Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı; PTT;

aptt Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı; PTT; Pıhtılaşma için geçen zamanı gösteren laboratuar testidir. Kanama ve pıhtılaşma problemlerinde ölçülür. Kan testidir. Kan sulandırıcı maddeler, antihistaminik ( alerji ) ilaçları; vitamin C; aspirin, klorpromazin aptt süresini uzatırlar. aptt testi neden yapılır? Kanama, pıhtılaşma problemlerinin tespitinde, heparin, kumarin alan hastaların tedavi dozlarının belirlenmesinde kullanılan bir testtir. Genellikle protrombin zamanı testi ile birlikte bakılır. aptt için normal değerler: Erişkinde: 25-35 sn dir. Heparin gibi kan sulandırıcılar alındığında bu sürenin 2-2,5 kat artması istenir. aptt yi uzatan sebepler: DİC ( dissemine intravaskuler koagulasyon), Faktör XII ve faktörxi eksikliği, Hemofili A, Hemofili B, Hipofibrinojenemi, Lupus antikoagulan, Malabsorbsyon, K vitamini eksikliği, Von Willebrand hastalığı. Referanslar: 1. Schmaier AH. Laboratory evaluation of hemostatic and thrombotic disorders. In: Hoffman R, Benz EJ Jr, Shattil SJ, et al, eds. Hoffman Hematology: Basic Principles and

Practice. 5th ed. Philadelphia, Pa: Churchill Livingstone Elsevier; 2008:chap 122 APOLİPOPROTEİN B Apolipoprotein B100: Apo B: Apo B100; Apolipoprotein B100 Low Density Lipoprotein (LDL) lerin yapısında yer alan ve kolesterolün taşınmasında rol oynayan bir proteindir. Aç karnına alınan kanda Apo B miktarına bakılır. Apolipoprotein B testi ne için bakılır: Hiperlipidemi sebebini araştırmak amacıyla bakılır. Apolipoprotein B testi için normal değer: Erişkinde normal değeri 40 125 mg/dl dir. Apo B yüksekliği ne anlama gelir? Apolipoprotein B yüksekliği hiperlipidemi anlamına gelir ve kötü kolesterolün yüksek olduğunu kalp damar hastalıkları riskinin yüksek olduğunu gösterir. Referanslar: 1. Mahley RW, Weisgraber KH, Bersot TP. Disorders of lipid metabolism. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2008:chap 36. 2. Semenkovich CF. Disorders of lipid metabolism. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders

ANTİ İNSÜLİN ANTİKORU İnsülin kan şekerini kontrol eden en önemli hormondur. İnsülin pankreas bezinden kana salgılanır. Anti insülin antikor laboratuar testi kanda insüline karşı antikor varlığını araştırır. Anti İnsülin Antikor için normal değerler: normalde anti insülin antikor negatif olmalıdır. Kanda insülin antikoru ne için bakılır? Tip 1 diyabet teşhisinde, İnsülin kullanan hastalarda insüline karşı alerjik cevap varsa, İnsülin kullanan hastada insüline rağmen kan şekerini kontrol etmek zor ise bakılır. Kanda insülin antikoru varlığı ne demektir? Kanda IgG veya IgM tipi antikor var ise vücut insülin i yabancı olarak kabul edip ona karşı savaşıyor anlamına gelir. Bu durumda insülin işini yapamaz. İnsülin etkisiz olunca kan şekeri artar. Kan şekerini kontrol etmek için daha fazla insüline ihtiyaç olur. Buna insülin direnci denir. Tip 1 diyabetli hastalarda insülin antikorları vardır. Uzun süre insülin kullanan hastalarda insülin antikorları insülinin etkisini azaltır, hastalar giderek daha yüksek dozlarda insülinle kan şekerini kontrol etmek zorunda kalırlar. İnsüline karşı giderek artan bir direnç gelişir. Eğer insüline karşı IgE tipi antikorlar gelişir ise insüline karşı alerji vardır denir. İnsülin alerjik reaksiyona yol açar. Bu durumda cilt reaksiyonları, döküntü ve ciddi alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Bu durumda insülin kortizon ve

alerji ilaçları ile birlikte kullanılır. Referanslar: 1. Buse JB, Polonsky KS, Burant CF. Diabetes mellitus. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2008:chap 30. 2. Eisenbarth S, Polonsky KS, Buse JB. Type 1 diabetes mellitus. In: Kronenberg HM, Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR. Williams Textbook of Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2008:chap 31 ANTİ NÜKLEER ANTİKOR ANA; ANA panel; Otoimmün hastalıklar vücudun kendi dokusuna karşı savaşması sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. ANA laboratuar testleri bu hastalıkların teşhisinde kullanılır. Bkz: Otoimmün hastalıklar. Otoimmün hastalıkların teşhisinde bir çok test kullanılır Anti Nükleer Antikor testi özellikle Sistemik Lupus Eritematozus ( SLE) gibi otoimmün hastalıkların teşhisinde kullanılır. Ayrıca artrit, döküntü, göğüs ağrısı gibi şikayetlerin varlığına tanı koymak amacıyla bakılan testlerden birisidir. Anti Nükleer Antikor için normal değerler: ANA negatif tir. Ana sonucu titre olarak verilir. 1:40 pozitif, 1:60 negatif vb.

Anti nükleer antikor varlığı ne anlama gelir? Otoimmün hastalıklar, Sistemik lupus eritematozus ( SLE), Sjogren sendromu, Sistemik skleroz, Romatoid artrit, Myozit ( iltihabi kas hastalıkları), İlaca bağlı lupus eritematosus, Kollajen vasküler hastalıklar, Tiroid hastalıkları, Kronik karaciğer hastalıkları. SLE hastalarının yakınlarında hastalık olmasa bile ANA testi pozitif olabilir. ANA pozitifliği araştırma gerektirir. Diğer antikorlara da bakılmalıdır. Bir kişide ANA pozitif ise hastalık bulgusu yoksa hayatı boyunca SLE gelişme riski sadece % 5 dir. AMNİYOSENTEZ Gebelik sırasına bebeğin genetik hastalıkları ve doğumsal anormalliklerini tespit amacıyla doğum kesesinden alınan sıvının incelenmesidir. Doğum kesesinden alınan küçük miktarda sıvıdan çalışılan bir laboratuar testidir. Amniyosentez doğumsal anormallikler, genetik hastalıklar ve metabolizma hastalıklarının bebek doğmadan tespitine yarayan laboratuar testidir. İşlem öncesinde kan gurubu ve Rh tayini yapılmalıdır. Anne Rh negatif ise anneye Rhogam yapılmalıdır. ( Daha sonraki gebeliklerde kan uyuşmazlığını önlemek amacıyla).

Amniyosentez ne için yapılır? Bebekte doğum öncesinde kromozomsal ve genetik anormalliklerin tespiti amacıyla yapılır. Anansefali, Down sendromu, Metabolik hastalıklar, Spina bifida ve diğer nöral tüp defektlerinin tespiti, Rh uyuşmazlığı, Bebekte gelişen enfeksiyonların tespiti, Bebeğin akciğerlerinin ne kadar geliştiğinin tespiti, Aileden geçen genetik hastalıkların tespiti amacıyla yapılır. Amniyosentez için normal değerler: Amniyosentezde normal olarak genetik ve kromozomsal bozuklukların tespit edilmemesi, bilirübin ve alfa feto protein seviyelerinin normal olması beklenir. Anormal sonuçlar ne anlama gelir? Amniyosentezde anormal sonuçlar bebekte kromozom anormallikleri, metabolik anormallikler ve sağlık problemleri olacağını gösterir. Amniyosentez bu gibi hastalıkların çocuk doğmadan tespitine imkan sağlar. Birçok hastalığın DNA analizi ile tespiti mümkündür. Amniyosentezin riskleri nelerdir. Amniyosentezin riski çok düşüktür. Çok nadir olarak: Bebekte enfeksiyon, Amniyos sıvı kaçağı, Vajinal kanama, Düşük olabilir. 4lü test de gebelikte bebek hakkında çok değerli bilgiler verir.

Referanslar: 1. Simpson JL, Otaño L. Prenatal genetic diagnosis. In: Gabbe SG, Niebyl JR, Simpson JL, eds. Obstetrics:Normal and Problem Pregnancies. 5th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2007:chap 7. 2. Druzin ML, Smith JF Jr, Gabbe SG, Reed KL. Antepartum fetal evaluation. In: Gabbe SG, Niebyl JR, Simpson JL, eds. Obstetrics: Normal and Problem Pregnancies. 5th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2007:chap 11. 3. Cunningham FG, Leveno KJ, Bloom SL, et al. Prenatal Diagnosis and Fetal Therapy. In: Cunningham FG, Leveno KL, Bloom SL, et al, eds. Williams Obstetrics. 23rd ed. New York, NY: McGraw-Hill; 2010:chap 13. ANTİ MİTOKONDRİAL ANTİKOR AMA; Otoantikor; Hücrelerin bir parçası olan mitokondri kısmına karşı gelişen antikordur. Mitokondri hücrelerin enerji üreten kısmıdır ve önemli bir parçasıdır. Vücudun kendi dokularına karşı savaş açtığı hastalıklara otoimmün hastalıklar denir. Anti mitokondrial antikor otoimmün hastalıkların araştırılmasında kullanılan bir laboratuar testidir. Aç karnına alınan kandan bakılır. Anti mitokondrial antikor ne için bakılır? Test primer bilyer siroz teşhisinde kullanılır. Safra kaynaklı sirozlar ile hepatit, alkol, tıkanmaya bağlı siroz ve karaciğer problemlerinin birbirinden ayrılmasında kullanılır.

Anti Mitokondrial Antikor için normal değerler: AMA normalde negatif tir. AMA pozitifliği ne anlama gelir? Anti mitokondrial antikor testi primer bilyer siroz teşhisinde kullanılır. Ayrıca diğer otoimmün karaciğer hastalıklarında da pozitif olur. ALKALİ FOSFATAZ İZOENZİMLERİ ALP İzoenzimleri; Alkali fosfataz tüm dokularda bulunan ancak karaciğer ve kemiklerde yoğun olarak bulunan bir enzimdir. ALP izoenzimleri yüksek ALP miktarının hangi dokudan kaynaklandığını bulmak için yapılan laboratuar testleridir. Bkz: Alkali Fosfataz Test aç karnına alınan kandan bakılır. Bazı ilaçlar Alkali Fosfataz testi sonuçlarını bozar: Allopürinol, Antibiyotikler, Ağrı kesici ilaçlar ( NSAİ), Doğum kontrol ilaçları, Diyabet ilaçları, Klorpromazin, Kortizon, Erkeklik hormonları, Metildopa, Narkotik ilaçlar,

Propranolol, Trankilizanlar, Trisiklik anti depresan ilaçlar Alkali Fosfataz test sonuçlarını bozar. Alkali fosfataz izoenzim testi ne gösterir? ALP testi yüksek ise yüksekliğin hangi dokudan kaynaklandığını tespit amacıyla ALP izoenzimleri ne bakılır. Aşağıdaki hastalıkların teşhisine yardımcı olur. Kemik hastalıkları, Karaciğer, safra kesesi ve safra yolu hastalıkları, Karın ağrılarının kaynağının tespiti, Paratiroid bezi hastalıkları, Vitamin D eksikliği, Alkali Fosfataz İzoenzimleri için normal değerler: Erişkin: 20 140 IU/L dir. Çocuklarda daha yüksektir. Çocuklarda büyüyen kemikler ALP değerini yükseltir. Büyüme dönemlerindeki çocuklarda ALP değeri 500 IU/L dek çıkabilir. Bu yüzden Alkali fosfataz testi çocuklara yapılmaz, Yüksekliği bir hastalığı göstermez. Alkali Fosfataz İzoenzimleri testi ne için yapılır? ALP izoenzimleri ALP yüksekliğinin karaciğerden mi kemiklerden mi kaynaklandığını araştırmak amacıyla yapılır. ALP arttıran sebepleri birbirinden ayırmak için yapılır birçok dokuda ALP mevcuttur bu yüksekliğin hangi dokudan kaynaklandığını anlamak amacıyla ALP izoenzimlerine bakılır. Aşağıdaki hastalıkalrın birbirinden ayrılmaıs içi nalp izoenzimleri bakılır: Kemik hastalıkları, Kırık,

Kırıkların iyileşme dönemleri, Kemik tümörleri, Hiperparatiroidi, Paget hastalığı, Safra taşları, Safra yolu hastalıkları, Karaciğer hastalıkları, Hepatit, Lenfoma, Lösemi. ALP düşüren sebepler: Kötü beslenme ( malnutrisyon), Protein eksikliği, Wilson hastalığı. Hastalık bulguları yoksa normal değerden hafifçe yüksek değerler bir hastalığa işaret etmez. Referanslar: Pratt DS. Liver chemistry and function tests. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap 73. ALFA 1 ANTİ TRİPSİN Alpha-1 antitrypsin; A1AT test; Kanda bulunan alfa-1 antitripsin miktarının ölçüldüğü laboratuvar testidir. Alfa-1 antitripsin karaciğerde yapılır ve akciğer ile karaciğeri korur. Alfa-1 antitripsin eksikliği amfizem ve nadir karaciğer hastalıklarına ( siroz ) neden

olur. Eksikliği genetiktir aileden gelir. Alfa 1 anti tripsin için normal değerler: Bu değer laboratuvarlar arasında değişiklik gösterir. Alfa 1 antitripsin seviyesini düşüren sebepler. Siroz, Amfizem, Karaciğer tümörü, Tıkanma sarılığı, Portal hipertansiyon. Referanslar: 1. Anthonisen N. Chronic obstructive pulmonary disease. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 88. ALERJİ TESTLERİ Allergy testing; Patch tests allergy; Scratch tests allergy; Skin tests allergy; RAST test; Alerji testleri birkaç guruptan oluşan laboratuar testleridir. Testin amacı kişinin alerjisi olduğu düşünülen madde veya maddelerin tespitidir. Birkaç çeşit alerji test metodu vardır bunlar arasında en sık lullanılanlar : Deri testi, Eliminasyon tipi alerji testleri, Kan testleri ( spesifik IgE, Radiyoallergosorban RAST test ) dir.

Deri Testleri; PRİCK test en sık kullanılan alerji test metodu dur. Alerji yaptığı düşünülen maddelerden küçük miktarlar deri üstüne konur ve deride kızarıklık kaşıntı olup olmadığına bakılır. Kol veya sırta yapılır. Kısa sürede (15 20 dk) cevap alınır. aynı anda birçok alerjen madde test edilebilir. Deri içine enjeksiyon yoluyla da yapılabilir (intradermal deri testi). PATCH test alerjen içeren bantların deriye yepıştırılıp 48 saat bekletilir 24 ve 48. Saatlerde bakılarak değerlendirilir. Deri testleri aşağıdaki alerjilerin teşhisinde çok değerli güvenilir ve hızlı sonuç verir: Gıda alerjileri, Alerjik rinit ve astım alerjenlerinin tespitinde: Küf, Polen, Hayvan tüyü vb., Penisilin alerjisi, Venom alerjisi, Alerjik dermatit tespitinde deri testleri hızlı ve güvenilir sonuç verir. Eliminasyon Testleri Eliminasyon testleri özellikle gıda alerjilerinin tespitinde kullanılan bir test yöntemidir. Sorumlu olduğu düşünülen madde gıdadan çıkarılarak hastanın şikayetleri değerlendirilir. Uzun ve zahmetli bir test yöntemidir. Kan Testleri Kanda yapılan alerji testleridir. Kan içinde alerjiye neden olan spesifik IgE antikorlar ortaya çıkarılmaya çalışılır. Deri testi yapılamadığı yada yardımcı olmadığı zaman başvurulan bir yöntemdir. Eozinofil sayısı ve

Total IgE ile birlikte Spesifik IgE bakılır. Provokasyon Testleri Kontrollü şartlarda alerjisi olduğu bilinen madde verilerek reaksiyona bakılır. Gıda ve solunum alerjilerinde yapılır. Doktor kontrolünde yapılmalıdır. Deri testleri yapılmadan önce alerji ilaçları kesilmelidir. Alerji testleri en çok aşağıdaki şikayetler nedeniyle istenir: Alerjik rinit, astım, Anjioödem, Gıda alerjileri, Kontak dermatit, Penisilin alerjisi tespiti için. Dikkat: penisilin ve penisilin türevi ilaçlar deri yoluyla alerji testi test edilebilecek tek ilaçtır. Diğer ilaçların deri yoluyla alerji testlerinin yapılması son derece sakıncalıdır. Alerji testleri için normal değerler: Normal erişkinde alerji testlerinin negatif olması beklenir. Pozitif değer bu alerjen maddeye hassasiyet olduğunu gösterir. Hassasiyet her zaman alerjik reaksiyon yapacak anlamına gelmez. Ev tozuna hassasiyetiniz olabilir ancak ev tozu sizde her zaman alerji, astım yapacak anlamına gelmez. Testde hassasiyet belirmesine karşın günlük hayatta bu maddeye karşı hiçbir reaksiyonunuz olmaya bilir. Referanslar: 1.Bernstein IL, Li JT, Bernstein DI, Hamilton R, et al. American Academy of Allergy, Asthma and Immunology; American College of Allergy, Asthma and Immunology. Allergy diagnostic testing: an updated practice parameter. Ann Allergy Asthma Immunol. 2008 Mar;100(3 Suppl 3):S1-148. 2.Demoly P, Bousquet J, Romano A. In vivo methods for the

study of allergy. In: Adkinson NF Jr, ed. Middleton s Allergy: Principles and Practice. 7th ed. Philadelphia, Pa: Mosby Elsevier; 2008:chap 71. 3.Gober MD, DeCapite TJ, Gaspari AA. Contact dermatitis. In: Adkinson NF Jr, ed. Middleton s Allergy: Principles and Practice. 7th ed. Philadelphia, Pa: Mosby Elsevier; 2008:chap 63 ALDOSTERON Aldosteron tansiyon ve vücut sıvı dengesini ayarlayan böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormondur. Kandaki miktarına bakılır. Aldosteron testi ne için yapılır: Bazı sıvı ve elektrolit metabolizma bozukluklarının tespiti, Kontrolü zor hipertansiyonların nedeninin araştırılması, Ortostatik hipotansiyon sebebini araştırmak için bakılır. Aldosteron su ve sodyumun böbreklerden geri emilimini sağlar ve potasyumun atılmasını arttırır. Aldosteron testi tek başına değerlendirilemez genellikle beraberinde aşağıdaki testler de istenir. ACTH infüzyon testi, Kaptoril testi, Plazma renin aktivitesi, Renin / aldosteron oranı Aldosteron testi ile birlikte değerlendirilir.

Aldosteron için normal değerler: Normal değer yaşa ve vücudun o andaki pozisyonuna göre değişir, Erişkin için: 4-31 ng/dl ayakta iken. Aldosteron miktarının arttıran sebepler: Primer hiperaldosteronizm, Kalp hastalığı, böbrek hastalığı gibi sebeplere bağlı sekonder hiperaldosteronizm, Düşük tuzlu beslenme, Bartter sendromu. Aldosteron miktarını düşüren sebepler: Addison hastalığı ( böbrek üstü bezi yetmezliği), Konjenital adrenal hiperplazi, Hiporeninemik hipoaldosteronizm, Çok tuzlu beslenme. Aşağıdaki durumlar aldosteron ölçümünü etkiler: Diyetteki tuz miktarı, Aşırı egzersiz, Stres, Aşağıdaki ilaçlar Aldosteron test sonucunu etkiler: ACE inhibitörleri, Kalsiyum kanal blokerleri, Diüretikler, Heparin, Lityum, Ağrı kesici ilaçlar ( non steroid anti inflamatuar ilaçalr ), Propranolol sonucu etkiler. Referanslar:

1. Nieman LK. Adrenal cortex. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2007: chap 245. 2. Young Jr WF. Endocrine hypertension. In: Melmed S, Polonsky KS, Larsen PR, Kronenberg HM, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 12th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 16.