamak konusunda daha esnektir Yeni ve yenilikçi politikaların etkisini potansiyel olarak daha iyi tahmin edebilir

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 51 Dezavantajları Sonuçlar Ekonomi genelinde bir odağın olması, politikanın belli bir sektörü nasıl etkileyeceğine dair detaylı bir anlayışın sağlanamaması anlamına gelmektedir Şeffaflığı azdır modelleme dilinin niteliği ve kurulumunun incelenmesi ve varsayımların irdelenmesi zordur (ancak Bakanlık personeline eğitim verilecektir) Bazı varsayımlar, kısa vadede gerçekçi olmayabilir (örneğin fiyatların tüm piyasaları dengeleyecek şekilde hızla kendini ayarladığı) Diğer ülkelerle ticari akışları ya da mal ve hizmetlerin küresel fiyatları üzerindeki etkileri açık bir şekilde modellemez Parasal sektörü modellemez dış kaynaklı sabit bir para arzı bulunur. Bunun anlamı ilave yatırımları göstermek için ya tasarruflarda bir artış yapılması ya da başka yerdeki bir yatırımda azaltma yapılması gerekmektedir

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 53 Sorularınız var mı?

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 55 Davranış kısmen, ikame etme isteği ile tanımlanır ViEW da üretim ve tüketim, iç içe geçmiş sabit ikame esnekliği (Constant Elasticity of Substitution - CES) fonksiyonları olarak adlandırılan bir takın denklemlerle temsil edilir: Birbirini ikame eden iki malın esnekliği, fiyatları ve üretim potansiyellerini dikkate alarak birinin yerine diğerini ikame etmeye ne kadar istekli olduğunu tanımlar; Üreticiler, maliyetleri aşağı çekmek için farklı girdilerin tüketimini ikame ederler; Tüketiciler, faydayı arttırmak için farklı malların tüketimini ikame ederler; CES fonksiyonları seti, sektör bazında farklılık gösteren zengin bir takım ikame olasılığına (örneğin enerji ve sermaye arasında) imkan tanır. Her sektörün, kendine ait bir üretim fonksiyonu bulunur ancak bazı sektörler üretim için aynı girdileri kullandığından aynı iç içe geçme yapısına sahiptir: Her bir sektörde sıfır kâr uygulanır; Ekonomik kiralar, sektöre özgü üretim faktörlerine getiri olarak temsil edilir.

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 56 Örnek 1: imalat sektöründe üretim Enerji üretmek için Elektrik veya elektrik harici enerji kullanılabilir. Çıktı/ Ürün Ener- Serm- İşgücü Diğer ara girdiler Elekt Ener Elekt dışı Ser-İşg Sermaye İşgücü Nihai çıktıyı üretmek için birleşik enerji-sermaye-işgücü veya diğer ara girdiler kullanılabilir. (toplu) Kömür Petrol Doğalgaz Elektrik dışı enerjiyi üretmek için kömür, petrol veya doğalgaz kullanılabilir.

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 57 Örnek 2: hane halkı tüketimi Toplam tüketim, enerji ve diğer mallar arasında pay edilir. Tüketim Enerji Diğer Elek (toplu) Kömür Petrol Doğalgaz Enerji tüketimi elektrik, kömür, petrol veya doğalgaz arasında pay edilir.

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 58 Küresel fosil yakıt fiyatları dış kaynaklı (harici) nitelik taşımaktadır Çoğu ülkedeki ekonomik faaliyet ve politikalar (münferit olarak) küresel fosil yakıt fiyatlarını etkilemeyecektir Dolayısıyla ViEW da, ilgilenilen ülkedeki ekonomik faaliyette oluşan değişikliklerin, küresel fosil yakıt fiyatları üzerinde hiçbir etkisi yoktur Fiyatlar, Uluslararası Enerji Kurumuna ait dış kaynaklı fiyat tahminlerine eşit olarak belirlenir ancak bunlar kolayca güncellenebilir

Vivid Economy-Wide (ViEW) modeline Giriş 59 İrtibat bilgilerimiz: 26-28 Ely Place Londra EC1N 6TD Yazarın irtibat bilgileri: John Ward Yönetici Direktör T: +44 (0)844 8000 254 E: john.ward@vivideconomics.com Şirket Profili Vivid Economics,küresel bağlantıları bulunan, önde gelen bir stratejik ekonomik danışmanlık şirketidir. Hem devlet hem de özel sektörden müşterilerimize ve genel anlamda topluma yönelik kalıcı değer yaratmak için çaba sarf ederiz. Politika-ticaret arayüzünde, kaynak ve çevreyle yoğun ilgilenen sektörlerde öncü bir danışmanlık firmasıyız ve dünya çapındaki müşterilerimizin karşı karşıya kaldığı en kritik ve karmaşık politika ve ticaretle ilgili sorunlara dair tavsiyelerde bulunmaktayız Müşterimize sağladığımız başarının temelinde, güçlü bir ortaklık kültürün sağlam becerilerden oluşan bir temel yapı, analitik kaynaklar ve başlıca kuruluşlar genelinde geniş bir irtibat ağıyla yakın işbirliği yatmaktadır. Faaliyet alanları Enerji & Endüstri Tabii Kaynaklar Kamu & Özel Finansman Büyüme & Kalkınma Rekabetçilik & Yenilik Şehircilik & Altyapı

Entegre MARKAL-EFOM Sistemi (TIMES) Modeline Giriş Paydaş grubu için hazırlanmış sunum 8 Mart 2017

TIMES Modeline Giriş 61 İçindekiler 1. Giriş 2. Mekanizma 3. Veri gereksinimleri 4. Çıktılar 5. Başlıca avantajlar ve dezavantajlar 6. Sorular & Cevaplar

TIMES Modeline Giriş 62 TIMES Aşağıdan yukarıya (bottom-up) şeklinde oluşturulmuş bir Enerji-teknoloji- çevre sistemleri modelidir. Son kullanıcı enerji hizmeti taleplerini ve kullanıcı tarafından tanımlı kısıtları yerine getirecek, en düşük maliyetli teknoloji kümesini tanımlar. Birçok bilinen senaryoyu değerlendirebilir. Örneğin: İthalat vergileri gibi, yakıt maliyetlerini değiştiren bir hükümet politikasının yürürlüğe konması; Diğer maliyet şoku değişiklikleri (enerji fiyatlarındaki azalışlar ve artışlar gibi); Karbon fiyatlarının yürürlüğe konması; Çeşitli yapılarda ETS nin yürürlüğe konması (tarihsel emisyonlara göre tahsis veya izinlerin her türlü stratejik dağılımı, vb.); ve Üretim teknolojisine dayalı herhangi enerji taşıyıcısı (güneş panellerinden üretilen elektrik, vb.) üzerine getirilen her türlü sübvansiyon veya vergi. Bu model, sağlam doğrusal optimizasyon literatürüne dayanmaktadır. Ekonomi genelinde enerji sistemini bir bütün olarak temsil edebilmektedir ve analiz edilen politikaların ekonomi genelindeki etkilerinin gözlenmesine olanak sağlamaktadır.

TIMES Modeline Giriş TIMES, çeşitli enerji ve çevre politikalarını değerlendirmek üzere birçok ülkede uygulanmıştır ve uygulanmaya devam etmektedir. Örnekler: 63 İngiltere TIMES modeli: Davranış modellemesi, teknolojinin öğrenilmesi ve yayılımının temsili, enerji sistemlerinin modellenmesinde uzamsal ve zamana ait detayların arttırılması, İngiltere TIMES modelinin makroekonomik modelleme çerçeveleriyle ilişkilendirilmesi ve toprak-enerji-su bağının araştırılması gibi çok çeşitli çağdaş araştırma konularına yönelik olarak İngiltere devleti için analiz gerçekleştirilmiştir; TIAM-UCL enerji sistemleri modeli, küresel enerji- çevre- ekonomi sisteminin karbonsuzlaştırılmasını araştıran, küresel bir optimizasyon modelidir; TIMES-İsveç, ulusal iklim hedefleri ve bina tüzükleri gibi, İsveç teki enerji ve iklim politikalarının etkilerini değerlendirmek üzere kullanılmaktadır; İrlanda TIMES ise, zaman zarfı 205 ye kadar uzanan, İrlanda ya yönelik ulusal tek bölge enerji sistemleri modelidir. Beş adet başlıca enerji kullanım sektöründe (sanayi, evsel, ticari, ulaşım ve tarım) 73 adet enerji hizmet talebi ile oluşturulmuştur.

TIMES Modeline Giriş 65 Özellikler ve teorisi TIMES ın özellikleri şu şekilde sıralanabilir: Zaman içerisinde kaynak kullanımı ve teknoloji konuşlandırmasının en düşük maliyetli yapısını (pattern) tespit eder; İlişkili enerji sistemine ait emisyon kaynaklarını nicelendirir; Enerji ve çevre ile ilgili, ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere politikalar, teknoloji erişilebilirliği ve kaynak arzındaki değişikliklerin sistem genelindeki etkilerini nicelendirir; Çeşitli teknoloji ve politika seçenekleri kapsamında gelecek senaryolarını araştırmak ve değerlendirmek için bir çerçeve sağlar; Enerji sistemi ve ilgili bölgeler arası işlemlerin bölgesel analizine imkan sağlar; Enerji hizmet taleplerinin elastik olmasına imkan sağlar.

TIMES Modeline Giriş 66 TIMES nasıl çalışır? Hedef Toplu sistem maliyetlerini asgariye indirmek; Yatırım + İşletme + Sabit + Yakıt + Dağıtım + Emisyon; Tabi olduğu kısıtlar Sistem: Enerji dengesi, talepler, elektrik sistem işletmesi Kullanıcı tanımlı kısıtlar; emisyon üst sınırları, teknoloji portföyü standartları, vergiler ve sübvansiyonlar. Tüm enerji üretimi, dönüşümü ve tüketimi süreçlerini, birbirine bağımlı bir ağ olarak temsil eder (Referans Enerji Sistemi)

TIMES Modeline Giriş 67 TIMES nasıl çalışır? TIMES enerji ekonomisi, üç tip birimden oluşur: Teknolojiler (bunlara prosesler/ süreçler de denmektedir), bir tür emtiayı diğerine dönüştüren fiziksel tesisler, araçlar veya diğer cihazları temsil eder. Birincil emtia kaynağı olabilirler (maden çıkartma prosesleri, ithalat prosesleri, vb.); elektrik üreten dönüştürme santralleri, enerji işleyen santralleri (rafineriler gibi) gibi dönüşüm faaliyetleri olabilirler; ya da, enerjiyi bir tür talep hizmetine dönüştüren, araba ve ısıtma sistemleri gibi son kullanıcı talep cihazları olabilirler; Emtialar (Mal / Ürün): enerji taşıyıcıları, enerji hizmetleri, malzemeler, para akışları ve emisyonlardan oluşur. Bir emtia bir veya daha fazla proses tarafından üretilir ve/veya diğer prosesler tarafından tüketilir; ve Emtia akışları: prosesler ve emtialar arasındaki bağlantılardır. Bir akış, emtia ile aynı niteliğe sahiptir ancak belli bir prosese ilişiktir ve o prosesin bir girdisi veya çıktısını temsil eder.

TIMES Modeline Giriş 68 TIMES nasıl çalışır? RES Primary Birincil Resources kaynaklar Conversion Dönüştürme Technologies teknolojileri Energy Enerji Taşıyıcıları Carriers Demand Talep Technologies Teknolojileri Final Nihai Demand Talep Sektörleri Sectors Coal Kömür Oil Petrol Natural Doğalgaz Gas Uranyum Uranium Biyokütle Biomass Jeotermal Geothermal Hidro Hydro Güneş Solar Solar Rüzgar Wind Wind Yakma/ 20 Combustion/CHP CHP 5 IGCC Power/CHP Çoklu Poly-Generation 11 Üretim Sıvılaştırma Liquefaction 8 Kömür Coal 2 Coal Wash Yıkama & & Coke Kok Isı Heat Tesisleri 2 Plants Heat Plants Petrol Oil Refining 1 Rafineri Oil refining Yakıt 2 Fuel hücresi Cell Power/CHP enerjisi/chp 4 Hidrojen Hydrogen Üretimi Production Etanol Ethanol 2 Üretimi Production Gazlaştırıcı/ Gasifier/Digester 5 Çürütücü Nükleer Nuclear 1 Nuclear Enerji Power Power Jeotermal 1 Geothermal Enerji Power Hidroelektrik Hydro 2 Hydro Power Power Güneş Solar 2 Solar Power enerjisi Power Rüzgar Wind 2 Wind enerjisi Power Power Kömür Coal Refined Rafine Liquids sıvılar Nat. Doğalgaz Gas & CBM Synthesis Sentez gazı Gas Electricity Elektrik Heat Isı Bio Biyogaz -Gas Hydrogen Hidrojen Yüksek High Temperature sıcaklıkta Isıtıcılar Heaters Düşük Low temperature sıcaklıkta Isıtıcılar Heaters Motor teknolojileri Technologies - Alan Space Isıtıcıları Heaters 6 Klimalar Air Commercial Conditioners air conditioning 5 Pişirme Cooking Urban Fırını cooking Oven & water heat Water Su 2 Isıtıcılar Urban Heatiers air conditioning Lighting Aydınlatma 7 Urban Appliances Aletleri space heat Office Ofis 3 Lighting Aletleri Appliances & Appliances Ev Residential Aletleri Appliances Karayolu Road Vehicles Taşıtları Demiryolu Rail Transport Ulaşım Technologies teknolojileri Marine Deniz 12 Ulaşımı Passenger Transport teknolojileri transport Technologies Havayolu Air Transport 8 Freight Ulaşım Technologies transport teknolojileri Sanayi Industry 1. 1. Demir Iron&Steel & Çelik 2. Industrial 2. Kimyasal Chemical 3. Ammonia 3. Kağıt&Kağıt Paper&Pulp hamuru 4. Aluminum 4. Cam Glass 5. Cement 5. Çimento Cement 6. Paper Demirsiz Metal 6. Non-Ferrous Metal 7. Steel Diğer Sanayi 7. Other Industry Other Service Hizmet 1. 1. Konut Accomodation 2. 2. Eğitim Education 3. 3. Sağlık Health Care 4. 4. Toptan Gross satış Sale 5. 5. Perakende Retail satış Sale 6. 6. Pişirme Cooking 7. 7. Alan Space ısıtma Heating&Cooling & Soğutma 8. 8. Su ısıtma Water & Heating&Cooling soğutma 9. 9. Aydınlatma Lighting 10.Diğer Hizmet 10. Other Service Residential Evsel 1. Pişirme Cooking 2. Alan Space ısıtma & Soğutma 3. Su Heating&Cooliing ısıtma & soğutma 3. 4. Dondurma Water 5. Aydınlatma Heating&Cooling 4. 6. Diğer Refrigration 5. Lighting 6. Other Transport Ulaşım 1. Road Transportion: 1. Karayolu Ulaşımı: Araç, Vehicle, Otobüs, Bus, Kamyon Truck 1. 2. Havayolu Air Transportation Ulaşım 2. 3. Deniz Marine Ulaşımı: Transportation: Yolcu, Passenger, Yük Freight 1. 4. Demiryolu Rail Transportation: Ulaşımı: Yolcu, Passenger, Yük Freight

TIMES Modeline Giriş 70 Veri Gereksinimleri Teknoloji Nitel Veriler Nitel veriler, örneğin, emtia listesi ve belli bir zaman zarfı için geçerli olan teknolojiler listesini içerir. Nicel Veriler Her bir teknoloji, bölge ve döneme özgü teknolojik ve ekonomik parametre varsayımları. Yatırım maliyeti, $/kw İşletme & Bakım (İ&B) maliyeti (sabit ve değişken), $/kw/yıl Ekonomik ömür, yıl Enerji girdisi, PJ Verimlilik %, Yapım süresi, yıl Teknik ömür, yıl

TIMES Modeline Giriş 71 Veri Gereksinimleri Faydalı Enerji hizmeti talepleri Araçla ulaştırma talebi Toplu ulaştırma talepleri Aydınlatma talebi Alan ısıtma talepleri Su ısıtma talepleri Mevcut Olan Kaynak Arzları ve Maliyetleri Mevcut yurtiçi linyit kömürü ve kömürü çıkartmanın maliyeti (Linyit kömürü arz eğrisi) Mevcut yurtiçi doğalgaz ve doğalgazı çıkartmanın maliyeti (Doğalgaz arz eğrisi) Petrol için ithalat kanalları, her bir kanal için ithalat maliyeti ve süresi İthalat ve ihracat faaliyet kalemlerinin fiyatları

TIMES Modeline Giriş 72 Veri Gereksinimleri Referans yılı Eksiksiz (tam) Enerji dengesi tablosu İletim ve Dağıtım Verimlilikleri Politikayla ilgili Emisyon kısıtı Garantili alım tarifeleri Ticaret sınırları Diğer sınırlamalar

Enerji fiyatları, Kaynak erişilebilirliği TIMES Modeline Giriş 74 Çıktılar Maliyet ve emisyon dengesi Kömür işleme GSYİH Yurtiçi kaynaklar Rafineriler Sanayi Proses enerjisi Isıtma alanı Elektrik santralleri ve ulaşım Ticari ve üçüncül sektör Nüfus Işık İthalatlar CHP santralleri ve bölgesel ısıtma ağları Hane halkları Ulaşım Ulaştırma Elektrik Kişi kilometre Talepler Doğalgaz ağı Yük kilometre Birincil enerji Nihai enerji Talep hizmetleri

TIMES Modeline Giriş 75 Çıktılar: Sera gazı öngörüleri; Teknoloji kapasiteleri, yatırım seviyeleri ve maliyetleri; Sistemdeki her bir enerji taşıyıcısının fiyatı ve karşılık gelen miktarlar; Her bir enerji hizmeti talebinin fiyatları; Sektörler arası karbon kaçakları; Enerji taşıyıcılarının İthalatı/ İhracatı; Birincil ve ikincil enerji tüketimleri...

TIMES Modeline Giriş 76 Örnek 1: Birincil Enerji Karışımı Dağılımı Referans Durum Kümülatif % pay 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Hyd+Meth+Eth Hid+Met+Et Geothermal Jeotermal Solar Güneş Uranium Uranyum Biomass Biyokütle Wind Rüzgar Hydro Hidro Oil Petrol Natural Doğalgaz Gas Coal Kömür CCS CCS Coal Kömür 0% 2011 2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046 2051

TIMES Modeline Giriş 77 Örnek 2: Birincil Enerji Karışımı Dağılımı Senaryo Durumu Kümülatif % payı Hid+Met+Et Jeotermal Güneş Uranyum Biyokütle Rüzgar Hidro Petrol Doğalgaz Kömür CCS Kömür

Enerji Sisteminin Emisyon Yoğunluğu TIMES Modeline Giriş 78 Örnek 3: Senaryo Durumu kapsamında Ekonominin Enerji Yoğunluğu

TIMES Modeline Giriş 79 Örnek 4: Senaryo Durumu kapsamında Emisyon Azaltma Maliyeti TL/ton CO 2 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046 2051 Red White Green 30% 30% CO2 constraint shadow price

TIMES Modeline Giriş 81 Avantajlar Teknolojik olarak açık entegre bir model Enerji sisteminin detaylı bir sunumunu verir Sistemin fizibilitesini (uygulanabilirliğini) kontrol eder ve en düşük maliyetli güzergahı tespit eder Detaylı tüzük ve politika uygulamasına olanak sağlar; Sektörler arası politika etkileşimlerini dikkate alır Şeffaf ve 70 ülkede kullanılıyor Kalibrasyonu (ayarlama) yapılabilir, hassasiyet (duyarlılık) ve senaryo analizine tabi tutulabilir Detaylı raporlama olanakları, yatırım seviyeleri ve teknoloji faaliyet seviyeleri Nakit akışları takip edilebilir Esnek modelleme ortamı Kullanıcı tarafından tanımlı kısıtları idare edebilir

TIMES Modeline Giriş 82 Dezavantajlar Mükemmel gelecek öngörü modeli Belirsizlikleri doğrudan hesaba katmaz hassasiyet analizi Yoğun veri gereksinimi bazı sektörler için bulması zor Diğer makroekonomik göstergeler arasında etkileşim yok Mantıklı karar alıcıların olduğunu varsayar Sonuçlar, verilere duyarlıdır

TIMES Modeline Giriş 84 Sorularınız var mı?

TIMES Modeline Giriş 85 İrtibat bilgilerimiz: Yazarın irtibat bilgileri: Kemal Sarıca Yard. Doç Dr. (Öğretim Görevlisi) T: +90 (216) 5287153 E: kemal.sarica@isikun.edu.tr Faaliyet alanları Enerji & Sanayi Elektrik Piyasaları Enerji/ Çevre/ Ekonomik Modelleme Entegre Enerji Sistemi Değerlendirmesi Enerji Sistemi Tasarımı

ViEW ve TIMES grup çalışması oturumu Paydaş grubu için hazırlanmış sunum 8 Mart 2017

Referans senaryonun geliştirilmesi 87 Yaklaşımımız, her türlü var olan analitik çalışmaları temel alarak oluşturulmalıdır Bu oturum için katılımcılar, birkaç gruba ayrılacak ve katılımcılardan aşağıdaki bir takım sorulara cevap hazırlamaları istenecektir: 1. Siz veya meslektaşlarınız, bahsi geçen modeller veya benzeri analitik araçlar kullanarak nicel analizler gerçekleştirdiniz mi? Eğer gerçekleştirdiyseniz, aşağıdaki konularda detayları belirtiniz: a) Kullanılan modeller ve elde edilen çıktılar; b) Projenin amacı ve modellemenin proje içerisindeki rolü; c) Ekibin modeli kullanırken deneyimlediği başarılar veya zorluklar. 2. Daha genel olarak, bu proje bağlamında ViEW veya TIMES modelini kullanmakla bağlantılı olarak herhangi bir sorun bekliyor musunuz? 3. Her iki model için de bahsi geçen başlıca girdileri düşünürseniz, var olan ve kullanabileceğinizi düşündüğünüz herhangi kamuya açık veya özel veri kaynakları aklınıza geliyor mu? a) Verilere erişim izni açısından bir sıkıntı var mı? b) Verilerin kalitesi konusunda görüşlerinizi belirtir misiniz?

Referans senaryonun geliştirilmesi 88 İrtibat bilgilerimiz: 26-28 Ely Place Londra EC1N 6TD Yazarın irtibat bilgileri: John Ward Yönetici Direktör T: +44 (0)844 8000 254 E: john.ward@vivideconomics.com Şirket Profili Vivid Economics,küresel bağlantıları bulunan, önde gelen bir stratejik ekonomik danışmanlık şirketidir. Hem devlet hem de özel sektörden müşterilerimize ve genel anlamda topluma yönelik kalıcı değer yaratmak için çaba sarf ederiz. Politika-ticaret arayüzünde, kaynak ve çevreyle yoğun ilgilenen sektörlerde öncü bir danışmanlık firmasıyız ve dünya çapındaki müşterilerimizin karşı karşıya kaldığı en kritik ve karmaşık politika ve ticaretle ilgili sorunlara dair tavsiyelerde bulunmaktayız Müşterimize sağladığımız başarının temelinde, güçlü bir ortaklık kültürün sağlam becerilerden oluşan bir temel yapı, analitik kaynaklar ve başlıca kuruluşlar genelinde geniş bir irtibat ağıyla yakın işbirliği yatmaktadır. Pfaaliyet alanları Enerji & Endüstri Tabii Kaynaklar Kamu & Özel Finansman Büyüme & Kalkınma Rekabetçilik & Yenilik Şehircilik & Altyapı

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM Industrial Market Model) Giriş Paydaş grubu için hazırlanmış sunum 8 Mart 2017

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 90 İçindekiler 1. Giriş 2. Mekanizma 3. Veri gereksinimleri 4. Çıktılar 5. Başlıca avantajlar ve dezavantajlar 6. Sorular & Cevaplar

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 91 IMM, detaylı sektöre özgü analiz olanağı sunmaktadır Vivid Economics, Endüstriyel Piyasa Modeli (Industrial Market Model, IMM) adında, sermaye itibariyle yoğun sanayiler dahilinde yer alan rakip firmalar ve tüketiciler arasındaki etkileşimlerin analiz edilmesine yönelik bir kurum içi model geliştirmiştir. Aşağıdakiler dahil, birçok bilinen senaryoyu değerlendirebilmektedir: Üretim maliyetlerini değiştiren bir devlet politikasının yürürlüğe konması; Enerji fiyatlarındaki azalış ve artışlar gibi diğer maliyet üzerinde güçlü etki yapan değişiklikler; Örneğin yeni piyasaya giren kuruluşlar veya ticaret engellerinin aşağı çekilmesi gibi sebeplerle, deniz aşırı üreticiler ile rekabetin artması; Rekabetçi ortamdaki değişiklikler (yeni tesisler veya önde gelen aktörlerden birinin piyasadan çekilmesi, gibi); ve Ulaşım maliyetlerinde değişiklikler. Model, sağlam bir ekonomi teorisine dayanmaktadır ve enerji itibariyle yoğun sanayiler gibi, büyük ölçekli sabit maliyetleri bulunan endüstriyel sektörler için özellikle çok uygundur.

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 92 IMM in uygulanmış olduğu çeşitli projelere örnekler: İngiltere hükümeti için, İngiltere deki çeşitli sektörler üzerinde karbon fiyatlarının potansiyel etkisine dair analiz; İngiltere hükümeti için, sektörlerin yenilenebilir enerjiyle ilgili elektrik maliyetlerinden muaf tutmanın maliyet-fayda analizi; Karbon fiyatlarının Avustralya da alüminyum sanayisi üzerindeki etkisi; ABD, Kanada ve Kuzey Batı Avrupa da rafineriler için yatırım stratejileri; ve Avrupa daki cam ürünleri piyasasındaki fiyat şokları

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 94 Birçok özellikler ve ayarlama (kalibrasyon) seçeneği teklif edilebilir IMM, aşağıdaki özelliklere sahiptir: İyi bilinen (Cournot) miktar rekabeti ekonomi çerçevesine dayalıdır. (Bertrand) fiyat rekabeti dahil rekabetçi dinamiklerin bütün türlerini içine alabilecek esnekliğe sahiptir; Açıkça firma & firma ve tüketici & firma etkileşimlerini temsil eder; çeşitli kârı azamiye çıkartıcı ve satışı azamiye çıkartıcı davranışı bünyesinde bulundurmaktadır; Var olan firmalar veya varlıklar dahilinde üretim/ çıktı değişikliklerini, piyasaya giriş veya çıkış (kapanış) durumlarını da dikkate alıp kullanabilmektedir; Her bir firma veya başlıca varlığı münferit olarak barındırır, böylece birim fiyattaki farklılıklar veya firma bazında davranış farklılıkları temsil edilebilir; Ulusal veya idari sınırlar çapında fiyat farklılıklarına olanak sağlamaktadır; Fiyata karşı duyarlı ya da duyarsız şeklinde, tüketici davranışını içerir.

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 95 Modeli uygulamadan önce piyasalar belirlenir Öncelikle, hem ürün hem de coğrafi kapsam açısından ekonomi piyasasını tanımlamak gerekmektedir Ürün Ekonomi piyasaları, kamudaki istatistiksel kaynaklarda yer alan sektör tanımlarıyla her zaman örtüşmeyebilir; İlgili 4 haneli NACE veya SIC (Nomenclature of Economic Activities veya Standard Industrial Classification) kodu gibi sınıflandırmalar fazla geniş kapsamlı olabilir ve bariz şekilde farklı üretim prosesleri veya uygulamalarını niteleyen ürünleri bir arada içeriyor olabilir; Coğrafi Coğrafi kapsam, rekabetçi bir kısıt getiren firmaların konumlarının coğrafi olarak ne kadarlık bir alana uzandığını ifade eder Tipik olarak yerel, ulusal, bölgesel veya küresel olarak nitelenir

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 96 Model, karbon fiyatlarının piyasadaki rekabetçi dinamikler üzerine etkisinin anlaşılmasına olanak sağlar. Kâr marjı (piyasadaki firma sayısını yansıtır) Talebin Fiyat esnekliği Düzenlemeye tabi firmaların piyasa payı Girdiler Piyasa rekabetçiliğinin tahmini Piyasa özellikleri Çıktılar Maliyetin tüketim tarafına aktarım oranı Kâr marjlarındaki azalış Piyasa payı & piyasa boyutu üzerindeki etki Piyasa fiyatlarındaki mutlak değişim Birim başına üretim maliyetlerindeki artış Üretimin karbon yoğunluğu Karbonun ton başı maliyeti Üretim özellikleri

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 97 IMM yi çalıştırmanın üç adımı bulunmaktadır: 1. Piyasa fiyatları, satış hacimleri, piyasa payları ve enerji yoğunluğuna ilişkin verileri kullanarak her bir tesis için üretimin marjinal maliyetini tahmin edin 2. Emisyon yoğunluğuna ilişkin verileri kullanarak karbon fiyatının firmaların marjinal maliyetleri üzerindeki etkiyi tahmin edin. 3. Piyasa payı, fiyatlar ve miktarlar/hacimdeki yeni dengeyi ve getirdiği değişiklikleri hesaplayın. İlk piyasa dengesi fiyat üretim piyasa payı marjlar Yeni piyasa dengesi fiyat üretim piyasa payı marjlar Düzenlemeler, maliyetler üzerinde asimetrik bir artışa sebep olur; bu da bölgeler veya firmalar çapında farklılık gösterebilir Fiyattaki değişiklik yüzünden talep değişir; bu da firma kararları üzerine etki eder Nispi olarak daha yüksek maliyetlere maruz kalan firmalar, üretimi azaltır; bazı firmalar piyasadan çekilebilir Nispi olarak maliyetleri daha düşük olan firmalar üretimi arttırır, daha yüksek marjları, piyasa payındaki kazanımlarla dengeler

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 99 Başlıca veri girdileri, piyasanın yapısını tarif eder Model, verilerin ulaşılabilirliğine göre farklı yollarla oluşturulabilir Düşük kapsamlı kurulum Aynı çıktıları verir fakat rekabetin ele alınışı da basit düzeyde kalır Ancak bir yandan da, daha az veriye gereksinim duyar:: Piyasa üretiminin miktarı/hacmi; Piyasa ticaretinin miktarı/ hacmi; Bütün piyasa genelinde talebin esnekliği; Düzenlemeye tabi tutulan, tutulmayan ve yabancı firmaların ortalama emisyon yoğunluğu; Düzenlemeye tabi tutulan ve tutulmayan yurtiçi firmaların ortalama kâr marjları; Üretilen birim malın ortalama fiyatı.

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 100 İlave verilerle, daha sofistike bir analiz yapılabilir Tam kapsamlı kurulum Tam kapsamlı kurulum, rekabetçi etkileşimleri daha detaylı şekilde değerlendirebilir ancak bir önceki listedekilere ek olarak aşağıdaki bilgilere ihtiyaç duyar: İthalat kaynakları; Tesisler ve ülkeler çapında emisyon yoğunluğundaki herhangi ilgili varyasyonlar; Piyasadaki toplam düzenlemeye tabi tutulan ve tutulmayan firma sayısı; Münferit firma üretimi; Düzenlemeye tabi tutulan ve tutulmayan firmaların piyasa payı.

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 102 IMM nin başlıca çıktılarına örnekler: düzenlemeye tabi tutulan ve tutulmayan üretim miktarlarındaki değişiklikler; Yurtdışı ve yurtiçi üretim miktarlarındaki değişiklikler (eğer yabancı piyasalar dikkate alınıyorsa); Fiyatlardaki değişiklikler; Dolaylı olarak, (gerekiyorsa) münferit firma seviyesine kadar, maliyetlerin tüketim tarafına yansıtılma oranları ve kârlılıktaki değişiklikler; Örneğin karbon emisyonlarındaki değişiklikler ve böylece karbon kaçağı oranlarını belirlemek için, ilave analitik adımlar uygulanabilir.

Fiyatın yüzdesi Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 103 Örnek 1: 15/tCO 2 karbon fiyat şoklarının AB ETS üzerindeki etkisi Daha az detaylı analiz edilen sektörler Tam detaylı analiz edilen sektörler Kâr marjı Maliyet şoku Maliyetlerin tüketim tarafına yansıtılması sonrasında marjlardaki azalma

Motorlu taşıtlar Piridin bileşikleri Damıtılmış hava Hafif metal dökümü Süt Şeker Beton Düz cam Propen Lastik tekerler Baskı ve yazım kağıdı Suni fiberler Rafine ürünler Ambalaj kağıdı Sıhhi kağıt Gazete kağıdı Ağır killi seramik Konteyner camı Düz çelik Uzun çelik Kireç Azotlu gübreler Kaplama ve diğer mukavva Çimento Üretimdeki azalış oranı Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 104 Örnek 2: 2020 deki AB ETS karbon fiyatı değişkenliklerinin etkisi

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 106 Avantajlar Sonuçlar Firmaların piyasaya girişi ve piyasan çekilmesi/ çıkması dahil, piyasa yapısındaki ve çıktılardaki değişiklikleri detaylı olarak inceleyebilir Emisyon kaçakları gibi ilgi çekici ve ilave çıkarımların araştırılmasına olanak sağlayacak şekilde üretimin varış yeri ve büyüklüğünü tespit eder; Maliyetlerin tüketim tarafına yansıtılmasını belirlerken, sadece toplu ilişkilere dayanmak yerine, firmalar arasındaki stratejik etkileşimleri açık bir şekilde hesaba katar. Şeffaftır ve sağlam ekonomi teorisine dayanmaktadır. Kullanışlılık Genel olarak kamuya açık olan girdi verileri kullanabilir (özellikle düşük kapsamlı modelde) Uzmanlarla görüşmeler sayesinde toplanan nitel bilgiler modele entegre edilebilir; Kalibrasyonu yapılabilir, denetlenebilir, hassasiyet ve senaryo analizine tabi tutulabilir Çalıştırması hızlı ve kolay, Excel e dayalı bir model

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 107 Dezavantajlar Sonuçlar Sadece spesifik bir piyasa için sonuçları verir; ekonomik çarpanlar gibi, karbon fiyatlarının daha üst düzeydeki etkilerini yakalamaya çalışmaz. Sektör düzeyinde fiyatlar, miktarlar ve istihdamdaki her türlü değişiklik, ekonomide başka bir yerde bir neticeye sebep olur (özellikle sektörün tedarik zinciri düşünüldüğünde) ancak bunlar bu modelde genel resme dahil edilmez Daha detaylı kurulum, firma seviyesinde verilerin toplanmasını gerektirir. Her ne kadar bu bilgiler çoğunlukla kamuya açıksa da, bulması bazen zor olabilir Maliyet şoku sisteme getirilmeden önce piyasanın dengede olduğunu varsayar Model, tüketicilerin fiyat değişikliklerine nasıl bir tepki vereceğine dair bir varsayım yapılmasını gerektirir ve aslında bu tepkinin tahmin edilmesi kolay değildir Analiz, bir sektör içerisinde daha büyük aktörlere odaklanır ve detaylı firmaya özgü veriler olmadığında, daha küçük olan firmaların hesaba katılması zorlaşır

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 109 Sorularınız var mı?

Endüstriyel Piyasa Modeline (IMM) Giriş 110 İrtibat bilgilerimiz: 26-28 Ely Place Londra EC1N 6TD Yazarın irtibat bilgileri: John Ward Yönetici Direktör T: +44 (0)844 8000 254 E: john.ward@vivideconomics.com Şirket Profili Vivid Economics,küresel bağlantıları bulunan, önde gelen bir stratejik ekonomik danışmanlık şirketidir. Hem devlet hem de özel sektörden müşterilerimize ve genel anlamda topluma yönelik kalıcı değer yaratmak için çaba sarf ederiz. Politika-ticaret arayüzünde, kaynak ve çevreyle yoğun ilgilenen sektörlerde öncü bir danışmanlık firmasıyız ve dünya çapındaki müşterilerimizin karşı karşıya kaldığı en kritik ve karmaşık politika ve ticaretle ilgili sorunlara dair tavsiyelerde bulunmaktayız Müşterimize sağladığımız başarının temelinde, güçlü bir ortaklık kültürün sağlam becerilerden oluşan bir temel yapı, analitik kaynaklar ve başlıca kuruluşlar genelinde geniş bir irtibat ağıyla yakın işbirliği yatmaktadır. Faaliyet alanları Enerji & Endüstri Tabii Kaynaklar Kamu & Özel Finansman Büyüme & Kalkınma Rekabetçilik & Yenilik Şehircilik & Altyapı

Türkiye için Sektörel Marjinal Azaltım Maliyet Eğrisi Paydaş grubu için hazırlanmış sunum 8 Mart 2017

Ekonomik Model Çalışma Akışında Esneklik modellemesi Türkiye İçin Marjinal Azaltım Maliyet Eğrisinin Genel Çerçevesi Demand/activity Maliyet (TL/tCO₂) 2 1 Olağan senaryo tanımlanması 6 girdi senaryosu Referans senaryo (BAU) 3 Tüketici odaklı tedbirin kabul edilmesi Sanayiye özel, kurumlara özel tedbirlerin kabul edilmesi Kamu tarafından uygulanan tedbirlerin kabul edilmesi Aktörler 8 TL/tCO2e fiyatı için X tco2e yakalayabilir Yukarıdakinin aynısı Yukarıdakinin aynısı Uygulamanın Önündeki Engeller Örneğin bilgi eksikliği, sosyal faktörler Örneğin finansman ve bilgi eksikliği Örneğin politik engeller Kamusal / toplumsal perspektif (SC1) Politikasız, özel sektör perspektifi (SC2) Politikalı, özel sektör perspektifi (SC3) Politikalı, özel sektör perspektifi+ ikincil etkiler (SC4) Teknik Perspektif (SC5) 4 5 Senaryoya göre tedbir uygulanmasını etkiler 2010 2020 2030 Sektör bazında global parametreler - İskonto oranı - Emisyon faktörleri - Fiyatlar Tedbir Listesi - Tedbir 1 - Tedbir 2 - Tedbir - Tedbir n Her tedbir için şunları içerir: - Azaltım potansiyeli - Finansman maliyeti 6 2030 Azaltım Potansiyeli (tco₂) 7 BAU SC1 SC2 SC3 SC4 SC5 112 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

1 Olağan Durumun Tanımlanması İlk adım olarak, incelenecek olan üç sektörün «olağan durum» emisyonlarını belirleyeceğiz (ulaştırma, sanayi, enerji). > İki olağan durum oluşturulacaktır. > Dondurulmuş Teknoloji Referans Düzeyi nin (FTRL- Frozen Technology Reference Layer) referans hattı olarak kullanılması Aşağıdakileri esas alan bir emisyon gidişatı: Referans yılındaki aynı emisyon yoğunluğu ve Sürekli faaliyet geliştirme (örneğin nüfusun ve GSYH nın artması) FRTL nin kullanımı sağlıklı ve şeffaf varsayımların azaltım tedbirlerinin daha sonraki nicelleştirmelerinde kullanılmasına olanak verir. > Referans Senaryo (BAU), veya mevcut politikaların olağan durum olarak kullanılması Mevcut ulusal tahminler referans senaryosunun oluşturduğu «olağan durum»un temelini oluşturmalıdır. Her sektör için emisyon tahminlerinin parçalarına ayrılması ve/veya güncellenmesi için araştırmalar yapılmalıdır. > Veri gereksinimleri: nüfus, ekonomik faaliyet ve ekonomik yapı 113 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

2 Girdi Senaryolarının Tanımlanması (1/2) Biz analizimizi altı senaryo çevresinde yapılandırıyoruz 1. Referans Senaryo (BAU):. Referans senaryodur ve mevcut politikaların ve diğer ana trendlerin aynı kaldığını varsayar. 2. Maliyet etkin azaltım (toplumsal perspektif): Bu senaryoda toplumsal açıdan maliyet etkin özellik taşıyan tüm tedbirlerin kabul edildiği varsayılır (örneğin vergiler hariç, düşük iskonto oranı dahil olmak üzere, mülkiyetin toplam maliyeti perspektifi). 3. Maliyet etkin azaltım (özel sektör aktörünün perspektifi): Bu senaryoda özel sektör aktörünün veya kurumsal aktörlerin perspektifinden bakıldığında maliyet etkin özellik taşıyan tüm tedbirlerin alındığı, vergilerin dahil edildiği ve ticari bir iskonto oranının kullanıldığı varsayılır. 4. Maliyet etkin azaltım (politikalar ışığı altında özel aktör perspektifi): Bu senaryoda bir özel sektör aktörü veya kurumsal aktörün perspektifinden bakıldığında, maliyet etkin özellik taşıyan tüm tedbirlerin alındığı, vergilerin dahil edildiği ve ticari bir iskonto oranı kullanıldığı varsayılır. Buna ek olarak, alım garantili tarifeler ve teşvikler değerlendirmeye dahil edilmelidir. 5. Maliyet etkin azaltım (özel sektör aktörünün perspektifi + ikincil etkiler): Bu senaryo 3 nolu senaryo gibidir, ama talepte değişime neden olan elektrik fiyatı değişiklikleri gibi ikincil etkileri içerir. 6. Teknik potansiyel azaltım: Bu senaryo, maliyetin sorun teşkil etmediği ve maksimum teknik azaltımın hedeflendiği teknik azaltım potansiyelini inceler. 114 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

Mt CO 2 e 2 Girdi Senaryolarının Tanımlanması (2/2) Beş ana senaryo görselleştirilmiştir > MAC eğrisinin basitleştirilmiş resmi ortaya çıkan emisyonun gidişatını dört senaryo ile ilişkilendirir. Uygulamada, MAC eğrisi şekli değiştirebilir ve sıfır ile kesişmeler dört senaryodan her biri için değişir. Business as usual MACC (rotated) TRY/t CO 2 e Historical Private perspective potential with or without policies Societal perspective potential Technical potential Mt CO 2 e 1990 2015 2030 115 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

3 Farklı Aktörlerin Perspektiflerinin Değerlendirmeye Alınması MAC Eğrisinin girdi parametrelerinde ve aktör-odaklı yorumunda yakalanan aktör perspektifleri arasındaki farklar > Çeşitli engeller tedbirlerin yaygınlık ve kullanım oranlarını etkiler. Bu engeller aktörlere göre değişiklik gösterir (örneğin bir ev sahibine karşı bir sanayi tesisi) > Bir aktör için doğrudan mali etkiler arasında farklılıklar olduğunda (örneğin teşvik MACC eğrisinde dikkate alınır) 5 6 > Diğer engeller, uygulama oranlarının ölçeklendirilmesi için 7 aktör odaklı açıklamalar ışığı altında ele alınır. Tedbirlerin desteklenmesi için politika kaldıracına ek olarak, uygulama tanımlanır. 116 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

4 Tahmin Edilen Talep Faaliyet projeksiyonlarına girdi olarak ihtiyaç duyulur, bunlar bazen senaryolara bağlıdır. > Yıllık faaliyet düzeyleri tedbirlerden etkilenebilen parametrelerle birleştirilir (enerji ve/veya emisyon yoğunlukları). Bunlar her bir sektördeki emisyonları değerlendirmek için kullanılır. > Faaliyet düzeylerinin örnekleri: Elektrik talebi (TWh/yıl) Çelik imalatı (t/yıl) Çimento imalatı (t/yıl) Hafif yol yolcu taşımacılığı (araçkm/yıl) > Faaliyetler senaryolara göre, özellikle de özel aktör perspektifinden (ikincil etkiler ile birlikte) bakıldığında değişiklik gösterir. 117 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

6 Azaltım Tedbirleri Finansman Maliyetleri > Tipik bir politika MACC eğrisinin maliyeti: Spesifiktir (örneğin her enerji birimi veya azaltılmış emisyon başına) Seviyelendirilmiştir (örneğin azaltım birimi başına yıllık maliyetler ve faydalar) Ek maliyet (örneğin referans vakaya nispeten) > Bunu hesaplamak için, aşağıdakileri ekleriz: Yıllık yatırım maliyeti (belirgin yatırım ve teknolojinin kullanım ömrünü esas alarak) Yıllık ek işletme gideri (İşletme ve Bakım, yakıt..) Tasarruf edilen veya üretilen enerjiden elde edilen yıllık faydalar (gelir veya azaltımın maliyetinde düşüş) Spesifik Maliyetler RMB / tco 2 Pozitif maliyetleri= maliyet etkin olmayan seçenekler Negatif maliyetleri = maliyet etkin seçenekler Azaltım Potansiyeli 118 > Aşağıdaki değişkenleri farklı seçerek özel sektör aktörü veya sosyal maliyet perspektifini kullanabiliriz: Enerji / yakıt fiyatları (vergiler, harçlar ve teşvikler dahil edilerek ve hariç tutularak) Enflasyonu içeren ve içermeyen iskonto oranları (Örneğin özel aktör perspektifinden yatırımın getirisini için daha yüksek bir engel kullanarak) ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong Özel sektör aktörünün (uç kullanıcı) perspektifi Sosyal perspektif İskonto oranı % 10 30 (vergi + risk ek maliyetinin ardından sermaye maliyeti) 2 6% (cost of longterm capital) Yorumlar Vergiler, harçlar, teşvikler hesaplamalar a dahildir Maliyetler (yatırım, enerji fiyatı) vergiler hariç

7 Marjinal Azaltım Maliyet Eğrisinin Geliştirilmesi (1/4) Birinci adım talep tarafı potansiyelinin hesaplanmasıdır (örneğin enerji verimliliği tedbirleri) > Talep tarafı potansiyelini hesaplamak için: Kullanım ömrü, tahribat oranları, satış oranları, vb. bilgiler kullanılarak, faaliyet mevcut ve yeni stok arasında bölünür: Yenileyerek iyileştirme (retrofit) tedbirleri sadece mevcut stoğa uygulanır. Tedbirlerin önem sırasına karar verilir. Faaliyet örtüşen tedbirlere bölünür. Sektörler ve bireysel tedbirler birbirine bağımlı değil, bağlıdır (örneğin eğer enerji besleme sistemi zaten kömür yerine doğal gaz kullanıyorsa, enerji verimliliği için potansiyel düşüktür). Bu nedenle tedbirlerin sırası ve örtüşme durumu önemlidir. Tedbirlerin örtüşmesi ve tedbirlerin sırası Örnek o Sizin kişisel taşıt stoğunuz daha çok dizel ve benzin motorundan oluşuyorsa o İki olası tedbir alabilirsiniz: 1. Elektrikli araba 2. Hibrid dizel motor o Her bir tedbirin potansiyeli her bir kategorideki araç satışlarının beklentilerine bağlıdır. > Ortaya çıkan talep arz tarafı tedbirleri için potansiyeli sınırlar. 119 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

Enerji 7 Marjinal Azaltım Maliyet Eğrisinin Geliştirilmesi(2/4) Daha sonra, arz tarafı emisyon azaltım seçenekleri değerlendirilir Sürdürülebilirlik Önem Sırası Örneği > Kapsanan sektörlerin (örneğin elektrik, çelik veya çimento) mal ve hizmetlerinin arzı zaten mevcut olan veya atanmış olan stoktan sağlanır. > Bu stoğun yenilenerek iyileştirilmesi (retrofit) veya verimlilik tedbirleri uygulanır. Bunlar stoğun enerji tüketimini değiştirebilir. > Eğer talep miktarı arz edilen mevcut stok ile karşılanamayacak kadar yüksekse, bu talep fazlası için: Tüm olası teknik seçenekler ve onların arz potansiyeli listelenir*, örneğin yenilenebilir enerji kaynakları, yüksek düzeyde verimli doğal gaz türbinleri, CCS (karbon yakalama ve depoloma)) ile donatılmış doğal gaz tesisleri, ve CHP (kombine ısı ve enerji) Bu seçenekler arasında önem sırasının uygulanması gerekir. Bu önem sırası sürdürülebilirliği (örneğin önce yenilenebilir enerji veya üretim maliyetleri gibi) esas alabilir. Yenilenebilir enerji Yeni Fosil 120 > Referans arz stoğunun (global parametrelerden) emisyon faktörü, azaltılmış emisyonları hesaplamak için kullanılır. Zama n * Bazı seçenekler sınırlı potansiyele sahiptir. Örneğin yenilenebilir enerji genellikle yıl bazında konuşlanma potansiyeli açısından değerlendirilir. ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

7 Marjinal Azaltım Maliyet Eğrisinin Geliştirilmesi(3/4) Talep ve arz tarafı seçenekleri MACC Eğrisi oluşturmak için birleştirilir TL/tCO 2 e Ulaşım: elektrikli araçlar > MACC Eğrileri genelde basamak tipi grafikle temsil edilir. > Tedbirler kategorilere toplanır. > Tedbirlerin doğru toplam düzeyinin seçilmesi önemlidir: Örneğin, binaların izolasyonu konu alan bir kategori aşağıdakileri içerir: zemin kat izolasyonunun iyileştirilmesi, çatı izolasyonu, duvar izolasyonu ve çift camlı pencereler > Azaltım potansiyeli ortaya çıkan emisyon düzeyinin belirlenmesi için bir referans senaryosu ile kıyaslanabilir. 100 80 60 40 20 0-20 -40-60 -80-100 -120 250 200 150 100 50 MtCO 2 e Enerji: Kıyıdan esen rüzgar Azaltım (MtCO 2 e) Çimento: kömür cürufu ikamesi Binalar: verimli teçhizat Çelik: süreç iyileştirme 0 2005 2010 2015 2020 2025 2030 BAU Özel aktör perspektifi senaryosu Azaltım Potansiyeli 121 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

Spesifik Maliyetler (TL / tco 2 ) Spesifik Maliyetler (TL / tco 2 ) 7 Marjinal Azaltım Maliyet Eğrisinin Geliştirilmesi(4/4) Girdi parametrelerinin değiştirilmesi suretiyle, hassasiyet analizleri yapılır > MAC eğrileri seçilen girdi parametrelerine karşı çok hassas olabilir. > Bu duyarlılıkların MAC eğrisi sonucu üzerindeki etkisi değerlendirilir. Örnek: Referans vaka elektrik emisyon faktörüne karşı duyarlılık Örnek: İskonto oranına karşı duyarlılık M2: elektrik tüketen 750 gco 2 /kwh e 500 gco 2 /kwh e 250 gco 2 /kwh e M2: elektrik tüketen 30% İskonto oranı 4% İskonto oranı M2: sermaye yoğun M1: elektrik tasarrufu yapan M2: elektrik tüketen M2: sermaye yoğun M1: elektrik tasarrufu yapan M1: elektrik tasarrufu yapan M1: sermaye yoğun Azaltım potansiyeli M1: sermaye yoğun olmayan Azaltım potansiyeli 122 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

8 MAC Eğrisinin Yorumlanması MAC Eğrisi aktör-bazlı anlatım kullanılarak yorumlanır. > Bir MAC eğrisi genelde negatif ve pozitif azaltım maliyeti kısımları içerir: Negatif azaltım maliyeti kısmı mevcut politika ortamında zaten maliyet etkin olan azaltım potansiyeli olarak yorumlanabilir. Pozitif azaltım maliyeti kısmı, karbon fiyatlandırması veya RD&D (Araştırma, Geliştirme & Kanıtlama) gibi ek politikaların uygulanması suretiyle açığa çıkartılması gereken azaltım potansiyeli olarak yorumlanabilir. > Aktör bazlı bir anlatım MAC Eğrisinin kısımlarının yorumlanması ve tedbirlerin uygulanmasının aktörün bir işlevi olarak desteklenmesi ve politika kaldıracının betimlenmesi kullanılır. > Örneğin, bilgi eksikliği gibi işlem maliyetleri nedeniyle maliyet etkin enerji verimliliği azaltım tedbirlerine dokunulmaz. Sanayi enerji verimliliği planı gibi politika kaldıraçları bu engeli ele alır. > Diğer yandan, yüksek azaltım maliyeti tedbirleri karbon fiyatlandırmasıyla ortaya çıkmaz. RD & D finansmanı gibi politikalar bunların maliyetlerini azaltabilir ve bu potansiyeli açığa çıkartabilir. TL/tCO 2 e 100 80 60 40 20 0-20 -40-60 -80-100 -120 Karbon fiyatlandırmasıyla açığa çıkan potansiyel Karbon fiyatlandırmasıyla açığa çıkmayan potansiyel Azaltım (MtCO 2 e) Zaten maliyet etkin nitelik taşıyan potansiyel 123 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

Herkes için sürdürülebilir enerji 124 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong

Contact details Ann Gardiner Direktör Yardımcısı a.gardiner@ecofys.com +44 (0) 7786830874 Lindee Wong Kıdemli Danışman l.wong@ecofys.com +44 (0)7557 983 239 125 ECOFYS 08/03/2017 Ann Gardiner, Lindee Wong