TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞI SEMİNERİ AYDIN ERDİNÇ PSİKOLOJİK DANIŞMAN/ REHBERLİK-PEDAGOGneo_aydin@hotmail.com
Teknoloji Bağımlılığı Nedir? Teknoloji kullanımında En büyük yanlış nedir? Dijital teknolojiler anne babalık nedir? Teknolojinin neresindedir? Günümüz anne babaların en fazla endişe ettikleri en fazla kafa karışıklığı yaşadığı konu TEKNOLOJİ BAĞIMLIĞI Dijital teknoloji çocuklara yararlı mıdır Zararlı mıdır? 2-6 yaş Arası çocuklar için ne yapmalı? tablet bilgisayar telefon vs. kullanmalı mıdır? internet ve cihazlar çocuklara ilk ne zaman tanıtılmalıdır.? Ne zaman Müdahale etmeliyim? Anne-Babalar Dijital Teknolojiyi Hangi Durumlarda Kullanmaktadırlar?
Young a Göre İnternet Bağımlılığı Tanı Kriterleri İnternet ile ilgili aşırı zihinsel uğraş İnternete bağlı kalma süresinde artışa ihtiyaç duyma İnternet kullanımını azaltmaya yönelik başarısız girişimlerde bulunma İnternet kullanımının azaltılması durumunda yoksunluk belirtileri
Teknoloji Bağımlılığı Nedir? Kontrolsüzce aşırı kullanılma isteğinin önüne geçilemeyen, teknolojik aygıtlar dışında kalan hayatın anlamını yitirdiği, kullanma bırakıldığında bireyde sıkıntı verici duygu durumuna sebep olan, ailevi ve sosyal hayatı bozan bir davranışsal bağımlılık türüdür.
İnternet Teknolojilerinin yararlarının ve zararlarının tam olarak ne olduğu konusunda net kesin bir araştırma sonucu bulunmamaktadır
DİJİTAL YERLİLER 1990 yılı ve sonrasında doğan insanlar için, yani internet teknolojisinin yaşamın bir parçası haline geldiği dönem içindeki insanlar için kullanılan terimdir. Dijital yerlilik dijital dünyaya kendini ait hissettikleri, bu dünyanın içinde doğdukları, bir parçası oldukları dünyayı ifade etmektedir.
Buna bağlı olarak anne-baba ve çocukların internet tablet akıllı telefon akıllı telefon kullanım biçimleri nedenleri süreleri ve internete ilişkin algıları arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. bu yüzden bir taraf interneti kullanmakta ısrarcı olmayı seçerken bir tarafın ısrarla sınırlandırma ve kullanımı konusunda eleştirmesine yol açmaktadır
DİJİTAL GÖÇMENLİK NEDİR? Teknolojik kültür ile sonradan karşılaşmış ve ona ayak uydurmaya çalışan nesli ifade etmektedir. Başka bir deyişle, dijital göçmenlik, yirmili yaş ve sonrasında teknoloji, internet ve web ile tanışan, teknolojik araçların kullanımı ve teknoloji tabanlı öğrenmede güçlükler veya çeşitli uyum sorunlarıyla karşılaşabilen teknoloji okuryazarlığı düşük bireyleri ifade eder Ayrıca 1980-90 yılından önce doğmuş insanlar içinde bu ifade kullanılabilir
Dijital Göçmen Olarak Nitelendirilen Anne Babaların Dijital Dünya Konusunda Yeterince Bilgi Sahibi Olması Gerekiyor. Yani internete, google a facebook a Twitter a girmeyi bilmek yeterli bir bilgi sahibi olduğumuzu göstermez. Göçmenlik devam ediyor.
En Önemli Husus: Çocuklarına doğru zamanda bilinçli kullanmayı sağlama, yani medya okuryazarlığını hayata geçirmek gerekli bir durumdur.
MEDYA OKURYAZARLIĞI NEDİR? Medya Okuryazarlığı; yazılı ve yazılı olmayan, büyük çeşitlilik gösteren formatlardaki televizyon, video, sinema, reklâmlar, internet vb. iletişim araçlarıyla mesajlara ulaşma, bunları çözümleme, değerlendirme ve iletme yeteneği kazanabilmek olarak tanımlanmaktadır.
Medya Okuryazarlığı; İzleyicinin medyayı bilinçli okumasına katkı yapmakta, kendini rahat ifade edebilmesi, toplumsal hayata daha aktif ve yapıcı iştiraki sağlanmaktadır. Medya iletilerini doğru algılayabilecek donanıma sahip olma ve zamanla iletiler üretebilme yeteneğini kazanmaktır. Amaç çocukların çeşitli medya araçlarını okumalarına analiz etmelerine Değerlendirmelerine ve bu araçlarla iletişim kurmalarına yardımcı olmaktır.
Bağımlılıktan Nasıl korunabiliriz? Çocuklar medyayı doğru kullanmayı öğrenirlerse olumsuz etkilerinden korunabilir ve bilinçli kullanıcı olabilirler. Sanal dünya ile gerçek dünya arasındaki köprüyü kurmada anne-babanın rolü çok önemlidir. En önemli diğer husus küçük yaşlarda çok fazla maruz kalmayı önlemek. internete dayalı teknolojiler konusunda yeterli bilgile sahip olmak çocuk ve ergenleri zararlı etkilerinden korumanın ilk adımıdır.
İSTATİSTİKSEL VERİLER 2006 yılında 6 milyon genişbant internet abonesi varken 2015 yılında 40 milyon Abone. 3G aboneliği 57 Milyon 3G hizmetiyle birlikte Mobil bilgisayardan, cepten internet hizmeti alan kişi sayısı 31 milyon Yaygın kullanımın söz konusu olduğu toplumun Rehberliğe İhtiyacı hızla artmıştır. 2015 TÜİK verileridir.
EN Yaygın olarak Kullanılan Medya Aracı hangisidir? Televizyon Hangi aile çocukları erken yaşta teknolojiye maruz kalmaktadır? Türkiye de Alt Sosyo-ekonomik ve kültürel düzeyden gelen annebaba teknolojik olanaklara sınırlı da olsa sahip olmalarına rağmen çocuklarını meşgul etmek amaçlı kullandırmayı tercih ediyorlar. Çocuk ve Ergenlerin ellerinden telefonların düşmemesi sonucu ailelerde oluşan derin endişe sonrası sizler buradasınız
Türkiye de Bilgisayar Üzerinden bir günde ortalama internette geçirilen zaman 4.9 saat, Cep telefon üzerinden geçirilen zaman 1,9 saattir./dünya ortalaması Sosyal medyada geçirilen zaman ortalama 2.5 saattir. Türkiye de 6-15 yaş arası çocukların %48 i günde ortalama iki saat TV izliyor %39 u günde 4 saat TV izliyor. Türkiye de Ortalama TV önünde geçirilen zaman 10 saate denk gelmektedir.
MEDYAYI DOĞRU KULLANIM KONUSUNDA İPUCU; Medyanın Oluşturulma Gerekçesini ve medyanın 3 Amacını Yalın Bir Dille çocuklarımıza Anlatmamız Gerekir Bilgi Vermek İkna Etmek Eğlendirmek
Medyada görülenin hangi amaca uygun olduğunu çocukla tartışmak iyi bir yöntemdir. Örneğin bir reklam gördünüz, bunun kim tarafından oluşturulduğu(reklamcılar ve Ürün sahibi) Dikkatimizi çekmek için ne gibi teknikler kullandığı(renkler, İlginç karakterler,müzikler, vb) BURADA Klasik koşullanmayı azaltmamız gerekir. Amacının ne olduğunu(gösterilen ürünü satmak/yani Almaya ikna etmek konusundaçocukları sorular yoluyla bilinçlendirebiliriz.
Anne-Baba genel olarak teknolojiyi çocukların gelişimine ve öğrenmesine katkıda bulunmak için kullanmayı amaçlamaktadırlar. Ancak zaman sınırlı, çocukların yoğun ilgi ve ısrarı,ebeveynliğin getirdiği stres gibi nedenlerden ötürü teknoloji yanlış biçimde kullanılmaktadır. En büyük yanlış Teknolojik aletlerin bakıcı olarak kullanma davranışıdır. bir arkadaş buluşması
Ev işlerini çabuk bitirme, ayak bağını önlemede tablet ve telefon anneler için bulunmaz Hint kumaşı niteliğindedir. BİR DİĞER HATALI KULLANIM: Çocuk huzursuzlandığında öfkelendiğinde ya da inatlaştığı durumlarla başa çıkmak ve dikkatlerini dağıtmak için yine aynı yönteme başvurmaları. Söylediğimi yapmazsan en sevdiğin oyunu silerim Erken Yaşlarda Çocukları yapmasını istediğimiz davranışa karşılık bilgisayar veya tablet verme sözünü sunmak geçici bir çözüm ve de zararlıdır. Bu durum Çocuğun davranışını düzenleme ve denetleme olanağını ortadan kaldırmaktadır.
EBEVEYN OLARAK KENDİ MEDYA KULLANIM ALIŞKANLIĞIMIZ GÖZDEN GEÇİRİLMELİ Medya Kullanım ortamı yaratma biçimine göre 3 aile türü görülür. Medya Merkezli Aile Ortalama Kullanıcı Aile Hafif Kullanıcı Aile Yani Ailenin Medya Ortamı bir kuşağın alışkanlıklarının diğer bir kuşağa aktarılmasında önemli bir faktördür.
1 Medya Merkezli Aile: 11 saat medya kullanarak zaman geçirmekten keyif alan, 4 Saatten fazlası TV başında zaman geçirme, 5 saat PC başında zaman geçirme, 2 Saat Akıllı Telefon Yarım saat video Genellikle TV açık bulunur evde. Birlikte Tv izlemek Aile içi en büyük etkinliktir. Dijital Teknolojinin teşvik edildiği bu ev ortamında başka etkinliklere zaman kalmadığı yönünde şikayetler ve yakınmalar baş göstermektedir.
2 Ortalama Kullanıcı Aile: Ailelerin yarısı bu grupta bulunmaktadır. Günde ortalama 5 saati geçmemektedir. 2.5 saati TV izleme 1,5 saat ortalama bilgisayar başında zaman geçirme 1 saat akıllı telefonla zaman geçirme Dışarıda birlikte yapılan etkinlikler daha önemlidir. Bu ailelerde yetişen çocuklar görsel medyada ortalama günde 3 saat zaman geçirmektedir.
3 Hafif Kullanıcı Aile: Günde iki saatten az medya kullanan aile modelleri 1 saat TV izleme Yarım saat akıllı telefon yarım saat bilgisayar veya tabletle zaman geçirme Bu aileler yapılan etkinlik arasında tv'yi az kullanmaktadırlar. Bu ailelerde yetişen çocuklar ortalama görsel medyaya ayırdıkları zaman 1.5 saati geçmemektedir. Medyayı az kullanan ebeveyn kendine medya dışı etkinlikler seçerek çocuğunun karşısında doğru bir rol model oluşturmaktadır. Kitap okuyorsanız, spora zaman ayırıyorsanız, bireysel etkinliklere katlıyorsanız mutlaka çocuklarınızı olumlu yönde etkiliyorsunuzdur.
YAŞA GÖRE DİJİTAL MEDYA KULLANIM ALIŞKANLIKLARI Pediatrstler, ilk yaşından itibaren bebeklerin herhangi bir ekrana maruz kalmalarını tamamen sakıncalı bulmaktadır. Yani ilk 2(iki) yıl Tv, bilgisayar tablet video, akıllı telefon dahil ekran görüntüsüne dayalı bir içerik bebeklerin zihinsel gelişimi için uygun değildir.
MEDYA KULLANIMI KONUSUNDA YAPILAN BİR DİĞER HATA Anne- Babalar küçük çocuklarının bilgisayar kullanmalarına çok şaşırmakta ve ilgisini çekmekte bu konuda daha fazla cesaretlendirmektedir.bu durum yanlış Ancak; 5-6 yaş ve daha büyük çocuklar için kelime ve okuma becerilerine katkı sağlayan elektronik kitap uygulamalarına izin verilebilir. 4-5 yaşına kadar çocukların bir şeyler öğrenmesini istiyorsanız en iyi öğrenme metodu yaparak yaşayarak öğrenmedir. fiziksel etkinlikler ve yüz yüze etkinlikler hayatidir.
Teknojinin Zararlı olduğu Durumlar Çocukları sakinleştirmek için erken yaşlarda verilen telefon veya tabletler dışşal uyaranlar olduğundan çocukların duygu kontrolüne ve öz denetim becerilerini kazanmalarına zarar vermektedir. TV karşısında geçirilen zamanın artışına bağlı olarak Dil ve Sosyal Gelişim bozukluğuna sebep olmaktadır. Empati,sosyal beceriler, problem çözme becerileri, görsel ve duyusal motor becerileri gibi kazanımları engellemek için zamanının çoğunu TV izlemeyle geçirmesi yeterlidir.
YAŞ SINIRLAMASI ÖNEMLİ Çocuk Ortalama 4 yaşına kadar TV Bilgisayar Tabletten uzak durması gerekir. 4-6 Yaş arasında bazı uygulamalar, kelime dağarcığı,bulmaca çözme dikkat, ilişki kurma gibi becerilerin kazanımında medyadan yaralanabilirsiniz. Ebeveyn kontrolünde çocuğun 45 dakikayı aşmayacak şekilde internete girmesi, düzenlenmelidir. iyi bir uygulama çocuğu meraklandırabilir eğlendirebilir, hafıza oyunları yap-bozlar, yaratıcılığı arttıran müzikler veya çizim uygulamaları tercih edilmelidir. 13 yaşına kadar sıkı bir ebeveyn kontrolü gereklidir
Evinizin önünde açık havada kumla su ile oynama, ebeveynle fiziksel oyunlara dayalı etkinliklerde aktif olması dijitalden daha yararlıdır. Dijital sınırlama tamamen Ebeveynin kontrolünde olan bir durumdur. (Çocuğunuzdan Hiç İzin Aldığınız oluyor mu bu konuda?, Biraz oynayabilir miyim gibi? Kızım/ oğlum ne yapıyorsun Bilgisayarda? Ödevim İçin araştırma yapıyorum bu cümle genellikle gerçeği saklanmış bir doğrudur.
Çoklu görev bölünmüş dikkat nedenidir. Anne babalar internet kullanımında ders için internet kullanımı ile; Eğlence,sosyal medya oyun vb. etkinler için internet kullanımını net çizgilerle birbirinden ayırması gerekir. Casusluk faaliyetleri güveni öldürür. Şifre kırmak hesapları incelemek, karıştırmak vs Ergen çocuğunuz için; internet davranışıyla ilgili sohbetin içeriği, internete koyulacak bilginin bir kez yayınlandıktan sonra geri alınamayacağı, paylaşılan içerik ne olursa olsun ister foto ister fikir olsun paylaşmadan önce olası tüm zararları çocukla tartışılmalıdır.
profil bilgileri herkese açık olan kişilerin tüm bilgileri yanlış amaçlar için rahatlıkla kullanılmaktadır. Çevrim içi ortamlarda hiçbir zaman yaşadığı ev, gerçek yaş doğum tarihi sürekli bulunduğu mekanlar okul ve ev adresi paylaşılmaması gerektiği mutlaka söylenmelidir.
PSİKOLOJİK DESTEK BOYUTUNDAKİ BİR ÇOCUK Eğer çocuğunuz; internette geçirdiği zamanı inkar ediyorsa,yalan söylüyorsa internette ne yaptığı konusunda sürekli yalan söylüyor ve bilgi saklıyorsa İnternette çok fazla zaman geçiriyor sabah erken kalkıp gece geç saatlere kadar uyumuyorsa Notların Düşmesi daha düşük test puanları ve ödevlerinde aksaklık söz konusuysa internet dışı etkinliklere ço az zaman ayırmaya başladıysa bir an önce internet başına dönmek için hızlı yemek yiyorsa veya cihazı bırakmadan yemek yiyorsa İnternet kullanımını sınırlandırdığınız takdirde sinirlenip aşırı öfke tepkisi sergiliyorsa Kurallara uymuyorsa Ailesi ve arkadaşlarıyla daha az zaman geçiriyorsa profesyonel destek şarttır. Eğitim videosu örneği- lol
Ne yaparsak yapalım çocuğumuzun bilgisayar kullanım alışkanlığını değiştiremedik? Neden? Çocukta artık Öz kontrol-içten denetim bozukluğu var PEKİ O ZAMAN NELER YAPMALIYIZ Zamanın ne kadar geçtiğini anlamazlar, bu yüzden internette geçirdiği ilk ve son zamanı not alıp kendisine verip tartışın Bir sonraki oturmada ne kadar zaman geçirmeyi planladığını sorun, eğer dediği saati geçirecek olursa bir sonraki zamanda müsaade etmeyin. Rehber olun alarm kurun gerekirse,
Bir de ciddi olun bu konuda, gevşemeyi asla affetmezler 15 dakika öncesinde uyarın yoksa 15 dakika daha anne ne olur ne olur? der. Çocuklarda zaman kavramı henüz gelişmemişse saatin akrep ve yelkovanını göstererek görsel hesaplamasını sağlamak yada kum saatiyle çocukla anlaşma sağlanabilir. Gün planlaması internete girmeden önce yapılmalıdır. Günün belli bir zaman diliminde kullanımına izin verilmeli, uyulmadığı takdirde ertesi gün internet kesilmeli.
Ev ortamı kuralları oluşturulmalı Haftanın Belli Zamanında Yalnızca Aile Üyeleriyle Birlikte Zaman Geçirme Yemek masasına oturduktan sonra kimsenin telefon kullanmaması TV kapalı olmadığı sürece yemek yenmemelidir. Teknolojiden arındırılmış bir bölge olmalı Yaş kısıtlaması olan veya güvenilir olmayan sitelere girilmesinin önlenmesi Bir içerikten alıntı yapılırken mutlaka kaynak gösterilmesi Kişiye özel olarak gönderilen bir mesaj ya da e- postanın başkalarıyla paylaşmaması
Güvenlik şifrelerini kimseyle paylaşmaması,ailesi dışında Sosyal medyada uygunsuz içerik konuşma veya olumsuz paylaşımlardan uzak durulması anne babadan izinsiz internetten telefondan alışveriş yapılmaması
TUZAKLAR KONUSUNDA TÜM AİLE BİREYLERİ UYARILMALIDIR Telefon dolandırıcılığı Paralı oyunlar Kazandıran hesaplar Bankacılık işlemleri ve şifreler Terör Tehtitli tehlikeler Zararlı Sitelere girdin bu hesaba para yatır