ÖZET KASIM AYI ENFLASYON RAPORU 15.11.13 HAZIRLAYAN Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Doç. Dr. Murat Dündar DEMİRÖZ - Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu Ekonomik Araştırmalar Merkezi Doç. Dr. Ercan SARIDOĞAN İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü ÖZET TÜFE, ayında, aylık bazda bir önceki aya göre %1 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7.3 düzeyine gerilemiştir. TÜFE çekirdek enflasyon göstergelerine paralel olarak ayında azalış göstermiştir. TÜFE nin aylık bazda %1 oranında gerçekleşmesinde, işlenmemiş gıda grubundaki düşüşler karşısında, giyim-ayakkabı ve konut grubundaki artış belirleyici olmuştur. ÜFE, ayında, aylık bazda bir önceki aya göre %. artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %5.7 düzeyine gerilemiştir. ÜFE nin ayında bir önceki aya göre %. ye gerilemesinde, tarım sektöründeki (%.7) ve sanayideki (%.57) fiyat artışları belirleyici olmuştur. ÜFE nin yıllık bazda gerilemesini etkileyen faktörler arasında, elektrik, gaz üretimidağıtımındaki ve canlı hayvanlar-hayvansal ürünlerdeki fiyat düşüşleri belirleyici olmuştur. http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 1 / 7
ENFLASYON KASIM AYI GELİŞMELERİ TÜFE, ayında, Tablo-1 den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %1 artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7.3 düzeyine gerilemiştir. ÜFE, ayında, Tablo-1 den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %. artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %5.7 düzeyine gerilemiştir. TÜFE nin aylık bazda %1 oranında gerçekleşmesinde, işlenmemiş gıda grubundaki düşüşler karşısında, giyim-ayakkabı ve konut grubundaki artış belirleyici olmuştur. ÜFE nin aylık bazda %. oranındaki artışında, tarım sektörü genelinde %.7 lik artış, sanayi sektörü genelinde ise %.57 oranındaki artış, belirleyici olmuştur. Tablo-1 TÜFE ve ÜFE KASIM GELİŞMELERİ Değişim (%) TÜFE KASIM ÜFE KASIM 1 13 1 13 AYLIK,3,1 1,, YILLIK,37 7,3 3, 5,7 Yılsonuna göre 5,7,91,5 5, Yıllık ortalama 9, 7,39,9 4.1 Şekil-1 de TÜFE ve ÜFE'de yıllık ve aylık gelişmeler verilmiştir. Buna göre, enflasyon ayında düşüş eğilimi göstermiştir. Şekil 1 TÜFE ve ÜFE'de Yıllık ve Aylık Gelişmeler (%) 7.31 7.3 7.9.13.51.3 5.3..17 7. 7.71 7.3.1.3.3.77 5.7 1. 1.4.3 1.7.17. - TÜFE Aylık % TÜFE Yıllık % ÜFE Aylık % ÜFE Yıllık % 1 - http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa / 7
Oca-13 Şub-13 Mar-13 Nis-13 May-13 Haz-13 Tem-13 Ağs-13 Eyl-13 Ekm-13 Ksm-13 Şekil- de TÜFE, ÜFE serileri ve TRAMO/SEATS yaklaşımı ile mevsimsellikten arındırılmış endeks serileri verilmiştir. ayında hem TÜFE hem de ÜFE mevsimsel etkilerden arındırıldığında, biraz daha düşük gerçekleşmiştir. Şekil- TÜFE, ÜFE ve Mevsimsellikten Arındırılmış Seriler (Endeks) 3 5 15 1 5 TUFE_SA UFE_SA UFE TUFE 3 5 15 1 5 Şekil-3 ten görülebileceği gibi çekirdek enflasyon göstergelerinde ayında azalış trendi söz konusu olmuştur. TÜFE de çekirdek enflasyon göstergelerine paralel olarak ayında azalış göstermiştir. Şekil-3 TÜFE ve Çekirdek Enflasyon Göstergeleri (H,I) (Yıllık %) 9. 9. 7. 7. 5. 5. H I TÜFE http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 3 / 7
Ocak Ocak TÜFE ve ALT KALEMLERİ EKİM AYI GELİŞMELERİ TÜFE, ayında, Şekil-4 ten görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %1 oranında artış gösterirken, yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %7.3 seviyesine gerilemiştir. TÜFE nin aylık bazda %1 oranında gerçekleşmesinde, başta taze meyve-sebze fiyatlarındaki düşüş olmak üzere işlenmemiş gıda grubundaki düşüşler karşısında, giyimayakkabı ve konut grubundaki artış belirleyici olmuştur. TÜFE nin yıllık bazda gerilemesinde de işlenmemiş gıda grubundaki düşüşler belirleyici olmuştur. Şekil-4 TÜFE 1 ve 13 Yılları ( Aylık %).5 1.5 1..5 -.5-1. 1.5 1.5 1..5 -.5-1. TÜFE-13 TÜFE-1 Şekil-5 TÜFE 1 ve 13 Yılları ( Yıllık %) 1 7.3 1 TÜFE-1 TÜFE-13 http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 4 / 7
Yüzde Dağılım Şekil- da TÜFE ye alt kalemlerin katkıları verilmiştir. Buna göre, ayındaki TÜFE deki, %1 lik gerçekleşmede, gıda grubundaki mevsimsel etkilerden kaynaklanan %.33 lük düşüş karşısında, giyim-ayakkabı grubundaki %. lik artış belirleyici olmuştur. Şekil- TÜFE ye Alt Kalemlerin Katkıları (, %) Gıda-Alkolsüz İçecekler Alkollü İçecekler-Tütün Haberleşme Ulaştırma Çeşitli Mal-Hizmet Sağlık Eğlence-Kültür Ev Eşyası Lokanta-Oteller Konut Giyim-Ayakkabı -.33-3 - - 1 1 4 4 7. -.4 -.3 -. -.1.1..3 Şekil-7 de TÜFE kalemlerinin yıllık yüzde değişime katkıları verilmiştir. Buna göre, ayında yıllık %7.3 düzeyinde gerçekleşen TÜFE nin artışında, gıda (%.35), ulaştırma (%1.5) ve diğer kalemler grubundaki artışlar (%.7) belirleyici olmuştur. Şekil-7 TÜFE Kalemlerinin Yıllık Enflasyona Katkıları (%) 1..3.17 7. 7.71 7.31 7.3 7.9 7.3.51.13.75.71..3.94 3.13.9.91.7 1.3 1.71.7.5 1.57 4.7.7 1.7.9 1.14 1.33 1.3 1.5 1.77 1.3.54. 1. 1.3.7.7 1.7 1.1 1.1 3.1 3.1 1.74 1.4 4.51 1.9 1.75.14.9.35 Diğer Kalemler 3.13.9.91.7.5.71.75..3.94.7 Ulaştırma.7.9.7.54. 1.3 1.71 1.57 1.7 1.3 1.5 Konut 1.77 1.7 1.3 1.1 1.1 1.14 1.33 1. 1.3.7.7 Gıda-Alkolsüz İçecekler 1.74 1.4 4 1.9 1.75 3.1 3.1.51.14.9.35 TUFE-Genel 7.31 7.3 7.9.13.51.3..17 7. 7.71 7.3 1 4 http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 5 / 7
Ocak Ocak ÜFE ve ALT KALEMLERİ EKİM AYI GELİŞMELERİ ÜFE, ayında, Şekil- den görülebileceği gibi, aylık bazda bir önceki aya göre %. ve yıllık bazda, geçen yılın aynı ayına göre %5.7 seviyesinde gerçekleşmiştir. ÜFE nin aylık bazda %. oranındaki artışında, tarım sektörü genelinde %.7 lik artış, alt sektörlerde ise tarım, avcılık, ormancılıktaki %1.74 oranındaki artış, balıkçılıktaki %33.34 oranındaki düşüş, sanayi sektörü genelinde ise %.57 oranındaki artış, alt sektörlerde ise, madencilik ve taşocakçılığında %.3 oranında düşüş, imalat sanayinde %.7 oranında artış ve elektrik, gaz ve su sektörlerindeki %. oranındaki düşüş belirleyici olmuştu Şekil- ÜFE 1 ve 13 Yılları ( Aylık %) 1.5 1..5 -.5-1. -1.5 -. 1.5 1..5 -.5-1. -1.5 - ÜFE-13 ÜFE-1 Şekil-9 ÜFE 1 ve 13 Yılları ( Yıllık %) 1 5.7 1 ÜFE-1 ÜFE-13 http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa / 7
Şekil-1 dan görülebileceği gibi, ayında ÜFE nin bir önceki aya göre %. ye gerilemesinde, tarım sektöründeki (%.7) ve sanayideki (%.57) fiyat artışları belirleyici olmuştur. Alt sektörlerde ise, balıkçılıktaki %33.34, ham petrol ve doğalgaz çıkarımındaki %7 oranındaki azalış; elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı % 1.1 ; büro makineleri imalatındaki % 3.13 oranındaki azalış ÜFE nin gerilemesine katkı sağlamıştır. Şekil-1 ÜFE ve Alt Kalemlerininde Aylık Değişim (%) 4 - -4 - - -1-1 -14 ÜFE Tarım İmalat Sanayi Elektrik-Gaz-Su 4 - -4 - - -1-1 -14 Şekil-11 de ise, yıllık bazda, ÜFE fiyat artışı etkileyen faktörler verilmiştir. Buna göre, yıllık bazda, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımındaki %1. ve balıkçılık %1.17 oranındaki azalış belirleyici olmuştur. Şekil-11 ÜFE ve Alt Kalemlerininde Yıllık Değişim (%) 3 1 13 3 - -7-1 ÜFE Tarım Maden-Taşocağı İmalat Sanayi Elektrik-Gaz-Su 3 1 13 3 - -7-1 http://iktisat.istanbul.edu.tr/ifesam Sayfa 7 / 7