TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU

TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU ÇANAKKALE BOĞAZI VE SAROZ KÖRFEZİ (KUZEY EGE DENİZİ) ALT VE ÜST BESİN TABAKALARININ DİNAMİĞİ PROJE NO:YDABAG-101Y081 KESİN RAPORU Proje Yürütücüsü Muhammet TÜRKOĞLU Yardımcı Araştırıcılar Mustafa ÜNSAL, Ali İŞMEN, Süleyman MAVİLİ Tuncay Murat SEVER, Elif YENİCİ, Selahattin KAYA, Tülin ÇOKER Aralık 2004

ii ÖNSÖZ TÜBİTAK desteğinde yürütülen 101Y081 Nolu ve Çanakkale Boğazı ve Saros Körfezi (Kuzey Ege Denizi) Alt ve Üst Besin Tabakalarının Dinamiği başlıklı bu proje Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), Yer Deniz ve Atmosfer Bilimleri Araştırma Grubu (TÜBİTAK -YDABAG), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Ege Üniversitesi (EU) Su Ürünleri Fakültesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü (DBTE) tarafından desteklenmiştir. Katkılarından dolayı bu kuruluşlara teşekkür ederiz. Yukarıda adı geçen proje ile ilgili gelişme, faaliyet ve sonuçları içeren bu rapor Ocak 2002 ve Ocak 2004 döneminde Çanakkale Boğazında kısa zaman serili (10 ar günlük periyotta), Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde mevsimsel periyotta yapılan arazi çalışmaları sonucu elde edilen fiziksel (Sıcaklık, tuzluluk ve diğer CTD ölçümleri), kimyasal (nütrient ve klorofil -a) ve biyolojik (fitoplankton, zooplankton, ihtiyoplankton) değişkenlerin zamana, istasyonlara ve derinliğe bağlı değişimlerin ekolojik ve biyo-istatiksel yorumunu içermektedir.

iii İÇİNDEKİLER Tablolar... Şekiller... Özet... Abstract... 1.GİRİŞ... 1 1.1. ÇANAKKALE BOĞAZI (Marmara Denizi)... 1.2. SAROS KÖRFEZİ (Kuzey Ege Denizi)... 5 2. MATERYAL VE METOD... 8 VI X XVI XVI 2.1. Örnekleme Periyodu ve Sahası... 8 2.2. Örneklerin Toplanması, Korunması ve Ölçümler... 9 2.2.1. Fiziksel Ölçümler... 9 2.2.1.1. Prob (CTD) Ölçümleri... 9 2.2.2. Kimyasal Ölçümler... 9 2.2.2.1. Nütrient Ölçümleri... 9 2.2.2.2. Klorofil-a... 10 2.2.2. Biyolojik Ölçümler... 10 2.2.2.1. Fitoplankton... 10 2.2.2.2. Zooplankton... 11 2.2.2.3. Ihtiyoplankton (Balık Yumurta ve Larvaları)... 12 2.3. Verilerin İstatistiksel Açıdan Değerlendirilmesi... 13 3. ARAŞTIRMA BULGULARI... 14 3.1. FİZİKSEL DEĞİŞİMLER (CTD-PROB)... 14 3.1.1. ÇANAKKALE BOĞAZI... 14 3.1.1.1. Fiziksel Parametrelerde Zamana Bağlı Meydana Gelen Değişimler 14 3.1.1.2. Fiziksel Parametrelerde Meydana Gelen Derinliğe Bağlı Değişimler 25 3.1.2. SAROZ KÖRFEZİ... 38 3.1.2.1. Sıcaklık Düzeylerinde Meydana Gelen Değişimler... 38 3.1.2.2. Tuzluluk Düzeylerinde Meydana Gelen Değişimler... 44 3.1.2.3. ph Düzeylerinde Meydana Gelen Değişimler... 51 3.1.2.4. İletkenlik Düzeylerinde Meydana Gelen Değişimler... 58 3.1.2.5. Çözünmüş Oksijen (ÇO) Düzeylerinde Meydana Gelen değişimler... 65 3.1.2.6. Toplam Anyon ve Katyon (TDS) Düzeylerinde Meydana Gelen Değişimler... 72 3.2. KİMYASAL DEĞİŞİMLER... 79 3.2.1. NÜTRİENT... 79 3.2.1.1. ÇANAKKALE BOĞAZI... 79 3.2.1.1.1. Çanakkale Boğazı Nütrient Düzeylerinde Meydana Gelen Zamana Bağlı 79 Değişimler... 3.2.1.1.2. Çanakkale Boğazı Nütrient Düzeylerinde Meydana Gelen Derinliğe Bağlı Değişimler... 83 3.2.1.1.3. Çanakkale Boğazı Nütrient Oranlarında (N:P ve S:P) Meydana Gelen Değişimler... 90 1

iv İÇİNDEKİLER (Devam) 3.2.1.2. SAROS KÖRFEZİ... 92 3.2.1.2.1. Saros Körfezi Nütrient Düzeylerinde Meydana Gelen Zamana Bağlı Değişimler 92 3.2.1.2.2. Saros Körfezi Nütrient Düzeylerinde Meydana Gelen İstasyonlara Bağlı Değişimler... 97 3.2.1.2.3. Saros Körfezi nde Nütrient Düzeylerinde Meydana Gelen Derinliğe Bağlı Değişimler... 99 3.2.1.2.4. Saros Körfezi nde Nütrient Oranlarında (N:P ve S:P) Meydana Gelen Değişimler... 103 3.2.2. KLOROFİL-A... 104 3.2.2.1. ÇANAKKALE BOĞAZI... 104 3.2.2.1.1. Çanakkale Boğazı nda Zamana Bağlı Klorofil-a ve Seki Disk Derinliği Değişimleri... 104 3.2.2.1.2. Çanakkale Boğazı nda Derinliğe Bağlı Klorofil-a Değişimleri... 107 3.2.2.2. SAROS KÖRFEZİ... 110 3.2.2.2.1. Saros Körfezi nde Zamana Bağlı Klorofil-a Değişimleri... 110 3.2.2.2.2. Saros Körfezi nde İstasyonlara Bağlı Klorofil-a Değişimleri... 112 3.2.2.2.3. Saros Körfezi nde Derinliğe Bağlı Klorofil-a Değişimleri... 112 3.3. BİYOLOJİK DEĞİŞİMLER... 114 3.3.1. FİTOPLANKTON... 114 3.3.1.1. ÇANAKKALE BOĞAZI... 114 3.3.1.1.1. Kalitatif Değişimler... 114 3.3.1.1.1.1. Çanakkale Boğazı nda Fitoplankton Türlerinin Zamana Bağlı kalitatif Değişimi... 114 3.3.1.1.1.2. Kantitatif Değişimler... 119 3.3.1.1.1.2.1. Çanakkale Boğazı nda Fitoplankton Yoğunluğunda Meydana Gelen Zamana Bağlı Kantitatif Değişimler... 119 3.3.1.1.1.2.2. Çanakkale Boğazı nda Fitoplankton Yoğunluğunda Meydana Gelen Derinliğe Bağlı Kantitatif Değişimler... 125 3.3.1.2. SAROS KÖRFEZİ... 135 3.3.1.2.1. Kalitatif Değişimler... 135 3.3.1.2.1.1. Saros Körfezi nde Fitoplankton Türlerinin Zamana Bağlı kalitatif Değişimi... 135 3.3.1.2.2. Kantitatif Değişimler... 141 3.3.1.2.2.1. Saros Körfezi nde Fitoplankton Yoğunluğunda Meydana Gelen Zamana Bağlı Kantitatif Değişimler... 141 3.3.1.2.2.2. Saros Körfezi nde Fitoplankton Yoğunluğunda Meydana Gelen İstasyonlara Bağlı Kantitatif Değişimler... 149 3.3.1.2.2.3. Saros Körfezi nde Fitoplankton Yoğunluğunda Meydana Gelen Derinliğe Bağlı Kantitatif Değişimler... 152 3.3.2. ZOOPLANKTON... 157 3.3.2.1. ÇANAKKALE BOĞAZI... 157

v İÇİNDEKİLER (Devam) 3.3.2.1.1. Kalitatif Değişimler 3.3.2.1.1.1. Çanakkale Boğazı nda Zooplankton Türlerinin Zamana Bağlı Kalitatif Değişimi... 157 3.3.2.1.2. Kantitatif Değişimler... 161 3.3.2.1.2.1. Çanakkale Boğazı nda Mikrozooplankton Türlerinin (Ciliata) Zamana Bağlı Kantitatif Değişimi... 161 3.3.2.1.2.2. Çanakkale Boğazı nda Mikrozooplankton Türlerinin (Ciliata) Derinliğe Bağlı Kantitatif Değişimi... 165 3.3.2.2. SAROS KÖRFEZİ... 168 3.3.2.2.1. Kalitatif Değişimler... 168 3.3.2.2.1.1. Saros Körfezi nde Zooplankton Türlerinin Zamana Bağlı Kalitatif Değişimi 168 3.3.2.2.2. Kantitatif Değişimler... 173 3.3.2.2.2.1. Saros Körfezi nde Mikro-zooplankton (Ciliata) Türlerinin Zamana Bağlı Kantitatif Değişimi... 173 3.3.2.2.2.2. Saros Körfezi nde Mikro-zooplankton (Ciliata) Türlerinin İstasyonlara Bağlı Kantitatif Değişimi... 176 3.3.2.2.2.3. Saros Körfezi nde Mikro-zooplankton (Ciliata) Türlerinin Derinliğe Bağlı kantitatif Değişimi... 176 3.3.3. IHTIYOPLANKTON (BALIK YUMURTA VE LARVALARI)... 178 3.3.3.1. ÇANAKKALE BOĞAZI... 178 3.3.3.1.1. Kalitatif Değişimler... 178 3.3.3.1.1.1. İhtiyoplankton Türlerinin Zamana Bağlı Kalitatif Değişimi... 178 3.3.3.1.2. Kantitatif Değişimler 180 3.3.3.1.2.1. Çanakkale Boğazı nda Balık Yumurta ve Larvalarının Zamana Bağlı Kantitatif Değişimleri... 180 3.3.3.1.2.2. Çanakkale Boğazı nda Yumurta ve Larvaların Farklı Taksonomik Gruplara Bağlı yüzde (%) Dağılımları... 185 3.3.3.1.2.3. Çanakkale Boğazı nda Zamana Bağlı Canlı ve Ölü Yumurta sayılarılarının Yüzde (%) Dağılımları... 187 3.3.3.2. SAROS KÖRFEZİ... 187 3.3.3.2.1. Kalitatif Değişimler... 187 3.3.3.2.1.1. Saros Körfezi nde Balık Yumurta ve Larvalarının Zamana Bağlı Kalitatif Değişimleri... 187 3.3.3.2.1.2. Saros Körfezi nde Balık Yumurta ve Larvalarının İstasyonlara Bağlı Kalitatif Değişimleri... 189 3.3.3.2.2. Kantitatif Değişimler... 191 3.3.3.2.2.1. Balık Yumurta ve Larvalarının Zamana Bağlı Kantitatif Değişimleri... 191 3.3.3.2.2.2. Balık Yumurta ve Larvalarının İstasyonlara Bağlı Kantitatif Değişimleri... 192 3.3.3.2.2.3. Yumurta ve Larvaların Farklı Taksonomik Gruplara Bağlı yüzde (%) Dağılımları... 193 3.3.3.2.2.4. İstasyonlara Göre Canlı ve Ölü Yumurta sayıları larının Yüzde (%) Dağılımları...... 195 3.4. İSTATİKSEL SONUÇLAR 196

vi İÇİNDEKİLER (Devam) 3.4.1. ÇANAKKALE BOĞAZI... 196 3.4.1.1. Biyofizikokimyasal parametreler Arasında Oluşan İlişkiler (Korelasyon)... 196 3.4.1.2. Tür Dağılımı (Varyans)... 197 3.4.1.3. Bray-Curtis Cluster Analiz (% Benzerlik) Sonuçları... 198 3.4.1.3.1. Örnekleme Dönemleri arasında oluşan % Benzerlikler (Bray-Curtis Cluster Analiz)... 3.4.1.3.2. Farklı Derinlikler Arasında oluşan % Benzerlikler (Bray -Curtis Cluster Analiz)... 3.4.1.4. Diversite İndeksi (Tür Çeşitliliği)... 200 3.4.1.4.1. Fitoplankton Diversite İndeksi... 200 3.4.2. SAROS KÖRFEZİ... 201 3.4.2.1. Biyofizikokimyasal parametreler Arasında Oluşan İlişkiler (Korelasyon)... 201 3.4.2.2. Tür Dağılımı (Varyans)... 203 3.4.2.3. Bray-Curtis Cluster Analiz (% Benzerlik) Sonuçları... 208 3.4.2.3.1. Örnekleme Dönemleri arasında oluşan % Benzerlikler (Bray-Curtis Cluster Analiz)... 3.4.2.3.2. İstasyonlar Arasında oluşan % Benzerlikler (Bray-Curtis Cluster Analiz)... 211 3.4.2.3.3. Derinlikler Arasında oluşan % Benzerlikler (Bray-Curtis Cluster Analiz)... 213 3.4.2.4. Diversite İndeksi (Tür Çeşitliliği)... 216 3.4.2.4.1. Fitoplankton Diversite İndeksi... 216 4. TARTIŞMA VE SONUÇ... 220 5. REFERANSLAR... 306 PROJE ÖZET BİLGİ FORMU BİBLİYOGRAFİK BİLGİ FORMU 198 199 208

vii TABLOLAR Tablo 2.1.1. Saroz Körfezi ve Çanakkale Boğazında belirlenen çalışma istasyonları ve koordinatları... Tablo 3.1.1. Çanakkale Boğazı Nara Burnu kuzey bölgesinde Ocak 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili sıcaklık, tuzluluk ve ph düzeylerinde meydana gelen zamana ve derinliğe bağlı değişimler... Tablo 3.1.2. Çanakkale Boğazı Nara Burnu kuzey bölgesinde Ocak 2003-Ocak 2004 dönemi kısa zaman serili sıcaklık, tuzluluk ve ph düzeylerinde meydana gelen zamana ve derinliğe bağlı değişimler... Tablo 3.1.3. Çanakkale Boğazı Nara Burnu kuzey bölgesinde Ocak 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili iletkenlik, çözünmüş oksijen (ÇO) ve toplam anyon ve katyon (TDS) düzeylerinde meydana gelen zamansal değişimler... Tablo 3.1.4. Çanakkale Boğazı Nara Burnu kuzey bölgesinde ocak 2003-Ocak 2004 dönemi kısa zaman serili iletkenlik, çözünmüş oksijen (ÇO) ve toplam anyon ve katyon (TDS) düzeylerinde meydana gelen zamansal değişimler... Tablo 3.1.5. Saroz Körfezi 1 ve 2 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı sıcaklık değişimleri... Tablo 3.1.6. Saroz Körfezi 3 ve 4 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı sıcaklık değişimleri... Tablo 3.1.7. Saroz Körfezi 5 ve 6 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı sıcaklık değişimleri... Tablo 3.1.8. Saroz Körfezi 7 ve 8 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı sıcaklık değişimleri...... Tablo 3.1.9. Saroz Körfezi 9 nolu istasyonda oluşan derinliğe ve zamana bağlı sıcaklık değişimleri... 40 Tablo 3.1.10. Saroz Körfezi 1 ve 2 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı tuzluluk değişimleri... 44 Tablo 3.1.11. Saroz Körfezi 3 ve 4 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı tuzluluk değişimleri... Tablo 3.1.12. Saroz Körfezi 5 ve 6 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı tuzluluk değişimleri... Tablo 3.1.13. Saroz Körfezi 7 ve 8 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı tuzluluk değişimleri... Tablo 3.1.14. Saroz Körfezi 9 nolu istasyonda oluşan derinliğe ve zamana bağlı tuzluluk değişimleri... Tablo 3.1.15. Saroz Körfezi 1 ve 2 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı ph değişimleri... Tablo 3.1.16. Saroz Körfezi 3 ve 4 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı ph değişimleri... 9 14 15 16 17 38 38 39 40 44 46 46 47 51 51

viii TABLOLAR (Devam) Tablo 3.1.17. Saroz Körfezi 5 ve 6 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı ph değişimleri... Tablo 3.1.18. Saroz Körfezi 7 ve 8 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı ph değişimleri... Tablo 3.1.19. Saroz Körfezi 9 nolu istasyonda oluşan derinliğe ve zamana bağlı ph değişimleri... Tablo 3.1.20. Saroz Körfezi 1 ve 2 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı iletkenlik değişimleri... Tablo 3.1.21. Saroz Körfezi 3 ve 4 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı iletkenlik değişimleri... Tablo 3.1.22. Saroz Kfezi 5 ve 6 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı iletkenlik değişimleri... Tablo 3.1.23. Saroz Körfezi 7 ve 8 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı iletkenlik değişimleri... Tablo 3.1.24. Saroz Körfezi 9 nolu istasyonda oluşan derinliğe ve zamana bağlı iletkenlik değişimleri... Tablo 3.1.25. Saroz Körfezi 1 ve 2 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı çözünmüş oksijen (ÇO) değişimleri... Tablo 3.1.26. Saroz Körfezi 3 ve 4 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı çözünmüş oksijen (ÇO) değişimleri... Tablo 3.1.27. Saroz Körfezi 5 ve 6 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı çözünmüş oksijen (ÇO) değişimleri... Tablo 3.1.28. Saroz Körfezi 7 ve 8 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı çözünmüş oksijen (ÇO) değişimleri... Tablo 3.1.29. Saroz Körfezi 9 nolu istasyonda oluşan derinliğe ve zamana bağlı çözünmüş oksijen (ÇO) değişimleri... Tablo 3.1.30. Saroz Körfezi 1 ve 2 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) değişimleri... Tablo 3.1.31. Saroz Körfezi 3 ve 4 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) değişimleri... Tablo 3.1.32. Saroz Körfezi 5 ve 6 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) değişimleri... Tablo 3.1.33. Saroz Körfezi 7 ve 8 nolu istasyonlarda oluşan derinliğe ve zamana bağlı toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) değişimleri... Tablo 3.1.34. Saroz Körfezi 9 nolu istasyonda oluşan derinliğe ve zamana bağlı toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) değişimleri... 53 53 54 58 58 60 60 61 65 65 67 67 68 72 72 74 74 75

ix TABLOLAR (Devam) Tablo 3.2.1. Çanakkale Boğazı Nara burnu kuzey bölgesinde ( St:10) Ocak 2002 ve Aralık 2002 dönemi farklı derinliklere bağlı nütrient dinamiğinde kısa zaman serili zamansal değişimler... Tablo 3.2.2. Çanakkale Boğazı Nara burnu kuzey bölgesinde (St:10) Ocak 2003 ve Ocak 2004 dönemi farklı derinliklere bağlı nütrient dinamiğinde kısa zaman serili zamansal değişimler... Tablo 3.2.3. Çanakkale Boğazı Nara burnu kuzey bölgesinde (St:10) Ocak 2002 ve Aralık 2002 dönemi farklı derinliklere bağlı nütrient oranlarında oluşan kısa zaman serili zamansal değişimler... Tablo 3.2.4. Çanakkale Boğazı Nara burnu kuzey bölgesinde (St:10) Ocak 2003 ve Ocak 2004 dönemi farklı derinliklere bağlı nütrient oranlarında oluşan kısa zaman serili zamansal değişimler... Tablo 3.2.5. Saroz Körfezinde nütrient düzeylerinde meydana gelen vertikal ve zamansal Değişimler... Tablo 3.2.6. Saros Körfezinde besin tuzlarının birbirleri ile olan oransal değişimleri... 103 Tablo 3.2.7. Çanakkale Boğazı Nara Burnu kuzey bölgesinde Ocak 2002 ve Aralık 2003 dönemi kısa zaman serili klorofil-a (µg L -1 ) düzeylerinde meydana gelen derinliğe ve zamana bağlı değişimler... Tablo 3.2.8. Çanakkale Boğazı Nara Burnu kuzey bölgesinde Ocak 2003 ve Ocak 2004 dönemi kısa zaman serili klorofil-a (µg L -1 ) düzeylerinde meydana gelen derinliğe ve zamana bağlı değişimler... Tablo 3.2.9. Çanakkale Boğazı Nara Burnu kuzey bölgesinde Ocak 2002 ve Ocak 2004 dönemi kısa zaman serili seki-disk derinliklerinde meydana gelen zamansal değişimler... Tablo 3.2.10. Saroz Körfezinde klorofil-a (µg L -1 ) düzeylerinde meydana gelen derinliğe ve zamana bağlı Değişimler... Tablo 3.2.11. Saros Körfezinde Mart 2002 ve Aralık 2003 dönemi istasyonlara bağlı seki disk derinlikleri... Tablo 3.3.1. Çanakkale Boğazında (Nara Burnu) Ocak-2002 ve Aralık-2002 döneminde fitoplankton türleri ve zamana bağlı kalitatif değişimleri (1-20 %: nadir, 21-40 %: yaygın, 41-60 %: bol, 61-80 %: çok bol, 81-100: devamlı türler, f %: frekans) ve toplam fitoplanktona olan katkıları {-:yok (%0.0), +:mevcut (yogunluk=%0.1-9.99), ++:bol (yogunluk=%10.0-49.9), +++:çok bol (yogunluk=%50-100)}... Table 3.3.2. Ocak-2002 ve Ocak-2004 arasında Çanakkale Boğazındaki mikroplankton türlerinin taksonomik kompozisyonu ve oransal dağılımları... Tablo 3.3.3. Çanakkale Boğazı Nara burnu kuzey bölgesinde (St:10) Dinophyceae ve Bacillariophyceae yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... Tablo 3.3.4. Çanakkale Boğazı Nara burnu kuzey bölgesinde (St:10) bazı taksonomik gruplar (Cyanophyceae, Prymnesiophyceae, Dictyophyceae, Euglenophyceae) ve toplam fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... 79 80 90 91 92 104 105 106 110 110 114 119 120 121

x TABLOLAR (Devam) Tablo 3.3.5. Saroz Körfezinde Mart 2002 ve Aralık 2003 periyodunda saptanan fitoplankton türleri ve bulunma sıklıkları (1-20 %: nadir, 21-40 %: yaygın, 41-60 %: bol, 61-80 %: çok bol, 81-100: devamlı türler, f %: frekans) ve toplam fitoplanktona olan katkıları {-:yok (%0.0), +:mevcut (yogunluk=%0.1-9.99), ++:bol (yogunluk=%10.0-49.9), +++:çok bol (yogunluk=%50-100)}... Tablo 3.3.6. Saroz Körfezi erken ilkbahar dönemi (Mart -2002) fitoplankton ve mikrozooplankton türlerinin taksonomik kompozisyonu ve oransal dağılımları... Tablo 3.3.7. Saroz Körfezinde Mart 2002 ve Mayıs 2002 dönemlerinde fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... Tablo 3.3.8. Saroz Körfezinde Eylül 2002 ve Nisan 2003 dönemlerinde fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... Tablo 3.3.9. Saroz Körfezinde Ağustos 2003 ve Aralık 2003 dönemlerinde fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... Tablo 3.3.10. Çanakkale Boğazında Ocak 2002 ve Ocak 2004 periyodunda saptanan mikrozooplankton türleri (Ciliata) ve bulunma sıklıkları (1-20 %: nadir, 21-40 %: yaygın, 41-60 %: bol, 61-80 %: çok bol, 81-100: devamlı türler, f %: frekans) ve toplam ciliata yoğunluğuna olan katkıları {-:yok, +:mevcut (yogunluk=%0.1-9.99), ++:bol (yogunluk= %10.0-49.9), +++: çok bol (yogunluk=%50-100)}... Tablo 3.3.11. Çanakkale Boğazında Ocak 2002 ve Ocak 2004 periyodunda saptanan makrozooplankton türleri ve bulunma sıklıkları (1-20 %: nadir, 21-40 %: yaygın, 41-60 %: bol, 61-80 %: çok bol, 81-100: devamlı türler, f %: frekans)... Tablo 3.3.12. Çanakkale Boğazı nda Ocak 2002 ve Aralık 2002 döneminde Ciliata yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... Tablo 3.3.13. Çanakkle Boğazında Ocak 2003 ve Ocak 2004 döneminde Ciliata yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... Tablo 3.3.14. Saros Körfezinde Mart 2002 ve Aralık 2003 periyodunda saptanan mikrozooplankton türleri (Ciliata) ve bulunma sıklıkları (1-20 %: nadir, 21-40 %: yaygın, 41-60 %: bol, 61-80 %: çok bol, 81-100: devamlı türler, f %: frekans) ve toplam ciliata yoğunluğuna olan katkıları {-:yok, +:mevcut (yogunluk=%0.1-9.99), ++:bol (yogunluk= %10.0-49.9), +++: çok bol (yogunluk=%50-100)}... Tablo 3.3.15. Saros Körfezinde Mart 2002 ve Aralık 2003 periyodunda saptanan makro-zooplankton türleri ve bulunma sıklıkları (1-20 %: nadir, 21-40 %: yaygın, 41-60 %: bol, 61-80 %: çok bol, 81-100: devamlı türler, +: mevcut, ++: bol, +++: çok bol, -: yok, f (%): frekans)... Tablo 3.3.16. Saros Körfezinde farklı örnekleme dönemlerinde Ciliata yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... Tablo 3.4.1. Çanakkale Boğazında Ocak 2002 ve Ocak 2004 döneminde 0.5-10 m (yüzey-üst akıntı) derinlikte ölçülen biyofizikokimyasal parametreler arasında oluşan karşılıklı ilişkiler (korelasyon)... 135 141 141 142 143 157 159 161 162 168 170 173 196

xi TABLOLAR (Devam) Tablo 3.4.2. Çanakkale Boğazında Ocak 2002 ve Ocak 2004 döneminde 50-75 m (dipalt akıntı suyu) derinlikte ölçülen biyofizikokimyasal parametreler arasında oluşan karşılıklı ilişkiler (korelasyon)... Tablo 3.4.3. Saros Körfezi nde Mart 2002 döneminde ölçülen biyofizikokimyasal parametreler arasında oluşan korelasyon... Tablo 3.4.4. Saros Körfezi nde Mayıs 2002 döneminde ölçülen biyofizikokimyasal parametreler arasında oluşan korelasyon... Tablo 3.4.5. Saros Körfezi nde Eylül 2002 döneminde ölçülen biyofizikokimyasal parametreler arasında oluşan korelasyon... Tablo 3.4.6. Saros Körfezi nde Nisan 2003 döneminde ölçülen biyofizikokimyasal parametreler arasında oluşan korelasyon... Tablo 3.4.7. Saros Körfezi nde Ağustos 2003 döneminde ölçülen biyofizikokimyasal parametreler arasında oluşan korelasyon... Tablo 3.4.8. Saros Körfezi nde Aralık 2003 döneminde ölçülen biyofizikokimyasal parametreler arasında oluşan korelasyon... 196 201 201 201 202 202 202

xii ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 2.1.1. Çanakkale Boğazı ve Saroz Körfezi (Kuzey Ege Denizi) Örnekleme İstasyonları... Şekil 3.1.1. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 (A) ve Ocak 2003 -Ocak 2004 (B) dönemi kısa zaman serili sıcaklık düzeylerinde meydana gelen periyodik değişimler... Şekil 3.1.2. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 (A) ve Ocak 2003 -Ocak 2004 (B) dönemi kısa zaman serili tuzluluk düzeylerinde meydana gelen periyodik değişimler... Şekil 3.1.3. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 (A) ve Ocak 2003 -Ocak 2004 (B) dönemi kısa zaman serili ph düzeylerinde meydana gelen periyodik değişimler... Şekil 3.1.4. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 (A) ve Ocak 2003 -Ocak 2004 (B) dönemi kısa zaman serili iletkenlik düzeylerinde meydana gelen periyodik değişimler... Şekil 3.1.5. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 (A) ve Ocak 2003 -Ocak 2004 (B) dönemi kısa zaman serili Çözünmüş Oksijen (ÇO) düzeylerinde meydana gelen periyodik değişimler... Şekil 3.1.6. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 (A) ve Ocak 2003 -Ocak 2004 (B) dönemi kısa zaman serili toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) düzeylerinde meydana gelen periyodik değişimler... Şekil 3.1.7. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Ocak 2004 dönemi kısa zaman serili sıcaklık (A), tuzluluk (B) ve ph (C) düzeylerinde görülen periyodik değişimler... Şekil 3.1.8. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Ocak 2004 dönemi kısa zaman serili iletkenlik (A), çözünmüş oksijen (ÇO) (B) ve toplam anyon ve katyon (TDS) (C) düzeylerinde görülen periyodik değişimler... Şekil 3.1.9. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili sıcaklık düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.10. Çanakkale Boğazında Ocak 2003-Aralık 2003 dönemi kısa zaman serili sıcaklık düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.11. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili tuzluluk düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.12. Çanakkale Boğazında Ocak 2003-Aralık 2003 dönemi kısa zaman serili tuzluluk düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.13. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili ph düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.14. Çanakkale Boğazında Ocak 2003-Aralık 2003 dönemi kısa zaman serili ph düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.15. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili iletkenlik düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... 8 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

xiii ŞEKİLLER LİSTESİ (Devam) Şekil 3.1.16. Çanakkale Boğazında Ocak 2003-Aralık 2003 dönemi kısa zaman serili iletkenlik düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.17. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili çözünmüş oksijen düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.18. Çanakkale Boğazında Ocak 2003-Aralık 2003 dönemi kısa zaman serili çözünmüş oksijen düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.19. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.1.20. Çanakkale Boğazında Ocak 2003-Aralık 2003 dönemi kısa zaman serili toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler Şekil 3.1.21. Saroz Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan zamana bağlı sıcaklık değişimleri... Şekil 3.1.22. Saroz Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı sıcaklık değişimleri... Şekil 3.1.23. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan derinliğe bağlı sıcaklık değişimleri... Şekil 3.1.24. Saroz Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan zamana bağlı tuzluluk değişimleri... Şekil 3.1.25. Saroz Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı tuzluluk değişimleri... Şekil 3.1.26. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan derinliğe bağlı tuzluluk değişimleri... 50 Şekil 3.1.27. Saroz Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan zamana bağlı ph değişimleri 55 Şekil 3.1.28. Saroz Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı ph değişimleri... Şekil 3.1.29. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan derinliğe bağlı ph eğişimleri 57 Şekil 3.1.30. Saroz Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan zamana bağlı iletkenlik değişimleri... Şekil 3.1.31. Saroz Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı iletkenlik değişimleri... Şekil 3.1.32. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan derinliğe bağlı iletkenlik değişimleri... 33 34 35 36 37 41 42 43 48 49 56 62 63 64

xiv ŞEKİLLER LİSTESİ (Devam) Şekil 3.1.33. Saroz Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan zamana bağlı çözünmüş oksijen (ÇO) değişimleri... Şekil 3.1.34. Saroz Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı Çözünmüş oksijen (ÇO) değişimleri... Şekil 3.1.35. Saroz Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan derinliğe bağlı ÇO değişimleri... Şekil 3.1.36. Saroz Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan zamana bağlı çözünmüş anyon ve katyon (TDS) değişimleri... Şekil 3.1.37. Saroz Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eyl ül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı toplam çözünmüş anyon ve katyon (TDS) değişimleri... Şekil 3.1.38. Saroz Körfezinde farklı istasyonlarda oluşan derinliğe bağlı TDS değişimleri... Şekil 3.2.1. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Aralık 2002 döneminde kısa zaman serili NO - 2+NO - 3 (A), PO -3 4 (B) ve SiO 4 (C) düzeylerinde meydana gelen zamana bağlı değişimler.... Şekil 3.2.2. Çanakkale Boğazında Ocak 2003-Ocak 2004 döneminde kısa zaman serili NO - 2+NO - 3 (A), PO -3 4 (B) ve SiO 4 (C) düzeylerinde meydana gelen zamana bağlı değişimler... Şekil 3.2.3. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Ocak 2004 döneminde kısa zaman serili NO - 2+NO - 3 (A), PO -3 4 (B) ve SiO 4 (C) düzeylerinde meydana gelen zamana bağlı değişimler... Şekil 3.2.4. Çanakkale Boğazında Ocak 2002-Nisan 2002 dönemi kısa zaman serili nütrient düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.2.5. Çanakkale Boğazında Mayıs 2002-Ağustos 2002 dönemi kısa zaman serili nütrient düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.2.6. Çanakkale Boğazında Eylül 2002-Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili nütrient düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.2.7. Çanakkale Boğazında Ocak 2003-Nisan 2003 dönemi kısa zaman serili nütrient düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.2.8. Çanakkale Boğazında Mayıs 2003-Ağustos 2003 dönemi kısa zaman serili nütrient düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.2.9. Çanakkale Boğazında Eylül 2003-Aralık 2003 dönemi kısa zaman serili nütrient düzeylerinde görülen derinliğe bağlı değişimler Şekil 3.2.10. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda nitrit+nitrat (NO - 2+NO - 3) düzeylerinde oluşan periyodik değişimler... Şekil 3.2.11. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda fosfat (PO -3 4) düzeylerinde oluşan periyodik değişimler... 69 70 71 76 77 78 81 82 83 84 85 86 87 88 89 94 95

xv ŞEKİLLER LİSTESİ (Devam) Şekil 3.2.12. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda silikat (SiO 4 ) düzeylerinde oluşan periyodik değişimler... Şekil 3.2.13. Saros Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde nitrit+nitrat (NO - 2+ NO - 3) düzeylerinde istasyonlara bağlı değişimler... Şekil 3.2.14. Saros Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde fosfat (PO -3 4) düzeylerinde istasyonlara bağlı değişimler... Şekil 3.2.15. Saros Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde silikat (SiO 4 ) düzeylerinde istasyonlara bağlı değişimler... Şekil 3.2.16. Saroz Körfezinde farklı dönemlerde nitrit+nitrat (NO -2+NO-3) düzeylerinde oluşan vertikal değişimler... Şekil 3.2.17. Saroz Körfezinde farklı dönemlerde fosfat (PO -3 4) düzeylerinde oluşan vertikal değişimler...... Şekil 3.2.18. Saros Körfezinde farklı dönemlerde silikat (SiO 4 ) düzeylerinde oluşan vertikal değişimler...... Şekil 3.2.19. Çanakkale Boğazında Ocak 2002 ve Aralık 2002 (A), Ocak 2003 ve Ocak 2004 (B), Ocak 2002 ve Ocak 2004 (C) dönemi kısa zaman serili klorofil -a düzeylerinde meydana gelen periyodik değişimler... Şekil 3.2.20. Çanakkale Boğazında Ocak 2002 ve Aralık 2002 dönemi kısa zaman serili klorofil-a düzeylerinde meydana gelen vertikal değişimler... Şekil 3.2.21. Çanakkale Boğazında Ocak 2003 ve Ocak 2004 dönemi kısa zaman serili klorofil-a düzeylerinde meydana gelen vertikal değişimler... Şekil 3.2.22. Saroz Körfezinde Mart 2002 ve Aralık 2003 dönemi klorofil-a düzeylerinde meydana gelen periyodik değişimler... Şekil 3.2.23. Saros Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde klorofil -a düzeylerinde istasyonlara bağlı değişimler... Şekil 3.2.24. Saroz Körfezinde Mart 2002 ve Aralık 2003 dönemi klorofil-a düzeylerinde meydana gelen vertikal değişimler... Şekil 3.3.1. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 2002 ve Aralık 200 2 dönemi Dinophyceae (A), Bacillariophyceae (B), diğer taksonomik gruplar (C) ve toplam fitoplankton (D) yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... 123 Şekil 3.3.2. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 200 3 ve Ocak 2004 dönemi Dinophyceae (A), Bacillariophyceae (B), diğer taksonomik gruplar (C) ve toplam fitoplankton (D) yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... 124 Şekil 3.3.3. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak, Şubat ve Mart 2002 örnekleme dönemlerinde Dinophyceae, Bacillariophyceae, diğer taksonomik grupların yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 125 96 97 98 99 100 101 102 107 108 109 111 112 113

xvi ŞEKİLLER LİSTESİ (Devam) Şekil 3.3.4. Çanakkale Boğazı (St:10) Nisan, Mayıs ve Haziran 2002 örnekleme dönemlerinde Dinophyceae, Bacillariophyceae, diğer taksonomik grupların yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 126 Şekil 3.3.5. Çanakkale Boğazı (St:10) Temmuz, Ağustos ve Eylül 2002 örnekleme dönemlerinde Dinophyceae, Bacillariophyceae, diğer taksonomik grupların yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 127 Şekil 3.3.6. Çanakkale Boğazı (St:10) Ekim, Kasım ve Aralık 2002 örnekleme dönemlerinde Dinophyceae, Bacillariophyceae, diğer taksonomik grupların yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 128 Şekil 3.3.7. Çanakkale Boğazı (S t:10) Ocak, Şubat ve Mart 2003 örnekleme dönemlerinde Dinophyceae, Bacillariophyceae, diğer taksonomik grupların yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 129 Şekil 3.3.8. Çanakkale Boğazı (St:10) Nisan, Mayıs ve Haziran 2003 örnekleme dönemlerinde Dinophyceae, Bacillariophyceae, diğer taksonomik grupların yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 130 Şekil 3.3.9. Çanakkale Boğazı (St:10) Temmuz, Ağustos ve Eylül 2003 örnekleme dönemlerinde Dinophyceae, Bacillariophyceae, diğer taksonomik grupların yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 131 Şekil 3.3.10. Çanakkale Boğazı (St:10) Ekim, Kasım ve Aralık 2003 örnekleme dönemlerinde Dinophyceae, Bacillariophyceae, diğer taksonomik grupların (E.huxleyi) yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 132 Şekil 3.3.11. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 2002 ve Aralık 2002 döneminde toplam fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 133 Şekil 3.3.12. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 2003 ve Aralık 2003 döneminde toplam fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... 134 Şekil 3.3.13. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda Dinophyceae yoğunluğunda meydana gelen zamansal değişimler... 145 Şekil 3.3.14. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda Bacillariophyceae yoğunluğunda meydana gelen zamansal değişimler... Şekil 3.3.15. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda Dinophyceae ve Bacillariophyceae grupları dışında kalan diğer taksonomik grupların (Cyanophyceae, Prymnesiophyceae, Dictyochophyceae ve Euglenophyceae) yoğunluğunda meydana gelen zamansal değişimler... 147 Şekil 3.3.16. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda toplam fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen zamansal değişimler... Şekil 3.3.17. Saros Körfezinde Mart 2002 (A), Ma yıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı Dinophyceae yoğunluğunda meydana gelen değişimler... 149 Şekil 3.3.18. Saros Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı Bacillariophyceae yoğunluğunda meydana gelen değişimler... 150 146 148

xvii ŞEKİLLER LİSTESİ (Devam) Şekil 3.3.19. Saros Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) dönemlerinde istasyonlara bağlı diğer taksonomik grupların (Cyanophyceae, Prymnesiophyceae, Di ctyochophyceae ve Euglenophyceae) yoğunluğunda meydana gelen değişimler... 151 Şekil 3.3.20. Saros Körfezinde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F ) dönemlerinde istasyonlara bağlı toplam fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen değişimler... 152 Şekil 3.3.21. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda ve farklı zamanlarda derinliğe bağlı Dinophyceaea yoğunluğunda meydana gelen değişimler... 153 Şekil 3.3.22. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda ve farklı zamanlarda derinliğe bağlı Bacillariophyceaea yoğunluğunda meydana gelen değişimler... 154 Şekil 3.3.23. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda ve farklı zamanlarda derinliğe bağlı diğer taksonomik grupların yoğunluğunda meydana gelen değişimler... 155 Şekil 3.3.24. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda ve farklı zamanlarda derinliğe bağlı toplam fitoplankton yoğunluğunda meydana gelen değişimler... 156 Şekil 3.3.25. İlkbahar, yaz, sonbahar ve kış dönemlerinde makro-zooplankton gruplarının bolluk durumu... Şekil 3.3.26. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 2002 ve Aralık 2002 dönemi 0.5-10 m (A), 25 m (B), 50-75 m (C) derinliklerde Cil iata yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... 163 Şekil 3.3.27. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 2003 ve Ocak 2004 dönemi 0.5-10 m (A), 25 m (B), 50-75 m (C) derinliklerde Ciliata yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... 164 Şekil 3.3.28. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 2002 ve Ocak 2004 dönemi 0.5-10 m (A), 25 m (B), 50-75 m (C) derinliklerde Ciliata yoğunluğunda meydana gelen kısa zaman serili değişimler... Şekil 3.3.29. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 2002 ve Aralık 2002 döneminde Ciliata yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.3.30. Çanakkale Boğazı (St:10) Ocak 2003 ve Aralık 2003 döneminde Ciliata yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.3.31. Saros Körfezinde Mart 2002 ve Aralık 2003 periyodunda baskın bulunan makro-zooplankton grupları ve yüzde dağılımları... Şekil 3.3.32. Saros Körfezinde farklı istasyonlarda Ciliata yoğunluğunda meydana gelen zamana bağlı değişimler... Şekil 3.3.33. Saros Körfezinde farklı derinliklerde Ciliata yoğunluğunda meydana gelen istasyonlara bağlı değişimler... Şekil 3.3.34. Saros Körfezinde Mart 2002 ve Aralık 2003 dönemleri arasında Ciliata yoğunluğunda meydana gelen derinliğe bağlı değişimler... Şekil 3.4.1. Çanakkale Boğazı Ocak 2002 ve Aralık 2002 dönemi yoğunluğa bağlı fitoplankton dağılımı... 160 165 166 167 172 175 176 177 197

xviii ŞEKİLLER LİSTESİ (Devam) Şekil 3.4.2. Çanakkale Boğazı Ocak 2003 ve Ocak 2004 dönemi yoğunluğa bağlı fitoplankton dağılımı... Şekil 3.4.3. Çanakkale Boğazı Ocak 2002 ve Ocak 2004 dönemi yoğunluğa bağlı fitoplankton dağılımı... Şekil 3.4.4. Çanakkale Boğazı Ocak 2002 ve Aralık 2002 dönemi fitoplankton yoğunluğunda farklı dönemler arasında oluşan Bray-Curtis Cluster Analiz sonuçları (% benzerlik)... Şekil 3.4.5. Çanakkale Boğazı Ocak 2003 ve Ocak 2004 dönemi fitoplankton yoğunluğunda farklı dönemler arasında oluşan Bray-Curtis Cluster Analiz sonuçları (% benzerlik)... Şekil 3.4.6. Çanakkale Boğazı Ocak 2002 ve Ocak 2004 dönemi fitoplankton yoğunluğunda farklı derinliklerde oluşan Bray-Curtis Cluster Analiz sonuçları (farklı derinlikler arasında % benzerlik)... Şekil 3.4.7. Çanakkale Boğazı Ocak 2002 ve Ocak 2004 dönemi zamana bağlı fitoplankton yoğunluğunda (A), D-Simpson diversite indeksi (B) ve 1/D Simpson diversite indeksinde (C) kısa zaman periyotlu meydana gelen değişimler... Şekil 3.4.8. Saros Körfezi nde Mart 2002 örnekleme döneminde oluşan fitoplankton dağılımı... Şekil 3.4.9. Saros Körfezi nde Mayıs 2002 örnekleme döneminde oluşan fitoplankton dağılımı... Şekil 3.4.10. Saros Körfezi nde Eylül 2002 örnekleme döneminde oluşan fitoplankton dağılımı... Şekil 3.4.11. Saros Körfezi nde Nisan 2003 örnekleme döneminde oluşan fitoplankton dağılımı... Şekil 3.4.12. Saros Körfezi nde Ağustos 2003 örnekleme döneminde oluşan fitoplankton dağılımı... Şekil 3.4.13. Saros Körfezi nde Aralık 2003 örnekleme döneminde oluşan fitoplankton dağılımı... Şekil 3.4.14. Saros Körfezi nde 1 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 205 Şekil 3.4.15. Saros Körfezi nde 2 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 205 Şekil 3.4.16. Saros Körfezi nde 3 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 206 Şekil 3.4.17. Saros Körfezi nde 4 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 206 Şekil 3.4.18. Saros Körfezi nde 5 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 206 Şekil 3.4.19. Saros Körfezi nde 6 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 207 Şekil 3.4.20. Saros Körfezi nde 7 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 207 Şekil 3.4.21. Saros Körfezi nde 8 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 207 Şekil 3.4.22. Saros Körfezi nde 9 nolu istasyonda oluşan fitoplankton dağılımı... 208 197 198 198 199 199 200 203 203 204 204 204 205

xix ŞEKİLLER LİSTESİ (Devam) Şekil 3.4.23. Saros Körfezi nde 1 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.24. Saros Körfezi nde 2 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.25. Saros Körfezi nde 3 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.26. Saros Körfezi nde 4 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.27. Saros Körfezi nde 5 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.28. Saros Körfezi nde 6 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.29. Saros Körfezi nde 7 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.30. Saros Körfezi nde 8 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.31. Saros Körfezi nde 9 nolu istasyonda fitoplankton yoğunluğunda örnekleme dönemleri arasında meydana gelen % benzerlik... Şekil 3.4.32. Saros Körfezi nde Mart 2002 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda farklı istasyonlar arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.33. Saros Körfezi nde Mayıs 2002 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda farklı istasyonlar arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.34. Saros Körfezi nde Eylül 2002 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda farklı istasyonlar arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.35. Saros Körfezi nde Nisan 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda farklı istasyonlar arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.36. Saros Körfezi nde Ağustos 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda farklı istasyonlar arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.37. Saros Körfezi nde Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda farklı istasyonlar arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.38. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 1 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.39. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 2 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.40. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 3 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... 208 209 209 209 210 210 210 211 211 211 212 212 212 213 213 213 214 214

xx ŞEKİLLER LİSTESİ (Devam) Şekil 3.4.41. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 4 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.42. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 5 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.43. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 6 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.44. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 7 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.45. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 8 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.46. Saros Körfezi nde Mart 2002 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton yoğunluğunda 9 nolu istasyonda farklı derinlikler arasında oluşan % benzerlik... Şekil 3.4.47. Saros Körfezi nde Mart 2002 Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton diversite indekslerinin (Simpson ve Shannon diversite indeksi) zamana bağlı değişimi... Şekil 3.4.48. Saros Körfezi nde Mart 2002 (A), Mayıs 2002 (B), Eylül 2002 (C), Nisan 2003 (D), Ağustos 2003 (E) ve Aralık 2003 (F) örnekleme dönemlerinde fitoplankton diversite indekslerinin (Simpson ve Shannon diversite indeksi) istasyonlara göre değişimi... Şekil 3.4.49. Saros Körfezi nde Mart 2002 Aralık 2003 örnekleme döneminde fitoplankton diversite indekslerinin (Simpson ve Shannon diversite indeksi ) derinliğe bağlı değişimi... 214 215 215 215 216 216 217 218 219

xxi ÖZET Bu çalışma, Ocak 2002 ve Ocak 2004 döneminde Çanakkale Boğazında kısa zaman serili, Saros Körfezi nde Mart 2002, Mayıs 2002, Eylül 2002, Nisan 2003, Ağustos 2003 ve Aralık 2003 örnekleme döneminde olmak üzere mevsimsel periyotta yapılan arazi çalışmaları sonucu elde edilen fiziksel (CTD ölçümleri), kimyasal (nütrient ve klorofil -a) ve biyolojik (fitoplankton, zooplankton, ihtiyoplankton) değişkenlerin zamana, istasyonlara ve derinliğe bağlı değişimlerin ekolojik ve biyoistatiksel yorumunu içermektedir. Çanakkale Boğazı nda Karadeniz kökenli üst tabaka sularındaki mevsimsel sıcaklık değişimlerinin (8.27 ve 25.99 o C) Akdeniz kökenli alt tabaka sularındaki mevsimsel değişimlerinden (12.42-19.39 o C) daha yüksek olduğu görülmüştür. Saros Körfezi nde sıcaklık değişiminin Çanakkale Boğazı na göre daha az aralıkta (1 0.44 ve 25.76 o C) değiştiği görülmüştür. Çanakale Boğazında örnekleme periyodu boyunca üst tabaka sularında tuzluluk 22.0 ile 25.0 ppt arasında değişirken, Saros Körfezi nde 30.5-37.5 ppt arasında değişimiştir. Her iki bölgenin, tuzluluğu düşük Karadeniz kökenli yüzey suları nedeniyle tuzluluk bakımından yıl boyunca vertikal bir tabakalaşma oluşmuştur. Çanakkale Boğazı nda oluşan zamana bağlı çözünmüş oksijen (ÇO) değişimleri genellikle doymuşluk sınırına oldukça yakın olup (8-10 mg L -1 ), zaman zaman doymuşluk sınırının üzerine de çıktığı görülmüştür (>10 mg L -1 ). Saros Körfezi nde ÇO değerleri mevsimsel bazda yüzey sularında (0-10 m) 6.55-12.69 mg L -1 arasında, derin sularda (500 m) 5.01-5.89 mg L -1 arasında değişimiştir. Çanakkale Boğazı nda NO - 2+NO - 3 0.05-1.76, PO -3 4 0.02-0.51 ve SiO 4 0.23-6.95 µm arasında değişmiştir. Çanakkale Boğazı nda tuzluluğu düşük Karadeniz orjinli yüzey sularında N:P oranı 0.62-17.5, S:P oranı 2.09 131.7 arasında değişim göstermiştir. Saros Körfezi nde 0-10 m deki Karadeniz kökenli yüzey sularındaki (BSW) zamana bağlı NO - 2+NO - 3 değişim aralığı (0.06-1.38 µm) 25-75 m deki Atlantik kökenli suların (AW) zamana bağlı değişim aralığına (0.05-1.60 µm) göre daha düşüktür. NO - 2+NO - 3 ın zamana bağlı dağılımının tersine, BSW ın zamana bağlı PO -3 4 değişim aralığı (0.02-1.53 µm) AW nin zamana bağlı değişim aralığına (0.02-1.36 µm) göre daha yüksektir. NO - 2+NO - 3 da olduğu gibi, BSW deki zamana bağlı SiO 4 değişim aralığı (0.53-3.77 µm) AW deki zamana bağlı değişim aralığına (0.67-4.48 µm) göre daha düşüktür. Saros Körfezinde ortalama N:P ve S:P oranları sırasıyla 0.09-81.5 ve 0.76-107.0 aralığında değişim göstermiştir. En düşük N:P oranı Mart ve Mayıs 2002 de Çanakkale Boğazı nın etkisi altında bulunan 1, 2 ve 3 nolu istasyonların yüzey sularında bulunmuştur. Çanakkale Boğazı nda olduğu gibi, Saros Körfezi nde de nitratın sınırlayıcı rolünün fosfattan daha yüksek olduğu görülmüştür. Çanakkale Boğazı nda klorofil-a 0.09 ve 16.2 µg L -1 arasında değişmiştir. Çanakkale Boğazı ve Meriç nehrinden direkt etkilenen 1 ve 9 nolu istasyonlardaki (5-16 µg L -1 ) ve 4 nolu istasyonda Nisan 2003 döneminde yüzeyde oluşan klorofil-a konsantrasyonları (6.0 µg L -1 ) hariç, Saros Körfezi nde klorofil-a 0.04-3.66 µg L -1 aralığında değişim göstermiştir. Çanakkale Boğazı nda 53 genus a ait toplam 157 taksa fitoplankton tayin edilmiştir. Bunlardan bir genus a ait 1 taksa Cyanophyceae, 14 genus a ait 47 species, 10 varyate ve 3 forma olmak üzere 60 taksa Dinophyceae, 1 genus a ait 1 species olmak üzere 1 taksa Prymnesiophyceae, 2 Genus a ait 3 species ve 2 varyate olmak üzere 5 taksa Dictyochophyceae, 33 genus a ait 79 species, 6 varyate ve 3 forma olmak üzere 88 taksa Bacillariophyceae ve 2 genus a ait 2 species olmak üzere 2 taksa Euglenophyceae belirlenmiştir. Taksonomik gruplar içinde diyatomların (%56.1) ve dinoflagellatların (%38.2) yüzde oranları diğer taksonomik gruplara göre daha yüksektir. Çanakkale Boğazı nda, genel olarak Ocakta diyatomlar, Mart ve Nisan da dinoflagellat ve diyatomlar, Mayıs ve Haziranda kokkolitoforidler, Temmuz-Ağustosda diyatomlar, Aralıkta dinoflagellat ve diyatomlar oldukça yüksek yoğunluklar (>1.0x10 7 hücre L -1 ) oluşturmuştur. Saros Körfezi nde bir genus a ait 1 taksa Cyanophyceae, 17 genus a ait 52 species, 12 varyate ve 2 forma olmak üzere 66 taksa Dinophyceae, 1 genus a ait 1 species olmak üzere 1 taksa Prymnesiophyceae, 2

xxii Genus a ait 3 species ve 2 varyate olmak üzere 6 taksa Dictyochophyceae, 39 genus a ait 87 species, 7 varyate ve 2 forma olmak üzere 96 taksa Bacillariophyceae, 2 genus a ait 2 species olmak üzere 2 taksa Euglenophyceae ve 1 genusa ait 2 species olmak üzere 2 taksa Chlorophyceae olmak üzere toplam 63 genus a ait 174 taksa fitoplanktondan tayin edilmiştir. Bu taksonomik gruplar içinde kalitatif bazda en zengin gruplar %55.3 oran ile Bacillariophyceae, %37.9 oran ile Dinophyceae grupları olmuştur. Saros Körfezi nde toplam fitoplankton üretim kapasitesinin ilkbahar (Mayıs 2002 ve Nisan 2003) döneminde diğer dönemlere göre çok yüksek olduğu görülmüştür. Toplam fitoplankton bazında 1, 3, 5 ve 9 nolu istasyonlarda ilkbaharda oluşan fitoplankton yoğunluğunun (1.2x10 7-3.0x10 7 hücre L -1 ) diğer istasyonlarda aynı dönemde oluşan yoğunluğundan (1.0x10 6-8.0x10 6 hücre L -1 ) çok daha yüksektir. Meriç nehrinin etkisindeki 9 nolu ve Çanakkale Boğazı nın etkisindeki 1 nolu istasyonlarda Nisan 2003, Ağustos 2003 ve Aralık 2003 örnekleme dönemlerinde oluşan aşırı algal üremeler hariç, genel olarak diyatom ve dinoflagellat üreme potansiyelinin 1.0x10 6 hücre L -1 değerinin çok altında olduğu görülmüştür. Her iki araştırma bölgesinde fitoplankton yoğunluğunun düşük olduğu dönemlerde diversite indeksi yüksek, yüksek olduğu dönemlerde düşüktür. Saros Körfezi nde balık yumurta ve larvaları bakımından tespit edilen türlerin açık deniz ve kıyı türleri karakterine sahip olduğu, açık deniz türlerinin kıyı bölümünü beslenme bölgesi olarak seçtiği söylenebilir. Tespit edilen türlerin %52.3 oranında demersal, %9.5 pelajik, %23 mezopelajik, %4.7 semipelajik oldukları görülmüştür. Elde edilen sonuçlar, S. pilchardus yumurta ve larvalarının en bol, E. encrasicholus larvalarının ikinci düzeyde bol olduğunu ve tüm körfez sularında tipik olarak dağılım oluşturduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, Saros Körfezi nde küçük pelajik balık yumurta ve larvalarının önemi kadar, büyük pelajik balık yumurta ve larvalarının öneminin de hissedilebilir düzeyde ( %3-5 oranında) olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Çanakkale Boğazı, Saros Körfezi, nütrientler, klorofil-a, fitoplankton, zooplankton, ihtiyoplankton

xxiii ABSTRACT This study focuses on the ecological and bio-statistical interpretation of temporal and spatial variability of the environmental (temperature, salinity and other CTD measurements), chemical (nutrients and chlorophyll -a) and biological (phytoplankton, zooplankton, ichthyoplankton) parameters in the Dardanelles (Jan uary 2002-January 2004) and Saros Bay (March 2002-December 2003). The field samplings were conducted every ten days. Results showed that seasonal temperature differences were higher in the Black Sea originated surface waters (0.5-10 m) when compared to the Mediterranean originated deep waters (50-75 m) in the Dardanelles. Ranges of temperature differences in Saros Bay were lower than the Dardanelles (10.44-25.76 C). Stratification occurred in the Dardanelles through out the year while spring and summer stratification was observed in Saros Bay. Salinity ranged from 22 and 25 ppt in surface waters of the Dardanelles while it was between 30.5 and 37.5 ppt in Saros Bay during the sampling period. Since both the Dardanelles and Saros Bay are affected by the Black Sea originated low salinity surface waters a vertical salinity profile was observed through out the year. Dissolved oxygen concentrations in the Dardanelles were close to saturation (8-10 mg L -1 ) most of the times, and sometimes were higher than the saturation limits (>10 mg L -1 ). Dissolved oxygen concentrations in Saros Bay changed from 6.55 to 12.69 mg L -1 in the surface waters and from 5.42 to 8.96 mg L -1 in deep waters. NO - 2 + NO - 3, PO -3 4 and SiO 4 changed between 0.05-1.76 M, 0.02-0.51 M and 0.23-4.36 M in the Dardanelles during January-December 2002 period, respectively. During January 2003-January 2004 period, NO - 2 + NO - 3, PO -3 4 and SiO 4 changed between 0.08-1.75 M, 0.02-0.21 M and 0.71-6.95 M, respectively. Additionally, N:P and Si:P changed between 0.62-17.5 and 2.09-131.7 in the surface waters of the Dardanelles during the same period. In Saros Bay surface water NO - 2 + NO - 3 values (0.06-1.38 M) were lower than deep water values (0.05-1.60 M) between March 2002 and December 2003.On the other hand, PO -3 4 concentrations were higher in the surface waters (0.02-1.53 M) when compared to deep waters (0.02-1.36 M) in the same period. Similar to NO - 2 + NO - 3, SiO 4 values were lower in the surface waters (0.53-3.77 M) than deep waters (0.67-4.48 M). Average N:P and Si:P values ranged between 0.09-81.5 and 0.76-107, respectively. The lowest N:P values were observed in the surface waters of stations 1, 2 and 3 in March-May 2002. These stations were known to be affected by the Dardanelles Strait. Similar to the Dardanelles nitrate was the limiting nutrient in Saros Bay. Chlorophyll-a concentrations ranged from 0.09 to 16.2 g L -1 in the Dardanelles. Except for stations 1, 4 and 9 which are known to be affected by the Dardanelles Strait and Meric River, chlorophyll-a concentrations changed between 0.04 and 3.66 g L -1 in Saros Bay. Considering phytoplankton composition, 157 taxonomic groups belonging to 53 genera have been identified in the Dardanelles. These include 1 taxonomic group of Cyanophyceae and Prymnesiophyceae each, 2 groups of Euglenophyceae, 5 taxsanomic groups of Dictyochophyceae, 60 taxsanomic groups of Dinophyceae and 88 groups of Bacillariophyceae. In these groups diatoms and dinoflagellates composed 56.1% and 38.2% of the total phytoplankton, respectively. In general diatoms were abundant in January, July and August while both diatoms and dinoflagellates dominated the total phytoplankton in March, April and December. Additionally, coccolithophores were dominant in May and June. In Saros Bay, 174 taxonomic groups belonging to 63 genera have been identified. These include 1 taxonomic group of Cyanophyceae and Prymnesiophyceae each, 2 taxonomic groups of Euglenophyceae and Chlorophyceae each, 6 taxonomic groups of Dictyochophyceae, 66 groups of Dinophyceae and 96 groups of Bacillariophyceae. Again,