T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİNDE YAŞANAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ARAYIŞLARI ÜRÜN GÜVENLİĞİ VE DENETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ağustos 2016 - İstanbul
PGD faaliyetlerinin etkinleştirilmesine ilişkin çalışmaların dayanağı nedir? 2
64. HÜKÜMET EYLEM PLANI 156 NUMARALI EYLEM Piyasa gözetim ve denetim sistemlerinin işleyişi değerlendirilerek, etkin bir uygulama mekanizması oluşturulması 2015-2017 Ulusal PGD Strateji Belgesi Stratejik Amaç 2: Denetimlerin Etkinliğinin Artırılması 3
Tespit edilen temel sorunlar ve çözüm önerileri nelerdir? 4
ÇALIŞMA GRUBU TESPİTLERİ-TEMEL SORUNLAR Kurumsal Yapılanma ve Organizasyon Çoklu, karmaşık, esnek olmayan yapı Koordinasyon zorlukları Mükerrer denetimler & denetlenmeyen/sahipsiz ürünler İthalat denetimleri ile PGD arasında destekleyici yapı eksikliği Personel Yetki ve Sorumlulukları Özlük haklarının yetersizliği Uzmanlaşmanın ve sürekliliğin sağlanamaması Denetmenler üzerindeki yerel baskılar Farklı kuruluşlardaki farklı teşkilat yapıları 5
ÇALIŞMA GRUBU TESPİTLERİ-TEMEL SORUNLAR Uygulama Piyasada etkisi hissedilemeyen denetimler İşaret/belge kontrolü ağırlıklı denetim Müeyyide uygulama ve takibindeki yetersizlikler Merdiven altı üretimle mücadeledeki sorunlar Sağlıklı veri kaydı ve raporlama yapılamaması Toplum Bilinci Konunun ticari ve ekonomik öneminin kavranamaması Tüketici ve üreticilerin bilgi sahibi olamadığı karmaşık bir yapı 6
KURULUŞLARIN ÖNERİLERİ Kuruluş sayısının azaltılması Yapılan Öneriler Tüketici ürünlerinin tek kuruluşta toplanması Teşkilat yapısı olmayan kuruluşların tek kuruluş altında toplanması Ürün mevzuatını bir kurum hazırlasa dahi diğer kurumlara uygulama yetkisi verilebilmesi İthalat denetimlerinin PGD kuruluşlarınca yapılması Merkeze bağlı grup başkanlıkları şeklinde organize edilmiş bir idari yapının oluşturulması Güçlü bir koordinasyonun sağlanması 7
ÖZEL SEKTÖR VE STK LARIN TESPİTLERİ Çok başlı denetimden kaynaklanan sorunlar olması, Farklı kuruluşlar tarafından sahada farklı uygulamalar yapılması, Denetim personelinin yeterli uzmanlığa sahip olmaması, Sivil toplum kuruluşlarının yeni modelde daha güçlü temsil edilmesi, İdari para cezalarının caydırıcı olmaması. 8
Diğer Ülkelerde PGD Uygulamaları? 9
Almanya Fransa İngiltere Belçika Hollanda Polonya İspanya İtalya Diğer Avrupa Ülkeleri ABD Kanada Ortadoğu Ülkeleri Genel Özellikler: Yetkili Kuruluşların belirlenmesinde ürünün kullanıldığı yer, kullanan kişi ile kuruluşların temel misyonları esas alınmaktadır. Kamu Kuruluşlarınca yürütülen denetimler (İtalya istisnası) Çalışma grupları vasıtasıyla PGD ye dahil özel sektör Öne Çıkanlar: Genel kabul görmüş bir sistem yok. Her ülkede bizdekine benzer şekilde fiili durum olarak ortaya çıkmış farklı yapılanma var. Daha etkin PGD uygulamaları her ülkede araştırılıyor. 10
1. Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı: Donanım ve Ürün Güvenliği Kanunu, aerosol kaplar, basit basınçlı kaplar, kişisel koruyucu donanımlar, gaz yakan cihazlar, patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmış donanımlar ve koruyucu sistemler, basınçlı ekipmanlar, makineler, alçak gerilim ekipmanları 2. Ekonomik İşler ve Teknoloji Bakanlığı: Gezi tekneleri, oyuncaklar 3. Ulaşım, Yapı ve Şehircilik Gelişim Bakanlığı: Taşınabilir Basınçlı Kaplar, Gemi Teçhizatı 4. Çevre, Doğa Koruma ve Nükleer Güvenlik Bakanlığı: Dış Ortamda Kullanılan Cihazların Ses Emisyonu Yönetmeliği 5. Gıda, Tarım ve Tüketici Koruma Bakanlığı : Genel Ürün Güvenliği Direktifi ALMANYA Görev dağılımı, ürünün kullanım yerini, kullanıcısını, kuruluşların temel misyonlarını gözetmektedir! 16 eyalet, 400 denetim kurumu Koordinasyon bağımsız yapıya sahip üst kademe devlet dairesi statüsündeki BVL İş yerinde kullanılan ürünler tek kurumda 11
FRANSA Görev dağılımı, ürünün kullanım yerini, kullanıcısını, kuruluşların temel misyonlarını gözetmektedir! 1. Ekonomi Bakanlığı: Gıda dışı tüketici ürünleri (oyuncaklar, çocuk bakım ürünleri, tekstil, KKD, kozmetik, elektrikli ve elektronik ekipmanlar, mobilya vb.) ve ölçü aletleri 2. Ulaştırma, Sürdürülebilir Kalkınma Ekoloji Bakanlığı: Gaz yakan cihazlar, basınçlı kaplar, kimyasal maddeler, patlayıcılar, patlayıcı ortamda kullanılan malzemeler, gezi tekneleri 3. Çalışma, İstihdam ve Sağlık Bakanlığı: Makineler, KKD 4. Kayak Teleferiği ve Rehberli Taşıma Sistemi Teknik Servisi : Kablolu taşıma tesisatı 5. İlaç ve Sağlık Ürünleri Ulusal Ajansı: Tıbbi cihazlar, kozmetikler 6. Ulusal Frekanslar Ajansı: Radyo ekipmanları 7. Finans ve Kamu Hesapları Bakanlığı: İthalat aşamasında tüm ürünler Gıda dışı tüketici ürünleri tek kurumda (oyuncak, çocuk ürünleri, tekstil, mobilya vb.) KKD ve kozmetikler kullanım yerine göre farklı kurumlarda 12
1. Ticaret Standartları Ofisleri (Yerel Özerk Yönetimler): Tüketici ürünlerinin büyük çoğunluğu (oyuncaklar dâhil), kişisel koruyucu donanımlar, radyo, telekomünikasyon ve terminal ekipmanları ile yapı malzemeleri 2. Sağlık ve Güvenlik İdaresi : İşyerlerindeki ürünler 3. İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Birimi : Tıbbi Cihazlar (profesyonel amaçlı kullanılan ürünleri içeren) 4. Sürücü ve Araç Standartları Kurumu: Otomotiv Endüstrisi ile ilgili ürünler İNGİLTERE Görev dağılımı, ürünün kullanım yerini, kullanıcısını, kuruluşların temel misyonlarını gözetmektedir! Tüketici ürünleri özerk, 200 civarında otoritenin sorumluluğundadır. Aynı ürünler, kullanım yerine göre farklı kurumların görev alanında olabilmektedir. İşyerlerindeki ürünlerin tümü Sağlık ve Güvenlik İdaresince denetlenmektedir. 13
ABD Görev dağılımı, ürünün kullanım yerini, kullanıcısını, kuruluşların temel misyonlarını gözetmektedir! 1. Tüketici Ürün Güvenliği Komisyonu: Tüketici Ürünleri 2. Gıda ve İlaç Kurumu: Gıda, İlaçlar, Elektronik Radyasyon cihazları, Tütün ve tütün ürünleri, Veterinerlik ürünleri, Tıbbi Cihazlar 3. Mesleki Güvenlik ve Sağlık Kurumu: Endüstriyel Ticari Ürünler 4. Ulusal Otoyol Trafik Güvenlik Kurumu: Motosikletler, araç koltukları, tekerlekler 5. Sivil Havacılık İdaresi: Hava araçları 6. Eyalet Yargısı: Eğlence Parkları 7. Amerika Sınır Güvenliği: Botlar 8. Alkol, Tütün ve Ateşli Silahlar Bürosu: Silahlar 9. Çevre Koruma Ajansı : Pestisitler ve Fungisitler 10. Amerika Nükleer Düzenleme Komisyonu : Radyoaktif maddeler 11. Amerika Kimyasal Güvenlik ve Felaket Araştırma Kurulu : Kimyasal Güvenlik Tüketici Ürünleri Güvenliği Komisyonu- Bağımsız ve federal bir kurum Mevzuat hazırlıkları ve ithalat denetimleri bu kurum tarafından gerçekleştirilmektedir. 14
1. Kanada Sağlık Bakanlığı: Tüketici kullanımına sunulan her türlü ürün (tüketici ürünleri, gıda, tıbbi cihazlar, kozmetikler, pestisitler vb.) 2. Kanada Gıda Denetimi Kurumu: Gıda ürünleri 3. Kanada Çevre Bakanlığı: Çevreyi etkileyen ürünler KANADA Görev dağılımı, ürünün kullanım yerini, kullanıcısını, kuruluşların temel misyonlarını gözetmektedir! Sağlık Bakanlığı, ürünün kullanımına bakılmaksızın, raflarda tüketicinin kullanımına sunulan her türlü üründen sorumludur. Sağlık Bakanlığı, mevzuatta açıkça yer almasa bile, insan sağlığına zararlı olabilecek maddeler içeren ürünlere yönelik yaptırımlar uygulanabilir. İthalat Denetimleri, Kanada Sınır İdaresi Kurumu tarafından yapılıyor. Kuruluşlar arası koordinasyondan sorumlu bir birim yok. 15
Gelinen Aşama 16
Ülke koşulları Diğer ülke örnekleri Başarı kriterleri dikkate alınarak YENİDEN YAPILANMA ÖNERİLERİ Özel sektörün rolü? Reform niteliğinde somut öneriler? 17