YABANCI ÜLKELERDE KURULMUŞ TİCARET ŞİRKETLERİNİN ÜLKEMİZDE TAŞINMAZ EDİNİMİ KOŞULLARI

Benzer belgeler
TÜRK SANAYİCİLERİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ Sayılı Tapu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hakkında TÜSİAD Görüşü

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Yabancı İşler Dairesi Başkanlığı GENELGE : /12

SİRKÜLER İstanbul, Sayı: 2012/122 Ref: 4/122

YABANCI UYRUKLU GERÇEK VE TÜZEL KİŞİLERİN TAŞINMAZ MAL VE TAŞINMAZ MALA YÖNELİK AYNİ VE ŞAHSİ HAK TASARRUFLARI

YAPI KOOPERATİFLERİNDE YABANCILARIN ORTAKLIĞI

Yabancı uyruklu gerçek kişiler ile yabancı ülkelerde bu. ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliği haiz ticaret

T.C. BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANLIĞI Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Yabancı İşler Dairesi Başkanlığı

BİRİNCİ DEĞİŞİKLİK GİRİŞİMİ : Tarih ve 3029 sayılı Kanunun 1. Maddesiyle Tapu Kanununun 35. Maddesinin,

4- SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI

-1- Yabancıların Türkiye de taşınmaz ediniminde son gelişmeler. Av. Zekeriya Başar Özbilen

TÜRK PARASI KIYMETİNİ YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

f) tarih ve B.12.0.TRG /4084 sayılı edilen yerlerde en küçük edinim miktarı hakkında uygulama:

KAMU İDARELERİNE AİT TAŞINMAZLARIN KAYDINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar ve Öncelikle Uygulanacak Hüküm

YABANCILARIN ÜLKEMİZDE TAŞINMAZ EDİNİMİ

DİKEY INTERNATIONAL Law & Consultancy

TÜRK HUKUKUNDA YABANCI ŞİRKETLERİN TAŞINMAZ EDİNMELERİNE İLİŞKİN YENİ ESASLAR

TTK, Türk Ticaret Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanunu, Yasası

YÖNETMELİK KARAYOLU YAPIMI AMAÇLI KAMULAŞTIRMALARDA HAZİNE TAŞINMAZLARININ TRAMPASI HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığı

Ana Sayfa > Mevzuat > Tapu ve Kadastro Genelgeleri. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Genelgeleri

BANKA ALACAKLARININ İPOTEĞİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİBİ

Arkan & Ergin Uluslararası Denetim ve Y.M.M. A.Ş.

TÜRKİYE DE YABANCILARIN TAŞINMAZ EDİNİMİ. Adı Soyadı: Aynur SÖNMEZ ANKARA-2017

Trakya Kalkınma Ajansı. Şirket Kurulması İşlem Basamakları

Eski Vakıflar Mevzuatı ile Yeni Vakıflar Kanununun Yeni Vakıflara İlişkin Hükümlerinin Karşılaştırması

ERTÜRK YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş. SİRKÜLER 2015/46

MİLLİ EMLAK GENEL TEBLİĞİ (SIRA NO: 310)

EŞYA HUKUKU. Cilt II REHİN HUKUKU. Prof. Dr. Haluk Nami NOMER. Doç. Dr. Mehmet Serkan ERGÜNE

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığı

Dr. Aslı MAKARACI BAŞAK Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Yardımcı Doçenti. Taşınır Rehni Sözleşmesi

1. Temel Mülkiyet ve Gayrimenkul Kavramları. 2. Tapu İşlemleri. 3. Türkiye de Kat Mülkiyeti Mevzuatı İle Site ve Bina Yönetimi

LİMİTED ŞİRKETLERDE MÜDÜR OLABİLMEK İÇİN GEREKEN ŞARTLAR

MEDENİ HUKUKUN ALT DALLARI-TİCARET HUKUKU-ULUSLARARASI ÖZEL HUKUK. Dr. Öğr. Üyesi Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

MADEN GRUPLARI. I (a b) Grubu. Madenler. II (a b-- c) V.Grup Madenler. Grubu. madenler. Maden Grupları. IV. Grup Madenler. III. Grup.

mali açıklamalar YÖNTEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK ve BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

EMLAK VE İSTİMLAK MÜDÜRLÜĞÜ GÖREV VE ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ

DAMGA, HARÇLAR, EMLAK, BELEDİYE GELİRLERİ VE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ KANUNLARINDA DEĞİŞİKLİKLER YAPILDI

GAYRİKABİL-İ RÜCÜ SİCİLDEN TERKİN VE İHRAÇ TALEBİ YETKİ FORMU NUN (IDERA) KAYDA ALINMASINA, İPTAL EDİLMESİNEVE İCRASINA İLİŞKİN TALİMAT(SHT-IDERA)

MALÎ SEKTÖRE OLAN BORÇLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, Yasası sayılı, numaralı, nolu kanun, yasa DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR KANUNU. Kanun Numarası : 4875

Tapu Kanunu ve Kadastro Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı ile Bartın Milletvekili Yılmaz Tunç un; 3402

TÜRKİYE VARLIK FONU YÖNETİMİ ANONİM ŞİRKETİNİN KURULMASI İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN

EK-14 TAPU VE KADASTRO İŞLERİ

ENDÜSTRİ BÖLGELERİ KANUNU (ENDÜSTRİ BÖLGELERİ KANUNU VE ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN)

Sayılı KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI. Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü

YAP-İŞLET MODELİ İLE ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİM TESİSLERİNİN KURULMASI VE İŞLETİLMESİ İLE ENERJİ SATIŞININ DÜZENLENMESİ HAKKINDA KANUN

T Ü R M O B TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ SİRKÜLER RAPOR MEVZUAT

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm

Sirküler Rapor / NO LU KURUMLAR VERGİSİ KANUNU SİRKÜLERİ YAYIMLANDI

Sayı : 2013/ Tarih : Ö Z E L B Ü L T E N TAPU HARCI UYGULAMALARI

YABANCILARIN TAŞINMAZ MÜLKİYETİ VE SINIRLI AYNİ HAK EDİNİMİ MEHMET DÜNDAR DAİRE BAŞKANI 14 ŞUBAT 2013

TURİZM YATIRIMLARI İÇİN ARAZİ TAHSİS REHBERİ

Yrd. Doç. Dr. SENDİ YAKUPPUR TAPU KÜTÜĞÜNE GÜVEN İLKESİ

Kat mülkiyeti kurulan konut veya iş yerlerinin tesliminde ise fiili teslimin tevsiki aranmamaktadır.

TURİZMİ TEŞVİK KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN

Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Kooperatifler Ve Üst. Toplantılarına Sunacakları Yönetim Kurulu Yıllık Çalışma

T.C ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığı

İÇİNDEKİLER. İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ...v. ÖNSÖZ...vi. Birinci Bölüm MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUN

TÜRK TİCARET KANUNUNA İLİŞKİN GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI YAZISI

TİCARİ İŞLETME REHNİ SİCİLİ TÜZÜĞÜ

Yeni TTK Kapsamında Şahıs İşletmelerinin Limited Şirkete Dönüşebilmesi I- GİRİŞ

1) Aşağıdakilerden hangisi ilçe belediyelerinin görev ve yetkisinden değildir a) Defin ile ilgili hizmetleri yürütmek.

Prof. Dr. ALİ CEM BUDAK Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku Anabilim Dalı İPOTEĞİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİP

AKTİFE KAYITLI TAŞINMAZLARIN BAŞKA ŞİRKETLERE AYNİ SERMAYE OLARAK KONULMASINDA KDV

Dr. Hediye BAHAR SAYIN. Pay Sahibi Haklarının Korunması Kapsamında Anonim Şirket Yönetim Kurulu Kararlarının Butlanı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Yabancı İşler Dairesi Başkanlığı

Prof. Dr. ALİ CEM BUDAK Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku Anabilim Dalı İPOTEĞİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİP

MALİYE BAKANLIĞI BAŞHUKUK MÜŞAVİRLİĞİ VE MUHAKEMAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇ GENELGELER

SİRKÜLER NO: POZ-2009 / 53 İST, Gemi, deniz ve iç su taşıtları ile ilgili bazı yasal değişiklikler yapıldı.

Söz konusu değişikliklerin yürürlük tarihi 6728 sayılı Kanunun yayım tarihi (9/8/2016) olarak belirlenmiştir

YIPRANAN TARİHİ VE KÜLTÜREL TAŞINMAZ VARLIKLARIN YENİLENEREK KORUNMASI VE YAŞATILARAK KULLANILMASI HAKKINDA KANUN

BİRLEŞME. Bir ticaret şirketinin diğerini devralması, devralma şeklinde birleşme

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından:

Hak sahibi, başvuru ve doğrudan satış MADDE 6- (1)

LİMİTED ŞİRKETLERDE İMTİYAZLI PAYLAR

TÜRKİYE VARLIK FONU YÖNETİMİ ANONİM ŞİRKETİNİN KURULMASI İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN

Resmî Gazete Sayı : YÖNETMELİK GENEL SAĞLIK SİGORTASI VERİLERİNİN GÜVENLİĞİ VE PAYLAŞIMINA İLİŞKİN BİRİNCİ BÖLÜM

YÖNETMELĐK. Bayındırlık ve İskân Bakanlığından: YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLERİN TAŞINMAZ MÜLKİYETİ VE SINIRLI AYNÎ HAK EDİNİMİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK

ESKİŞEHİR TİCARET ODASI

TURKKARİYER EĞİTİM PROGRAMLARI

Dr. AYŞE YASEMİN AYDOĞMUŞ AİHS E EK 1 NO LU PROTOKOLE GÖRE YABANCILARIN TÜRKİYE DE TAŞINMAZ EDİNMESİ

ŞİRKETLERE AYNİ SERMAYE OLARAK KONULABİLECEK KIYMETLER VE BU İŞLEMİN VERGİLENDİRİLMESİ

Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğünce Yayımlanır. Kanunlar. Endüstri Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

İTİMAT BAĞIMSIZ DENETİM VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. TEBLİĞ HALKA AÇIK OLMAYAN ŞİRKETLERDE KAYITLI SERMAYE

MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKA İLİŞKİN TEMEL MEVZUAT

12 Seri No.lu KDV Genel Uygulama Tebliği`nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.

İÇİNDEKİLER GİRİŞ KONUYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR.1) KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ

HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI BİRİNCİ BÖLÜM

7099 Sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Yayımlandı-II

HAZİNEYE AİT TARIM ARAZİLERİNİN SATIŞI HAKKINDA KANUN

HALKA AÇIK OLMAYAN ŞİRKETLERDE KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNE İLİŞKİN ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ YAYIMLANDI

Sayı : 2017/21 Tarih : Konu : Yabancılara Ve Yurtdışında Yaşayan Türk Vatandaşlarına Konut Tesliminde İstisna Uygulaması Hakkında

karar vermiş ve bu Karar, 8 Ocak 2010 tarihinde yürürlüğe girmişti.

İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü AMASYA

TAŞINMAZ MAL EDİNME VE UZUN VADELİ KİRALAMA (YABANCILAR) YASASI İÇDÜZENİ. BİRİNCİ KISIM Genel Kurallar

/ 77 TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İDARİ VE MALİ İŞLER DAİRE BAŞKANLIĞI TAŞINMAZ KAYITLARI

BAKIŞ MEVZUAT. KONU: Limited Şirket Pay Devirlerinde Damga Vergisi Ve Harç Uygulaması Değişikliği

Transkript:

YABANCI ÜLKELERDE KURULMUŞ TİCARET ŞİRKETLERİNİN ÜLKEMİZDE TAŞINMAZ EDİNİMİ KOŞULLARI Mustafa YAVUZ 20 * ÖZ 2644 sayılı Tapu Kanununa göre yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketleri, Türkiye de ancak özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler. Bu durum dışında söz konusu şirketler, ülkemizde taşınmaz rehni hariç olmak üzere lehlerine sınırlı ayni hak tesis olunamaz ve taşınmaz edinemezler. Yabancı ticaret şirketlerinin, taşınmaz edinmesine imkan sağlayan özel kanunlar ise Endüstri Bölgeleri Kanunu, Türk Petrol Kanunu ve Turizmi Teşvik Kanunudur. Bahsi geçen şirketlerin, anılan Kanuna aykırı olarak edindiği veya edinim amacına aykırı olarak kullanıldığı tespit edilen taşınmazlar ve sınırlı ayni haklar, verilecek süre içinde bu şirketlerce tasfiye edilmediği takdirde tasfiye edilerek bedele çevrilir ve bedeli hak sahibine ödenir. İşte bu çalışmada, yabancı ülkelerde kurulmuş ticaret şirketlerinin ülkemizde taşınmaz edinimi koşulları tüm yönleriyle ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Anahtar Sözcükler: Yabancı ticaret şirketi, taşınmaz edinimi, sınırlı ayni hak, Tapu Kanunu, özel kanun hükmü. 1. GİRİŞ Ülkemizde yabancı uyrukluların ve yabancı ticaret şirketlerinin taşınmaz edinmesi, özellikle 80 li yıllardan itibaren Türkiye nin dışarıya açılması ve ticaretin globalleşmesinin etkisiyle giderek hız kazanmıştır. Yabancı sermaye mevzuatında yapılan düzenlemelere paralel olarak, özellikle 2003 yılından itibaren yabancı ticaret şirketlerinin Türkiye de gayrimenkul edinimini kolaylaştırıcı düzenlemeler yapılmıştır (Eyüpgiller, Temmuz 2004, 139). Anayasada, herkesin kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahip olduğu belirtilmiş, yine herkesin mülkiyet hakkına sahip olduğu ve bu hakkın ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabileceği ifade edilmiş, ayrıca yabancılar bakımından temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasının, uluslararası hukuka uygun olarak ve kanunla yapılabileceği öngörülmüştür. Dolayısıyla, temel bir hak olan mülkiyet hakkı- 20 * * Gümrük ve Ticaret Uzmanı * Makale Geliş Tarihi: 05.06.2017 Yayın Kurulu Kabul Tarihi: 13.09.2017 EYLÜL - EKİM 2017 139

nın yabancılar ve dolayısıyla yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketleri açısından yapılacak sınırlandırmanın milletlerarası hukuka uygun olması ve her halde bu sınırlamanın kanunla yapılması gerekmektedir. Buradan hareketle, yabancı uyruklu ticaret şirketlerinin ülkemizde taşınmaz mülkiyeti 21 1 edinimine ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenmiş ve belli sınırlamalara tabi tutulmuştur. İşte bu çalışmada, yabancı ülkelerde kurulmuş ticaret şirketlerinin ülkemizde taşınmaz edinebilme koşulları tüm yönleriyle ele alınmış ve değerlendirilmiştir. 2. TARİHSEL SÜREÇ Ülkemizde yabancıların taşınmaz mal edinebilmesi 2644 sayılı Tapu Kanununun (T.C. Yasalar, 29.12.1934) 35. maddesi ile mümkün hale gelmiştir. 1934-2003 döneminde, karşılıklı olmak ve kanuni sınırlamalara uyulmak kaydı ile sadece yabancı gerçek kişilere taşınmaz satın alma ve miras yoluyla edinme hakkı tanınmıştır. Tapu Kanununun anılan maddesinde 03.07.2003 tarihli ve 4916 sayılı Kanunla (T.C. Yasalar, 19.07.2003) yapılan değişiklikle, karşılıklı olmak ve kanunî sınırlamalara uyulmak kaydıyla yabancı gerçek kişiler yanında yabancı ülkelerde bu ülkelerin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerinin de, otuz hektardan fazla taşınmaz edinebilmesi Bakanlar Kurulunun iznine tabi olmak kaydıyla, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde taşınmaz satın almasına imkan sağlanmıştır. Ancak, Tapu Kanununun 35. maddesini belirtildiği şekilde değiştiren 4916 sayılı Kanunun ilgili maddesi, Anayasa Mahkemesinin 14.03.2005 tarihli ve E.2003/70, K.2005/14 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesinin iptal kararının ardından, 29.12.2005 tarihli ve 5444 sayılı Kanun (T.C. Yasalar, 07.01.2006) ile Tapu Kanununun 35. maddesi yeniden düzenlenmiş ve bu sefer yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerinin, ancak özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz mülkiyeti ve taşınmazlar üzerinde sınırlı aynî hak edinebileceği hükme bağlanmıştır. Bahsi geçen değişikliğin iptali için yapılan başvuruyu değerlendiren Anayasa Mahkemesi, yabancı ticaret şirketlerinin taşınmaz edinimine ilişkin fıkrayı iptal etmemekle birlikte, maddenin bazı cümle ve ibarelerini 11.04.2007 tarihli ve E.2006/35, K.2007/48 21 1 Taşınmaz mülkiyetinin konusunu; arazi, tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar ve kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler oluşturmaktadır. 140 EYLÜL - EKİM

sayılı kararıyla iptal etmiştir. Sonrasında, 03.05.2012 tarihli ve 6302 sayılı Kanunla (T.C. Yasalar, 18.04.2012) Tapu Kanununun 35. maddesi yeniden düzenlenmiş ve hali hazırda uygulanmakta olan son şeklini almıştır. 3. YABANCI UYRUKLU TİCARET ŞİRKETLERİNİN TAŞINMAZ EDİNİMİ 3.1. Yabancı Ticaret Şirketlerinin Ancak Özel Kanun Hükümleri Çerçevesinde Taşınmaz ve Sınırlı Ayni Hak Edinebilmesi 6302 sayılı Kanunla değişik Tapu Kanununun 35. maddesinin ikinci fıkrasında, Yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketleri ancak özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler. Bu ticaret şirketleri dışındakiler taşınmaz edinemez ve lehlerine sınırlı ayni hak tesis edilemez. Bu ticaret şirketleri ile yabancı uyruklu gerçek kişiler lehine taşınmaz rehni tesisinde bu maddede yer alan sınırlamalar uygulanmaz. denilmektedir. Bahsi geçen hükümle, yabancı ülkelerde, o ülke kanunlarına göre kurulmuş ticaret şirketlerine, belli sınırlamalar dâhilinde Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde taşınmaz edinebilme imkanı tanınmıştır. Buna göre, yabancı ticaret şirketleri ülkemizde ancak özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilecektir. Bu durumda, yabancı uyruklu ticaret şirketlerinin, ancak bir kanunla özel düzenleme yapılması halinde ve o kanun kapsamıyla sınırlı olmak üzere ülkemizde taşınmaz sahibi olabilmesi mümkündür. Dolayısıyla, yabancı uyruklu ticaret şirketleri, ülkemizde kurulmuş ticaret şirketleri gibi istedikleri yerde ve istedikleri şekilde taşınmaz sahibi alma hakkına sahip değildir. Bu çerçevede hali hazırda yabancı uyruklu şirketlerin taşınmaz edinimine imkan veren yasalar; 2-2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu 22-4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu 23 3, 222 2634 sayılı Kanununun 3/I-e. maddesinde turizm işletmeleri, Türk veya yabancı uyruklu, gerçek veya tüzel kişilerce birlikte veya ayrı ayrı gerçekleştirilen ve turizm sektöründe faaliyet gösteren ticari işletmeleri şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca, aynı Kanunun 8/E maddesi uyarınca, kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinde ve turizm merkezlerindeki taşınmaz malların iktisabı, 442 sayılı Köy Kanunu ile 2644 sayılı Tapu Kanununda yer alan yabancı uyruklularla ilgili tahditlerden Bakanlar Kurulu kararı ile istisna edilebilmekte, dolayısıyla mezkûr alanlarda bu amaçlarla taşınmaz mal edinebilmektedirler. 23 3 4737 sayılı Kanuna göre endüstri bölgelerinde yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına başvurusu üzerine ön yer tahsisi yapılır. Öte yandan, münferit bir sanayi yatırımı gerçekleştirmek amacıyla, yatırımı gerçekleştirecek yerli ve/veya yabancı gerçek ya da tüzel kişilerin başvurusu üzerine Bakanlığın uygun gördüğü alanların, Endüstri Bölgeleri Koordinasyon Kurulunun değerlendirmesinin ardından Bakanlar Kurulunca münferit yatırım yeri olarak tahsis edilmesine karar verilebilir. EYLÜL - EKİM 2017 141

- 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu 24, şeklinde sıralanabilir. Bahse konu Kanunlarda öngörülen koşullarla yatırım ve işletme faaliyetleri için, dolayısıyla belli bir faaliyet amacına bağlı olarak yabancı yatırım, teknoloji ve sermaye girişini teşvik amacıyla çıkarılan özel yasalar çerçevesinde, yabancı ticaret şirketleri taşınmaz mülkiyeti ve sınırlı ayni hak edinebileceklerdir. O halde, uyrukluğu ne olursa olsun yabancı ticaret şirketleri, ancak yukarıda yer verilen kanunların amacı ile ilgili faaliyetler için ülkemizde taşınmaz edinebilecek, bu Kanunların kapsamı dışında kalan yerlerde ise herhangi bir şekilde taşınmaz sahibi olamayacaktır. Öte yandan, mevcut hükümde, özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilecek olan yabancı uyruklu ticaret şirketleri için karşılıklılık/mütekabiliyet şartı aranmamaktadır. Dolayısıyla, tüm ülkelerde kurulmuş olan ticaret şirketlerinin, özel kanun hükümleri kapsamında ülkemizde taşınmaz edinmesi mümkündür. Diğer taraftan, Tapu Kanununun 35/II. maddesinde geçen ticaret şirketleri ifadesi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda (T.C. Yasalar, 14.02.2011) (TTK) tanımlanan şirketlere tekabül eden imalat, hizmet, ticari, zirai ve benzeri alanlarda faaliyet göstermek üzere yabancı ülkelerde kurulmuş şirketlerini karşılamaktadır. TTK nın 124/I. maddesinde ticaret şirketlerinin; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerden ibaret olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla, yabancı ülkelerde kurulmuş olan bu şirket türleri, ilgili Kanun hükmü kapsamında ülkemizde taşınmaz edinebilecektir. Bunun yanında, yabancı ticaret şirketlerinin Türkiye de taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilmesi için kayıtlı olduğu ülke mevzuatı gereğince tüzel kişiliğinin bulunması gerekmektedir. Bu durumda, ancak tüzel kişiliği bulunan ticaret şirketleri, özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler. Tüzel kişiliğe sahip yabancı ticaret şirketleri dışındakilerin (tüzel kişiliği olan veya olmayan vakıf, dernek, cemiyet, topluluk, cemaat vb.) Türkiye de taşınmaz edinmesi ve bunlar lehine sınırlı ayni hak tesis edilmesi yasaktır. Mezkûr kuralın istisnası ise Tapu Kanununun 3. maddesidir. Bahsi geçen madde gereğince, mevcudiyetleri Türkiye Cumhuriyetince tanınmış 24 4 6491 sayılı Kanunun 22/V. maddesinde, Bu Kanundaki esaslara uygun olmak şartıyla, sermaye şirketlerine veya yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi niteliğinde bulunan özel hukuk tüzel kişilerine araştırma izni, arama ruhsatı ve işletme ruhsatı verilir. denilmektedir. Petrol hakkı sahibi; arama veya işletme ruhsatında veya civarında petrol işlemi için gerekli arazinin kullanma hakkını, arazi özel mülkiyet konusu ise anlaşma, anlaşmazlık durumunda kamulaştırma yoluyla, arazi Hazineye ait veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında ise Maliye Bakanlığından bedeli karşılığında kiralamak, irtifak hakkı tesis etmek veya kullanma izni almak ve ruhsatına kaydedilmek suretiyle elde edebilir (md. 10/I). 4 142 EYLÜL - EKİM

olan yabancılara ait dini, ilmi, hayri müesseselerin fermanlara ve hükümet kararlarına müsteniden sahiplendikleri taşınmazlar bu belgelerin sınırları dışına çıkmamak ve hükümetin izni alınmak şartıyla müesseselerin tüzel kişilikleri namına tescil olunabilmektedir. 3.2. Taşınmaz Edinmek İsteyen Yabancı Ticaret Şirketlerinin Yapması Gerekenler Yabancı ticaret şirketlerinin taşınmaz talepleri, doğrudan tapu sicil müdürlüklerince sonuçlandırılır ve ilgili kamu kurumunca (Kültür ve Turizm Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı veya Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca) düzenlenen belgelere göre işlem yapılır. Buna göre, yabancı ticaret şirketlerinin tapu ve kadastro işlemlerinde, bağlı bulundukları ülkelerin yetkili makamları tarafından verilmiş bu şirketlerin usulüne uygun olarak kurulmuş ve faaliyette bulunduğunu ve ilgili tapu işlemlerini yapmaya ehil olduğunu gösteren belgenin 5 Ekim 1961 tarihli Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılmasına İlişkin La Haye Sözleşmesine uygun olarak Apostille şerhi içerir aslı ile onaylı tercümesi, Apostille şerhi bulunmaması halinde o ülkedeki Konsolosluğumuzun tasdikini içerir aynı belgeler aranır.(tapu ve Kadastro Müdürlüğü, 16.09.2013) Dolayısıyla, özel kanunlar çerçevesinde ülkemizde taşınmaz edinmek isteyen yabancı uyruklu ticaret şirketlerinin, kendi ülkelerinin yetkili makamlarından söz konusu belgeyi alması ve bu belgede, şirketin usulüne uygun olarak kurulmuş ve faaliyette olduğu ve ilgili tapu işlemini yapmaya ehil olduğunun belirtilmesi şarttır. Yeri gelmişken belirtelim ki, tüzel kişiliğe sahip yabancı ticaret şirketlerinin adına kayıtlı taşınmazların Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişilere ve tüzel kişilere satışında, devrinde ve hak tesisinde herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir. 3.3 Bakanlar Kurulunun Ülke Menfaatlerinin Gerektiği Hallerde Taşınmaz Edinimini Belirleme, Sınırlama, Durdurma veya Yasaklama Yetkisi Bakanlar Kurulu, ülke menfaatlerinin gerektiği hallerde, yabancı uyruklu gerçek kişiler yanında yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerinin de taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinimlerini; ülke, kişi, coğrafi bölge, süre, sayı, oran, tür, nitelik, yüzölçüm ve miktar olarak belirleyebilmeye, sınırlandırabilmeye, kısmen veya tamamen durdurabilmeye veya yasaklayabilmeye yetkilidir (Tapu Kanunu md. 35/III). EYLÜL - EKİM 2017 143

Dolayısıyla, Bakanlar Kuruluna tanınan bu yetki, yabancı ticaret şirketlerine tanınmış olan özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilme imkanını biraz daha sınırlandırmış olmaktadır. 3.4. Yabancı Ticaret Şirketlerinin Satın Aldıkları Yapısız Taşınmazda Geliştireceği Projeyi İki Yıl İçinde İlgili Bakanlığa Sunması Yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan ticaret şirketleri, satın aldıkları yapısız taşınmazda geliştireceği projeyi iki yıl içinde ilgili Bakanlığın onayına sunmak zorundadır. İlgili Bakanlıkça başlama ve bitirilme süresi belirlenerek onaylanan proje tapu kütüğünün beyanlar hanesine kaydedilmek üzere taşınmazın bulunduğu tapu müdürlüğüne gönderilir. Onaylanan projenin süresi içinde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği ilgili Bakanlıkça ayrıca takip edilir (Tapu Kanunu md. 35/IV). Söz konusu hükümden yapısız taşınmazların ancak belirli bir projenin uygulanması amacıyla edinilebileceği anlaşılmaktadır. Ancak öğretide, söz konusu düzenleme, mezkûr fıkrada geçen proje, yapısız taşınmaz ve ilgili bakanlık ibarelerinin belirsiz olduğu gerekçesiyle eleştirilmektedir. 3.5. Yabancı Uyruklu Ticaret Şirketleri Lehine Taşınmaz Rehni Tesisi Yabancı ticaret şirketlerin taşınmaz edinimi belli kurallara tabi olmakla birlikte, Tapu Kanununun 35/II. maddesinde Bu ticaret şirketleri ( ) lehine taşınmaz rehni tesisinde bu maddede yer alan sınırlamalar uygulanmaz. hükmüne yer verilerek bu şirketler lehine taşınmaz rehni tesisinde herhangi bir sınırlama öngörülmemiştir. Genel olarak rehin hakkı, rehne konu hakkı paraya çevirmek ve elde edilen paradan öncelikle alacağını alma yetkisi veren bir aynî haktır. Rehin hakkı ile hak sahibine eşyanın değeri tahsis edilmiştir. Rehin hakkının bir türü olan taşınmaz rehni de, hak sahibine bir taşınmaz malın değerinden alacağını elde etme yetkisini veren sınırlı bir aynî haktır. Taşınmaz rehni, hem kişisel alacağı teminat altına almakta, hem de arazi değerinin tedavül ettirilmesini sağlamaktadır. Türk Medeni Kanununa göre taşınmaz rehni, ancak ipotek, ipotekli borç senedi veya irat senedi şeklinde kurulabilir. Alacaklı sıfatıyla bir rehin hakkının iktisabı, rehine konu teşkil eden taşınmaz malın iktisabı anlamına gelmez. Alacak ödenmediği takdirde, taşınmaz mal paraya çevrilirse, rehinli alacaklı olan ve Türkiye de taşınmaz mal edinme imkânı bulunmayan yabancı ticaret şirketi, bu taşınmaz malı elde edeme- 144 EYLÜL - EKİM

yecek ve ancak alacağını satış bedelinden temin edebilecektir. Bu nedenle, bir yabancı ticaret şirketinin, alacağına karşılık olmak amacıyla, Türkiye de bulunan bir taşınmaz mal üzerinde ipotek, ipotekli borç senedi ve irat senedi biçiminde rehin hakkı elde edebilmesi mümkündür. Ancak, söz konusu işlem mülkiyetin devrine yol açmaz. 3.6. Amaca Aykırı Edilen Taşınmazların Durumu Tapu Kanununun 35. maddesinde öngörülen kurallara aykırı olarak edinilen, edinim amacına aykırı kullanıldığı ilgili Bakanlık ve idarelerce tespit edilen, süresi içinde ilgili Bakanlığa başvurulmayan veya süresi içinde projeleri gerçekleştirilmeyen taşınmazlar ve sınırlı ayni haklar, Maliye Bakanlığınca verilecek bir yılı geçmeyen süre içinde maliki olan yabancı uyruklu şirket tarafından tasfiye edilmesi gerekir. Tasfiye edilmediği takdirde tasfiye edilerek bedele çevrilir ve bedeli hak sahibine ödenir (Tapu Kanunu md. 35/VI). Öncelikle belirtmek gerekir ki, söz konusu hükümden yabancı ticaret şirketlerinin edindikleri taşınmazları, edinim amaçlarına uygun olarak kullanmaları gerektiği sonucu çıkmaktadır. Örneğin, Turizmi Teşvik Kanunu kapsamında alınan bir taşınmazın yine bu Kanun kapsamında kullanılması gereklidir. Aksi takdirde, yabancı ticaret şirketi yukarıda belirtilen durumlarla karşı karşıya kalabilecektir. 4. SONUÇ 2644 sayılı Tapu Kanununa göre yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketleri, Türkiye de ancak özel kanun hükümleri çerçevesinde taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler. Bu ticaret şirketleri dışındakilerin, ülkemizde taşınmaz rehni hariç olmak üzere lehlerine sınırlı ayni hak tesis olunması ve taşınmaz edinmeleri yasaktır. Yabancı ticaret şirketlerinin, taşınmaz edinmesine imkan sağlayan özel kanunlar ise Endüstri Bölgeleri Kanunu, Türk Petrol Kanunu ve Turizmi Teşvik Kanunudur. Bununla birlikte Bakanlar Kurulu, ülke menfaatlerinin gerektiği hallerde yabancı ülkelerde kendi ülkelerinin kanunlarına göre kurulan tüzel kişiliğe sahip ticaret şirketlerinin taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinimlerini; ülke, kişi, coğrafi bölge, süre, sayı, oran, tür, nitelik, yüzölçüm ve miktar olarak belirlemeye, sınırlandırmaya, kısmen veya tamamen durdurmaya veya yasaklamaya yetkilidir. Son olarak belirtelim ki, yabancı ticaret şirketleri tarafından, Tapu Kanununun 35. maddesine aykırı olarak edinilen, edinim amacına aykırı kullanıl- EYLÜL - EKİM 2017 145

dığı ilgili Bakanlık ve idarelerce tespit edilen, süresi içinde ilgili Bakanlığa başvurulmayan veya süresi içinde projeleri gerçekleştirilmeyen taşınmazlar ve sınırlı ayni haklar, Maliye Bakanlığınca verilecek bir yılı geçmeyen süre içinde malik şirketçe tasfiye edilmediği takdirde tasfiye edilerek bedele çevrilir ve bedeli hak sahibine ödenir. KAYNAKÇA Anayasa Mahkemesi (16.01.2008). E.2006/35, K.2007/48 sayılı kararı. Ankara: Resmi Gazete (26758 sayılı). Anayasa Mahkemesi (26.04.2005). E.2003/70, K.2005/14 sayılı kararı. Ankara: Resmi Gazete ( 25797 sayılı) Eyüpgiller, Şule (Temmuz 2004). Türkiye de Yabancı Uyrukluların ve Yabancı Şirketlerin Gayrimenkul Edinimi-I Yaklaşım, (Temmuz 2004) : 139. T.C. Yasalar (07.01.2006). 5444 sayılı Tapu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Ankara: Resmi Gazete (26046 sayılı). T.C. Yasalar (11.06.2013). 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (28674 sayılı). T.C. Yasalar (14.02.2011). 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (27846 sayılı). T.C. Yasalar (16.03.1982). 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (17635 sayılı). T.C. Yasalar (18.04.2012). 6302 sayılı Tapu Kanunu ve Kadastro Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun. Ankara: Resmi Gazete (28296 sayılı). T.C. Yasalar (19.01.2002). 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (24645 sayılı). T.C. Yasalar (19.07.2003). 4916 sayılı Çeşitli Kanunlarda ve Maliye Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. Ankara: Resmi Gazete (25153 sayılı). T.C. Yasalar (29.12.1934). 2644 sayılı Tapu Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (2892 sayılı). Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (16.09.2013). 2013/13 sayılı Genelge. Ankara: Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü. 146 EYLÜL - EKİM