TÜRKİYE DE KADINLARIN İŞGÜCÜNE KATILIMI VE İSTİHDAMI 1
2 KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Kadınlar Neden İstihdamda Yer Almalı? Ülkelerde beşeri sermayenin büyüklüğü ve niteliği, ekonomik ve sosyal kalkınmanın en önemli itici güçlerindendir. Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023 te dünyanın en büyük on ekonomisi arasında yer alma hedefine ulaşmamız, nüfusumuzun yarısını oluşturan kadınların da ekonomik hayata katılımı ile mümkün olacaktır. Kadınların ekonomik yaşama daha fazla katılmaları ve toplumdaki konumlarının iyileştirilmesi, kalkınma ve büyümeden daha fazla pay almalarını sağlayacaktır. Kadınların ekonomik ve sosyal kalkınmanın öznesi durumunda olduğunun bilincinde olan Türkiye de; son yıllarda bu yönde izlenen politikalar ve yürütülen çalışmalar, kadın istihdamı ve kadınların işgücüne katılım oranlarını yükseltmiştir. 3
İstatistiklerle Kadın İstihdamı Kadın istihdamı ve işgücüne katılma oranı yıllara göre artış göstermektedir. 2004 yılı TÜİK verilerine göre %20,8 olan kadın istihdamı oranı 5,9 puanlık bir artış ile 2014 yılı sonunda %26,7 ye yükselmiştir. 2014 yıl sonu verilerine göre kadınların işgücüne katılma oranı ise 2004 yılına göre 7 puanlık bir artışla %30,3 e yükselmiştir. Kadınlar 2014 yılında %49,9 ile en fazla hizmetler sektöründe istihdam edilmektedir. Tarım sektöründe 2004 yılında %50,8 olan kadın istihdam oranı 2014 yıl sonu itibariyle % 33 e düşmüştür. Sanayi sektöründe 2004 yılında %16,1 olan kadın istihdam oranı, 2014 yıl sonu itibariyle %17,1 e yükselmiştir. Ücretli veya yevmiyeli çalışan kadın oranı 2004 yılında %44,8 iken, 2014 yıl sonu itibariyle bu oran %60,2 ye yükselmiştir. Ücretsiz aile işçisi kadın oranı 2004 yılında %44,5 iken, 2014 yıl sonu itibariyle bu oran 15 puanlık bir gerilemeyle %29,5 e düşmüştür. 2004 yılında esas işinden dolayı herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmaksızın çalışan kadınların oranı %67 iken bu oran 2014 yıl sonu itibariyle % 48,4 e düşmüştür. 4
Kadınların işgücüne dâhil olmama nedenleri arasında %57,6 ile ev işleriyle meşgul olma ilk sırada yer almaktadır. Kadınlar; iş aramama, mevsimlik çalışma, ev işleriyle meşgul olma, eğitim/öğretime devam ve emekli olma gibi nedenlerle işgücüne dâhil olamamaktadır. İşgücüne Dâhil Olmama Nedenleri (2014) Bin Kişi (%) İş aramayıp, çalışmaya hazır olanlar 1.501 7,5 Mevsimlik çalışanlar 67 0,3 Ev işleriyle meşgul 11.589 57,6 Eğitim / Öğretim 2.250 11,2 Emekli 824 4,1 Çalışamaz halde 2.512 12,5 Diğer 1.368 6,8 Eğitim seviyesi artıkça kadınların işgücüne katılım oranı da artmaktadır. İşgücüne dahil olan kadınların %25,8 i lise ve altı eğitim düzeyinden mezun iken, %71,3 ü yükseköğretim mezunudur. 2014 Okur-Yazar Olmayanlar Lise Altı Eğitimliler İşgücüne Katılma Oranı (İKO) İşsizlik Oranı (İO) 16,0 3,0 25,8 9,3 Lise 31,9 19,1 Mesleki veya Teknik Lise 39,8 19,3 Yükseköğretim 71,3 15,5 5
Yasal Düzenlemeler Kadın istihdamının önündeki yapısal, toplumsal ve diğer sorunların ortadan kaldırılması amacıyla çeşitli tedbirler alınmış, yasal düzenlemeler yapılmış, teşvik ve destek programları hayata geçirilmiştir. İş Kanunu 10 Haziran 2003 tarihinde yapılan düzenleme ile işveren-işçi ilişkisinde cinsiyet dâhil hiçbir nedenle temel insan hakları bakımından ayrım yapılamayacağı düzenlenmiştir. Gelir Vergisi Kanunu 2007 yılında yapılan değişiklik ile hane içinde kadınlar tarafından üretilen ürünlerin düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması sonucu kadınların elde ettikleri gelirler vergiden muaf tutulmuştur. Teşvikler 2008 yılı İstihdam Paketi Kadınların ve gençlerin istihdamını artırmak amacıyla, mevcut istihdama ilave olarak işe alınan kadınlar ile 18 29 yaş arası gençlere ait SSK işveren priminin 5 yıl boyunca kademeli olarak İşsizlik Sigortası Fonu ndan karşılanması sağlanmıştır. 2009 yılı Yeni İstihdam ve Teşvik Paketi ile de 2008 yılı İstihdam Paketi ile getirilen teşviklere ilişkin uygulamanın devamlılığı sağlanmıştır. 6
2011 yılı 6111 sayılı Kanun Kadınlara yeni istihdam imkânlarının sağlanması bakımından pozitif ayrımcılık yapılarak, 18 yaşından büyük kadınların istihdam edilmesi halinde belli koşullara göre 12 ila 54 ay süresince sigorta primlerinin işveren hisselerinin İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacağı hususları düzenlenmiştir. Kanunla ayrıca, kadınların çalışma hayatını iyileştirici düzenlemeler getirilmiştir. Bir ay içinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayan ve kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olan ev kadınları isteğe bağlı sigortalı olma imkânına sahiptir. Gerekli bilgi www.csgb.gov.tr adresinden ve ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi nden alınabilir. Kadın Çiftçilerin Sigorta Kapsamına Girmesi için Aile Reisi Olması Koşulu Kaldırıldı Kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulunan kadın çiftçilerin sigorta kapsamında sayılması için aile reisi olmaları koşulu 4956 ve 6270 sayılı Kanunlar ile yürürlükten kaldırılmıştır. Kadın Girişimciler İçin Kredi Garanti Fonuna Hazine Desteği Sağlandı Kredi Garanti Kurumlarına Sağlanacak Hazine Desteğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar da kadın girişimcileri destekleyen pozitif ayrımcılık içeren hükümler yer almaktadır. Hazine destekli sistemde KOBİ kredileri için %75 olan kefalet oranı, kadın girişimcilerin kullanacağı krediler için %85 olarak uygulanacaktır. Söz konusu kefaletten 55 yaşını doldurmamış, en az ilkokul mezunu kadınlara ait, faaliyet süresi 2 yılın altında olan firmalar yararlanabileceklerdir. Azami kefalet tutarı yararlanıcı başına 85 bin TL, bir risk grubu için ise 130 bin TL olacaktır. Ayrıntılı bilgiye Kredi Garanti Fonundan ulaşılabilir. 7
Genelgeler 2004/7 sayılı Personel temininde eşitlik ilkesine uygun hareket edilmesi konulu Başbakanlık Genelgesine göre; Kamuda personel alımlarında hizmet gerekleri dışında cinsiyet ayrımı yapılmayacaktır. 2010/14 sayılı Kadın İstihdamının artırılması ve fırsat eşitliğinin sağlanması konulu Başbakanlık Genelgesine göre; Kadınların sosyo-ekonomik konumlarının güçlendirilmesi, toplumsal yaşamda kadın erkek eşitliğinin sağlanması, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve sosyal kalkınma amaçlarına ulaşılabilmesi için kadınların istihdamının artırılması ve eşit işe eşit ücret imkânının sağlanması için tüm kamu kurumlarına görev ve sorumluluklar verilmiştir. Bu amaçla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı koordinasyonunda kadının istihdam alanındaki mevcut sorunlarının tespiti ile bu sorunların giderilmesine yönelik ilgili tüm tarafların gerçekleştirdiği çalışmaları izlemek, değerlendirmek, koordinasyon ve işbirliğini sağlamak üzere Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur. 8
Hedeflerimiz 2014-2018 yıllarını kapsayan 10.Kalkınma Planı nda kadınların işgücüne katılım ve istihdam oranlarının Plan dönemi sonunda sırasıyla yüzde 34,9 ve yüzde 31 e yükseltilmesi hedeflenmektedir. 2014-2023 yıllarını kapsayan Ulusal İstihdam Stratejisinde kadınların işgücüne katılımı konusunda 2023 için % 41 oranı hedeflenmektedir. İş ve Aile Yaşamının Uyumlaştırılmasına İlişkin Düzenlemeler Mevcut yasal düzenlemeler: Kadın işçi ve memurlara doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre ile analık izni verilir. Doğumun erken gerçekleşmesi halinde, doğumdan önce kullanılmayan izin sürelerine doğum sonrasında kullanılabilme imkanı getirilmiştir. Doğum yapan memura, analık izni süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmi dört aya kadar aylıksız izin verilir. Memurun eşinin doğum yapması halinde, isteği üzerine on gün babalık izni verilir. Eşi doğum yapan işçiye beş gün babalık izni verilir. Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde üç saat, ikinci altı ayda günde bir buçuk saat süt izni verilir. Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. 9
Kadın işçiler, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın çalışanlar ise doğum tarihinden başlamak üzere kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar. Kadın memurlara; hamileliğin yirmi dördüncü haftasından önce ve doğumdan sonraki iki yıl süreyle gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez. 6552 sayılı Kanun ile doğum borçlanması kapsamı genişletilerek daha önce iki çocuk için geçerli olan doğum borçlanması üç çocuğa çıkarılmıştır. Kadın işçiye 16 haftalık analık hali izni süresince iş göremezlik ödeneği ödenmeye başlanmıştır. Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan kreş ve gündüz bakım evleri ile okul öncesi eğitim yatırımları bölgesel desteklerden faydalanabilmektedir. 3-5 yaş grubu çocuklar için hizmet veren okul öncesi özel eğitim kurumları, kuruluşundan itibaren beş vergilendirme dönemi kurumlar ve gelir vergisinden muaftır. Devlet memurları için çocuk bakım evlerinin kurulması yönünde düzenleme mevcuttur. Medeni durumu bakılmaksızın 100-150 kadın çalıştıran işyerlerinde emzirme odası ve kreş hizmeti verilmesi zorunludur. 10
Projelerimiz Kadının sosyo ekonomik konumunun güçlendirilmesi, bu konuda toplumsal bilincin oluşturulması, çocuk bakım sorumluluğunun kurumsal bakım ile desteklenmesi amacıyla ülke, bölge ve il düzeyinde çok sayıda proje yürütülmektedir. Türkiye de Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişimlerinin Artırılması Projesi İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansı mali desteği kullanılarak Dünya Bankası aracılığı ile yürüttüğümüz proje (2012-2017) ile kadınlara daha iyi iş ve meslek olanaklarının sunulmasını sağlayacak politikaların üretilmesi için gerekli bilgi ve verilerin sağlanması ve bunların yaygınlaştırması, kaliteli ve erişilebilir çocuk bakım modelinin oluşturulması, kadınların kooperatifçilik marifetiyle örgütlenerek ekonomik ve sosyal olarak güçlenmelerinin sağlanması hedeflenmiştir. İş te Eşitlik Platformu Türkiye de ekonomik alandaki cinsiyet uçurumunu en aza indirmek üzere Bakanlığımız himayesinde önce Türkiye Cinsiyet Eşitliği Görev Gücü adıyla kurulan sonrasında İş te Eşitlik Platformu na dönüştürülen girişim (2012-2015); ülkemizde ekonomik alandaki cinsiyet eşitliği uçurumunu 3 yıl içinde %10 a kadar azaltmayı hedeflemiştir. Hedeflenen %10 luk kısmın %9,4 ü ilk iki yıl içinde gerçekleştirilmiştir. İş te Eşitlik Platformu, ülkemizde kadınların ekonomiye katılımını artırmak ve işe alımdan başlayarak çalışma hayatına ilişkin tüm süreçlerde cinsiyet 11
eşitliğini sağlamak amacıyla, özel sektör ve kamunun işbirliğinde yürütülmektedir. Platform kapsamında; ülkemizde faaliyet gösteren şirketlerin işgücü piyasasında ayrımcılık karşıtı uygulamalara imza atmaları, cinsiyet eşitliğinin tesisini sağlamaları ve sosyal yaşamda bu konuda sorumluluk üstlenmelerine ilişkin bilgi ve farkındalık artırıcı çalışmalar yürütülmektedir. Türkiye de Kadın İşgücü Profili ve İstatistiklerin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bakış Açısıyla Gözden Geçirilmesi Projesi Türkiye de kadınların ekonomik hayata katılımlarının artırılması ve sosyo-ekonomik konumlarının güçlendirilmesi amacıyla Türkiye de Kadın İşgücü Profili ve İstatistiklerin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bakış Açısıyla Gözden Geçirilmesi Projesi yürütülmüştür. Proje ile TÜİK tarafından düzenli olarak gerçekleştirilen Hanehalkı İşgücü Anketi (2003-2013 yılları arası), Kazanç Yapısı Anketi (2006 ve 2010 yılları için) ve Zaman Kullanımı Anketi (2006 yılı) toplumsal cinsiyet bakış açısı ile gözden geçirilmiş ve sonuçları Türkçe ve İngilizce olarak yayınlanmıştır. Söz konusu çalışmaya http://kadininstatusu.gov.tr/yayinlar/dagitimda-olanyayinlar adresinden erişilebilir. 12
Annemin İşi Benim Geleceğim Projesi Bakanlığımız, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Borusan Holding arasında imzalanan işbirliği protokolü ile Annemin İşi Benim Geleceğim Projesi (2013-2019) hayata geçirilmiştir. Proje ile Adıyaman, Afyonkarahisar, Malatya, Şanlıurfa, Balıkesir, Karaman, Ordu, Çorum, Mardin ve Diyarbakır illeri olmak üzere toplam 10 ilin organize sanayi bölgesinde kreş kurulması hedeflenmektedir. Adıyaman, Afyonkarahisar ve Malatya OSB de kreşler hizmet vermeye başlamıştır. Proje ile ilgili ayrıntılı bilgiye http://www.anneminisi.org/tr/anasayfa.aspx adresinden erişilebilir. Genç Fikirler Güçlü Kadınlar Projesi Intel Teknoloji Hizmetleri Limited Şirketi ve Türkiye Kadın Girişimciler Derneği ile işbirliğinde yürüttüğümüz proje (2013-2015) ile 18-30 yaş arası gençlerin katılım sağladığı fikir kampları düzenlenmektedir. Fikir kamplarında kadınların konumlarının güçlendirilmesi ve kadına karşı ayrımcılığın önlenmesine yönelik olarak teknoloji kullanımı ile yenilikçi çözüm önerilerini içeren sosyal girişimcilik projeleri üretilmektedir. Bugüne kadar toplam 500 gencin aktif katılım sağladığı fikir kampları; Kütahya, Erzurum, Gaziantep, Sakarya, Trabzon ve Adana da gerçekleştirilmiştir. Proje ile ilgili ayrıntılı bilgiye http://www.gencfikirlerguclukadinlar.com/ adresinden erişilebilir. 13
Kadınların İnsan Haklarının Geliştirilmesi Birleşmiş Milletler Ortak Programı: Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Sabancı Vakfı tarafından finanse edilen Birleşmiş Milletler Kadın Birimi tarafından yürütülen ve işbirliği kurumları içerisinde Bakanlığımızın da yer aldığı BM Kadınların İnsan Haklarının Geliştirilmesi Ortak Programı: Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Projesi; Aydın, Çanakkale, Edirne, Erzincan, Eskişehir, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kastamonu, Kayseri, Kocaeli, Ordu illerinde yürütülmektedir. Proje kapsamında yerel yönetimlerin toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme prensiplerini uygulama kapasitelerinin gelişmesine katkıda bulunmak amacıyla eğitimler verilmesi ve pilot ildeki yerel yönetim bütçelerinde, toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bütçeleme prensipleri doğrultusunda değişiklik meydana gelmesi hedeflenmektedir. 2012-2015 yılları arasında yürütülen proje ile pilot iller için eğitimler gerçekleştirilmiş olup yerel düzeyde çalışmalar devam etmektedir. Proje ile ilgili ayrıntılı bilgiye http://www.bmopkadinhaklari.org/ tr/toplumsal-cinsiyete-duyarli-butceleme adresinden erişilebilir. Kadın Çiftçi Eğitimi Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği ile imzalanan Kadın Çiftçi Eğitimi İşbirliği Protokolü kapsamında, pilot iller olan Kayseri, İzmir, Diyarbakır, Gaziantep ve Sakarya da, toplam 771 kadın çiftçi eğitilmiştir. Protokolün 81 ile yaygınlaştırılması ile yaklaşık 4.000 kadın çiftçi eğitimlerden faydalanmıştır. 14
Hangi Destekler Var? Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) Kredi Destekleri Girişimciyseniz ve işinizi geliştirmek istiyorsanız, KOSGEB in girişimcilik destek programlarından yararlanabilirsiniz. KOSGEB in Yeni Girişimci Desteği, Girişimcilik Desteği, Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi programları ile İş Geliştirme Merkezi Destekleri bulunmakta olup, destek programlarında kadın girişimcilere %10 daha fazla finansman sağlanmaktadır. Söz konusu destek programları hakkında daha fazla bilgiye; www.kosgeb.gov.tr adresinden, (0312) 595 28 00 nolu telefon numarasından ya da 441 1 567 çağrı merkezinden ulaşılabilir. Mikrokredi Uygulamaları Ülkemizde kadın girişimciliğinin teşvik edilmesi ve yoksulluğun önlenmesi için valilikler ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliğinde kadınlara pozitif ayrımcılık içerecek şekilde mikrokredi uygulamaları başlatılmıştır. Mikrokrediden yararlanmak için öncelikle bir iş fikrine sahip 5 kadının bir araya gelmesi ve mikrokredi talebinde bulunması gerekir. Ardından 1 haftalık eğitimle kadınların kendine olan güvenleri perçinlenir ve bu sürenin sonunda yapacakları işe göre krediden yararlandırılır. Kredi miktarı ilk yıl için 100 ila 1000TL arasında değişmekte olup, takip eden yıllarda kredi miktarı artırılabilmektedir. 15
Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü Proje Destekleri ve Alo 144 ALO 144 Sosyal Yardım Hattı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğünce 2002 yılından bu yana, çalışabilir, üretebilir durumdaki yoksul vatandaşlarımızın, işsizlerimizin toplum hayatına aktif ve üretken olarak katılımını sağlayan proje destek programları yürütülmektedir. Destek programı kapsamında; iki yıl ödemesiz, sonraki altı yıl eşit taksitlerle geri ödemeli, 8 yıl vade ile faizsiz en fazla 15.000TL ye kadar kredi desteği sağlanmaktadır. Söz konusu proje desteklerine ilişkin ayrıntılı bilgiye ALO 144 Sosyal Yardım Hattı ve www.sosyalyardımlar.gov.tr adresinden veya her ilde bulunan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarından ulaşabilirsiniz. Ayrıca, eğitim ve sağlık yardımları için Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarından bilgi alınabilir. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü (İŞKUR) Meslek Edindirme Kursları İşgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu tüm mesleklerde işsizlerin niteliklerini geliştirerek istihdam edilebilirliklerini artırmak amacıyla İŞKUR tarafından meslek edindirme ve geliştirme kursları düzenlenmektedir. İŞKUR meslek edindirme kursları hakkında daha fazla bilgiye 81 ilde bulunan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerinden veya www.iskur.gov.tr web adresinden ulaşılabilir. Kalkınma Ajansları Kalkınma Ajansları bölgeler arası eşitsizliklerin azaltılması ve bölgesel kalkınmanın sağlanması için kurulmuş özerk kamu kuruluşlarıdır. Kalkınma Ajansları tarafından kadınların işgücü piyasasına katılımını arttırmak amacıyla gerçekleştirilen projelere destek verilmektedir. Ayrıntılı bilgiye http://www.kalkinma.gov.tr adresinden erişilebilir. 16
Kadın Kooperatifleri Dünyada ve ülkemizde yoksulluğun azaltılması ve kadın istihdamının artırılmasında önemli ekonomik kalkınma araçlarından biri olan kooperatifler; kadınları güçlendirmeye yönelik politikaların ve kaynak aktarımlarının sağlanabilmesi konularında önemli bir model oluşturmaktadır. Kadın kooperatifçiliğinin desteklenmesi amacıyla, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından kırsal kalkınma kooperatifleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından ise diğer kooperatifler (işletme, küçük sanat vb.) için çalışmalar yürütülmektedir. Söz konusu çalışmalara ilişkin daha fazla bilgiye ilgili Bakanlıkların il müdürlükleri aracılığı ile ulaşmak mümkündür. Halk Eğitim Merkezleri Meslek Edindirme Kursları Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ne bağlı taşra birimi olan Halk Eğitim Merkezleri, halka mesleki ve sosyo-kültürel amaçlı bilgi, beceri kazandıran, kişilerin boş zamanlarını olumlu faaliyetlerle değerlendirmelerini, gelirlerini artırmayı sağlayan birer yaygın eğitim kurumudur. Etkinliklerini il ve ilçelerde sürdürürler. Sayıları 900 ü aşan Halk Eğitim Merkezleri nden hobi amaçlı kursların yanında meslek edinmek, meslek değiştirmek ve kendi işini kurmak isteyenlerde yararlanabilmektedir. Söz konusu kurslardan yararlanmak ve daha fazla bilgi edinmek için Milli Eğitim Bakanlığı İl/İlçe Müdürlükleriyle temasa geçilebilir veya www.meb.gov.tr web adresi ziyaret edilebilir. Ş 17
Şikayet ve Başvuru Mekanizmaları Kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve etkin bir şikâyet mekanizması oluşturmak suretiyle, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmak üzere 14/6/2012 tarih ve 6328 sayılı Kanun ile Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmuştur. Kimler, Nasıl Başvurabilir? Kamu Denetçiliği Kurumu na idarenin eylem ve işlemleri ile menfaati ihlal edilen gerçek ve tüzel kişiler başvuruda bulunabilir. Ancak, şikâyetin insan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın hakları, çocuk hakları ve kamuyu ilgilendiren genel konulara yönelik olması hâlinde menfaat ihlali aranmaz. Şikayet dilekçeleri posta, elektronik posta, faks, www.ombudsman.gov.tr web sayfasından elektronik sistem yoluyla gönderilebilir. İllerde Valilik, ilçelerde Kaymakamlıklar aracılığıyla da başvuru yapılabilir. Faks veya elektronik posta yoluyla yapılan şikayet başvurularına ait dilekçe asılları, on beş gün içinde Kuruma ulaşmazsa başvuru geçersiz sayılır. Ayrıntılı bilgiye www.ombudsman.gov.tr web sayfasından ve (0312) 465 22 00 numaralı telefondan ulaşılabilir. 18
Alo 170 İletişim Merkezi Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi ALO 170, 7 gün 24 saat boyunca çalışma hayatı ve sosyal güvenlik hakkında her türlü soru, öneri, eleştiri, ihbar, şikâyet, başvuru ve taleplerini etkin ve hızlı bir biçimde çözüme kavuşturabilmek amacıyla hizmet vermektedir. İletişim Merkezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu tarafından sunulan tüm hizmetlerle ilgili olarak bilgilendirme yapmakta ve çözüm üretmektedir. İletişim Merkezine gelen tüm çağrılara uzmanlar tarafından doğrudan cevap verilmekte ve ilk görüşmede talepler sonuçlandırılmaya çalışılmaktadır. Çağrılara hemen cevap üretilemediği durumlarda anında kurum ve kuruluşlarla iletişime geçilerek en geç 72 saat içerisinde taleplere cevap verilmektedir. Ayrıntılı bilgiye www.csgb.gov.tr web sayfasından ve (0312) 296 60 00 nolu telefondan ulaşılabilir. Ayrıca, Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) ve Bilgi Edinme yollarıyla ilgili kurumlara başvuruda bulunmak mümkündür. 19
KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Eskişehir Yolu Söğütözü Mah. 2177 Sok. No: 10/A Kat: 20-21 Çankaya/Ankara/TÜRKİYE Telefon: +90 312 705 91 77 / +90 312 705 91 78 Faks: +90 312 705 91 94 / +90 312 705 91 95 http://www.kadininstatusu.gov.tr