ÖZET MART AYI ENFLASYON RAPORU 03.04.2014 HAZIRLAYAN Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Arş. Gör. Hakan BEKTAŞ - İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü ÖZET Mart ayında Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) beklentilerin üzerinde arttı. Mart ayında TÜFE bir önceki aya göre 1.13 arttı. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) Beklenti Anketi ne göre katılımcılar, TÜFE nin Mart ayında 0.65 oranında artış göstermesini beklemekteydi. Anadolu Ajansı (AA) Finans Enflasyon Beklenti Anketi ne göre ise TÜFE nin ortalama 0.86 artış kaydetmesi beklenmekteydi. Aralık 2013 den beri artış eğiliminde olan TÜFE deki yıllık artış Mart ayında 8.39 olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) Mart ayı toplantı kararında, enflasyona ilişkin yukarı yönlü risklerin önemini koruduğu ve baz etkisinin de katkısıyla Haziran ayına kadar enflasyondaki yükselişin devam edebileceği ifade edilmiştir. Bu dönemde Yurt İçi ÜFE (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre 0.74 artarken yıllık bazdaki artış 12.31 olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu artışı, Türk Lirası (TL) nda yaşanan değer kaybının tetiklediği ifade edilmektedir. Tablo 1. Mart ayı için TÜFE ve Yİ-ÜFE değişimleri () Değişim TÜFE Yİ-ÜFE 2013 2014 2013 2014 Aylık 0.66 1.13 0.81 0.74 Yıllık 7.29 8.39 2.30 12.31 http://www.ifesam.org Sayfa 1 / 5
Ana Harcama Grupları Grafik 1. 2013 ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 8,39 7,75 7,89 7,31 7,03 7,29 6,13 6,51 8,30 8,88 8,17 7,88 7,71 7,32 7,40 2014 2013 Ana harcama grupları açısından TÜFE incelendiğinde, Mart ayında alkollü içecekler hariç diğer tüm grupların enflasyonu yukarı yönlü etkilediği görülmektedir. Aylık bazda en yüksek artış 2.49 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşmiştir. Giyim ve ayakkabı grubunda yaşanan yüksek fiyat artışının mevsimsel faktörler ile ilgili olup bir sonraki ayda da bu yükselişin devam edeceği beklenmektedir. Grafik 2. Ana Harcama Gruplarının Aylık Bazda 2014 Mart Ayı TÜFE ye Katkıları GİYİM VE AYAKKABI GIDA VE ALKOLSÜZ İÇECEKLER LOKANTA VE OTELLER ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER EV EŞYASI ULAŞTIRMA SAĞLIK EĞLENCE VE KÜLTÜR HABERLEŞME KONUT EĞİTİM ALKOLLÜ İÇECEKLER http://www.ifesam.org Sayfa 2 / 5
TCMB nın para politikası için takip ettiği H endeksindeki artış bir önceki yılın aynı ayına göre 9.52 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun genel eğilimini yansıtması açısından önem taşıyan bir diğer gösterge olan I endeksindeki yıllık artış ise 9.32 olarak gözlenmiştir. TÜİK tarafından açıklanan H ve I endeksleri incelendiğinde enflasyon hedefinde belirgin bir sapma olduğu görülmektedir. Söz konusu sapma ile ilgili iki temel sebepten bahsedilmektedir. Söz konusu nedenler; yerel seçimlere gidilen süreçte oluşturulan siyasi belirsizlik durumu neticesinde yaşanan iktisadi dalgalanma ve gıda fiyatlarındaki küresel fiyat artışı olarak sayılmaktadır. Gıda fiyatları ile ilgili olarak Mart ayına ilişkin veriler incelendiğinde fiyatı en çok artan ürün 29.01 ile karnabahar olmuştur. Ayrıca fiyatı en fazla artan 10 üründen 8 i tarımdandır. Grafik 3. Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (Yıllık Değişim) 5,80 5,44 5,56 5,57 6,09 6,37 6,96 7,49 7,22 7,08 7,59 8,43 9,32 6,33 6,00 6,12 6,11 6,49 6,79 7,29 7,61 7,28 7,11 7,70 8,63 9,52 H I H: İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç endeks I: Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altın hariç endeks Mart 2014 te endekse dahil edilen 432 maddeden; 49 maddenin ortalama fiyatlarında değişme olmazken, 297 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 86 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gözlenmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 3 / 5
Grafik 4. İstanbul İli için 2013 ve 2014 Yılları TÜFE Seyiri 8,72 8,02 7,92 7,59 7,8 7,48 6,46 7,15 8,77 8,92 8,4 8,43 8,06 7,63 7,48 2013 2014 Grafik 4 incelendiğinde Mart ayında İstanbul için hesaplanan TÜFE, bir önceki yılın aynı ayına göre 8.72 artış kaydetmiştir. Bu durum İstanbul daki yıllık TÜFE artışının, genel TÜFE artışından yüksek olduğunu göstermektedir. Grafik 5. 2013 ve 2014 Yılları Yİ-ÜFE Seyiri 10,72 12,4 12,31 5,23 6,61 6,38 6,23 6,77 5,67 6,97 1,88 1,84 2,3 1,7 2,17 2013 2014 http://www.ifesam.org Sayfa 4 / 5
Grafik 5 te Yİ-ÜFE nin seyri yer almaktadır.bu veriden hareketle sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe 0.10 düşüş, imalat sanayi sektöründe 1.03 artış, elektrik ve gaz sektöründe 1.69 düşüş ve su sektöründe 0.56 artış olarak gerçekleşmiştir. Sektörler (NACE Rev. 2) Madencilik ve Taşocakçılığı Tablo 2. Mart Ayı Yİ-ÜFE için Sektörlerin Değişim Oranları Aylık Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim () Değişim () -0.10 13.73 İmalat 1.03 13.16 Elektrik ve gaz -1.69 1.12 Su temini 0.56 9.00 Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2014 yılı Mart ayında en yüksek aylık artış dayanıklı tüketim mallarında, en yüksek yıllık artış ise sermaye mallarında gerçekleşmiştir. http://www.ifesam.org Sayfa 5 / 5