Sakl Tarih Sinan Meydan Milli Mücadele Hesapt r Hesap Milli Mücadele: Bilginin ve Akl n Zaferi B üyük Taarruz öncesinde, Meclis in milli hatiplerinden Hamdullah Suphi (Tanr - över) kürsüden, Kuvay Milliye, bir cinneti mukaddestir! demifltir. Bu söze büyük tepki duyan Atatürk, Ne diyor bu? Ne demek cinnet-i mukaddes? Kuvay milliye hesapt r, hesap karfl l n vermifltir. Hayatta en hakki mürflit ilimdir, fendir diyen ve hayat boyunca bu temel ilkeye uygun olarak hareket eden Atatürk ün en imkâns z görülen ola anüstü baflar lar n n ard nda hep do ru hesaplar vard r. Bu nedenle Atatürk gerçek bir hesap adam d r.
flte Atatürk, bu hesap adaml sayesindedir ki, I. Dünya Savafl sonras nda herkesin kay ts z koflulsuz flekilde teslimiyeti kabul etti i; kimilerinin ngiliz, kimilerinin Amerikan mandas peflinde kofltu u, en iyimser olanlar n bile ngiliz, Frans z deste iyle yerel kurtulufl çareleri arad bir ortamda o, Ya istiklal ya ölüm parolas yla tam ba ms zl k ve ulusal kurtulufl mücadelesi verilebilece ine yürekten inanm flt r. M illi Mücadele, bazen yaz l p söylendi i gibi, öyle hesaps z, kitaps z bir macera, kaderci bir ç lg nl k veya bir mucize de ildir. Milli Mücadele, Atatürk ün tamamen gerçekçi, ak lc ve bilimsel hesaplar na dayal d r. Atatürk bu mücadeleyi I. Dünya Savafl n n son y l nda 1918 in Kas m ay nda, Adana da Y ld r m Ordular Komutan oldu u dönemde hesaplamaya bafllam fl, bu hesaplar na 13 Kas m 1918 ile 16 May s 1919 tarihleri aras nda iflgal stanbul unda devam etmifltir. Atatürk ün Milli Mücadele hesaplar n n üçüncü aflamas Samsun a ç kt 19 May s 1919 ile Lozan Antlaflmas n n imzaland 24 Temmuz 1923 tarihleri aras n kapsamaktad r. (Bkz. Sinan Meydan, Parola Nuh-Atatürk ün Gizli Kurtulufl Planlar, 4. bas., nk lap Kitabevi, stanbul, 2015). Atatürk ün Milli Mücadele hesaplar n n merkezinde iki temel gerçek vard r: 1. Bütün unsurlar yla halk n tümünü tam ba ms zl k ortak amac nda birlefltirmek için bir kurtulufl inanc yaratmak, 2. ç ve d fl düflmanlar çok iyi tan y p ona göre hareket etmek Atatürk ün, savafl yorgunu, yoksul bir halkla birlikte ngiltere, Fransa, talya ve onlar n tafleronu durumundaki Ermeniler ve Yunanl lar ile yerli iflbirlikçilere karfl mücadele bayra açmas n n nas l bir hesap ifli oldu unu iki örnekle aç klayaca m: Atatürk, 4 fiubat 1919 tarihinde Alemdar gazetesi yazar Refi Cevat (Ulunay) a verdi i ancak -sansür nedeniyle- yay mlanmayan mülakat n bir yerinde aynen flunlar söylemifltir: Düvel-i Muazzama dedi imiz devletlerin bir de iç yüzleri var. Siz san yor musunuz ki harbi (I. Dünya Savafl n ) kazanmakla Müttefikler aralar ndaki anlaflmazl klar halletmifllerdir. As l ihtilaf, as l menfaat rekabeti bundan sonra bafllayacakt r. Her geçen gün Müttefiklerin kuvveti azalmaktad r. Terhisler dolay s yla ordular günden güne küçülüyor. 48
As rlarca birbiriyle bo uflan ngilizlerle Frans zlar müflterek düflman telakkisi birlefltirdi. fiimdi o eski rekabet b rakt klar noktadan yeniden bafllayacakt r. Bafllam flt r bile talya n n da bafl dertte Onlar da iç kargaflal k arifesinde Bu yüzden ilhak etmek istedi i topraklardan bile çekilecektir. Netice flu ki, Anadolu da bafl gösterecek bir milli direnifle hiçbiri müdahale edecek durumda de ildir. Böyle bir mücadelenin tam s ras d r. Atatürk daha o günlerde Müttefiklerin aralar ndaki bu menfaat çat flmalar ndan yararlanmak için ak lc hesaplar yapm flt r. G örüldü ü gibi Atatürk, Anadolu ya geçip Milli Mücadele yi bafllatmadan yaklafl k üç ay kadar önce iflgal stanbul unda her fleyin fark ndad r. Atatürk daha o günlerde Müttefiklerin aralar ndaki bu menfaat çat flmalar ndan yararlanmak için ak lc hesaplar yapm flt r. Sonunda t pk düflündü ü ve hesaplad gibi olmufl, ngiltere, Fransa ve talya aralar ndaki menfaat çat flmalar n n üstesinden gelip Anadolu daki Milli Mücadele ye do rudan müdahale etmeyi bir türlü becerememifltir. Yine t pk düflündü ü gibi talya daha yolun bafl nda ilhak etmek istedi i topraklardan çekilip gitmifltir. talya y Fransa takip etmifl, onlar da bir süre sonra iflgal ettikleri yerleri boflaltm fl, böylece yaln z kalan ngilizler, milli kuvvetlerle do rudan bir savafl göze alamayarak, Lozan Antlaflmas n n imzalanmas ndan sonra Geldikleri gibi gitmifller dir. A tatürk ün önderli indeki Milli Mücadele nin nas l hesapl, kitapl, planl ve gerçekçi bir mücadele oldu unu kan tlayan en iyi örneklerden biri, Atatürk ün 23 Temmuz 1919 tarihinde yapt Erzurum Kongresi nin aç l fl konuflmas d r. Atatürk söz konusu konuflmas n n bir yerinde aynen flunlar söylemifltir: Ve iflte bütün bu i renç zulümlerden ve bu bedbaht acizlerden, tarihimize karfl reva görülen haks zl klardan üzüntü duyan milli vicdan nihayet uyanm fl, hayk r fl n yükseltmifl ve Müdafaa-i Hukuk-u Milliye ve Müdafaa-i Vatan ve Redd-i lhak gibi çeflitli adlarla ve fakat ayn mukaddesat n korunmas n n sa lanmas için beliren milli cereyan, bütün vatan m zda art k bir elektrik flebekesi haline girmifl bulunuyor. flte bu azimli flebekenin vücuda getirdi i kahramanl k ruhudur ki, mübarek vatan ve milletin mukaddesat n kurtarmaya ve himayeye dayanan ve son sözü söyleyecek ve hükmünü tatbik ettirecektir. Atatürk ün ordu müfettiflli inden istifa etmek zorunda kald, görevin- 49
Atatürk Erzurum Kongresi ne kat lanlarla den al nd, kongre baflkanl na getirilip getirilmemesinin tart fl ld o zor Erzurum günlerinde kurtulufla olan inanc n korumas n n temel nedenlerinden biri bütün vatan saran o milli cereyan ve o cereyan n yaratt elektrik flebekesi dir. Atatürk, Anadolu daki o elektrik flebekesinin adeta trafosu, santrali olacak, o flebekeyi her geçen gün daha da güçlendirerek Milli Mücadele yi kazanmas n bilecektir. Atatürk, Erzurum Kongresi ni aç fl konuflmas na flöyle devam etmifltir: Genel ve özel vaziyet hakk nda, cümlenizce bilinen baz hususlar burada tekrar hat rlatmay faydal görüyorum: a) Dört aydan beri M s r da milli ba ms zl n temini ve geri al nmas için pek kanl vakalar ve ihtilaller devam ediyor. b) Hindistan da ba ms zl k için genifl ölçekte ihtilaller oluyor. Milli maksatlar na ulaflmak için bankalar, Avrupa müessesleri, demiryollar bombalarla tahrip ediliyor. c) Afganistan ordusu da ngilizlerin milliyeti imha siyasetine karfl harp ediyor. d) Suriye de ve Irak ta ngilizlerin ve yabanc lar n tahakküm ve idaresinden tekmil Arabistan galeyan halindedir. Arabistan n her yerinde yabanc boyunduru u reddediliyor. e) Son zamanlarda devletler aras nda ortaya ç kan rekabet münasebetiyle ngilizlerin Kafkasya dan tamamen çekilmesine karar verilmifl ve tatbikat bir müddetten beri bafllam flt r. ( ) f) Milli ba ms zl klar n tehlikede gören ve her taraftan istilaya u rayan Rus milleti, bu genel tahakküme karfl bütün millet fertlerinin ortak kudretiyle çarp fl p ( ) g) Kuzey Kafkas, Azerbaycan ve Gürcistan birbiriyle birleflerek milli varl klar aleyhine yürümek isteyen Denikin ordusunu, harben bask yaparak Karadeniz sahiline sürmüfltür. h) Ermenistan a gelince: Bir istila fikri besleyen Ermeniler, Nahci- 50
van dan Oltu ya kadar bütün slam ahaliye bask ve baz mahallerde katliam ve ya ma yap yorlar. ( ) i) Karadeniz in Bat taraf ndaki vakalara gelince: Macar ve Bulgarlar memleketlerinin önemli bir k sm n istila etmek isteyenlere karfl bütün milli varl klar yla çarp fl yorlar. ( ) Bat Trakya n n Bulgarlardan al narak Yunanlara verilmesi tilaf devletlerince kararlaflt r ld için tatbik harekât bafllam fl ve Yunan iflgal kuvvetlerine karfl Bulgar Kuvayi Milliyesi taraf ndan takviye edilen Bulgar kuvvetleri Bat Trakya bölgesi dâhilinde verdikleri muharebeler neticesinde çeflitli Yunan f rkalar n def etmifltir. A tatürk d fl durumu ortaya koyduktan sonra, iç duruma geçmifltir. çeride ise Anadolu da milli iradenin, milli fluran n ve milli hükümetin kurulmas gerekti ini belirtmifltir. Ancak bu ifllerin hiç de kolay olmad n, çünkü yabanc Burada as l önemli nokta Atatürk ün bütün bu aç klamalar, Milli Mücadele nin çok bafllar nda, örgütlenme aflamas nda, çok zor zamanda yapm fl olmas d r. paras yla propaganda yapan kalp ve sinirleri zay f, vatans z, kendi menfaatlerini düflünen sefillerin oldu unu, ancak kurtulufl için mücadele eden bütün milletin her türlü engeli aflaca na inand n söylemifltir. (Atatürk ün Bütün Eserleri, C.3, stanbul, 2000, s. 183-186) Atatürk, iç ve d fl tüm düflmanlar n çok iyi tan maktad r. Bu nedenle hiçbir fleyi flansa, kadere b rakmam fl; sahip oldu u bilgilere dayanarak akl n kullanarak her fleyi hesaplam flt r. Örne in, 1919 Temmuz ay itibariyle iflgalci ngiltere nin M s r da, Hindistan da, Afganistan da, Suriye de, Irak ta ve Kafkasya da çok zor durumda oldu unu bilmektedir. Dolay s yla bu ngiltere nin Türkiye de genifl kapsaml veya do rudan bir askeri harekâta giriflmesinin çok zay f bir ihtimal oldu unun fark ndad r. En önemlisi de dünyan n de iflik yerlerindeki ngiliz karfl t hareketin merkezinde milli ba ms zl k ortak amac n n oldu unu da görmüfltür. Bunu konuflmas nda M s r da milli ba ms zl n temini, Hindistan da ba ms zl k için milli maksatl ihtilal, Afganistan da milliyeti imha siyasetine baflkald r, Suriye ve Irak ta yabanc boyunduru unun reddi, Rusya da milli ba ms zl klar n tehlikede görenlerin isyan, Kuzey Kafkasya, Azerbaycan ve Gürcistan da milli varl klar na yürümek isteyenlere karfl savafl, Macarlar ve Bulgarlar n istilac lara karfl milli varl klar yla çarp flmas ve Yunan iflgal kuvvetlerine karfl Bulgar Kuvay Milliyesi nin savaflarak zafer kazand fleklinde 51
ifade etmifltir. Atatürk ün bu aç klamalar n, onun sadece dünyada olup bitenleri çok iyi takip etti i, düflman n çok iyi tan d biçiminde yorumlamak eksik bir analiz olacakt r. B urada as l önemli nokta Atatürk ün bütün bu aç klamalar, Milli Mücadele nin çok bafllar nda, örgütlenme aflamas nda, çok zor zamanda yapm fl olmas d r. O, 23 Temmuz 1919 da Erzurum Kongresi nin aç l fl nda bu aç klamalar yaparak, ngiltere ye karfl nas l mücadele ederiz? En iyisi ngiliz veya Amerikan mandas n kabul edip kurtulal m! diyenlere, ngiltere nin düflündükleri kadar güçlü olmad n, M s r dan Hindistan a kadar dünyan n birçok yerinde ngiliz emperyalizmine karfl milli ba ms zl k mücadelelerinin bafllad n, böyle bir ortamda ngiltere den korkman n anlams z oldu unu ve Türkiye de de anti-emperyalist bir milli ba ms zl k mücadelesi bafllatman n do ru olaca n kavratmak istemifltir. Sonuç olarak Atatürk ün Milli Mücadele yi baflar ya ulaflt ran do ru hesaplar n n temelinde; kendini, milletini, dostunu, düflman n çok iyi tan mas, do ru bilgiye sahip olmas, sahip oldu u do ru bilgiyi gerçekçi bir bak fl aç s yla ak l süzgecinden geçirerek bilimsel sonuçlar ç karmas ve toplumsal bir kurtulufl inanc yaratacak stratejiler gelifltirmesi vard r. Atatürk çok hakl d r. Milli Mücadele gerçekten de hesapt r, hesap sinanmeydan@butundunya.com.tr Atatürk ün Ba ms zl k Hakk ndaki Sözleri Ba ms zl k ve hürriyetlerini her ne bahas na ve her ne karfl l nda olursa olsun zedeleme ve kay tlamaya asla müsamaha etmemek; ba ms zl k ve hürriyetlerini bütün mânasiyle koruyabilmek ve bunun için gerekirse, son ferdinin, son damla kan n ak tarak, insanl k tarihini flanl örnek ile süslemek; iflte ba ms zl k ve hürriyetin hakiki mahiyetini, genifl mânas n, yüksek k ymetini, vicdan nda kavram fl milletler için temel ve ölmez prensip... Ancak bu prensip u runda her türlü fedakârl, her an yapmaya haz r milletlerdir ki, devaml olarak insanl n hürmet ve sayg s na lây k bir topluluk olarak düflünülebilirler. *** Yabanc bir devletin himaye ve deste ini kabul etmek, insanl k özelliklerinden mahrumiyeti, beceriksizlik ve miskinli i itiraftan baflka bir fley de ildir. Gerçekten bu afla dereceye düflmemifl olanlar n isteyerek bafllar na bir yabanc efendi getirmelerine asla ihtimal verilemez. 52