TÜBİTAK-BİDEB KİMYA BİLİM DANIŞMANLIĞI ÇALIŞTAYI 29.08.2007-09.09.2007 OYUNCAKLARDAN TÜKÜRÜĞE GEÇEN KURŞUN MİKTARININ ARAŞTIRILMASI Hazırlayanlar Şebnem GÜRKAN Mustafa EROĞLU Danışman Prof. Dr. Mustafa SOYLAK
Dişlik Bebekler için en zor zaman değil midir diş çıkarmak? Bu dönemi en rahat atlatmanın çözümü dişlikler
Doğum öncesi gelişimden sonra, bedensel gelişimin en hızlı olduğu dönem, doğumdan sonraki ilk yıldır. Bebekler 3-6. aylarda, önüne uzattığınız nesnelere uzanır ve eline alır.
6-9. aylarda eline aldığı çoğu nesneyi öncelikle ağzına götürür. Dişleri de artık çıkmaya başlayacağından diş etlerini kaşımak için kullanacağı tipte oyuncaklar seçilmesi çocuk doktorları ve çocuk gelişim uzmanları tarafından tavsiye edilir. [ 1 ]
Kurşun içeren boya ve malzemeler, boyalı oyuncak ve eşyalar hoşa giden bir tat vermeleri nedeniyle; küçük çocuklar bunları ağızlarına alma ve yutmaya eğilimlidirler. [2]
Bebeklerde Kurşun zehirlenmesi, gelişim ve davranış bozukluklarına ve nörolojik bir dizi sağlık sorununa neden olmaktadır.[3]
Hatta ölüme kadar uzayan sonuçlar doğurabilir.
Bu doğrultuda; Çevreyi ve yaşamı tehdit eden kurşunlu ürünlerin ortadan kaldırılması, en önemli risk grubunu oluşturan çocukların korunması için, hiç olmazsa kontrol altına alınması öncelikli amaç olmalıdır.
Bu nedenle,oyuncaklardan tükürüğe geçen kurşun(ii) miktarını önemlidir. Bundan dolayı yapay tükürük çözeltisinin hazırlanması gerekir. Yapay tükürük çözeltisini hazırlamak için;
Yandaki tabloda verilen maddeler, 1 lt balon jojede saf su ile çözülerek hacim 1 lt ye tamamlandı. Çözeltinin PH ı, PH metre ile ölçülerek, belli miktarda 0,1 M HCl eklenmesi sonucu P H = 6,8 e ayarlandı. Miktarları 125,6 mg 963,9 mg 189,2 mg 654,5 mg 200 mg 763,2 mg 178 mg 227,8 mg 630,8 mg Materyaller Na Cl K Cl KSCN KH 2 PO 4 Üre Na 2 SO 4.10H 2 O NH 4 Cl CaCl 2.2H 2 O NaHCO 3 Balon joje
Metot; Oyuncaklardan alınan birer gramlık örneklerbeher içine konup üzerine yapay tükürük çözeltisi eklenerek 15 dk, 30 dk, 45 dk ve 60 dk süreyle manyetik karıştırıcı ile karıştırıldı. Ucuz ve pahalı diş kaşıma oyuncakları ile her çalışma iki paralel deneme şeklinde yapıldı. - Oyuncak parçaları çözeltiden ayrıldıktan sonra, 25 ml lik balon jojede çözelti hacmi 25 ml ye tamamlanarak, kapaklı deney tüplerinin içine alındı. Örnekler ICP OES cihazının çalışmaması nedeni ile tayin edilemedi.
Kaliteli Oyuncak 15 dk (Pb+2 ) 30 dk (Pb+2 ) 45 dk (Pb+2 ) 60 dk (Pb+2 ) Tablo 1 Kaliteli Oyuncak Kalitelisiz Oyuncak 15 dk (Pb+2 ) 30 dk (Pb+2 ) 45 dk (Pb+2 ) 60 dk (Pb+2 ) Tablo 2 Kalitesiz Oyuncak
1000 ppm Pb+2 çözeltisi hazırlamak için; 1,62 g Pb(NO3)2 1000 ml saf suda çözülerek balon jojede 1lt ye tamamlandı. [ Pb(NO3)2: 326 g/ mol] Ayrıca kalibrasyon eğrisi elde etmek için 1000 mg/ml Pb çözeltisi hazırlandı. Bu çözeltiden 100 mg/ml, 100 ml ara stok hazırlanarak; 0,5 ml ye 1 ppm, 1 ml ye 2ppm, 2 ml ye 4 ppm ve 4 ml ye 8 ppm lik kalibrasyon çözeltileri hazırlandı.
Öneriler: Olumlu Yönler; 1. Kurşun metaline maruz kalmayan çocuklarımızın, büyümelerinde ve psikolojik gelişmelerinde sorun olmayacaktır. 2. Kurşun enzim inhibitörü olarak hücrelere geçer, selenyum ve sülfür içeren enzimlerin antioksidan etkinlik göstermesini engeller. Bu sorun ortadan kalkacaktır. 3. Deney araç-gereçleri bulunabilir, 4. Maliyetinin düşük olması. Olumsuz Yönler; 1. ICP-EOS cihazının bulunamaması veya arızalı olması, 2. Az sayıda tekrarlı örnekle çalışılması, 3. Bebeklik döneminden sonra, ileriki yaşlarda ağır metal olan kurşunun toksik etkisinin olması ve kanser gibi hastalıkların çıkması, 4. Gelişim ve davranış bozukluklarının ortaya çıkması,
KAYNAKLAR 1. Beden Gelişimi (makale)uzman Pedagog Şafak Teoman, http://www.gata.edu.tr/dahilibilimler/cocukruh/gelisim.htm 2. Aydın ŞN. Mineraloji-Petrografi-Jeokimya ve İnsan Sağlığı Arasındaki Bağıntılar. Jeoloji Mühendisliği, 1989; 34-35: 18-27. 3. Yüksel L. Kurşun ve Çocuk. İst Çocuk Klin Derg, 1996; 31: 218-227. 4. YapıcıG,CanG,ŞahinÜ. Çocuklarda Asemptomatik Kurşun Zehirlenmesi. Cerrahpaşa Tıp Derg, 2002; 33 (3): 197-204. 5. Yaşamı Kuşatan Ağır Metal Kurşunun Etkileri / Effects of Lead as a Life Surrounding Heavy Metal Kocatepe Tıp Dergisi, Cilt 6 No: 2, Mayıs 2005.
TEŞEKKÜR Bu çalışmalarda imkanlarını seferber eden TÜBİTAK- BİDEB e Çalıştay koordinatörü Doç. Dr. Mehmet Ay Hocamıza Çanakkale Fen Lisesi Müdürlüğüne, Danışmanımız Prof. Dr. Mustafa SOYLAK Hocamıza, Buraya gelmemizde bizlere yardımcı olan okulumuz Ş.Zafer İpek Lisesi Müdürlüğüne, Fen Lisesi yemek hane çalışanları ve gece görevlilerine Özellikle de evimizde bizleri sabırla bekleyen Eşlerimize ve çocuklarımıza teşekkürü bir borç biliriz.