Ankara La. Pak. Mec. J. Pac. Pharm. Ankara 4. 28 (1974) 4. 28 (1974) Alglerin Kimyasal Analizi Chemical Analysis of the Algae Aynur UNAL" Bir algin kimyasal analizini yapmak için en iyi metod kromatografidir. Şimdi sahillerimizde yeti şen baz ı deniz alglerine bu metodu uygulayarak yap ılan renk maddeleri üzerindeki çal ışmalar ı görelim (1, 4, 7). METERYAL METOT Solüsyon haz ırlanmas ı : Önce incelenecek olan algden 5 gr. tart ıl ır. 10 gr metil alkol ve 20 gr petrol eteri (60 80 C ile por- Süzgeç ka ğıdı W"v Viv V4P 4.44 atb" A", " ğpo, jh 411k,,z9N4.4 r 'INVA v,4y,44* 40w4" 49 ~mı; Şekil : 1 Benzen - Aseton Redaksiyona verildi ği tarih : 20 Şubat 1974 (*) Farmastik Botanik Kürsüsü, Eczac ı I ı k Fakültesi, Ankara Universitcsi 28
selen bir havan içinde eze eze 15-20 dakika kadar kar ıştırılır. Üstte kalan renkli s ıvı kıs ım ay ırma hunisine könarak kendi hacmi kadar distile su ile iki defa y ıkan ır. Y ıkama i şlemi çok dikkatli yap ılmal ı- d ır. Aksi halde netice almak zorla şır. Sonra kalan petrol eterli k ısma 2 gr. anhidrit sodyum sülfat (Na2SO4) kat ılarak iyice çalkalan ır. Tüpün ağzı kapatılır, böylece solüsyon haz ırlanmış olur. Kromatografi tank ının haz ırlanmas ı : Bunun için 8.5 : 1.5 v/v oran ında benzen : aseton kar ışımı camdan yap ılmış bir tank içine konur. Tank ın tam kenar ına yap ışacak şekilde dikdörtgen biçiminde kesilmi ş süzgeç ka ğıdı yerle ştirilir ( Şekil 1). Ayrıca ince tabaka kromatografisi için plâklar haz ırlan ır. Corallina mediterranea Aresch. Yukar ıda anlat ıldığı şekilde elde edilen Corallina mediterranea solüsyonundan özel cam damlal ıkla plak üzerine düzenli s ıralar halinde, çeşitli sayıda damlalar tatbik edildi. Sonra plak kromatografi tank ının içine yerle ştirildi. 3 4 saat sonra tankdan ç ıkar ılınca Şekil 2 deki sonuç al ındı. Mavi Turuncu Yeşil Ye şil Sarı 1 2 3 4 5 6 ~1. 2 : C. mediterranea solüsyonundan alman lisrumatograna
32 Aynur UNAL Yeşil Sar ı Ye şil Şekil. 6 : H. tuna solüsyonunclan alman krematograrm Aynı metodla a şağıda belirtilen deniz alglerinde bulunan renk maddeleri incelendi. Chlorophyta Phaeophyta Rhodophyta Ulva laciuca Cystoseira hoppii Laurencia Kniculata Enteromorpha Serge.ssum intestinalis ini olium Jania rubes Halimeda tuana Padina pavonia C orallina mediterranea Ayn ı gruba dahil olan alglerde sonuç ayn ıydı. Bu bakımdan her gruptan bir algin kromatografideki şekli çizildi. Yaln ız değişiklik Chlorophyta grubundan Enteromorpha intestinalis'te vard ı.
Chlorophyta grubuna dahil olan alglerde Fukosiyanin olmad ığı belirtildiği halde Ultraviyole ışığında çok az da olsa Enteromorpha intestinalts'te bu maddeye rastland ı. Bu tür için ince tabaka kromatografisinde al ınan sonuç Şekil 7 de belirtilmiştir. Şekil. 7 : E. intestinalis solüsyonundan almaa kramatogram SPEKTROFOTOMETR İ Baz ı maddelerin optik niteli ğinden örneğin: ışık saçmak, ışığı absorbe etmek, ışığın yayılma yönünü veya titreşim düzlemini deği ştirmek gibi özelliklerinden yararlanarak yap ılan miktar tayini metodlar ından biri spektrofoto ınetridir. Burada bire elementin ışık saçmas ı olayından faydalan ılır. I şık, spektrofotomet ıi ile incelenir ve bu arada spektrumun foto ğrafı çekilir. Evvelce anlat ılan şekilde Carrolina mediterranea solüsyonu haz ırlandı ve sonra haz ı~an bu solüsyq4 ip,ç4 tabaka kromatoğrafi-
sine uygulandı. Plak üzerinde meydana gelen renkli k ısımlar ın (turuncu, sarı, yeşil, mavi) herbiri ayr ı ayr ı tüplerin içine kaz ındı. Bunlar az miktarda metil alkolle kar ıştır ılıp süzgeç kağ' ıdından yine ayr ı ayrı kapların içine süzüldü. Soliisyonlar birer birer spektrofotometri aletine konup, bunlar ın optik dansite, dalga boyu tayin edildi. Genellikle spektrumdaki belli dalga boyunda bir pik belli bir elementin varl ığını gösterir. Ka ğıt üzerindeki bir pikin geni şlik derecesi de o elementin miktar tayinine yarar (5). Bir elementi ışık saçar hale getirmek için elektrik ak ımı veya veya ıs ı kullanılır. Kullan ılan spektrofotometri aleti elektrik ak ımı ile elementi ışık verir hale getiriyordu. Grafikler Carrolina mediterranea solüsyonu için çizilmi ş grafiklerdir. Spektrunt, 1 : Corallina mediterranea da feofitin klorofil
Alglerin Kimyasal Analizi Spektrum, 2 Corallina mediterranea da karotirk
Aynur. ÜNAL A DALGA.BOYU 333, 300 ryyl 30 YE şil Q D 23,2 431 my 20 o C> 01)7.0,7 162 617 rnp 14,9 6754"fly Spedatrum. 3 ; çorallirda ni da klorotil
AVelorn ArNI İ't1 Z v4 Z DALGA- BOYU Spektruın. 4 Condlina mediterranea da tuko,ritrizt
J8 Aynur LINAL SONUÇ Alglerdeki renk maddelerini kromatografi yoluyla tayin edip, elde edilen sonuçlar şöyle bir liste halinde topland ı. Aig Klorofil Fukosiyanin Fukoeritrin Karotin U lva lactuca + 4- Enteromorpha intestinalis + + H alimede tuna +. 4- C ystoseira hoppii + + Sar gassum linif olium + 4- Padina pavonia +. Laurencia paniculata + + + + J ania rub es 4-. + + C orallina mediterranea + ± + + Sonuçlann doğruluğu bir defa da U. V. spektrofotometri ile kontrol edildi ve yine aym neticeler al ınd ı. ÖZET Türkiye denizlerinde yeti şen bazı yeşil, kahverengi ve k ırmızı alglerdeki maddeler üzerinde yap ılan araşt ırmada bu maddelerin neler olduğu kromatografi ve spektrofotometriye uygulama ile yapılmıştır. Elde edilen maddeler sonuç k ısm ında verilen listede belirtilmi ştir.
Alg ı er ıl K ı rrıyesal Analizi 39 SUMMARY This is a study of chemiçal materials in some Turkish Algaes, We can find the materials with the 1:nethod of Chromatography an_ spectrophotcgnetri. We put a list in the result of article. L İ TERATÜR 1 : «Pbysıiology and, biocliemistry of Algae», Cl apter 14 in the Manual of Phycolou, Cbronica Botanida, Waltham, Mass., U.SA, 1951. 2 Chapman, Vj «Seaweeds and their Uses» Methuen Co., Ltd. London, 1950. 3 Chapman, VJ.: «The algae» Macmillian, London, 1962. 4 Lewirı, A.R. : «Fhysiology and Bioohomistry of Algae» Academliic Press, New York,. London, 1963. 3 IVIorris, «Seperation Methods in Bicab.gmistry» Sir Lsaac Pit-. man and Sons Ltd., London, 1962. 6 Newton, : «Seaweed,Utilisation» Sanıpson Low, dondon, 1951. 7 -- Richter, G.: «PhysiOlogy and" PriochemiStry of Algae» ita. Lewin, Press., 1961.