ISSN 0378-8628 kültür - sanat - güncel yaflam Leon /
Kültür ve Sanat Frans z aksiyon filmlerinin usta yönetmeni Angel-A ile yeniden kamera a r k a s n d a Fransa da Steven Spielberg le efl de er tutulan Luc Besson, h zl kurgusu olan, çok stilize ve yüksek bütçeli filmlerin yönetmeni olarak ad n duyurdu. 1959 y l nda Paris te dünyaya gelen yönetmen, çocuklu unu dalg ç ö retmeni olan anne babas yla birlikte Yunanistan ve Yugoslavya aras nda mekik dokuyarak geçirdi. On yafl ndayken evcillefltirilmemifl yunuslarla yüzmeye bafllayan Besson, ailesinin etkisi alt nda kalarak dalg çl a merak sard. Daha sonraki y llarda memeli hayvanlar n biyolojik yap s yla ilgilenen yönetmen, denize ve yunuslara olan tutkusundan ötürü marina biyolo u olmaya karar verdi. Fakat on yedi yafl nda geçirdi i dalg çl k kazas ndan sonra bir daha dalamayan Besson, eski sa l na kavufltuktan sonra okulunu bitirmek için Paris e gitti. The Fifth Element adl filminin ana fikrini daha bu y llarda kafas nda oluflturan yönetmen, filmin öyküsünü bir gece rüyas nda gördü ü garip olaylar n etkisinde kalarak yazd. kinci s n ftan itibaren ilgisini tamamiy le televizyon ve sinemaya odaklayan Besson, giderek flehir yaflam na al flmaya bafllad. Denize duydu u tutkuyu kamerayla gidermeye çal flan Besson, okul d fl ndaki zaman n film izleyerek geçirdi. On dokuz yafl nda Hollywood un yolunu tuttu. Buradaki ilk üç y l nda bir yandan II
Page III S NEMA çal fl rken bir yandan da Amerikan film endüstrisinin nas l iflledi ini yak ndan takip etti. Hollywood yap m filmlerden o kadar çok etkilendi ki, kariyeri boyunca yapt filmlerde bu etki fazlas yla gözlemlendi. Hatta Fransa da Amerikan filmleri yapan yönetmen olarak gösterilmeye baflland. Bir süre orduda görev ald ktan sonra üç y l boyunca yönetmen asistanl yapan Besson, kendi çap nda deneysel çal flmalar gerçeklefltirdi. Filmlerindeki müziklerin oldukça güçlü ve tematik olmas yla tan nan yönetmen, çeflitli müzik kay tlar yapmaya bafllad. Birkaç k sa metrajl projeye imza att ktan sonra 1983 y l nda ilk ciddi uzun metrajl denemesi olan Le Dernier Combat (The Last Battle) adl filmini çekti. lginç bir kamera çal flmas olan ve sessiz çekilen film, Avoriaz Bilim Kurgu Film Festivali nde iki ödül birden kazand. 1990 y l nda en çok bilinen filmine imza atan yönetmen, Nikita ile hükümet ad na adam öldüren profesyonel bir katilin yaflam n yans tt. Yönetmen, daha sonra zeki ve seksi kad n Nikita y canland ran Anne Parillaud ile evlendi. 1993 y l nda Amerika da bir kablolu kanalda gösterilen Point of No Return adl bir dizinin çekimlerini üstlenen Besson, ertesi y l ikinci büyük ç k fl n 1985 y l nda Subway adl ikinci filmini gerçeklefltiren genç yönetmen, tamamiy le Paris metrosunda geçen mizahi suç dram olan bu filmle Fransa da büyük bir üne kavufltu. Sinema dili olarak geleneksel olana taban tabana z t bir aksiyon filmi olan Subway, Fransa n n en önde gelen kült filmlerinden biri olarak kabul edildi. Üç y l sonra The Big Blue adl filmine imza atan Besson, dalg çl a olan tutkusunu bu filmle ekrana yans tt. Okul y llar nda yazd Le Petit Siren adl hikâyesini senaryolaflt ran Besson, küçükken tan d talyan dalg ç Jacques Mayol un etkisiyle, nefes almadan kendini denizin mavi sular na b rakan dalg çlar n yaflam n ele alan esprili bir görsel flölen izlettirdi. Filmde denize tutkun olan bir adam n, bu tutkusuyla sevdi i kad n aras nda ikileme düflmesi konu edildi. Besson için oldukça kiflisel bir yeri olan film, Avrupa n n yan s ra Amerika da da oldukça baflar l bulundu. III
Kültür ve Sanat gerçeklefltirdi. Baflrollerinde Jean Reno, Gary Oldman ve Natalie Portman n yer ald The Professional/Leon adl film ile Besson, ailesini öldürenlerden intikam almaya çal flan küçük bir k zla profesyonel bir katil aras ndaki s cak iliflkiyi anlatt. 1997 y l nda bilim kurguya olan merak n sinemaya yans tmaya karar veren Besson The Fifth Element adl oldukça yüksek bir bütçeye sahip fantastik bilim kurgu filmini çekti. Baflrollerinde Milla Jovovich ve Bruce Willis gibi y ld zlar n yer ald film, yönetmene Cesar ödülünün yan s ra pek çok ödül getirdi. Kariyerinde çok farkl türlere yer veren yönetmen, iki y l sonra The Messenger: The Story of Joan of Arc adl tarihi bir film yapt. Filmde bafl karakter Joan of Arc müstakbel efli Milla Jovovich canland rd. Yönetmenli in yan s ra yazarl k ve yap mc l k da yapan Besson, pek çok filmin yap mc l n da üstlendi. Özellikle Hollywood sinemas na karfl Frans z sinemas n ayakta tutmaya özen gösteren yönetmen, Fransa daki sinema endüstrisini gelifltirmek için Hollywood kurallar n uygulamaya çal flt. 1994 yap m Antarctica adl belgesel ile Gary Oldman n 1997 yap m Nil by Mouth adl filmi bunlardan ikisidir. Görüntü Yönetmeni: Thierry Arbogast Müzik: Anja Garbarek Kostüm: Martine Rapin Yap mc : Yap mc Firma: Europa Corp. Yap m Y l : 2005 Yap m Ülkesi: Fransa Süre: 90 dakika Da t m: Warner Bros Orijinal Dili: Frans zca 1999 yap m The Messenger: The Story of Joan of Arc filminden bu yana ara verdi i kariyerine Angel-A ile onuncu defa yönetmenlik koltu una oturarak baflar l bir dönüfl yapt. Angel-A'n n film afifllerinde yer alan "Bir adam bir k a d n a Paris'te rastlar" slogan filmin genel gidiflat n da özetler nitelikte. Çizgi romandan f rlam fl gibi fiziksel olarak birbirine z t iki karakterin masal tad ndaki siyah beyaz hikâyesi oldukça Siyah beyaz bir Paris Masal : Angel-A Filmin Künyesi Yönetmen: Senaryo: O y u n c u l a r : Jamel Debbouze ( A n d r é ), R i e Rasmussen (Angel-A), Gilbert Melki (Franck), S e r g e Riaboukine (Pedro), Akim Chir, Eric Balliet, Loic P o r a, Venus Boone, Jérôme Guesdon, M i c h e l Chesneau, Olivier Claverie, Solange Milhaud IV
Page V S NEMA - Filmografi Yönetmen / Director 2006: Arthur Minimoys and the 2005: Angel-A 1999: Jeanne d'arc / The Messenger: The Story of Joan of Arc 1997: The Fifth Element / Beflinci Güç 1994: Léon / Léon: The Professional / Leon: Sevginin Gücü etkileyici Neredeyse Paris suç dünyas n n tamam na borçlanm fl beceriksiz ve ayn oranda iyi niyetli André, kap lar n bir bir surat na kapand, gittikçe dibe vurdu u bir noktada Angel-A'yla karfl lafl yor. Sonras nda da bu kad n n mucizevi yard mlar yla André nin hayat nda büyük de ifliklikler meydana geliyor. 1991: Atlantis - Le creature del mare / Atlantis 1990: La Femme Nikita / Nikita Baflrolde izledi imiz, Fransa n n son dönem baflar l komedyenleri aras nda gösterilen kolsuz kral Jamel Debbouze un André karakteri ile ortaya koydu u performans ndaki baflar s, filmin giflede öne ç kmas n sa l yor., filmin siyah-beyaz oluflunu fliirsel yap s na ba layarak flöyle bir yorum getiriyor: Elefltirmenler benim ilk ve son filmimi bilinçli olarak siyah beyaz yapt m söyleyeceklerdir; ama bu kesinlikle do ru de il. Filmde dört ana karakter var: Angela, André, Paris ve Siyah-Beyaz. Bunlar n hepsi bir fliirin de iflik ifadeleridir ve e er bunlardan birisini ç kar rsan z filmin fliirsel yap s n n bir k sm n alm fl olursunuz. V
Page VI Kültür ve Sanat 1988: Le Grand bleu / The Big Blue Senarist 1986: Subway / Metro 2006: Bandidas 1983: Le Dernier Combat / The Final Combat / The Last Battle 2006: Arthur and the Minimoys 1981: L'Avant dernier 2005: Angel-A 2005: Danny The Dog / K r Zincirlerini 2005: The Transporter 2 2004: Crimson Rivers 2 / Angels of the Apocalypse / K yamet Melekleri 2003: Fanfan la Tulipe / Çapk n Afl k 2003: Michel Vaillant 2002: Taxi 3 2002: The Transporter 2001: Wasabi 2001: Le Baiser mortel du dragon / Kiss of the Dragon / Ejderin Öpücü ü 2001: Yamakasi 2000: The Dancer 2000: Taxi 2 / Taksi 2 1999: Jeanne d'arc / The Messenger: The Story of Joan of Arc 1998: Taxi / Taksi 1997: The Fifth Element / Beflinci Güç 1994: Léon / Léon: The Professional / Leon: Sevginin Gücü 1993: Point of No Return / The Assassin VI
Page VII S NEMA - 1990: La Femme Nikita / Nikita 1988: Le Grand bleu / The Big Blue / Derinlik Sarhofllu u 1986: Kamikaze 1986: Subway / Metro 1983: Le Dernier Combat / The Final Combat / The Last Battle Ödüller 1999: Best Director - Messenger: The Story of Joan of Arc (French Academy of Cinema) 1997: Best Director - Fifth Element (French Academy of Cinema) VII