BEYL KTEN DEVLETE ( )

01 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) tekfur iskan fetret devri pençik devflirme hanedan mutlakiyet dirlik örf saltanat yörük veraset gayrimüslim kap kulu kanunname 9

iskan politikas n n yararlar n, Anadolu'da siyasi birlik kurma mücadelelerini, Osmanl 'n n balkan politikas n, dirlik sisteminin özelliklerini, Osmanl 'n n adalet ve hoflgörüsünü, taht kavgalar n n sebeplerini, Osmanl devlet teflkilat ndaki geliflmeleri kavram fl olaca z. 10

KISA KISA İskân : Osmanlı Devleti nde Balkanlarda fethedilen topraklara Anadolu dan gelen Türkmenlerin yerleştirilmesi uygulamasıdır. İskan sisteminin özellikleri şunlardır : a) İskân için özellikle konar-göçer Yörükler ve tatarlar tercih edilirdi. b) Göçmenler iskân yerlerine yakın yerlerden alınırdı. Göçmen alımı sırasında o yerin ekonomik ve sosyal düzeninin bozulmamasına dikkat edilirdi. c) Yeni yerleşim yerinde herkese ihtiyacı olan malzeme verilir ve belli bir süre vergi alınmazdı. d) Geçerli sebep olmadan hiç kimse iskân edildiği yeri terk edemezdi. e) Bir yere defalarca iskân yapılabilirdi. f) Kolonizatör Türk dervişleri adı verilen zümreler sürekli batıya göç etmişler, boş ve ıssız yerleri zaviyeler kurarak imar etmişler ve oralara yerleşmişlerdir. g) Bataklık, ıssız veya metruk yerlere vakıf tesisleri kurulmuş, göçmenler yerleştirilmiş ve bu bölgelerin şenlendirilmesi ve dolayısıyla bölgenin sosyal ve ekonomik hayatının canlandırılması amaçlanmıştır. h) Aralarında sorun olan ailelerden bir tanesi sürgün edilir ve bu şekilde sorun halledilirdi. İskan uygulaması sonucunda, a) Yörükler yerleşik hayata geçirilmiş ve vergi alımı kolaylaşmıştır. b) Rumeli nin Türkleşmesi sağlanmıştır. c) Rumeli nin elde tutulması ve savunulması kolaylaşmıştır. Bizans nasıl ayakta kaldı? Bizans ın siyasi ömrünün uzamasında ihtiyatlı bir dış politika izlemesinin etkilerini görmek mümkündür. İstanbul kuşatmaları sırasında Bizans; Haçlılardan yardım isteme, Anadolu beyliklerini kışkırtma, Şehzadeleri kışkırtma, Balkanlarda Osmanlı'ya bağlı bölgelerde isyan çıkarma yöntemlerine başvurarak kuşatmanın kaldırılmasına sebep olmaktaydı. Taht Kavgaları Olmazsa Olmaz mıydı? Geleneksel Türk yönetim anlayışında hükümdara yönetme yetkisinin Gök Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı. Bu yetkiye Kut denirdi ve kut, kan yoluyla erkek çocuklara da geçerdi. Bu şekilde hanedanın tüm erkek bireyleri doğal olarak yöneticilik yapma hakkına sahip olurlardı. Ancak kimlerin tahta geçeceği belli olduğu halde, kimin tahta geçeceği belirsizdi. Bu sebeple sık sık taht kavgaları çıkardı. Fetihler Niçin Batı Yönünde Yapıldı? Osmanlı Devleti öncelikle gaza ve cihat doğrultusunda İslamiyet i yayma anlayışıyla hareket etmiştir. İslam ı yayma uygulaması Müslüman olmayan topraklarda geçerli olacağına göre Osmanlı Devleti nin de Batı yönünde ilerlemesi zorunludur. Türk beylik veya devletleriyle yapılan savaşlar gaza anlayışına uygun düşmez. En Tehlikeli Savaş : Ankara Savaşı Ankara Savaşı 1402 tarihinde Timur la yapılmış olup Osmanlı'nın yenilgisiyle sonuçlanmıştır. Bu yenilgiyi başka yenilgilerden ayıran özellik devletin yıkılma tehlikesi geçirmesidir. Bilindiği gibi Ankara Savaşı sonucunda şehzadeler arasında taht kavgaları başlamış ve beylikler tekrar bağımsız olmuşlardı. 2000 Çadırlık Beylikten Cihan Devletine Osmanlı Devleti nin kısa sürede sınırlarını genişleterek bir cihan devletine dönüşmesindeki temel etkenler şunlardır: Fetihlerini devamlı Bizans a yönelik gerçekleştirerek diğer Türk beyliklerinin desteğini kazanması Bizans taki taht kavgaları, iç isyanlar ve tekfurların kötü yönetiminin Türk ilerlemesini kolaylaştırması Osmanlı Beyliği'nin verimli topraklar ve ticaret yolları üzerinde kurulması Askeri ve toprak sisteminin sağlam temeller üzerine kurulması Devlet teşkilatının diğer devletlerden etkilenmesi Osmanlı hükümdarlarının küçük yaşta sancak beyliği yaparak yöneticiliği öğrenmeleri, adaletli ve hoşgörülü olmaları Gaza ve cihad düşüncesi İskân politikası 11

01.1 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. XIII. yüzyıl sonlarında Anadolu beylikleri arasında Türkiye Selçuklu Devleti nin yerini alabilme mücadelesi başlamıştır. Bu durumun, I. beylikler arasında birlik ve beraberliğin güçlenmesi, II. taht kavgalarının yaşanması, III. Anadolu da baskın Türk kültürünün zayıflaması, IV. siyasi parçalanmışlığın derinleşmesi sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız III C) Yalnız IV D) I, II ve III E) II, III ve IV 4. Osmanlı Devleti'nin kurulduğu dönemde Balkanlarda, Sırplar ve Bulgarlar mücadele halindeydi. Bulgar krallığı ve Sırbistan, sınırlarını Bizans Devleti aleyhine genişletmekteydi. Katolik Macarlar, Balkanları ele geçirerek Ortodoks Balkan milletlerini mezhep değiştirmeleri için zorluyordu. Bu durum, Balkanlarla ilgili, I. Siyasi birlik yoktur. II. Katolik - Ortodoks mücadelesi yaşanmaktadır. III. Siyasi durum Osmanlı'ya karşı güç birliği yapılmasına uygun değildir. yargılarından hangilerini doğrular? 2. I. Alaattin Keykubat Döneminde Karacadağ (Ankara) civarına yerleştirilen Kayı boyu daha sonraki dönemde Bizans sınırında yer alan Söğüt ve Domaniç e yerleştirilmiştir. Selçukluların bu uygulamayla, I. Bizans üzerindeki baskıyı artırma, II. sınır güvenliğini sağlama, III. Bizans la ticari ilişkileri geliştirme amaçlarından hangilerini gözettikleri savunulamaz? 5. XIII. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti, siyasi ve askeri gücünü tamamen kaybetmiş, İlhanlı Devleti'ne bağlı hale gelmiştir. Bu durum Anadolu da, I. siyasi istikrarın bozulması, II. Moğol egemenliğine girmek istemeyen beylerin batıya göç etmesi, III. beyliklerin Selçuklularla şeklen olan bağlılıklarına son vermesi sonuçlarından hangilerini doğurmuştur? 3. Osmanlı Devleti nin kurulduğu XIV. yüzyıl başlarında Avrupa devletleri henüz siyasi birliklerini gerçekleştirememişlerdi. Bu durumun Osmanlı Devleti'ne, I. Balkanlarda rahat bir yayılma politikası izleme, II. Balkanlarda güçlü bir devlet olma, III. mutlakiyetçi anlayışı benimseme konularından hangilerinde avantaj sağladığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 6. XIV. yüzyılda Avrupa da derebeylik (feodalite) yönetiminin hüküm sürmesinin aşağıdakilerden hangisini önlediği ileri sürülebilir? A) Avrupa da merkeziyetçi yönetimlerin zayıflamasını B) Osmanlı ya karşı güçlü Haçlı ordularının oluşmasını C) Osmanlı'nın Balkanlara egemen olmasını D) Avrupa da siyasi birliğin zorlaşmasını E) Osmanlı Devleti nin Avrupalı devletlerle diplomatik ilişki kurmasını 12

7. Osmanlıların Bizans hududunda kurulmasının, I. Moğol etkisinden uzak kalma, II. III. gaza hareketlerinde bulunma, kut anlayışını devam ettirme unsurlarından hangilerinde avantaj sağladığı savunulamaz? 10. Selçukluların Moğol baskısından kaçan Türkmenleri Bizans hududuna yerleştirmelerinin, I. bölgenin Türkleşmesi ve İslamlaşması, II. Türklerin egemenlik alanının genişlemesi, III. cizye ve haraç gelirlerinin artması sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir? 8. Osmanlı Devleti nin kurulduğu dönemde çevresindeki devletlerden bazıları şunlardır: I. Güney Marmara ve Balkanlarda Bizans Devleti II. Anadolu da Türk beylikleri III. Mısır ve Suriye de Memluk Devleti Osmanlı Devleti gaza ve cihat anlayışı gereği bunlardan hangileri üzerine sefere çıkmıştır? 11. Osmanlıların sembol olarak kayı boyuna ait ok ve yaydan oluşan damgayı kullandıkları görülmüştür. Bu durum Osmanlılarla ilgili, I. değişik kültürlerden etkilendikleri, II. kültürlerine bağlı kaldıkları, III. değişime kapalı oldukları yargılarından hangilerini doğrular? 9. Osmanlılar ilk dönemlerinde Söğüt ü kışlak, Domaniç i ise yaylak olarak kullanıyorlardı. Bu durum Osmanlı Beyliği'yle ilgili, I. yarı göçebe bir yaşam sürdükleri, II. ticarette geliştikleri, III. bayındırlık faaliyetlerine önem verdikleri yargılarından hangilerini kesin doğrular? 12. Osmanlı Beyliği Anadolu Türk Beylikleri'nin arasındaki mücadeleye karışmayarak yönünü Bizans a çevirmiştir. Bu durum, I. gaza ve cihat politikasını benimseme, II. diğer Türk beyliklerinin güvenini kazanma, III. Doğu dan gelen Türkmenlere yeni yerler bulma sonuçlarından hangilerini doğurmamıştır? D - C - C l E - E - B l C - A - A l E - B - A 13

01.2 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Bursa tekfurunun öncülüğünde birleşen Rum tekfurları, Bizans tan aldıkları yardımla Osman Bey i yöreden atmak için harekete geçti. Koyunhisar da yapılan ilk Osmanlı-Bizans Savaşını Osmanlı Devleti kazandı. Kazanılan zaferle Türklere İzmit yolu açılmış, Bursa nın üç taraftan yolu kesilmiştir. Bu durum, I. Sınırların genişlemesine ortam hazırlanmıştır. II. Osmanlı nın bölgedeki siyasi konumu güçlenmiştir. III. Beyliklerin Osmanlı'yla ilişkileri olumsuz etkilenmiştir. yargılarından hangilerini doğrular? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 4. Osman Gazi Eskişehir de Pazar kurdururdu. Bizanslılar Bilecik ten bu pazara mal satmaya gelirlerdi. Germiyanoğullarından birisi bardak almış ancak ücretini ödememişti. Bizanslı tüccar bu durumu Osman Gazi ye şikâyet etmiş, Osman Gazi de o kişiyi cezalandırmış ve ücreti ödetmişti. Bu durum, I. yönetimde adalete önem verildiği, II. adaletin sağlanmasında din ve ırk ayrımı gözetilmediği, III. pazarlarda sadece Türk tüccarların bulunmadığı yargılarından hangilerini doğrular? 2. Osman Bey in ilk dönemlerinde Bilecik tekfuruyla dostluk ilişkileri kurulmuştu. Osmanlılar yaylaya gittiklerinde emanetlerini Bilecik Kalesi ne bırakırlardı. Yayladan dönüşlerinde peynirler, yağlar, kaymaklar, iyi halılar ve kilimler gibi hediyeler getirirlerdi. Bu durum, ilk dönem Osmanlı Beyliği yle ilgili, I. tam yerleşik hayat sürmediği, II. ekonomik faaliyetlerinin genelde hayvancılığa dayalı olduğu, III. Bizans a vergi verdikleri yargılarından hangilerini doğrular? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 5. Bizans ın, I. elinde kalan toprakları idare etmekte zorlanması, II. şehirlere idareci olarak atadığı tekfurların halka aşırı baskı uygulaması, III. egemenliği altında bulunan Rum, Ermeni ve Yahudilerin yönetimden memnun kalmaması durumlarından hangileri Osmanlı Devleti nin Bizans topraklarına egemen olmasını kolaylaştırmıştır? Bizans topraklar nda yaflanan olumsuzluklar Türklerin bu bölgelerde ilerlemesini kolaylaflt racakt r. 3. Osman Bey Fetheden, fethettiği yerin sahibidir anlayışına dayanarak ele geçirilen yerleri kardeşi, oğulları ve silah arkadaşlarına dirlik olarak vermiştir. Osman Bey in bu tutumu, I. Türk töresine yeni uygulamalar getirdiği, II. kültürüne bağlı olduğu, III. fetihlerde katkısı bulunanları mükafatlandırdığı yargılarından hangilerini doğrulamaz? 6. Osman Bey Ahi liderlerinden Şeyh Edebalı nın kızı Bala Hatun la evlenmiş; Bu şekilde Türkmenler üzerinde büyük nüfuza sahip olan Ahilerin desteğini almıştır. Bu durum Osman Bey e, I. mutlak otoritesini pekiştirme, II. dini ve siyasi yetkileri tek elde toplama, III. askeri gücünü artırma konularından hangilerinde avantaj sağlamamıştır? 14

7. Osman Bey 1298 de Yarhisar ve Bilecik i fethettikten sonra beyliğin merkezini Bilecik e taşıdı. Osmanlı Devleti daha sonra buradaki demir madenini işleyerek ordunun silah ihtiyacını karşılamıştır. Bu durum, I. yönetim merkezinin değiştiği, II. fetihlerin yapılmasında ekonomik etkenlerin de gözetildiği, III. her fethin başkent değişikliğini zorunlu kıldığı yargılarından hangilerini doğrular? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 10. Orhan Bey İznik ve İzmit şehirlerini fethettikten sonra yayınladığı fermanla isteyenlerin şehirden ayrılabileceklerini, isteyenlerin de cizye vergisi ödemek şartıyla kendi inanç ve törelerini aynen koruyup yaşamlarını sürdürebileceklerini bildirmiştir. Bu durum, aşağıdaki yargılardan hangisini doğrulamaz? A) Azınlıkların yönetime katılmalarına ortam hazırlanmıştır. B) Bireysel haklar güvence altına alınmıştır. C) Osmanlı'nın hâkimiyeti altındaki nüfus artmıştır. D) Azınlıklar belirli şartlarla himaye edilmiştir. E) Ülke sınırları genişlemiştir. 8. Bursa kuşatması 10 yıl sürmüş dışarıdan yardım alma umudu kalmayan Bursa tekfuru şehri Osmanlı ya testim etmek zorunda kalmıştır. Bu durum, I. Bursa nın fethi uzun bir süreç almıştır. II. Bursa tekfuru Osmanlı ya karşı direnişinde yalnız kalmıştır. III. Osmanlı egemenliğindeki gayrimüslim nüfus azalmıştır. yargılarından hangilerini doğrular? 11. Osmanlılar Karesi Beyliği ni topraklarına kattıktan sonra bu beyliğin donanmasından ve denizcilik alanındaki deneyimlerinden yararlandılar. Bu durum Osmanlılarla ilgili, I. denizcilik alanında Karesioğullarından geride oldukları, II. Osmanlı ordusunda kara ordusu haricinde yeni bir birim oluşturulduğu, III. Karesi nin Osmanlı'ya katılmasının Osmanlı askeri stratejisini etkilediği yargılarından hangilerini doğrular? 9. Bursa nın fethinden sonra Orhan Bey in İznik şehrini kuşatması üzerine Bizans imparatoru ordusuyla birlikte harekete geçmiş, Maltepe de yapılan savaşı Osmanlılar kazanmıştır. Bu bilgilere göre, Maltepe Savaşı nın yapılmasında, I. Osmanlıların Bizans ın Anadolu daki siyasi varlığını tehdit etmesi, II. Osmanlı sınırlarının İstanbul yönünde genişlemesi, III. Osmanlı'nın Müslüman bir devlet olması durumlarından hangilerinin doğrudan etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 12. Osmanlı Devleti kuruluş aşamasından itibaren Anadolu Türk Beylikleriyle çatışmamaya özen gösterdi. Yönünü Batıya çevirerek Balkanlar da fetihlere yöneldi. Karesi Beyliği'ne son verilerek donanmasının Osmanlı'ya katılmasıyla Rumeli ye geçiş ve fetihler kolaylaşmıştır. Karesi Beyliği nin siyasi varlığına son verilmesinde, I. Osmanlı nın Batı yönünde ilerlemesinin önünde engel konumunda olması, II. Türk beyliklerine karşı barışçı politika izlenmesi, III. egemenlik alanının genişletilmek istenmesi durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? B - C - A l E - E - B l C - D - C l A - E - D 15

01.3 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Osmanlı Devleti Edirne yi fethettikten sonra Osmanlı üzerine Haçlı Seferleri düzenlenmeye başlamıştır. Bu durum Osmanlı Devleti nde, I. ordu teşkilatını geliştirme, II. iskan faaliyetlerini artırma, III. imar faaliyetlerine önem verme unsurlarından hangilerinin önemsenmesini zorunlu kılmıştır? 2. Edirne ve Filibe nin Osmanlı nın eline geçmesiyle Papa V. Urban ın teşvikleri sonucu Avrupa da bir Haçlı ordusu oluşturuldu. Macar Kralı Layoş un öncülüğünde Edirne ye kadar yaklaşan Haçlıları Hacı İlbeyi gece baskını ile bozguna uğrattı. Sırpsındığı Savaşı olarak adlandırılan bu savaşın aşağıdaki sonuçlardan hangisini doğurduğu söylenemez? A) Edirne ve Trakya nın daha emniyetli hale gelmesi B) Balkanlarda ilerlemenin kolaylaşması C) Macarların Balkanlarda nüfuz kaybetmesi D) Balkanların kesin Türk yurdu olması E) Osmanlı Devleti nin siyasi nüfuzunun artması 3. Osmanlı Devleti nin Rumeli de fethettiği topraklarda imar ve iskân faaliyetlerine başlaması, I. sadece askeri önlemlerle Rumeli de tutunabileceği anlayışını yetersiz görme, II. fethedilen topraklara Türk ve İslam kimliğini kazandırma, III. adalet ve hoşgörüyü yönetimde temel ilke sayma anlayışlarından hangileriyle açıklanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 4. I. Kosova Savaşı öncesi Anadolu beyliklerinden İsfendiyaroğulları, Germiyanoğulları, Hamitoğulları, Menteşeoğulları ve Saruhanoğulları beyliklerinin beylerine; Haçlıların saldırıya geçtiklerini bildirmek ve gazaya çağırmak üzere mektuplar yazıldı. Çevredeki beylikler elbirliği ederek gaza yolunda Osmanlı'ya yardımda bulunmak üzere askerlerini gönderdiler. Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisini doğrular? A) Osmanlı üzerine gelen Haçlıların yeterince güçlü olmadığı B) Osmanlı Devleti nin Türk İslam dünyasında nüfuz kurmakta zorlandığı C) Balkanlardaki gaza hareketlerinde Osmanlı Devleti nin yalnız bırakılmadığı D) Kosova Savaşı nda Anadolu dışından da yardım alındığı E) Osmanlı Devleti nin Anadolu Türk siyasi birliğini sağladığı Paragrafta yard m isteme ve istenen yard m n gelmesine vurgu yap lmaktad r. Cevab ararken sadece bu çerçevede düflününüz. 5. I. Murat Döneminde, Orhan Bey Döneminde kurulan divan örgütüne yeni birimler eklenmiş, Orhan Bey Dönemindeki düzenli ordunun haricinde Yeniçeri Ocağı ve Tımarlı Sipahi teşkilatı kurulmuştur. Bu durum I. Murat la ilgili, I. Eski kurumları kökten değiştirmiştir. II. Orhan Bey in başlattığı teşkilatlanma faaliyetlerini daha ileriye götürmüştür. III. Devlet kurumlarını dönemin şartlarına göre geliştirmiştir. yargılarından hangilerini doğrular? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 16

6. I. Murat Osmanlı Devleti ni Çandarlı Halil Hayrettin Paşa ve Ali Paşa gibi değerli komutanların çabaları ve etkileri ile adli, ekonomik ve askeri alanlarda çok iyi teşkilatlanmış bir devlet haline getirmiştir. I. Murat Dönemindeki, I. Kazaskerlik teşkilatının kurulması II. Defterdarlık teşkilatının kurulması III. Yeniçeri Ocağı ve Tımarlı Sipahi teşkilatlarının kurulması gelişmeleri adli, ekonomik ve askeri alanlarla ilişki bakımından aşağıdakilerden hangisinde en doğru olarak sıralanmıştır? Adli Ekonomik Askeri A) I II III B) II III I C) III I II D) II I III E) III II I 8. I. Murat ın Kosova Savaşı sonrasında şehit edilmesi sonrasında başa geçen oğlu Yıldırım Bayezit, zaman kaybetmeden Eflak voyvodası üzerine harekete geçti ve onun ordusunu bozguna uğratarak Eflak ı Osmanlı ya bağladı. Yeni hükümdar Bayezit in bu tutumunun, I. Balkanlarda nüfuz kaybını önleme, II. içte ve dışta güven ve güç kazanma III. ordunun gücünü sınama amaçlarından hangilerine yönelik bir girişim olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 9. Timur un Batı Seferi Türk tarihini olumsuz yönde etkilemiştir. Altın Orda Devleti nin üzerine düzenlediği sefer bu devletin hanlıklar şeklinde parçalanmasına sebep olurken, Rus Knezliği nin güçlenmesini de beraberinde getirmiştir. Bu durumun Türk dünyasında, 7. Niğbolu Savaşı sebebiyle İstanbul kuşatmasını kaldıran I. Bayezit, Niğbolu Savaşı nı kazandıktan sonra İstanbul u tekrar kuşatmıştır. Bizans a denizden gelebilecek yardımı engellemek amacıyla Anadolu Hisarı nı yaptıran hükümdar Bizans ı karadan kuşatmıştır. Ancak kullanılan topların surları yıkmada yetersiz kalması ve gerek Anadolu da ve gerekse Rumeli de Bizans ın da etkisiyle isyanların çıkması üzerine kuşatma kaldırılmıştır. Bu durum aşağıdakilerden yargılardan hangisini doğrulamaz? A) Bizans ın denizden yardım alması engellenmek istenmiştir. B) Sadece karadan kuşatma yapılması kuşatmanın yetersiz kalmasında etkili olmuştur. C) Teknolojik yetersizlik kuşatmanın başarısızlıkla sonuçlanmasındaki etkenlerden biridir. D) Bizans siyasi gücünü artırmıştır. E) Bizans cephe sayısını artırarak üzerindeki baskıyı hafifletmek istemiştir. I. yeni siyasi sorunların ortaya çıkması, II. siyasi birlikteliğin güçlenmesi, III. Türk kimliği haricinde farklı kimliklerin de siyasal alanda kendini hissettirmesi sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 10. Ankara Savaşı öncesinde Bağdat ta hüküm süren Celayiroğulları hükümdarı Ahmet Celayir ve Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf Timur un önünden kaçarak Osmanlı Devleti'ne sığınmışlardır. Bu olaylara bakarak, I. Bu dönemde Osmanlı güçlü bir devlettir. II. Osmanlı toprakları güvenli bir yer olarak görülmüştür. III. Türk İslam devletleri sürekli olarak birbirleriyle çatışma halindedir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A - D - C l C - E l A - D l B - E - B 17

01.4 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Osmanlı Devleti nin Anadolu daki topraklarını genişletip Akkoyunlu Devleti ile komşu olmasından sonra iki devlet arasında Doğu Anadolu da hakimiyet kurmak için mücadeleler başlamıştır. Bu duruma bakılarak Osmanlı-Akkoyunlu mücadelesinin, I. egemenlik alanı, II. egemenlik şekli, III. yönetimde egemen olan soy unsurlarından hangilerinin etkisiyle başladığı söylenebilir? 2. Ankara Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti hükümdarsız kalmış; Yıldırım Bayezit in çocukları arasında 11 yıl süren ve Fetret Devri adı verilen taht kavgaları başlamıştır. Bu durumun, I. Anadolu da sosyal ve ekonomik düzenin bozulması, II. merkezi otoritenin sarsılması, III. veraset sisteminde değişikliğe gidilmesi sonuçlarından hangilerini doğurduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 4. Çelebi Mehmet devrinde gerçekleşen olaylardan bazıları şunlardır: I. Eflak ve Bosna da egemenlik kurulmuştur. II. Şeyh Bedrettin tarafından çıkarılan isyan bastırılmıştır. III. Ankara Savaşı sonrasında bağımsız olan bazı beyliklerin siyasi varlıklarına tekrar son verilmiştir. Bu gelişmeler dini ve siyasi etkinlik kazanılması açısından değerlendirildiğinde aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğrudur? Dini Siyasi A) I II ve III B) II I ve III C) III I ve II D) I ve II III E) II ve III I 5. Çelebi Mehmet Fetret Devri nin ardından Türk beylikleriyle mücadeleye başlamış, bazılarının siyasi varlığına son vermiş, Doğu da ise Akkoyunlu ve Karakoyunlu devletleriyle tekrar komşu olmuştur. Bu durum Çelebi Mehmet le ilgili, I. Anadolu Siyasi birliğini sağlama mücadelesini yeniden başlatmıştır. II. Devletin sınırlarını tekrar genişletmiştir. III. Denizcilik faaliyetlerini önemsememiştir. yargılarından hangilerini doğrular? 3. Çelebi Mehmet e karşı ayaklanan Mustafa Çelebi, isyanından sonuç alamayınca Bizans a sığınmıştır. Mustafa Çelebi nin Bizans a sığınması yaşanan sorunla ilgili, I. toprakların dışına taştığı, II. Avrupalı devletlerin sorunu haline geldiği, III. kökten çözüldüğü yargılarından hangilerini doğrular? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 6. Ankara Savaşı sonucunda, I. Balkan fetihleri duraklamış, II. Anadolu toprakları Yıldırım Bayezit in çocukları arasında paylaşılmış, III. Türk beylikleri yeniden bağımsız olmuştur. Bunlardan hangilerinin siyasal birlikte çözülme yaşanması tehlikesini doğurduğu söylenebilir? D) I ve II E) II ve III 18

7. Çelebi Mehmet Döneminde Venediklilerle yapılan ilk deniz savaşı kaybedilmiştir. Bu durum, I. denizlerde Venedik in Osmanlı dan daha güçlü olduğu, II. Osmanlı donanmasının yetersiz olduğu, III. Venedik le sadece deniz savaşlarının yapıldığı yargılarından hangilerini doğrular? 10. Edirne Segedin Antlaşması'na göre Macarlarla 10 yıl savaş yapılmayacaktı. Antlaşma sonrasında II. Murat tahttan çekilerek küçük yaştaki oğlu II. Mehmet i tahta geçirmişti. Küçük yaşta bir çocuğun tahta geçmesini fırsat bilen Haçlılar Macaristan öncülüğünde hemen saldırıya geçmişlerdir. Bu gelişmelerin, I. Edirne Segedin Antlaşması bozulmuştur. II. Osmanlı tahtına geçmede, yaş belirleyici bir faktör değildir. III. Osmanlı tahtında yeni bir hanedan dönemi başlamıştır. yargılarından hangilerini doğruladığı ileri sürülemez? 8. II. Murat Döneminde Bizans, elinde tuttuğu Mustafa Çelebi yi isyan ettirmiş; ancak bu isyan bastırılmıştır. İstanbul kuşatması sırasında Bizans ın kışkırtmasıyla Şehzade Mustafa isyan etmiş, bu isyan da kısa sürede bastırılmıştır. Bizans ın şehzadeleri Osmanlı Devleti ne karşı isyan ettirmesi, I. dış tehditleri azaltma, II. Osmanlı yönetimine tecrübeli şehzadelerin geçmesini sağlama, III. kendi istediği şehzadeyi tahta geçirerek Osmanlıya karşı Bizans ın siyasi varlığını güvence altına alma amaçlarından hangileriyle açıklanamaz? D) I ve II E) II ve III 11. II. Murat Döneminde yeniçeri sayısı artırılmış, yeni silah ve toplarla orduya modern bir nitelik kazandırılmaya çalışılmıştır. II. Murat ın bu tutumu, I. devletin siyasi varlığını güvence altında tutma, II. yeni fetihlere ortam hazırlama, III. yeniçeri sınıfını yönetimde etkin hale getirme amaçlarından hangilerine yöneliktir? D) I ve II E) II ve III 9. II. Murat Balkanlarda Osmanlılar için tehdit oluşturan Venediklilerle savaşarak bazı bölgeleri ele geçirdi. Orta ve Güney Arnavutluk'ta Osmanlı yönetimi kuruldu. Bu durum, I. Balkanların kesin Türk yurdu haline geldiği, II. Osmanlı'nın Balkanlarda kalıcı olmaya çalıştığı, III. Venedik in önemli bir güç sayıldığı yargılarından hangilerini doğrular? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 12. II. Murat Döneminde Macarlarla imzalanan Edirne- Segedin Antlaşması nın, I. Sırp Krallığı yeniden kurulacak ve Osmanlı Devleti ne vergi verecek. II. Eflak bölgesi Osmanlı Devleti ne vergi vermek koşuluyla Macaristan himayesine bırakılacak. III. Antlaşma 10 yıl geçerli olacak. hükümlerinden hangilerinin Osmanlı Devleti nin çıkarlarıyla tam olarak örtüştüğü söylenemez? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III A - C - A l B - D - E l D - B - E l C - D - C 19

01.5 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. I. Eski Türk gelenekleri II. III. İslam dininin devlet anlayışı Hakim olunan toplumların devlet anlayışı Bunlardan hangileri Osmanlı devlet anlayışı ve yönetim sisteminin temelini oluşturmuştur? 4. Osmanlı Devleti'nde veraset sisteminde geçerli olan anlayışlardan bazıları şunlardır: I. Ülke toprakları hanedanın ortak malıdır. II. Ülke toprakları padişah ve erkek çocuklarının ortak malıdır. III. Ülke yönetimi hanedanın en yaşlı üyesine aittir. Bunlardan hangilerinde ölen padişahın yerine tahta kimin geçeceği konusunda belirsizlik vardır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 2. Osmanlı Devleti'nde daha önceki Türk devletlerinde bulunan Ülke, topraklarının hanedan üyeleri arasında paylaştırılması uygulamasının geçerli olmadığı görülmüştür. Bu durum, Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden hangisine önem verildiğinin bir kanıtıdır? A) Adaletli yönetime B) Merkeziyetçi anlayışa C) Sosyal devlet anlayışına D) Hanedan üyelerinin yönetimdeki etkinliklerinin artırılmasına E) Diplomatik ilişkilere 5. Osmanlı Devleti'nde, divana ait özelliklerden bazıları şunlardır: Büyük davalara burada bakılırdı. Alınan kararlarda son söz padişaha aitti. Siyasi, mali, idari ve adli işler burada görüşülüp karara bağlanırdı. Bu durum, divanla ilgili, I. Danışma organıdır. II. En üst yargı organıdır. III. Yürütme organıdır. yargılarından hangilerini doğrular? 3. Osmanlı Devleti'nde, I. Hükümdarlık alametleri arasında davul da bulunmaktadır. II. Halk arasında bazı müzik aletleri yaygın olarak kullanılmaktadır. III. Bazı hükümdarların musikiye düşkün oldukları görülmüştür. Bunlardan hangileri müzik bir sanat dalı olmasının yanında hakimiyetin de sembolüdür. yargısını doğrular? 6. Dirlik sisteminde toprağın mülkiyeti devlete, tasarrufu köylüye, vergileri ise dirlik sahibine aittir. Bu durum, I. Köylü toprak üzerinde kiracı konumundadır. II. Köylü dirlik sahibine asker yetiştirmek zorundadır. III. Dirlik sahibi köylü üzerinde her türlü hakka sahiptir. yargılarından hangilerini doğrular? 20

7. Dirlik sisteminde çiftçinin görevleriyle ilgili doğru veya yanlış bilgilerden bazıları şunlardır: I. Toprağı ekip biçmek II. Sebepsiz yere toprağı terk etmemek III. Hasat zamanında vergisini ödemek IV. Devlete asker yetiştirmek Bunlardan hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve II D) II ve III E) III ve IV 10. Osmanlı Devleti'nin kendinden önceki Türk devlet teşkilatlanmasını örnek aldığı görülmüştür. Bu durum, I. kültürüne bağlı olduğu, II. komşu devletlerin kültüründen etkilendiği, III. Avrupa daki gelişmeleri yakından takip ettiği yargılarından hangilerini doğrular? Paragrafta d fl kültürlerin etkisinden bahsedilip bahsedilmedi ini kontrol ediniz. 8. Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde ilk düzenli ordu Orhan Bey Döneminde kurulmuş, fakat I. Murat Döneminde daha sistemli hale getirilmiştir. Bu durumun ortaya çıkmasında, I. artan güvenlik ihtiyacı, II. yeni fetihlerde karşılaşılan zorluklar, III. tımar sisteminin bozulması olgularından hangileri etkili olmuştur? 11. Osmanlı Devleti'nde eşitlik olduğu halde halkın yöneten ve yönetilen olmak üzere ikiye ayrıldığı görülmüştür. Osmanlı Devleti'nde yöneten ve yönetilenlere ait hangi özellik toplumda eşitlik olduğuna bir kanıttır? A) Köylülerin tarım ve hayvancılıkla uğraşması B) Şehirlilerin ziraat ve ticaretle uğraşması C) Kanun önünde aynı haklara sahip olmaları D) Sipahinin hasat zamanında vergileri tahsil etmesi E) Toprağının terk eden köylünün belirli bir süre içinde geri getirilmesi 9. Dirlik siteminde köylüye işleyebileceği kadar toprak verilir, işlediği müddetçe çocukları da aynı toprak üzerinde tasarruf hakkına sahip olurdu. Bu durum, I. Üretimin sürekliliği garanti altına alınmıştır. II. Köylünün toprağı ekmesi zorunlu hale getirilmiştir. III. Köylü işlediği toprağı çocuklarına mülk olarak bırakabilmiştir. yargılarından hangilerini doğrular? 12. Osmanlı Devleti'nde topraklar; mülkiyeti devlete ait, şahsa ait ve halka genel hizmet veren kurumlara ait olmak üzere bölümlere ayrılmıştır. Bu durum, I. Sistemli bir toprak teşkilatı mevcuttur. II. Özel mülkiyetin izlerine rastlanmaktadır. III. Sosyal devlet anlayışı bulunmaktadır. yargılarından hangilerini doğrular? E - B - A l C - E - A l B - D - D l A - C - E 21

01.6 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Osmanlılar Ankara yenilgisi sonunda Anadolu'daki çoğu topraklarını kaybetmiş, buna karşılık Balkanlardaki topraklarını büyük ölçüde koruyabilmiştir. Osmanlıların Balkanlardaki konumunun bozulmamasında iskan siyaseti, yönetim anlayışı ve Hıristiyan devletler arasındaki anlaşmazlıkların rolü olduğu söylenebilir. Buna göre, Avrupa devletlerinin Ankara yenilgisinden yararlanamamaları, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanamaz? A) Balkan milletlerinin bu sırada birbirleriyle uğraşmaları B) Osmanlıların Balkanlara Türkmenleri yerleştirmiş olması C) Osmanlıların Balkanlarda adil bir yönetim kurması D) Hıristiyan devletlerin yeni bir Haçlı ordusu oluşturamamaları E) Hıristiyan devletlerin Timur'dan çekinmeleri 2. Osmanlı ilerleyişi sırasında Balkanlarda var olan feodal toprak rejimi köylüler üzerinde çok ağır bir sömürü niteliğindeydi. Üstelik bu feodal devletler Osmanlı ilerleyişine karşı bu toprakları savunabilecek güçte değillerdi. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Osmanlı Devleti feodal yapıya sahiptir. B) Balkanlar'daki mevcut yapı Osmanlı'nın ilerlemesine engel teşkil etmemiştir. C) Feodal yapı siyasi alanda bir güç dengesiydi. D) Balkan devletlerinde merkezi krallıklar güçlüydü. E) Balkan devletleri hoşgörüyle yönetiliyorlardı. 3. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Döneminde, Eyaletlerin ve şehirlerin sayısında artış yaşanmıştır. Vezirlerin sayısı artırılmıştır. Bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisine bağlı olarak gerçekleştiği söylenebilir? A) Göçebe yaşamın sona erdirilmesi B) Asker sayısının artması C) Ülke topraklarının hızla genişlemesi D) Ticari faaliyetlere önem verilmesi E) Anadolu da İslam inancının yayılması 4. Osmanlı Devleti'nin Anadolu ve Balkanlarda hızla genişleyip büyümesi bazı nedenlere bağlanabilir. Bunlardan hangisinin diğerlerinden daha önemli ve belirleyici olduğu ileri sürülebilir? A) Balkanlarda siyasi birliğin olmayışı B) Anadolu'da beyliklerin birbiriyle mücadelesi C) Bizans yönetiminin halka baskı yapması D) Osmanlı devlet adamlarının ileri görüşlü politikaları E) Anadolu'da güçlü beyliklerin var olması 5. Aşağıdakilerden hangisi Ankara yenilgisinden sonra başlayan ve Osmanlı tarihinde "Fetret Dönemi" olarak bilinen 1402-1413 yıllarının özelliklerinden biridir? A) Anadolu beyliklerinden çoğunun yeniden kurulması B) Bizans'ın yeniden Anadolu topraklarını işgal etmesi C) Osmanlılara karşı Haçlı seferlerinin tekrar başlaması D) Osmanlı Devleti'nin gerileme dönemine girmesi E) Osmanlı başkentinin Bursa'dan Edirne'ye nakledilmesi 6. Osmanlıların kuruluş devrinde ortaya çıkan dini temele dayalı Şeyh Bedreddin isyanı ile taht kavgasından kaynaklanan Şehzade Mustafa ayaklanması Çelebi Mehmet'i bir süre meşgul etmiş, bu yüzden Türk birliğinin yeniden kurulması gecikmiştir. Şehzade Mustafa isyanı ile Şeyh Bedreddin isyanının ortak olmayan özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Çelebi Mehmet'e karşı çıkması B) Toplumsal huzuru tehdit etmeleri C) Çıkış sebepleri D) Türk birliğinin kurulmasını geciktirmeleri E) Güçlükle bastırılmış olmaları 22

7. Aşağıda verilen Osmanlı padişahları ile dönemlerinde meydana gelen olaylardan hangisi doğru değildir? A) Orhan Bey Vezirlik makamının kurulması B) Yıldırım Bayezid İlk medresenin İznik'te açılması C) II. Murat Balkanlarda ilk antlaşmanın yapılması D) Osman Bey Bizans ile ilk savaşın yapılması E) Çelebi Mehmet İlk deniz savaşının yapılması 10. Aşağıdakilerden hangisinin oluşmasında Osmanlı Devleti'nin büyümesinin doğrudan bir etkisi olmamıştır? A) İslam'ın Avrupa'da ilk defa yayılmaya başlaması B) İstanbul'un başkent yapılması C) Divan örgütünün kurulması D) Halifeliğin Osmanlı'ya geçmesi E) Anadolu Beylerbeyliği'nin kurulması 8. Sırpsındığı Savaşı sonucunda Trakya'nın fethi tamamlanıp, Bulgar kralına Osmanlı egemenliği kabul ettirilmiştir. Bu bilgilere göre, I. Osmanlı Devleti'nin Balkan etkinliği artmıştır. II. Osmanlı Devleti siyasi otoritesini güçlendirmiştir. III. Osmanlı askeri başarısı sürekli hale gelememiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 11. Osmanlı Devleti, Selçukluların da kullandığı tımar sistemine büyük önem vermiştir. Bu durumun Osmanlı Devleti'nde, I. sürekli bir ordunun hazır tutulması, II. tarımsal üretimde süreklilik sağlanması, III. maaşlı asker sayısının artması sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir? D) I ve II E) II ve III Öncülleri Osmanl aç s ndan olumlu ya da olumsuz olarak iflaretlemeniz cevab bulman z kolaylaflt racakt r. 12. Osmanlı Devleti'nin Batı'ya doğru gelişmesinde, Balkan topraklarında, 9. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Döneminde Venedik'le yapılan ilk deniz savaşında Osmanlı donanması başarılı olamamıştır. Bu durumun ortaya çıkmasında, I. Osmanlı Devleti'nin denize kıyısı olan beylikleri ele geçirmesi, II. Venediklilerin güçlü bir donanmaya sahip olması, III. Osmanlı gemiciliğinin yeterince gelişmemesi olgularından hangilerinin etkili olduğu savunulamaz? D) I ve II E) II ve III siyasi birliğin olmaması, küçük devletçiklerin bulunması, mezhep farklılıklarının çatışma ortamı oluşturması gibi etkenler kolaylaştırıcı rol oynamıştır. Bu bilgilere göre, I. Osmanlı Devleti doğuya doğru olan gelişmesini ihmal etmiştir. II. Osmanlı Devleti Balkanlarda genişlemek için uygun bir ortam bulmuştur. III. Osmanlı Devleti Hristiyanların çatışmalarından yararlanamamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) II ve III E - B - C l A - A - C l B - D - E l A - D - B 23

01.7 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Bursa'nın fethi ile birlikte Anadolu'da ipek üretiminin merkezi Osmanlı Devleti'nin eline geçmiştir. Bu durumun, I. Osmanlı gelir kaynaklarının artması, II. Bizans'ın Anadolu'daki egemenlik alanının daralması, III. Osmanlı ekonomisinin güçlenmesi 4. Aşağıdaki Osmanlı padişahlarından hangisi zamanında Anadolu Türk birliğinin sağlanması yönünde herhangi bir çalışma yapılmamıştır? A) Osman Bey B) I. Murat C) Yıldırım Bayezid D) II. Murat E) Çelebi Mehmet sonuçlarından hangilerini doğurduğu savunulabilir? 5. Karesioğullarının Osmanlı Devleti'ne katılması sonucunda Hacı İlbeyi, Ece Halil ve Evrenos Bey gibi önemli komutanlar Osmanlı hizmetine alınmıştır. Buna göre, 2. Osmanlı Devleti Balkanlarda fethettiği toprakların Türkleşmesine büyük önem vermiştir. Bu durumun görülmesinde, I. fethedilen topraklarda Hıristiyan unsurların bulunması, II. yeni bölgelerde kalıcı olunmak istenmesi, III. Balkan Hıristiyanlarının kendi yöneticilerinin baskılarından bıkmaları gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? I. Osmanlı Devleti askeri gücünü artırmıştır. II. Askeri yönetim kadrolarında deneyimli komutanlar artmıştır. III. Askeri başarılar Osmanlı ekonomisinin farklı alanlarda da gelişmesine ortam hazırlamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 6. Orhan Bey Döneminde Osmanlı topraklarının gelişmesiyle devletin teşkilatlanma ihtiyacı artmıştır. Teşkilatlanma ihtiyacının ortaya çıkmasında, 3. I. İstanbul'un kuşatılması II. Anadolu Türk birliğinin ilk defa sağlanması III. Türklerin Avrupa'daki varlıklarının kesinleşmesi IV. Halifeliğin Osmanlılara geçmesi gelişmelerinden hangileri Osmanlıların Kuruluş Devrine ait bir gelişme değildir? A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve IV D) III ve IV E) I, II ve III I. genişleyen toprakların yönetim zorluğu meydana getirmesi, II. devletin şer'i ve örfi kurallarla yönetilmesi III. görevlendirilecek yönetici ihtiyacının artması durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 24

7. Osmanlı Devleti, Kuruluş Döneminde, Anadolu da bulunan Karesioğulları, Aydınoğulları, Candaroğulları, Menteşeoğulları beyliklerini egemenliği altına almıştır. Bu bilgiye bakılarak, I. Osmanlı Devleti Anadolu'da siyasal birliği sağlamayı hedeflemiştir. II. Osmanlıların Anadolu daki siyasi ve askeri otoritesi güçlenmiştir. III. Osmanlı Devleti Anadolu da Türk kültürünü yaygınlaştırmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) II ve III 10. Osmanlı Beyliği nde Orhan Bey Döneminde Karesioğulları Beyliği nin toprakları Osmanlı topraklarına katılmıştır. Orhan Bey in bu girişimi aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilendirilebilir? A) Balkanlardaki devletler arasında siyasi birliğin bulunmamasından yararlanılması B) Anadolu da Türk siyasi birliğini sağlama politikasının benimsenmesi C) Anadolu'da Türk kültürünün yaygınlaştırılması D) Osmanlı Beyliği nin Balkanlara yönelik iskan politikası uygulaması E) Bizans Devleti'nin Anadolu daki etkinliğinin zamanla zayıflaması Soruyu çözerken bir Türk beyli ine son vermenin ne anlama gelebilece ini düflününüz. 8. Orhan Bey Döneminde, I. Divan teşkilatının kurulması, II. ilk medreselerin kurulması, III. ilk düzenli ordunun temellerinin atılması gelişmelerinden hangilerinin fetihleri doğrudan kolaylaştırdığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 9. Osmanlı Devleti'nde, I. Murat, Rumeli Beylerbeyliği'ni kurmuştur. Yıldırım Bayezid, Anadolu Beylerbeyliği'ni kurmuştur. Bu gelişmelere bakılarak, I. Anadolu da ticari faaliyetlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. II. Maaşlı asker ihtiyacı karşılanmaya çalışılmıştır. III. Ülkede idari alanda düzenlemelere gerek duyulmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III 11. Ankara Savaşı, Osmanlı Devleti nin büyük sarsıntılar yaşamasına ve Fetret Dönemi'ne girmesine yol açmıştır. Buna karşın Hıristiyan halkın çoğunlukta olduğu Balkan topraklarında büyük kayıplar yaşanmamıştır. Bu gelişmede, I. Osmanlı yönetiminin halka din ve ibadet özgürlüğü tanıması, II. Balkanlardaki derebeylerin halk üzerindeki baskısının Osmanlılar tarafından sona erdirilmesi, III. Balkan topraklarının büyük oranda Türkleştirilmesi durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? E - C - A l A - E - D l D - B - C l B - E 25

01.8 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Eskişehir, Bilecik, Kütahya sınırlarının birleştiği yörelere yerleşen Osmanlılar, Ertuğrul Gazi nin liderliğinde buraları yurt haline getirdiler. Osmanlılar bu dönemde Çobanoğulları Beyliği ne bağlı olarak yaşamışlardır. Bu durum, Osmanlılar ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Uç beyliği olarak yaşadıklarının B) Askeri ve siyasi açıdan güçlü bir beylik durumunda olduklarının C) Anadolu da Türk beylikleri arasında siyasi birlik kurmayı amaçladıklarının D) Bizans la iyi ilişkiler içinde olduklarının E) Anadolu Selçuklularının mirasçısı olarak hareket ettiklerinin 2. XIV. yüzyılda Anadolu da ciddi bir toplumsal etkinliğe sahip olan Ahiler Osmanlıların fetih çabalarına destek olmuşlardır. Osman Bey, uclardaki Türkmenler üzerinde büyük nüfuza sahip olan Ahi lideri Şeyh Edebali ile akrabalık kurmaya çalışmıştır. Bu bilgilere göre, Osman Bey in aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir? A) Bizans ile siyasi ve ekonomik ilişkileri artırmayı B) Ekonomik faaliyetleri denetlemeyi C) Ahilerin desteğini almayı D) Anadolu da doğu yönünde yayılmayı E) Dış ilişkileri sistemli hale getirmeyi 4. Osman Bey ilk dönemlerinde, Bizans merkezi otoritesinden bağımsız hareket etmeye başlayan Rum tekfurların üzerine gitmiştir. Bu dönemde Bizans ın merkezi yönetimi ile çatışmaya girişilmemiştir. Osman Bey i bu şekilde bir yol izlemeye yönelten temel etken aşağıdakilerden hangisidir? A) Ekonomik yapının zarar görmesinin istenmemesi B) Avrupalı devletlerden destek aranması C) Bizans ın Haçlı yardımı alması D) Osmanlı ordusunun henüz yeterince güçlü olmaması E) Anadolu beylikleri ile mücadele edilmek istenmesi 5. Sakarya vadisinde ve Marmara havzasında bazı yerleri alan Osman Bey in asıl büyük hedefi Bursa yı almaktı. Daha önce bölgede gerçekleştirilen fetihlerle Bursa çevrelenmeye çalışılmıştı. Orhan Bey tarafından Mudanya ve Orhaneli nin hakimiyet altına alınması, Bursa nın fethi öncesinde atılan önemli adımlardandır. Bu çabalarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Balkan topraklarına geçilmesi hedeflenmiştir. B) Ticaret yolları üzerinde tam denetim sağlanmıştır. C) Mutlak yönetim anlayışı terk edilmiştir. D) Bizans ın iç işlerine karışılmıştır. E) Bursa nın etrafıyla olan bağı zayıflatılmak istenmiştir. 3. Osman Bey, 1288 yılında Eskişehir yakınlarındaki Karacahisar ı fethetti. Bu fethin ardından Anadolu Selçuklu sultanı Osman Bey e bağımsızlık sembolü olarak bilinen tuğ, tabl ve alem gönderdi. Bu gelişme dikkate alındığında Osmanlı Beyliği ile ilgili olarak; I. Bağımsız bir beylik durumuna gelmiştir. II. Bizans la olan mücadeleler azalmıştır. III. Anadolu Selçuklu Devleti'ne olan bağlılık güçlenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III 6. Orhan Bey babasının fethetmek için büyük çaba harcadığı, fakat başarılı olamadığı Bursa yı kuşatarak aldı. Bursa nın savunmasının kolay olması ve deniz yoluyla Bizans tan yardım alabilmesi şehrin Osmanlılarca fethini geciktirmiştir. Buna göre Bursa nın alınmasının, I. ticari yapı, II. coğrafi konum, III. nüfus yoğunluğu unsurlarından hangilerine bağlı olarak geciktiği savunulabilir? D) I ve III E) II ve III 26

7. Osmanlı Beyliği, Orhan Gazi Dönemine kadar önce Anadolu Selçuklularına, daha sonra da İlhanlılara vergi ödemiştir. Orhan Gazi Döneminden itibaren başka bir devlete vergi ödenmesi uygulaması terk edilmiştir. Bu politika değişikliği; I. Osmanlı Beyliği çok uluslu bir devlet haline gelmiştir. II. Osmanlı Beyliği nin otoritesi güçlenmiştir. III. Osmanlılar tam bağımsız olarak hareket etmeye başlamışlardır. yargılarından hangilerini destekler nitelikte değildir? D) I ve II E) II ve III 10. Osmanlıların Timur Devleti karşısında aldığı Ankara Savaşı yenilgisinin en önemli sonuçlarından biri, Anadolu daki Türk beyliklerinin yeniden bağımsız olması ve Osmanlıların toprak kaybına uğramalarıdır. Buna göre, I. Osmanlıların egemenlik alanlarının daralması, II. Anadolu siyasi birliğinin ortadan kalkması, III. Osmanlı Devleti nin Müslüman devletlerle olan mücadelesinin son bulması olgularından hangileri alınan yenilginin doğurduğu sonuçlardan biri değildir? 8. Osman Gazi, kendisinden sonra Osmanlı Beyliği nin yönetimini üstlenecek olan Orhan Gazi ye vasiyetinde, halkına adaletli davranmasını, insanlara din ve inanç özgürlüğü sağlamasını istemiştir. Osman Gazi nin bu istekleriyle, I. halkın beyliğe olan bağlılığının artırılması, II. hoşgörülü bir yönetim sergilenerek toplumsal düzenin korunması, III. beyliğin siyasi varlığının uzun sürmesi hedeflerinden hangilerine ulaşmayı amaçladığı savunulabilir? 11. Osmanlı Devleti nde tahtın sahibinin belirlenmesi için belirgin bir yöntem bulunmuyordu. Bu durum çok defa taht kavgalarına yol açmıştır. Özellikle Kuruluş Döneminde yaşanan Fetret Devri bu anlamda devlete büyük zarar vermiştir. Bu bilgiler dikkate alındığında; I. Yabancı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışması önlenmeye çalışılmıştır. II. Taht mücadeleleri devletin siyasi istikrarını bozmuştur. III. Siyasi güç kaybına uğranmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 9. Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi boyunca ortaya koyduğu fetih çabaları sırasında bazı ilkeleri esas almıştır. Bunlardan bazıları, egemenlik altına alınan bölgelerdeki halkla kaynaşılması, din ve inanç serbestliği tanınması ve vergilerin hafifletilmesidir. Bu politikanın, I. fetihlerin kalıcı hale getirilmesi, II. Balkan uluslarının Türkleştirilmesi, III. devlet otoritesinin güçlendirilmesi olgularından hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 12. Osmanlılar, Yıldırım Bayezid Döneminde Balkan topraklarında bu bölgedeki krallıklarla, Anadolu da ise Türk beylikleri ile mücadele etmek durumunda kalmıştır. Bu durum dikkate alındığında; I. Ekonomik gelir kaynakları azalmıştır. II. Avrupalı devletlerle birlikte hareket edilmiştir. III. Güçlü ve disiplinli bir ordunun varlığı zorunlu hale gelmiştir. yargılarından hangilerinin Osmanlı Devleti için geçerli olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III A - C - A l D - E - B l A - E - D l C - D - B 27

01.9 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Osmanlı Devleti'nde ekili toprağını nedensiz yere terk eden kişilerden çiftbozan vergisi ceza olarak alınırdı. Bu uygulamanın, I. gayrimüslim unsurları kontrol altında tutma, II. tarım üretimini koruma, III. tarım topraklarının boş kalmasını engelleme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? D) I ve II E) II ve III 4. Osmanlı Devleti'nde kendilerine tahsis edilen dirlik toprakların vergilerini toplamakla görevlendirilen sipahiler, köylülerin tohum, gübre gibi ihtiyaçlarının karşılanmasında yardımcı olurlardı. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisini güçlendirdiği savunulabilir? A) Hayvan yetiştiriciliğini B) Tarım üretiminin korunmasını C) Sınır güvenliğini D) Kültürel ilişkileri E) Esnaf arasındaki dayanışmayı Osmanl Devleti'nde topraklar n ekilmemesinin ne tür sonuçlar do uraca n düflününüz. 5. Osmanlı ülkesinde Gelibolu'da üretilen yelken bezleri daha pahalı olmasına karşın yabancılar tarafından tercih ediliyordu. 2. Aşağıdakilerden hangisinin Osmanlı maliyesinin güçlenmesine katkı sağladığı savunulabilir? A) Tımar sisteminin bozulması B) İltizam usulünün yozlaşması C) Karadeniz ticaret yoluna egemen olunmaya çalışılması D) Coğrafi Keşifler'in gerçekleşmesi E) Savaşların uzaması Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A) Yabancı ülkelerin kapitülasyon elde etmeye çalışmasının B) Avrupalılara askeri üstünlük sağlanmasının C) Dokumacılıkta ileri düzeyde olunmasının D) Osmanlı donanmasının güçlü olmasının E) Osmanlıların ticaret yollarına egemen olmaya çalışmalarının Seçenekleri Osmanl aç s ndan olumlu veya olumsuz olarak de erlendirmek cevab bulman z kolaylaflt racakt r. 6. Başlangıçta sayıları az olan Yeniçeriler, kapıkulu askerleri arasında zamanla ayrı bir önem kazanarak bütün sistemin temel taşı olmuş, diğer sınıflar ise yardımcı güç haline dönüşmüşlerdir. 3. Aşağıda Divan görevlileri ve sorumlu oldukları alanlar verilmiştir. Bu eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Defterdar Mali işlerden sorumludur. B) Kazasker Adalet teşkilatından sorumludur. C) Nişancı Tapu-tahrir işlerinden sorumludur. D) Reisülküttap Donanma komutanıdır. E) Sadrazam Divan'a başkanlık eder. Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Yeniçeriler ekonomik yapı üzerinde etkinlik kurmuşlardır. B) Osmanlı ordusunda dengeler zaman içinde değişmiştir. C) Avrupa orduları taklit edilmiştir. D) Ordunun savaş kabiliyeti artmıştır. E) Hükümdarın ordu üzerindeki otoritesi güçlenmiştir. 28

7. Osmanlı Devleti'nde kadılar, yapmış oldukları yargı görevleri ve mahkemelerce yapılan her türlü hukuki işlem için taraflardan miktarları kanunlarla belirlenen bir harç almakta ve geçimlerini bununla sürdürmekteydiler. Bu uygulama dikkate alındığında, I. Kadılara hazineden maaş ödemesi yapılmamıştır. II. Kadılar halk üzerinde baskı kurmuştur. III. Siyasi görevliler mahkemeler üzerinde etkili olabilmişlerdir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 10. Osmanlı Devleti'nde bazı asker ve devlet memurlarına bir kısım bölgelerin vergi gelirlerinin hizmet karşılığı verilmesine tımar denir. Bu uygulamanın, aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu olduğu söylenebilir? A) Devletin maaş yükünden kısmen kurtulmasına B) Ticari faaliyetlerin kontrol edilmesine C) Lonca sisteminin yaygınlaştırılmasına D) Halkın dini özgürlüklerinin korunmasına E) Devlet yöneticilerinin kontrol altında tutulmasına D) I ve II E) II ve III 8. Osmanlılar gerekli görülen yerlere veya yeni kurulan şehirlere iskan politikası izlemekle birlikte ihtiyaç olmadan yer değiştirilmesine ilke olarak karşıydılar. Bu politikanın, I. üretimin aksaması, II. vergi gelirlerinin düşmesi, III. askeri mücadelelerin yoğunlaşması sorunlarından hangilerinin yaşanmasını önlemeye yönelik olduğu savunulabilir? D) I ve II E) II ve III 11. Osmanlı Devleti nde ilk dönemlerde, asker ihtiyacının bir bölümü savaş esiri Hıristiyan gençlerden karşılanıyordu. I. Mehmet Döneminde itibaren artan asker ihtiyacının bir bölümü Balkan topraklarında yaşayan Hıristiyan ailelerin çocuklarının seçilmesiyle karşılanmaya başlamıştır. Bu bilgilere bakılarak, I. Fetih hareketleri için gerekli insan kaynağı sağlanmaya çalışılmıştır. II. Merkezi otorite güçlendirilememiştir. III. Asker sayısının artırılması gereği ortaya çıkmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 9. Osmanlı Devleti'nin XVI. yüzyıldaki genel nüfusunun % 60 ının Müslüman, % 40 ının gayrimüslim unsurlardan oluştuğu bilinmektedir. Bu bilgilere bakılarak, I. Çok uluslu toplum yapısı vardır. II. Müslümanlar azınlık durumuna gelmişlerdir. III. Farklı dinlerden insanlar birarada yaşamışlardır. yargılarından hangilerinin doğru olduğu söylenemez? D) I ve III E) II ve III 12. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlıların temel eğitim kurumu olan medreseler için söylenemez? A) İlk medrese Orhan Bey tarafından İznik'te açılmıştır. B) Medreselerde pozitif bilimler de öğretilmiştir. C) Kuruluş Döneminde çeşitli ülkelerden müderrisler getirilmiştir. D) Medreseler vakıflar tarafından desteklenmiştir. E) Askeri eğitim medreselerde yapılmıştır. E - C - D l B - C - B l A - D - B l A - D - E 29

01.10 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Osmanlı Devleti Rumeli de iskan uyguladığı topraklarda geriye göçün yaşanmaması ve toplumsal huzurun bozulmaması amacıyla, I. iskan edilen ailenin bütün ihtiyaçlarını devlet tarafından karşılama, II. iskan edilen aileden belirli bir süre vergi almama, III. iskan edilen ailelerin geçerli bir sebep olmaksızın eski yerlerine dönmelerini yasaklama yöntemlerinden hangilerini uygulamıştır? 2. Osmanlı Devleti'nin ilk dönemleriyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Osman Bey, Ertuğrul Gazi nin 1281 yılında ölümü üzerine beyliğin başına geçmiştir. B) Osman Bey, İlhanlı Devleti'nin yıkılması üzerine bağımsızlığını ilan etmiştir. C) Osman Bey in Şeyh Edebalının kızıyla evlenmesi, Türkmenler üzerindeki nüfuzunu güçlendirmiştir. D) Osman Bey Döneminde düzenli olarak Bizans topraklarında fetihler yapılmıştır. E) Osmanlılar ilk dönemlerinde Kastamonu uç beylerinden Çobanoğullarına bağlıydı. 3. Osmanlı Devleti nin Kuruluş Döneminde: I. Çimpe Kalesi hediye olarak alındı. II. Kütahya Tavşanlı ve Emet çeyiz olarak alındı. III. Yalvaç, Karaağaç, Beyşehir ve Seydişehir toprakları satın alındı. Osmanlı Devleti bu bölgeleri hangi devlet veya beyliklerden almıştır? I II III A) Bizans Germiyanoğulları Hamitoğulları B) Hamitoğulları Bizans Saruhanoğulları C) İlhanlılar Hamitoğulları Karesioğulları D) Hamitoğulları Germiyanoğulları Karesioğulları E) Bizans Menteşeoğulları İlhanlı 4. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Doğu Avrupa da hüküm süren Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir? A) Beni Ahmer Devleti B) Büyük Selçuklu Devleti C) Altınorda Devleti D) Anadolu Selçuklu Devleti E) Eyyübiler Devleti 5. I. Murat Döneminde Balkanlarda yapılan savaşlardan bazıları şunlardır: I. I. Meriç Savaşı II. II. Meriç Savaşı III. I. Kosova Savaşı IV. Ploşnik Savaşı Bunlardan hangileri kaybedilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IV D) I ve II E) I, II ve IV 6. I. Murat Döneminde başlatılan Pençik Sistemi'nin zamanla yetersiz kalmasında, I. dış fetihlerde duraklama yaşanması, II. devşirme sistemine geçilmesi, III. Venediklilerle yapılan deniz savaşının kaybedilmesi durumlarından hangileri etkili olmuştur? 7. Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemindeki isyanlardan bazıları şunlardır: I. Şeyh Bedrettin İsyanı II. Düzmece Mustafa İsyanı III. Buçuktepe İsyanı Bu isyanlardan hangileri dini nitelik taşımaktadır? 30