İflasın Ertelenmesi Usul ve Esaslar

İflasın Ertelenmesi Usul ve Esaslar

Avukat Şakir BALCI İFLASIN ERTELENMESİ Usul ve Esaslar İflasa İlişkin Organlar Kurumlar İflas'ta Görev Yetki Tacir Tüzel Kişilik SERMAYE ŞİRKETLERİ Anonim Limited Paylı Komandit KOOPERATİFLER Bankalar Holdingler Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları (G.Y.O.) KOBİ ler & İFLASIN ERTELENMESİ Usul ve Esasları Yargıtay Kararları Gözden Geçirilmiş, Yenilenmiş 3. Baskı Ankara, 2010

İflasın Ertelenmesi Şakir Balcı Hukuk Kitapları Dizisi: 1008 ISBN 978-975-02-1187-4 Üçüncü Baskı: Mart 2010 Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş ye aittir. Yayınevinin izni olmadan, eğitim ve tanıtım amaçlı kısmi alıntılar hariç olmak üzere hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Sayfa Tasarımı: Ayşegül Genç Kapak Tasarımı: İsmail Çam Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: 21 06410 Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) 435 30 30 (Pbx), Faks: (0 312) 435 24 72 Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) 309 52 48 Şube: Abidei Hürriyet Caddesi 179/E (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli İSTANBUL Tel: (0-212) 234 34 77 Şube: Strazburg Cd. No:23 Sıhhiye - ANKARA Tel: (0312) 230 52 62/ankarasube@seckin.com.tr Web Adresi: www.seckin.com.tr, E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Seçkin Yayıncılık, Tel: (0 312) 435 30 30

"Düşmeye gör aklıma; Derin uykularımın ortasında sıçramalarım, Susamışlığıma su bir damla. Düşmeye gör aklıma; Masumiyetimin inkarı bir anda, Günah işlemek arzusu. günahsa!! Umrumda olmadan dünya işleri, Dalıp gitmelerim. Ceket omuzda, çarpıp kapıyı Bilinmez adreslere çekip gitmelerim. Düşmeye gör aklıma! Bir bahar günü düşer karakışa, çivileme Uzak kırlarda bir gelincik açar telaş içinde Derinden, yanık, ince bir şarkı: kış göstermem sana ben hep baharım Dalga sesleri, uzak beyaz gemiler, Yanıbaşımda martılar Sen yokken yok olacakmış gibi şu dünya Düşmeye gör aklıma! Neler neler daha!. Velet Mazbut

3. Basım a ÖNSÖZ Daha önce ilk basım (2005) ve ikinci tıpkı basım ları (2007) yayımlanmış olan, uygulamada meslektaşlarımızın beğenisini kazanmış bulunan bu eserin genişletilerek tamamen gözden geçirilmiş 3. basımı na yeniden önsöz yazmaktan kıvanç duyduğumu itiraf ediyorum. Eserin bu yeni basımında, konular güncelleştirilerek yeniden incelenmiş ve tüm erteleme durumlarına ilişkin karar örnekleri de esere eklenmiştir Eserin ilk basım ının yayımlandığı 2005 yılından bu yana doktrin ve yargı kararlarındaki gelişmeler de izlenerek yeni basımda değerlendirilmiştir. Sonuçta iflasın ertelenmesi konusu bu eserde, okuyucuların merak ettiği tüm soruları cevaplandırır düzeyde irdelenmiştir. Yazarın İflasın Ertelenmesi isimli bu eseri yanında diğer yeniden yapılandırma modelleri arasında yer alan Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırma (2006), Türk Hukukunda Konkordato (2007) ve 22 Soruda Anadolu Yaklaşımı (2007) isimli eserleri de uygulamada büyük bir boşluğu doldurmuştur. Bu eserinin de -diğer eserleri gibi- tüm hukukçulara yararlı olacağına inanıyor ve meslektaşımızı candan kutluyoruz Ocak 2010 Av. Talih Uyar

İlk Basım ve İkinci Tıpkı Basıma ÖNSÖZ 4949 sayılı, 17.7.2003 tarihli ve 5092 sayılı, 12.2.2004 tarihli kanunlar ile yeniden düzenlenmiş olan "iflasın ertelenmesi" konusunu-yapılan değişikliklerin üzerinden çok kısa bir süre geçmiş olmasına rağmen-monografi halinde yayınlama cesaretini göstermiş olan meslektaşımızı bu yararlı eserinden dolayı kutlamak gerekir. Hakkında henüz çok az makale yazılabilmiş yepyeni bir kurum olan "iflasın ertelenmesi"ni çok titiz bir çalışma ile tüm hukukçuların yararlanmasına sunmuş olan meslektaşımız - Türk hukukunda bu konuda ilk monografik eser sıfatını taşıyan- bu çalışmasında sadece "iflasın ertelenmesi" konusundaki bilimsel makale ve incelemeler ile Yargıtay'ın ilgili Dairesinin içtihatlarına yer vermekle yetinmeyerek, ayrıca eserinin birinci bölümünü (I. Kitabını) "iflasın ertelenmesi", "iflasta yetki", "iflasın nedeni", "iflasın organları", "iflas yolları", "iflasa tabi kişiler"e hasrederek bu konuda uygulamada sık sık yararlanılacak bir kaynak yaratmıştır. "İflasın ertelenmesi" konusunun irdelendiği ikinci bölümde (II. Kitapta) bu kurum uygulamada ortaya çıkan sorunlara ayrıntılı olarak cevap verecek, tüm gereksinimleri karşılayacak biçimde özenle açıklanmış ve Yargıtay'ın bu yeni kurum hakkındaki görüşünü belirten içtihatlara sık sık yollama yapılmıştır. Bu eser dışında yazarın ayrıca, -uygulayıcıların büyük beğenisini kazanmış olan ve kısa sürede ikinci baskısı yapılmış olan- "Paylaşma Davaları" isimli bir eseri daha vardır... Eserin tüm hukukçulara yararlı olmasını diliyor ve yazarını tekrar kutluyoruz... Av. Talih UYAR

Üçüncü Basıma SUNUŞ Önceki basımlar için belirttiğimiz konulara ek olarak belirtmek istediklerimiz şöyle: Türk Hukukunda özellikle 2003 yılından itibaren köklü değişikliklere uğrayan İcra-İflas Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu'nu ilgilendiren "Yeniden Yapılandırma Modelleri" diyebileceğimiz ve bilhassa Sermaye Şirketlerine yönelik "İflasın Ertelenmesi", "Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırma", "Konkordato" konularında hemen hemen hiç yayın yoktu Dünyada ve ülkemizde gelişen ekonomik hareketliliğe paralel olarak bu alanda Türk Hukukunda kaynak oluşmalıydı. İflasın Ertelenmesi adlı kitabımızın 2005 yılındaki ilk baskısı, içerdiği konusu itibarıyla Türk hukukundaki ilk monografik eserdir aynı zamanda. Belirtmeliyiz ki yaptığımız bu kitap çalışmasıyla, okuyuculardan oldukça olumlu tepkiler aldık. 2005 yılından bu yana anılan kurum hakkında başkaca yayınlar da yapıldı. Bu arada biz de, "Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırma" -2006, "Türk Hukukunda Konkordato- 2007" konu başlıklarıyla yayınladığımız kitaplarla bu kurumları da incelemeye çalıştık. Keza "ANADOLU YAKLAŞIMI" olarak bilinen 5569 Sayılı KOBİ'lerin Mali Sektöre olan Borçlarının Yeniden Yapılandırılması Kanunu ve İlgili Mevzuat üzerinde uygulamaya yönelik araştırmalar yapmakla birlikte 22 Soruda Anadolu Yaklaşımı adlı kitap çalışmasını tamamladık. Böylece İflas önleyici sayılabilecek bu kurumların içeriğini ve birbirlerine benzerlik ve farklılıklarını da analiz etmeye çalıştık. Uygulamada bu kurumların arasında en çok başvurulan yolun İflasın Ertelenmesi kurumu olduğunu söylemeliyiz. Bunun çeşitli nedenleri var. 2005 yılından bu yana başta uygulama olmak üzere doktrin ve yargı kararlarında İflasın Ertelenmesi kurumu üzerindeki gelişmeleri izledik. Uygulamada yeniden yapılandırma modeli olarak en çok başvurulan İflasın Ertelenmesi kurumunu konu alan çalışmamızı etraflıca gözden geçirerek, yaklaşık beş yıllık geçmiş dönemde oluşan emsal yargı kararları eşliğinde bir kez daha okuyucuya sunmak istedik. Öyle zannediyorum ki, bu yeni çalışmayla, son dönemde oluşan emsal yargı kararlarının çok büyük kısmını okuyucuyla buluşturuyoruz. Çalışmanın okuyuculara ve uygulayıcılara yararlı olmasını diliyorum. Bu basımı gerçekleştiren Seçkin Yayıncılık a ve basımda emeği geçenlere, çalışmalarımıza gösterdikleri ilgi nedeniyle meslektaşlarımıza, çalışma boyunca harcadığı tüm emekleri için Av. Sinem Korkut a teşekkürlerimi sunuyorum. Av. Şakir Balcı Alsancak/ İzmir Ocak 2010

İlk Basım ve İkinci Tıpkı Basıma SUNUŞ İİK. da 4949, 5092, 5311 Sayılı (2.3.2005 T.) Kanunlarla yapılan değişiklik ve yeniliklerle bazı yeni kurumlar ve kavramlar doğdu. Bunlardan birisi de (TTK. 324/II ve Koop. Kan. 63/son hükümlerinde yetersiz şekilde mevcut idiyse de-) iflasın ertelenmesi kurumudur. Özellikle 4949 Sayılı Kanunla yapılan düzenlemelerin iflasın ertelenmesi ni kurumsal bir yapı ya kavuşturduğu söylenebilir. Avrupa ve hatta ABD.- İflas Hukukunun revizyonuna paralel sayılabilecek bu gelişmeler, Türk Hukuk Sisteminde henüz en azından uygulama alanında- tartışma aşamasındadır. Yeni ve tartışılan bir kurum olan İflasın Ertelenmesi konusunda teorik ve akademik kaynakların yanısıra; uygulayıcı hukukçulara ait sanırım tümüne ulaşabildim- kaynakların da sentezi olan bu çalışmayla uygulamaya katkı sağlamayı amaçlıyorum. Çalışma sırasında hızla çıkan yeni yasaların son ve doğru şekliyle kitapta yer alması için önemli çaba sarfedildi. Nitekim; İİK. da yapılan ve yürürlüğe giren yasa ve yönetmelik değişikliklerinin yanısıra; kabul edilmiş ve henüz yürürlüğe girmemiş örneğin; İİK. 164, 363. md. (Kanun Yollarına İlişkin) hükümlerin yürürlüğü 5235 Sayılı Kanun ile kabul edilen Bölge Mahkemeleri nin göreve başlama tarihine bağlanmış olup, bu tarih en geç 1.4.2007 dir. Keza yürürlüğü 1.6.2005 te başlayacak Yeni Ceza Kanunu, vd. kanun hükümleri; eski ve yeni içerikleriyle irdelenmiştir. Daha ilerisi, halen tartışma aşamasında olan T. Ticaret K. ve Borçlar K. nun konuya ilişkin tasarı hükümleri de ayrıca değerlendirilmiştir. Eski ve Yeni hükümlerin henüz tasarı halindeki bazı kanun hükümlerininbirarada incelenmesi zor olsa da; okuyucuya ayrı bir zenginlik sunulduğu inancındayım. Sistematik: İflasın Ertelenmesine İlişkin Hükümler ile ertelemeyle ilişkili tüm kurumlar birarada sunularak, İflasın Ertelenmesine ilişkin konuda yeterli bir kaynak oluşturulması amaçlanmıştır. Bu nedenle kitap 2 ana bölümden oluşmuştur. Çoğu ülke hukukunda olduğu gibi, Türk Hukukunda da İflasın Ertelenmesi; İcra ve İflas Hukuku içinde kurumsallaşmış oldu. Ancak, İflasın Ertelenmesinin başta Sermaye Şirketleri ve Kooperatifler olmak üzere- Ticaret Hukuku ile de yakından ilişkisi gözetilerek; Tacir, Tüzel Kişiler, Ticaret Şirketleri, Sermaye Şirketleri (Anonim, Limited, Paylı Ko-

14 İflasın Ertelenmesi mandit) ile Kooperatiflerin, keza özel statüleri gözetilerek Bankaların, Holdinglerin, Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları (GYO) nın kuruluş temsil ve yönetimlerine ilişkin hükümlerine özel olarak I. Bölüm (kitap) de yer verilmiştir. İflasa ve İflasın Ertelenmesine özgün hükümler ise; Usul Hukuku hükümleri eşliğinde II. Bölüm (kitap) de sunulmuştur. Özenle seçilen örnek Yargıtay kararları; ilgili bölümlerde yeralmaktadır. İflasın Ertelenmesi yönünde Yüksek Mahkemece verilmiş en son kararların yanısıra; TTK. 324/II, Koop. Kan. 63/son ve İİK. (eski) 179. md. hükümlerinin irdelendiği örnek nitelikteki kararlar ayrıca- sunulmaktadır. Gerek akademik tartışmalara, gerekse uygulamaya yönelik tartışmalara yön veren eserlerinden yararlandığım ve bibliyografyada adı geçen tüm yazar ve hukukçulara minnet borçluyum. Müstesna ve eskimeyen eserlerinden yararlandığım hocam Sn. Prof. Baki Kuru ya; Bu çalışma sırasında çok sıcak ilgisine mazhar olduğum, Türk Hukukunda önemli yeri olan Sn. Av. Talih Uyar a şükranlarımı sunuyorum. Yine çalışmam sırasında bilgisayar- dizgi ve fihrist çalışmalarında önemli yardımlarını gördüğüm, başta Av. Mücahit Erden ve Av. Haluk Bedel olmak üzere; emeği geçen tüm hukukçulara; Baskı ve dizgi için Güncel Yayınevi sahibi Gürsel Şengün ve ekibine, Sayfa Tasarımı için Merdiven Reklam'a, Sözkesen matbaasına teşekkürlerimi sunuyorum. Türk Hukukuna yararlı olması dileklerimle... Özel olarak; çalışmam sırasında her türlü fedakarlığı üstlenen sorumlu, dürüst, çalışkan insan Sevgili Av. Sinem Korkut a teşekkür ve minnet borçluyum. Av. Şakir BALCI İZMİR / Haziran 2005

İçindekiler 3. Basım a ÖNSÖZ... 7 İlk Basım ve İkinci Tıpkı Basıma ÖNSÖZ... 9 Üçüncü Basıma SUNUŞ... 11 İlk Basım ve İkinci Tıpkı Basıma SUNUŞ... 13 Kısaltmalar... 19 I. KİTAP İFLAS HUKUKU- KURUMLAR ORGANLAR - ŞİRKETLER-KOOPERATİFLER 1. İFLAS HUKUKUNA İLİŞKİN GENEL AÇIKLAMA İFLASIN KONUSU... 25 2. İFLASTA YETKİ... 26 A. İcra Dairesi Bakımından Yetki... 26 B. Ticaret Mahkemesi Bakımından Yetki (İşbölümü-Görev)... 28 C. İflas Dairesi Bakımından Yetki... 29 3. İFLASIN NEDENİ... 30 4. İFLASLA İLGİLİ KURUMLAR (ORGANLAR)... 31 A. İcra Dairesi (Teşkilatı)... 31 B. İflas Dairesi... 32 C. İcra Mahkemesi... 32 D. Ticaret Mahkemeleri... 34 E. İflasın Özel Organları... 41 F. Yargıtay Hukuk Daireleri (Temyiz Mercii)... 43 G. Bölge Adliye Mahkemeleri (İstinaf) Hakkında Açıklama... 43 5. İFLAS YOLLARI... 45 A. Kambiyo Senedine Dayalı İflas Yolu... 45 B. Doğrudan Doğruya İflas Yolu (İİK. 177-181)... 49 C. Genel (Adi) İflas Yolu (İİK. 155-156)... 52 6. İFLASA TABİ KİŞİLER (İİK. 43, TTK. 136, 19, 20, 46, 14)... 56 A. (Tacir) Gerçek Kişi... 56 B. (Tacir) Ticaretten Menedilenler... 58 C. Tacir Olmadıkları Halde TTK. Hükümlerine Göre Tacir Hükmünde Sayılanlar... 59 D. İİK nın Özel Hükmü (Ticareti Terkedenler)... 59 E. TTK da Özel Hükümlerle İflasa Tabi Olanlar... 61

16 İflasın Ertelenmesi F. Bankaların Özel Durumu/Yöneticiler/İflas... 61 G. Holdinglerin Özel Durumu... 66 H. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının Özel Durumu (GYO'lar)... 68 I. KOBİ ler... 72 İ. Tüzel Kişi Tacirler... 73 J. Tüzel Kişiliğin Kazanılması... 80 İFLAS HUKUKU- İLGİLİ KURUM VE KURALLAR İFLASA TABİ OLANLAR; ŞİRKETLER, KOOPERATİFLER İLGİLİ YARGITAY KARARLARI... 85 II. KİTAP İFLASIN ERTELENMESİ 1. İFLASIN ERTELENMESİ... 231 A. Genel Bilgi... 231 a. Genel Olarak Doğrudan Doğruya İflas Yolu... 231 B. Özel Olarak İflasın Ertelenmesi... 235 a. Erteleme Hakkında Kavram, Tarihçe, Genel Açıklama... 235 b. İflasın Ertelenmesinin Koşulları... 246 ba. Talep Koşulu... 247 baa. Şirketi İdare ve Temsile Yetkili Kişiler... 248 bab. Tasfiye Memurlarının Durumu... 250 bac. Alacaklılardan En Az Birinin Talebi... 251 c. Erteleme Talebinin Zamanı... 252 d. Borca Batıklığın Beyanı ve İflas Talebi Koşulu... 253 e. Mali Durumun İyileştirilmesinin Mümkün Gözükmesi... 259 f. Mahkemeye İyileştirme Projesinin Sunulması... 266 g. Masrafların Peşin Ödenmesi Koşulu... 270 h. Erteleme İstenemeyecek Hal (Olumsuz Koşul)... 271 i. İflasın Ertelenmesi - Konkordato İlişkisi... 272 C. İflasın Ertelenmesinde Usul... 274 a. Yetki... 274 b. Görev... 274 c. Başvuru Harç ve Masrafları/Hasımsız Dava... 274 d. İflas/Erteleme Davasında Müdahillik... 279 e. Tebliğler ve Duruşma... 282 f. Erteleme Kararının İçeriği... 285 fa. Erteleme İsteminin Kabulü... 285 fb. Erteleme Tedbirleri... 294 fc. Erteleme Kararının İlanı... 295 fd. Erteleme İsteminin Reddi... 296 g. İflasın Ertelenmesi Talebine Karşı Kanun Yolları... 297 ga. İflasın Ertelenmesi İsteminin Reddi (ve Aynı Zamanda İflas) Kararı... 297

İçindekiler 17 gb. Erteleme Kararı Temyiz Olunabilir... 299 h. Erteleme Kararının Etkileri... 300 ha. Genel Olarak... 300 hb. Takiplerin Durması/Takip Yasağı... 301 hc. Kefiller Hakkında Takiplerin Durumu... 305 hd. İflasın Ertelenmesi Kararından İtibaren; Bir Takip Muamelesi ile Kesilebilen Zamanaşımı ve Hakdüşüren Müddetler İşlemez (Karş. İİK. 289)... 305 he. Erteleme Kararının Alacaklılara ve Alacaklara Etkisi... 306 hf. İstisna Alacaklı ve Alacaklar... 307 i. İflasın Ertelenmesinin Sona Erişi... 307 ı. Takip Yasağının Kalkması ve Kesinleşme Koşulu... 309 j. İflasın Ertelenmesi Kurumu Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasarısında Yeralmaktadır... 310 k. İflasın Ertelenmesi ve İflasa İlişkin Ceza Hükümleri... 313 l. Erteleme Talebinin Diğer İflas Davaları ile İlişkisi... 327 2. İFLASIN HUKUKİ SONUÇLARI... 332 A. Genel Açıklama... 332 a. İflas Talebi ve Kararı... 334 B. İflasın Açılmasının Borçlu Bakımından Sonuçları... 336 a. İflasın, Borçlunun (Müflisin) Malları Hakkındaki Sonuçları (İİK. 184-190)... 336 b. İflasın, Müflisin Tasarruf Yetkisine Etkisi (İİK. 191-194)... 338 C. İflasın, Alacaklılar Bakımından Hukuki Sonuçları (İİK. 195-207)... 340 a. Muacceliyet Hali... 340 b. Faizlerin İşlemesi... 342 c. Şarta Bağlı Alacaklar... 343 d. Para Alacağına Dönüştürme... 344 D. İflasın Sözleşmelere Etkisi... 344 E. İflasta Takas (İİK. 200-BK.118-124)... 346 (II. KİTAP) İLGİLİ YARGITAY KARARLARI... 348 1. İflasın Ertelenmesi - Tanımı-Mahiyeti... 348 2. Masraflar Harçlar- Vekalet Ücreti... 349 3. Mali Durumun İyileştirilmesi İmkânının Mevcut Olup Olmadığı... 350 4. Erteleme Tedbirleri- Erteleme Kararının /Tedbirlerinin Etkisi... 350 5. Yetkiye İlişkin Kararlar... 355 6. Depo Kararı... 356 7. Borca Batıklık-Tanımı- İçeriği- Etkisi... 356 8. Kayyım... 359 9. Çeşitli Konu Başlıkları... 359 Kaynakça... 513 Kavramlar Dizini... 519