Ö z e t B ü l t e n Tarih : 29.08.2016 Sayı : 2016/20 Değerli Müşterimiz, BAZI ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASINA İLİŞKİN 6736 SAYILI KANUNUN İŞLETME KAYITLARININ DÜZELTİLMESİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ 19.08.2016 tarih ve 29806 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe giren kanunun 6 ncı maddesi işletme kayıtlarının düzeltilmesiyle ilgilidir. Anılan maddede aşağıdaki üç konuda düzenleme yapılmış bulunmaktadır. İşletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan makine teçhizat ve demirbaşların kayda alınması, Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia, Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanı. 23.08.2016 gün ve 29810 sayılı mükerrer Resmi Gaztede yayımlanan Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına ilişkin 6736 sayılı Kanun Genel Tebliği (Seri NO:1) de konu ile ilgili açıklamalar yapılmıştır. 1 Aşağıda bu konu ile ilgili özet bilgi verilmiştir. A- İŞLETMEDE MEVCUT OLDUĞU HALDE KAYITLARDA YER ALMAYAN EMTİA, MAKİNE, TEÇHİZAT VE DEMİRBAŞLARIN KAYDA ALINMASI a) Kapsam: Bu uygulamadan serbest meslek erbabı, ferdi ticari işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler, sermaye şirketleri, kooperatifler ile iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları yararlanabilirler. b) Beyan: Bu mükellefler, işletmelerde mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını 30 Kasım 2016 tarihine kadar tebliğin 18 no lu ekindeki beyanname ve 19 no lu ekindeki envanter listesi ile katma değer vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesine bildireceklerdir.
c) Bedel: Bu kıymetler rayiç bedelle beyan edilecektir. Rayiç bedeller normal alım satım bedeli olup, mükellefler tarafından bizzat tespit edilebileceği gibi bağlı bulunulan meslek kuruluşlarına da tespit ettirilebilecektir. d) Bildirilen malların satılması: Bildirilen malların satılması halinde, defterlere kaydedilecek satış bedeli beyan edilen kayıtlı değerinden düşük olmayacaktır. e) Bildirilen Makine, Teçhizat ve Demirbaşların Amortismanı: Bildirilen bu sabit kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır. f) Vergisel Yükümlülükler: Rayiç bedel üzerinden beyan edilip kayıtlara alınan, - Teslimleri %18 oranına tabi makine, teçhizat ve demirbaşlar ile emtianın rayiç bedeli üzerinden %10 oranı, - Teslimleri %1 veya %8 oranına tabi makine, teçhizat ve demirbaşlar ile emtianın rayiç bedeli üzerinden ise tabi oldukları oranın yarısı, Esas alınmak suretiyle KDV hesaplanarak tebliğin 18 no lu ekindeki beyanname ile kağıt ortamında veya elektronik ortamda sorumlu sıfatıyla beyanedilecektir. Tahakkuk edecek vergi de 30 Kasım 2016 tarihine kadar ödenecektir. 2 g) Beyan Edilerek Ödenen KDV nin İndirimi ve İade Konusu Yapılıp Yapılmayacağı: Beyan edilen emtiaya ait hesaplanarak ödenen KDV 1 no lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilir. Ancak makine, teçhizat ve demirbaşlar için hesaplanarak ödenen KDV indirilemez, bu tutar gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilir. Kayıtlarda yer almayan emtia dolayısıyle hesaplanan ve ödenen KDV nin, bu emtianın iade hakkı doğuran işlemlerde kullanılması halinde yüklenilen verginin hesabında dikkate alınması ve iade konusu yapılması mümkündür. Ancak makine, teçhizat ve demirbaşlar nedeniyle beyan edilerek ödenen KDV nin indirim konusu ve İade konusu yapılması mümkün değildir. h) ÖTV Kapsamındaki Mallar İçin ÖTV nin Beyanı ve Ödenmesi: İşletmelerde mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan ÖTV ye tabi mallar emsal bedelleri ile uygulanmakta olan vergi oranı, maktu ve asgari maktu
vergi tutarları da dikkate alınarak tebliğin 20 no lu ekindeki beyanname ile kağıt ortamında veya elektronik ortamda 30 Kasım 2016 tarihine kadar bağlı olunan vergi dairesine verilecektir. Vergi aynı süre içinde ödenecektir (Bu ÖTV tutarı beyan edilen KDV matrahını oluşturan rayiç bedelin tespitinde dikkate alınmış alacağından beyan edilen ÖTV nin KDV matrahına ayrıca dahil edilmesi sözkonusu değildir). i) Beyan Edilen Kıymetlerin Kayıtlara İntikali: Bilanço esasında defter tutan mükellefler aktiflerine kaydettikleri emti için ayrı, makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere pasifte karşılık hesabı açacaktır. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması ve işletmenin tasfiyesi halinde sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecektir. Makine, teçhizat ve demirbaşlar ayrıca envantere kaydedilecek ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman olarak kabul edilecektir. İşletme defteri tutanlar beyan ettikleri emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedeceklerdir. Örnek:1 İşletmede bulunan, ancak kayıtlarda yer almayan, genel oranda KDV ye tabi 40.000,-TL rayiç bedelli emtianın kaydı 3 / 153 40.000,- 191 4.000,- 525 Kayda alınan emtia karşılık hesabı 40.000,- 360 4.000,- / Örnek: 2 İşletmede mevcut olan ve kayıtlarda yer almayan genel oranda KDV ye tabi 60.000,-TL rayiç bedelli makine ve teçhizat kaydı / 253 60.000,- 689 6.000,- 526 Demirbaş, makine ve teçhizat özel karşılık hesabı 60.000,- 360 6.000,- /
Mükellef bu makine ve teçhizatı 31.12.2016 tarihine kadar satarsa, bu satıştan önce, satmaz ise 31.12.2016 tarihinde aşağıdaki kaydı yapacaktır. / 526 60.000,- 257 60.000,- / Mükellef bu makine ve teçhizatı 70.000,-TL ye satarsa aşağıdaki kaydı yapacaktır. / 102 82.600 257 60.000 253 60.000,- 391 12.600,- 679 70.000,- / j) Beyan eilen değerlerin Ba formu karşısındaki durumu Bu madde kapsamında beyan edilen kıymetler rayiç bedelleriyle Ba formunda gösterilecektir. Ba formunun Soyadı, adı, unvanı bölümüne muhtelif satıcılar (6736 sayılı kanun madde 6/1), vergi kimlik numarası bölümüne (3333 333 333) yazılacaktır. 4 B- KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN EMTİA a) Kapsam Uygulama kapsamına ferdi işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler, sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları girmektedir. b) Vergisel yükümlülükler Kayıtlarda yer aldığı halde işletmelerde mevcut olmayan emtialar 30 Kasım 2016 tarihine kadar fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlara intikal ettirilebilecektir. Faturada yer alacak bedel, söz konusu emtia ile aynı neviden olan emtiaların gayrisafi kar oranı dikkate alınarak tespit edilecektir. Satış hasılatı yıllık gelir ve kurumlar vergisi matrahının hesaplanmasında dikkate alınacaktır.
Bu kapsamda ödenmesi gereken KDV, ilk taksidi beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler beyanname verme süresini izleyen ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere üç taksitte ödenebilir. Bu emtiaya ilişkin faturada emtianın tabi olduğu oranda KDV hesaplanacak ve bu KDV ilgili dönem 1 no.lu KDV beyannamesinin matrah kulakçığının 6736 sayılı Kanunun (6/2-a) maddesi kapsamındaki Bildirim tablosuna kaydedilerek beyan edilecektir. Beyannamede ödenecek KDV çıkması halinde bu emtiaya ilişkin hesaplanan KDV tutarı ödenmesi gereken KDV tutarından düşülecektir. Bu hesaplama sonucu bu dönemde ödenmesi gereken KDV satırında yer alan tutar 1 no.lu KDV beyannamesinin ödeme süresi içinde ödenecektir. Taksit imkanından yararlanmayı tercih edenlerin tebliğin 21 no.lu ekindeki ek beyannameyi de vermeleri gerekmektedir. Taksitlendirmeden yararlanmayı tercih etmeyenlerin ödenmesi gereken KDV satırında yer alan tutarın tamamını defaten ödemeleri halinde ek beyanname vermeleri gerekmemektedir. Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtianın ÖTV ye tabi olması halinde ilgili mevzuatına göre hesaplanacak ÖTV faturada gösterilecek ve bu emtianın tabi olduğu esaslar dahilinde ilgili dönemde beyan edilip ödenecektir. c) Muhasebe Kayıtları Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia nedeniyle düzenlenen fatura bedeli 600 hesaba, faturada hesaplanan KDV 391 hesaba alacak kaydedilecektir. 5 Borçlu hesap mükellefçe gerçeğe uygun olarak tespit edilecektir. 100, 101, 102,121. gibi. Bu tespit yapılamıyorsa 689 hesaba borç kaydı yapılacak ve bu tutar kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır. İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar bu faturaları defterlerine hasılat olarak kaydedeceklerdir. d) Bs formu karşısındaki durumu Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia nedeniyle düzenlenen faturalar Bs formu ile bildirilecektir. Bs formunun soyadı, adı, unvanı bölümüne muhtelif alacaklar (6736 sayılı kanun madd 6/2), Vergi Kimlik numarası bölümüne (4444 444 444) yazılacaktır. C) KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN KASA MEVCUDU VE ORTAKLARDAN ALACAKLARIN BEYANI a) Kapsam Bu hüküm, sadece bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerini kapsamaktadır.
b) Bilanço düzenleme ve beyan Bilanço usulünde defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri 31.12.2015 tarihi itibariyle düzenledikleri bilançolarında görülmekte birlikte işletmelerinde bulunmayan -Kasa mevcutlarını, -İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısıyle (ödünç verme ve benzer şekillerde ortaya çıkan) ortaklardan alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını -Bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 30 Kasım 2016 tarihine kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir. Düzeltme uygulamasında, kasa mevcutları ile ortaklardan net alacak tutarlarıyla ilgili olmakla beraber başka hesaplarda takip edilen tutarların da dikkate alınması mümkündür. Tebliğin ek no:23 ündeki beyannamenin, kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda göndermek zorunda olan mükelleflerce elektronik ortamda gönderilmesi zorunludur. Elektronik ortamda beyanname ve bildirim verme zorunluluğu bulunmayanlarca beyan kağıt ortamında yapılabilecektir. Ortaklardan alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarının belirlenmesinde, başka hesaplarda takip edilen tutarlar da dikkate alınarak 131 ve 231 hesaplar toplamından 331 ve 431 hesaplar toplamının çıkarılması sonucunda kalan net tutar esas alınacaktır. 6 c) Vergisel yükümlülükler ve muhasebe kayıtları Bilançolarda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcutları ve ortaklardan alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini düzeltmek için beyanda bulunan mükellefler, beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergiyi beyanname verme süreci içinde ödeyeceklerdir. Bu beyan üzerine defter kayıtları düzeltilecektir. Örnek:1 31.12.2015 tarihli bilançoda kasa hesabı tutarı 300.000,-TL görülmekle birlikte fiilen kasada bulunmayan tutar 290.000,-TL dir. Şirketin beyan tarihi olan 29.9.2016 tarihi itibariyle kasa hesabı mevcudu 400.000,-TL dir. Buna göre kasada fiilen bulunmayan 290.000,-TL üzerinden %3 hesabıyla 8.700,-TL vergi hesaplanacaktır. Beyanla ilgili kayıtlar şöyle olacaktır.
/ 689 290.000,- 100 290.000,- / 689 8.700,- 360 8.700,- / 689 hesaba kaydedilen tutarlar kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır. 31.12.2015 bilançosundaki kayıtlı kasa mevcudunun beyan tarihinde kayıtlı kasa mavcudundan yüksek olması halinde en fazla beyan tarihindeki kasa mevcudu fiilen mevcut olmayan kasa mevcudu kabul edilerek beyanı ve kayıt yapılabilecektir. Örnek 2: 31.12.2015 tarihli bilançoda ortaklardan alacak ve ortaklara borçlarla mükellef kurumun ortaklardan alacaklar hesabında izlenmesi gereken 126 hesapda izlediği tutarlar şöyledir. Beyan tarihi itibariyle bu tutarların değişmediği varsayılmıştır. 126 hesap 100.000,-TL 131 hesap 200.000,-TL 231 hesap 150.000,-TL 331 hesap 170.000,-TL 431 hesap 120.000,-TL 7 Buna göre net alacak 160.000,-TL Hesaplanan vergi %3 hesabıyla 4.800,-TL olacaktır. Beyan tarihi itibariyle yapılacak kayıtlar şöyledir. / 689 160.000,- 126 100.000,- 131 30.000,- 231 30.000,- / 689 4.800,- 360 4.800,- / 689 hesaba kaydedilen tutarlar kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.
Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan ortaklardan alacakların düzeltilmesinde 689 hesap (kanunen kabul edilmeyen gider) yerine aktifte bir geçici hesabın (ör.296 hesap) kullanılması tercih edilebilir. d) Düzeltmede 689 hesaba yazılan tutarların kar dağıtımında dikkate alınıp alınmayacağı Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarını düzeltme kaydında 689 hesaba yazılan tutar, kar dağıtımı yapılması halinde ticari bilanço açısından dağıtılabilir ticari karın tutarının hesabında dikkate alınmayacaktır. e) Esas alınacak bilanço Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklarla ilgili olarak beyanda bulunacak mükelleflerin, kurumlar vergisi beyannamesi ekinde verdikleri 31.12.2015 tarihli bilançoları dikkkate alınacaktır. Özel hesap dönemine tabi mükellefler ise 2015 yılı içerisinde sona eren hesap dönemlerine ilişkin olarak verdikleri kurumlar vergisi beyannamesi ekinde yer alan bilançolarını esas alacaklardır. f) Diğer hususlar 8 Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların düzeltilmesi ile ilgili olarak ödenen vergiler, gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilemez. Bu kapsamda beyan edilen tutarlar ile ödenen vergiler kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez. Bu kapsamda yapılan beyanla ilgili olarak söz konusu tutarların ortaklara dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın kar dağıtımı stopajına yönelik ilave bir tarhiyat yapılmaz. Yine bu kapsamda beyanda bulunan mükelleflerin bu beyanları nedeniyle 2016 yılı geçici vergi beyannamelerinde düzeltme gerektiği taktirde beyanname verme süresi içinde gerekli düzeltme işlemleri yapılabilecektir. Bu düzeltme işlemleri nedeniyle vergi dairelerince yapılacak ek tarhiyatlar için herhangi bir ceza veya faiz aranmayacaktır. Saygılarımızla Hasan Zeki Süzen (YMM) Ekrem Kayı (YMM) G.K.-D.A.