BÖLÜM 5 SAĞLIK İŞLETMELERİNDE KURULUŞ ÇALIŞMALARI 1
YATIRIM Yatırım, çeşitli anlamları olan bir kavram olup, iktisatta, ulusal gelirin yeni üretim birimleri (işletmeler) kurmak veya eskiyen birimleri yenilemek için ayrılan kısmıdır. Diğer bir deyişle millî gelirin harcanmayan (tasarruf edilen) kısmıdır ve bu dönemde sermaye mallarına veya üretim teçhizatına yapılan ilavelerdir. PROJE Proje, başlama ve bitiş zamanları belli olan ve işlerin belirli bir düzen içinde, kim tarafından, niçin, nasıl, nerede ve ne zaman yapılacaklarını gösteren, bir plan türüdür. Projeler tamamıyla yeni bir işletmenin kurulması ile ve/veya var olan bir işletmeye eklemeler yapılması veya bu işletmenin geliştirilmesi ile ilgili olabilir. 2
İŞLETMELERİN KURULUŞ AŞAMALARI Bir işletmenin kuruluş fikrinden başlamak üzere kesin olarak faaliyetlerine başlayacağı son aşamaya kadar ortaya konması gerekli tüm çalışmaları 8 aşamada incelemek mümkündür. SAĞLIK İŞLETMELERİNDE KURULUŞ ARAŞTIRMALARI Diğer tüm sektörlerin dolaylı olarak (insan gücü ile) verimliliğini etkileyen, ekonomide büyüme hızını olumlu yönde artıran ve doğrudan insana hitap eden temel hizmetlerin başında sağlık hizmetleri gelmektedir. Gerek kamu ve gerekse özel sağlık işletmelerinin verimli ve etkin bir şekilde çalışması ve kâr getirmesi isteniyorsa, diğer sanayi ve tarım işletmelerinde olduğu gibi sağlık yatırım projelerinin de ekonomik, teknik ve mali analizlerinin planlı bir şekilde yapılması gerekmektedir. 3
SAĞLIK İŞLETMELERİNDE EKONOMİK ANALİZ Ekonomik analiz fizibilite etüdünün ilk aşamasıdır ve pazar analizi ve talep tahmini (piyasa araştırması), kapasite belirleme ve kuruluş yeri seçiminden oluşmaktadır. İşletmenin yaşayabilmesi için pazarı oluşturan bütün faktörlerin araştırılması gerekir. Bu faktörler araştırılıp pazar tespit edildikten sonra yatırıma karar verilir. HASTANE YAPI TİPLERİ Hastane inşaat sistemleri, genelde pavyon sistemi ve blok sistemi olmak üzere iki modele uygun olarak yapılmaktadır. Pavyon sistemi özellikle 18. yy ortalarından itibaren sanayinin gelişmesiyle birlikte Avrupa da uygulanmaya başlamıştır. O dönem için uygun olan bu sistem, 20. yy başlarından itibaren yerini blok sistemlere bırakmışlardır. 4
PAVYON SİSTEMİ Tıpta hastalıkların bulaşması ve bakteriler üzerine yapılan araştırmalardan sonra geçişi önlemek üzere hastaları ayrı binalarda barındırmak düşünülmüş, bu nedenle hastanelerin küçük ve ayrı binalara bölünmüş pavyon şeklinde inşa edilmesine karar verilmiştir. Bu model genellikle çok yataklı hastanelerde kullanılmaktadır. Pavyonu oluşturan bloklar arası yol ve bağlantılar çok uzundur. Bu durum ise zaman ve ekonomik açıdan kayıplara sebep olmaktadır ÖRGÜTTE BÖLÜMLERE AYIRMA Daha ileri bir model olarak ortaya çıkan blok sistemler, daha kullanışlı ve hastane arazisinin kapladığı alan olarak da daha ekonomik konumda olmuşlardır. 5
T TİPİ BLOK MODELİ Bu model özellikle küçük ve orta büyüklükteki hastaneler için uygundur. Hastanenin iç koridor bağlantıları bakımından daha ekonomiktir. Yönetim ve denetim bakımından da hastane yönetimi için uygun bir modeldir. H TİPİ BLOK MODELİ Bu model küçük ve orta büyüklükteki hastanelerde kullanılır. T Tipi Blok Modelinin biraz daha ferahlatılmış şeklidir. Genellikle bir kol daha küçüktür. Poliklinikler bu koldadır. 6
Y TİPİ BLOK MODELİ Bu model T Tipi Blok Modelin biraz değiştirilmiş şeklidir. Orta büyüklükteki hastanelerde tercih edilen bir modeldir. İdari ve hizmet üniteleri hasta tedavi servislerinden ayrı olarak bir ünitede toplanmışlardır. Güneş enerjisinden faydalanma bakımından diğer modellerden daha ekonomiktir. KAMM TİPİ BLOK SİSTEMİ Bu model birkaç tane T modelinin yan yana gelmesinden oluşmuştur. Hastanenin tedavi kısımları ve diğer hizmet üniteleri arasında işbirliği sağlanması zordur. Büyük kapasiteli hastaneler için kullanılan bir modeldir. Hastane planlamasıaşamasında bu model düşünüldüğü zaman arsanın büyük tutulması gerekmektedir. 7