PERMİYEN http://www.humboldt.edu/natmus/lifethroughtime/platemaps/perm_triassic/permian.jpg Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Müh-Mim. Fakültesi
URALİYEN OROJENEZİ Bu orojenez Geç Karbonifer-Permiyen de, Lavrusya ile Sibirya nın çarpışmasıyla meydana geldi
IAPETUS
K A Varistik
V U
http://jan.ucc.nau.edu/~rcb7/270nat.jpg Sonuç olarak, Sibirya ve Pangea nın kuzeydoğusu (Önceki Öramerika/Lavrusya nın doğu bölümü) çarpışarak Uraliyen Orojenezi oluşmuştur.
PANGEA U U A V
PANGEA
Doğu Amerika da Orojenik Faaliyetler
ZEKŞTAYN DENİZİ Geç Permiyen
Geç Permiyen, Çöl Geç Karbonifer-Geç Permiyen de Kuzeybatı Avrupa da ortam koşullarının değişimi Erken Karbonifer Kırıntılı ve karbonatlı birimlerin geliştiği ortamlar Geç Karbonifer kömür bataklıkları
V
Geç Permiyen Zekştayn denizinin kapladığı alanlar koyu mavi: tuz oluşukları, açık mavi: karbonat şelfi, Pembe: kara oklar: havzaya suyun geldiği boğazlar
Erken Permiyen in sonunda Kuzey Denizi havzası deniz seviyesinden 200-300 metre daha alçaktı Geç Permiyen de bu iç havza hızla deniz suyuyla dolarak Doğu İngiltere den Almanya ve Polonya ya kadar uzanan Zekştayn denizini oluşturdu
Suyun akım hızı günde 50 km 3, Kuzey Denizi Havzasının dolma süresi 6 yıl olarak hesaplanmıştır Bu çöküntü havzasının suyla dolma nedenleri aktif riftleşme (proto-viking grabeni) ve Gondwana daki buzulların erimesiyle global deniz düzeyi değişimlerine bağlanmaktadır
Zekştayn havzasında Stassfurt serisi olarak bilinen tuz yatakları gelişmiştir. 3 milyar ton rezerve sahiptir. Halit, Stassfurt en.wikipedia.org
Karbonifer-Alt Permiyen (Rotligendes) Total Petrol Sistemi Kaynak kayaç: Karbonifer yaşlı kömürlü ve bitümlü şeyller (Coal Measures) Hazne kayaç: Rotligendes (Erken Permiyen) yaşlı kumtaşları Örtü kayaç: Zekştayn (Geç Permiyen) yaşlı evaporitler
Paleozoyik te Üçüncü toplu yok oluş Permiyen Dönemi M&W, Fig. 21.12 Fanerozoyik boyunca biyoçeşitlilik. Peryodların simgesi altta verilmiştir.
Permiyen Toplu Yok Oluşları Denizel organizmaların %90 ı Familyaların %54 ü Permiyen in son 10 my
Permiyen Toplu Yokoluşu Fauna & Flora yok oluşu Bütün Paleozoyik Coral ları(mercan), Bütün fusulinler, Bütün trilobitler, Eurypteridler ve Blastoidler ile brakyopodların, krinoidlerin, bryozoaların çoğu ile Glossepteris florası ve Birçok böcek yok olmuşlardır.
Permiyen Toplu Yokoluşu Nedenleri Sibirya bazaltlarının yayılımı sırasında iklim değişikliği ve oksijen seviyesinin düşüşü (33% ten 14% e) http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/extent_of_siberian_traps_german.png/350px- Extent_of_Siberian_traps_german.png
Permiyen Toplu Yokoluşu Nedenleri Buzullaşma, Denizel alanların düşüşü http://jgs.lyellcollection.org/content/166/5/933/f1.large.jpg http://www.geo.arizona.edu/palynology/geos462/19clim_conts.jpg
PERMİYEN KAYAÇLARININ EKONOMİK ÖZELLİKLERİ Permiyen kayaçları ekonomik olarak evaporit mineralleri (halit, silvitpotas tuzu, jips ve anhidrit), petrol ve kömürce zengindir. Evaporitler, genellikle tropik ve subtropik Permiyen paleoenlemlerinde Kuzey Amerika da ((şimdiki Batı Teksas, New Mexico ve Kansas), Kuzeybatı Avrupa ve Rusya nın Avrupa bölümünde yaygındır. Kalın kömür yatakları, oldukça ılıman paleoenlemlerde, orta ve kuzey Sibirya, Çin, Kore, Hindistan, doğu Avustralya, Güney Afrika da Zimbave ve Kongo da oluşmuştur. Bu lokaliteler Permiyen peryodunda yüksek enlemlerde yer almaktaydı.
Permiyen denizel basenlerin çoğu petrol içermektedir. En meşhur petrol yatakları ABD de (Oklahoma ve Batı Teksas Permiyen Baseni ve New Mexico) ve Rusya da Ural orojenik kuşağındadır. Fosforit, genellikle Montana, Idaho, Wyoming, Utah ve Nevada dır. Bu çökeller genellikle, Kuzey Amerika kratonunun batı kenarında Permiyen kontinental şelfinden derin deniz sedimanter basenlerine doğru çökelmiştir. Avrupa da ise fosforitler, Rusya Platformunun doğu kenarında derin denize doğru gelişmiştir.
http://www.ibiblio.org/dave/dr-fun/df200605/df20060529.jpg
Yararlanılan Kaynaklar http://www.britannica.com/ebchecked/topic/452280/permian-period Earth and Life Through Time, Steven M. Stanley, W.H. Freeman Company. Engin Meriç, 1982. Tarihsel Jeoloji, Selçuk Üniv. Fen Fakültesi Yayınları, No:4, 208 s. Nurdan İnan, Kemal Taslı, 2006, Tarihsel Jeoloji, Mersin Üniv. Yayınları, No: 15, 107s. http://pubs.usgs.gov/bul/b2211/images/b2211fig09_opt.gif http://faculty.evansville.edu/de3/b39902/ppoint/synapsids/sld004.htm www.fusunalkaya.net http://www.zechsteinmagnesium.com/images/zechstein-magnesium.gif http://higheredbcs.wiley.com/legacy/college/levin/0471697435/chap_tut/c haps/chapter11-06.html EARTH HISTORY PALEOZOIC LIFE: CHAPTER OBJECTIVES (Ch. 21) http://web.njcu.edu/sites/faculty/dfreile/content/geos_241_historical _geology.asp