55 Atatürk ün. Son Y llar. Atatürk ün Dünyas Cengiz Önal

Transkript

1 Atatürk ün Dünyas Cengiz Önal ki Mustafa Kemal vard r: Biri ben, et ve kemik, geçici Mustafa Kemal. kinci Mustafa Kemal, onu -Ben- kelimesiyle ifade edemem; O, -Bende il, Bizdir! O, memleketin her köflesinde yeni fikir, yeni hayat ve büyük ülkü için U raflan ayd n ve savaflç bir topluluktur. Ben, onlar n rüyas n temsil ediyorum. Benim teflebbüslerim, onlar n özlemini çektikleri fleyleri tatmin içindir. O Mustafa Kemal sizsiniz, hepinizsiniz. Geçici olmayan, yaflamas ve baflar l olmas gereken Mustafa Kemal odur! Gazi Mustafa Kemâl Atatürk 55 Atatürk ün Son Y llar Türk Ulusu, 1937 y l na gelindi- inde, devrimleri benimseyerek ray na oturtmufl, Cumhuriyet Rejimi de iyiden iyiye yerleflmiflti. Ülkenin etraf nda dost ülkelerden bir güvenlik çemberi oluflmufltu. Genç Türkiye Cumhuriyeti, dünya devletleri aras nda itibarl, sayg n bir konuma sahipti. Bu dönemde Atatürk ü çok etkileyen birkaç önemli olay vard. Bunlardan ilk akla geleni elbette sa l k konusuydu. Çevresindekilere fazla bir fley söylememesine karfl n, sa l s k nt yaratmaya devam ediyordu. Doktorlar s kça kontrol edip, gerekli muayene ve tedavi ifllemlerini yapt ktan sonra dinlenmelerini öneriyorlard. Ancak y llar n Türk Ulusu nun ba- ms zl ve özgürlü üne adam fl ve bu u urda Anadolu Topraklar ndan emperyalist gücün tetikçisi Yunan Askerleri ni söküp atmak için Ulusal Kurtulufl ve Ba ms zl k Savafl n gerçeklefltirmifl bir kiflili in, zorunlu gibi de olsa, bir an yat p dinlenmesi Atatürk ve smet Pafla bir u urlamada 15

2 Mustafa Kemal in akl na pek uygun gelmiyordu. Oysa fazla yorulmamas gerekiyordu. Doktorlar n büyük bir nezaket ve dikkatle dinlemesine karfl n, yine de kendini Türk Ulusu yla ilgili ifllerden bir türlü al koyam yordu. kinci önemli olay ise; Baflbakan smet nönü nün görevden ayr lmas yd. nönü ile Yollar Ayr l yor nönü, Ankara ya 2. defa geldi i 3 Nisan 1920 tarihinden beri, Atatürk ün en çok güvendi i, en hassas görevleri verdi i yak n arkadafl yd. TBMM Hükümeti nin oluflmas yla beraber Genel Kurmay Baflkan yd. Daha sonra en kritik cephe olan Bat Cephesi Genel Komutan yd. Mudanya Ateflkes Antlaflmas n imzalayan komutand. Yeni Türkiye Devletini dünyaya tan tan Lozan Bar fl Antlaflmas n n mimar yd. Nihayet Cumhuriyet Hükümeti nin ilk baflbakan yd. Bu görev, 30 Ekim 1923 ten itibaren, Fethi Okyar Bey in üç buçuk ayl k baflbakanl k dönemi hariç, on üç y l aflk n bir süredir kesintisiz devam etmiflti. 16 Atatürk ve Celal Bayar Atatürk ile Baflbakan smet nönü aras ndaki tart flmalar n en büyü ü Hatay konusundayd. Atatürk ün yak n nda bulunanlardan Falih R fk (Atay) Bey, Atatürk ve nönü iliflkisini, nönü Atatürk e, kafas na ve gönlüne hiç bir kuflku gölgesi düflürmeyecek kadar ba l yd. sözleriyle ve mükemmel bir flekilde ifade etmektedir. Yollar Neden Ayr ld? Atatürk ile nönü nün, bir anlamda, yollar n n ayr lmas fleklinde ifade edilen hususla ilgili görünürde çeflitli nedenler vard. nönü nün an lar nda belirtildi ine göre, 1936 y l ve 1937 bafl, olaylar n gittikçe birikerek yorgunluk ve gerginli in artt bir dönemdi. Dönemin yap s ve özelli i itibariyle Atatürk ile Baflbakan smet nönü aras nda zamanla tart flmalar ç kt oluyordu. Bunlar n en büyü ü Hatay konusundayd. Hatay da Türklerin içinde bulundu u hayat n tahammülsüzlü ü ve Frans zlar n, Suriyelilerin Hatay meselesinde uygulad klar

3 olumsuz siyaset, Atatürk ün sinirlerini oldukça germiflti. Hatay n Anavatan a dâhil edilmesi konusu, bir an evvel çözüme kavuflturulmal yd. Atatürk, Hatay sorununu çok önemsiyordu ve bu itibarla da; sorunun öncelikle çözülmesi konusunda oldukça kararl yd. Y llar n iki silah ve dava arkadafl aras nda Hatay konuflulmaya baflland nda, her an bir patlama havas ve büyük bir hareketin bafllayaca izlenimi olufluyordu. Bu gerginlik, orada bulunan herkesi olumsuz etkiliyordu. nönü, bu konuda Atatürk ün atak giriflimlerinden endifleye kap l yor siyasi yöntemlere ve diplomasiye a rl k verilmesini savunuyordu. Atatürk ve smet Pafla bir tören s ras nda nönü, bu konuda Atatürk ün atak giriflimlerinden endifleye kap l yor ve siyasi yöntemlere ve diplomasiye a rl k verilmesini savunuyordu. Atatürk ise; orada yaflayan Türk vatandafllar n n yaflad klar n n tahammül edilemezli i itibariyle konunun bir flekilde ve mümkün olan en k sa zamanda çözüme kavuflturulmas n istiyordu. Çünkü geliflmeler, Hatay Konusu nun Atatürk ün istedi i çözüm fleklini alm flt. Tart flma konular ndan bir di eri de talya ile olan iliflkilerle ilgiliydi yaz aylar nda baz ticaret gemileri kimli i belirsiz denizalt lar taraf ndan Do u Akdeniz de bat r l yordu. Bu terörü yaratanlar n talyan denizalt lar oldu u söyleniyor ve al nan k smi istihbarat bilgileri de bunu do ruluyordu. Do u Akdeniz deki ve benzer olaylara karfl al nacak önlemleri görüflmek üzere, sviçre nin Nyon kentinde uluslararas bir konferans düzenlendi. Türkiye kendi kara sular yak nlar nda da meydana gelen bu karanl k olaylar münasebetiyle konferansa kat ld. talya ya karfl al nacak önlemler konusunda Türkiye, ngiltere ve Fransa y destekledi. Bu konuyla ilgili olarak Türk Heyeti ne verilecek talimat konusunda, Atatürk ile nönü aras nda görüfl farkl l klar vard ve dolay s yla burada da ciddi tart flmalar yafland. 17

4 Atatürk ile smet nönü aras ndaki gerginli in patlak vermesine sebep olan bir baflka olay ise, Atatürk Orman Çiftli i ile ilgili olarak iki devlet adam aras nda, Çankaya Köflkü ndeki bir akflam yeme inde sofrada al fl lmad k bir tart flman n yaflanmas yd. Asl nda bu ayr l k, on üç y l aflk n bir ifl ve kader birli inin yan s ra, yo un bir çal flma temposunun meydana getirdi i birikimlerin, karakter farkl l klar n n, bedeni yorgunluk ve rahats zl klar n yaratt al nganl k ve gerginliklerin de do al bir sonucuydu denilebilir. Çiftlik olay n n ertesi günü, 19 Eylül 1937 de Atatürk kinci Türk Tarih Kongresi için stanbul a giderken nönü de beraberindeydi. Trendeki görüflmede Atatürk, akflam olan tart flmay k saca iflaret ederek, fiimdiye kadar beraber çal flt - m z zamanda pek çok defa tart flm fl ve kavga etmiflizdir. Ama hiç birisi bu kadar aç ktan bu kadar sert ve orada bulunanlar n yan nda olmam flt. Bu sebeple sizin çal flman za biraz ara vermek do ru olacakt r sözleriyle konuyu noktalad. nönü de, yorgun ve çal flamaz hale 18 geldi ini belirterek ayr lmak için izin istedi. Önce kendisine iki ay izin verildi. Asl nda bu bir k rg nl k veya küskünlük vb. de ildi. Y llar n y pratamad bu iki ulusal kahraman, ülkenin ve de dünyan n yaflad olaylar nedeniyle, gerek bedensel ve gerekse de ruhsal yap itibariyle yorulmufllar, az da olsa, bundan dolay sinirler de gerginleflmiflti. ki Silah ve Dava arkadafl n n aralar nda bir k rg nl n olmad konusundaki bir an y burada sunmak isterim: smet nönü Baflbakanl ktan ayr ld ktan sonra bir akflam Atatürk'ün sofras nda bulunur ve Atatürk, smet Pafla n n yan na oturmas n rica eder. Son y llar ndan...

5 smet nönü, bir kâ da "Bana halen darg n m s n z?" diye yazar ve Atatürk e uzat r. Atatürk de; bu notun alt na, "Sana asla dar lmad m. Bugün de arkadafl ms n, kardeflimsin" diye yazar ve geri verir. Bir süre sonra smet nönü, bir kâ da "Bana halen darg n m s n z?" diye yazar ve Atatürk e uzat r. Atatürk de; bu notun alt na, "Sana asla dar lmad m. Bugün de arkadafl ms n, kardeflimsin" diye yazar ve geri verir. smet nönü, Atatürk ten bu yaz n n alt n imzalamas n ister ve Atatürk de imzalar. smet nönü notu cebine koyar ve bir süre sonra bir baflka kâ da, "Beni yetifltirdi inize piflman m s - n z?" diye yaz p, tekrar Atatürk e verir. Gazi bu notu okuyunca, smet Pafla ya dönüp, "Sen de bunun alt n imzalar m s n?" der. smet nönü de bu notu imzalar ve Atatürk de o kâ d al p, cebine koyar Atatürk ile smet nönü aras nda o zaman yaflanm fl olan bu küçük olay, Türk Ulusu nun bu iki ulusal kahraman n n aralar nda herhangi bir k rg nl n ve küskünlü ün olmad n aç kça ortaya koymaktad r. Yaflanan, sadece bir görev de- iflikli idir. smet Pafla n n baflbakanl ktan ayr lmas n n ard ndan yerine Celâl Bayar vekâleten görevlendirildi. Sonra da; 25 Ekim 1937 de Celal Bayar a yeni hükümeti kurma görevi verildi. Hükümetin genel gidiflinde önemli bir de ifliklik yoktu. Her fley Atatürk ün çizdi i yörüngede gelifliyordu. Ancak Cumhurbaflkan n n sa l ile ilgili geliflmeler, maalesef pek iç aç c olmay p, bu haliyle de gündemi etkilemeye bafllam flt. *** cengizonal@butundunya.com.tr (Gelecek Ay: Atatürk ün hastal n n seyri ve aram zdan ebediyen ayr l fl ) Vatan mutlaka selâmet bulacak, millet mutlaka mutlu olacakt r. Çünkü kendi selâmetini, kendi saadetini memleketin ve milletin saadeti ve selâmeti için feda edebilen vatan evlâtlar çoktur. M. Kemal Atatürk 19