M fe Genelge No: w Uluslararası Pazar Müdürlüğü İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI İstinye 80860 İstanbul Tel. : (0212) 298 21 00 Faks: (0212) 298 25 00 Konu: Depo Sertifikaları Piyasası İşleyiş ve Takas Esasları İstanbul, 7 Şubat 2002 Sayın Üyemiz, Uluslararası Pazar Depo Sertifikaları Piyasası ("Piyasa") İşleyiş ve Takas Esasları 17 Temmuz 1997 tarih ve 79 nolu Genelge ile düzenlenmiştir. 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren Euro'nun efektif olarak kullanılmaya başlanması ve 28 Şubat 2002 tarihinde Euro'ya dönüşecek "ulusal para birimleri"nin tamamen tedavülden kalkacak olması nedeniyle ilgili genelgede yeralan Piyasa'da işlem yapacak üyelerin yatırmaları gereken teminat türleri arasından Alman Markı çıkartılmış ve Euro ilave edilmiştir. Diğer yandan, Piyasa işlem yapma teminatı olarak kabul edilen teminat mektuplarında riski en aza indirmek amacıyla Teminatlar ana başlığının altında yeralan "Kabul Edilecek Teminat Türleri"'nin 2. fıkrasına "Verilecek teminat mektubuna imza atan şahısların noter onaylı imza örnekleri ile Ticaret Sicil Gazetesinde yayınlanmış imza yetkisini gösteren metinlerin teminat mektubunun arkasına eklenmesi gerekmektedir." hükmü ile Eki teminat mektubu örneğine "İşbu teminat mektubu kat'i ve süresizdir." ibaresine yer verilmiştir. Ayrıca, halihazırdaki uygulamalara paralel olarak teminat yatırma, değiştirme ve çekme esasları ve ilgili prosedür de Genelge'ye eklenmiştir. Uluslararası uygulamalardaki gelişmelere paralel olarak takas sürelerine ilişkin esaslarda da değişiklik yapılmıştır. Ek'te yeralan işleyiş esaslarında koyu harfler ile belirtilen bölümler yeni düzenlemeleri göstermektedir. Ayrıca, daha anlaşılabilir ve takibi kolay olması amacıyla Genelge kenar başlıkları numaralandırılmıştır. Yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde ekte yer alan Depo Sertifikaları Piyasası İşleyiş ve Takas Esasları, 79 nolu Genelge ve bu Genelgede yer alan esaslarda değişiklik yapan 87 nolu Genelgeyi yürürlükten kaldırmaktadır. Konu hakkında bilgilerinizi ve gereğini rica ederim. Saygılarımla, İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI BAŞKANLIĞI Osman BİRSEN Ek: Depo Sertifikaları Piyasası İşleyiş ve Takas Esasları MB/FK/NİK
Genelge No: ili L AMAÇ İMKB UP DEPO SERTİFİKALARI PİYASASI İŞLEYİŞ VE TAKAS ESASLARI Bu Genelge'nin amacı, depo sertifikalarının İMKB UP Depo Sertifikaları Piyasası'nda (bundan sonra "Piyasa" olarak adlandırılacaktır) işlem görme ve takas esaslarını düzenlemektir. IL DAYANAK Bu Genelge, İMKB Uluslararası Pazar Yönetmeliği'nin 6. maddesine dayanılarak çıkarılmıştır. III. İŞLEM GÖRME ESASLARI Depo sertifikaları, Piyasa'da bu Genelge'de belirlenen kurallar çerçevesinde işlem görebilirler. a) İşlem Görme Saatleri Piyasa'da işlemler, her işgünü 13:00 ile 16:30 saatleri arasında gerçekleştirilir. b) İşlem Yöntemi Piyasa'da uygulanacak alım-satım yöntemi "çok fıyat-sürekli müzayede sistemi içinde piyasa yapıcılık" olarak bu Genelge'de belirtilen esaslar çerçevesinde uygulanır. "Çok fıyat-sürekli müzayede sistemi içinde piyasa yapıcılık" yöntemi; bu Genelge'de belirlenen kurallar çerçevesinde, her bir depo sertifikasında görevli olan piyasa yapıcı üye tarafından sürekli olarak alış satış kotasyonu verilmesi (Kotasyon: Piyasa yapıcının görevli olduğu depo sertifikasında sürekli likiditeyi ve fiyat istikrarını sağlamak için seans süresince vermek zorunda olduğu alış ve satış fiyat ve miktar deklarasyonudur) ve diğer Piyasa üyeleri tarafından sözkonusu depo sertifikası için alış satış emirleri verilmesi ile işler. Verilen alış satış emirleri ve kotasyonlar fiyat ve zaman önceliği kurallarına göre sisteme kabul edilir ve eşleşme koşulları oluştuğunda sistem tarafından eşleştirilirler. Ancak, piyasa yapıcı üyenin vermiş olduğu alış ve satış kotasyonlan birbirleri ile eşleşemez. c) Tanımlama Piyasa'da işlem görecek her bir depo sertifikası için ayrı bir kod verilerek sistemde sıra açılır ve verilen tanımlar Borsa Günlük Bülteni'nde yayınlanır. d)para Birimi Piyasa'da kotasyon ve alış satış emirleri esas olarak ABD Doları bazında verilir. Ancak, kotasyon ve emirler fiyat adımlarına uyulması açısından sisteme cent olarak girilir. i
e) İşlem Birimi Piyasa'da emirler işlem birimi (lot) ve katlan cinsinden verilir. Piyasa'da bir lot bir adet depo sertifikasını ifade eder. f) Fiyat Aralıkları, Fiyat Adımları ve Spread (Yayılma Aralığı) Fiyat adımlarının ve spread'in belirlenmesine baz teşkil edecek olan fiyat aralıkları, depo sertifikalarının işlem birimi fiyatlarına göre belirlenir. Spread, piyasa yapıcı üye tarafından verilen alış satış kotasyon fiyatları arasındaki farkdır. Bu fark, maksimum limitlerle sınırlandırılmıştır. Maksimum spread limitleri, fiyat aralığının üst limiti ve tedavüldeki depo sertifikalarının ortalama devir hızlarına göre belirlenir. Ortalama devir hızı, baz alınan dönem içinde depo sertifikasının günlük ortalama işlem adedinin günler itibarı ile tedavülde bulunan depo sertifikalarının ortalama adedine bölünmesiyle hesaplanır. Tedavüldeki depo sertifikalarının ortalama devir hızına göre yapılan sıralama en yüksekten en düşüğe doğru yapılmış ve toplam şirket sayısına göre gruplandınlmıştır. I. Grup : ilk % 25 için katsayı 0.5 (İşlem hacmi en yüksek olanlar) II. Grup : sonraki % 50 için katsayı 1 (İşlem hacmi ortalama olanlar) III. Grup : en alt % 25 için katsayı 2 (İşlem hacmi en düşük olanlar) Fiyat adımlarının belirlenmesinde ise, baz spread'in 1/10'u esas alınmıştır. FİYATA BAĞLİ PARAMETRELER FÎY AT ARALIKLARI ORAN BAZ SPREAD (S) (Fiyat aralığının üst Hmiti*Öran) $0 - $2.00 %10 20 cent $2.01 -$5.00 % 8 40 cent $5.01 -$10.00 % 5 50 cent $10.01 -$20.00 %4 80 cent $20.01 - $50.00 % 3 150 cent $50.01 - $100.00 % 2.5 250 cent $100.01 - $250.00 % 1.6 400 cent $250.01 - % 1.5 fiyat *% 1.5 11. GRUP 10 cem 20 cent ; 40 cent 20 cent 40 cent S0 cent 25 cem. : 50 cem 100 cent 40 cent 80 cent : 160 cent 7$ cent :. 150 cent : 300 cem 125 cent 250 cent 500 cem 200 cem 400 cent 800 cem fiyat * % 0,75 fiyat * % 1,5 fiyat * % 3 g) Baz Fiyat "Çok fiyat-sürekli müzayede sistemi içinde piyasa yapıcılık" yönteminde baz fiyat yoktur. h) Fiyat Değişme Sınırları Piyasa'da fiyat değişme sınırı yoktur. Bütün işlemler piyasa yapıcının verdiği kotasyon aralığı içinde gerçekleşir. Kotasyon aralığı dışında verilen emirler de sisteme kabul edilirler ancak kotasyon fiyatlarında yapılan değişikliklere bağlı olarak emirler sistem tarafından otomatik olarak kotasyon aralığı içine alınabilir, kotasyon aralığı içinde olan emirler ise yine kotasyon fiyatlarında yapılan değişikliklere bağlı olarak kotasyon aralığı dışında kalabilirler. Bu durumda sözkonusu emirler sistemde beklemeye devam ederler. i) Kotasyon Girişi Piyasa yapıcı üye, alış fiyatı, alış miktarı, satış fiyatı ve satış miktarından oluşan kotasyonlannı, kendisine piyasa yapıcı üye olarak tahsis edilen terminalden, seansın 2
4 başlamasını takiben 3 dakika içinde sisteme girmek zorundadır. Sisteme belirtilen süre içinde kotasyon girişi yapılmadığı takdirde, en son verilen kotasyon fiyatları ile minimum kotasyon miktarları sistem tarafından otomatik olarak yazılacaktır. - Minimum Kotasyon Miktarı Piyasa yapıcının alış ve satış kotasyon miktarları için vermek zorunda olduğu minimum miktar 100 lot olarak belirlenmiştir. - Maksimum Kotasyon Miktarı Piyasa yapıcının alış ve satış kotasyon miktarları için verebileceği maksimum miktar minimum kotasyon miktarının 5 katı olarak (500 lot) belirlenmiştir. - Kotasyon Yenileme (Kotasyon Sürekliliği) Piyasa yapıcı tarafından verilen kotasyon miktarları "0" seviyesine indiği takdirde piyasa yapıcı 3 dakika içinde yeni kotasyonlarını sisteme girmek zorundadır. Bu süre içinde, en son verilen kotasyon fiyatları sistemde kalacak, diğer Piyasa üyelerinin emirleri sisteme kabul edilecek, kotasyon aralığı içinde kalmak koşulu ile emirler arasında eşleşme sağlanıyorsa işlemler gerçekleşecek böylece seans kesintiye uğramamış olacaktır. Belirtilen süre içinde kotasyon yenilemesi yapılmadığı takdirde, en son verilen kotasyon fiyatları ile minimum kotasyon miktarları sistem tarafından otomatik olarak yazılır. Ancak, piyasa yapıcı üye, Borsa Yönetimi tarafından kabul edilebilecek bir gerekçe ile kotasyon veremeyeceğini bildirdiği takdirde, Borsa Yönetimi'nin kararı ile işlemlere çok fîyat-sürekli müzayede sisteminde piyasa yapıcısız olarak devam edilebilir veya işlemler geçici olarak durdurulabilir. - Kotasyon Değiştirme Piyasa yapıcı ilan ettiği kotasyonlan Piyasa kuralları çerçevesinde (fiyat adımları, spread limiti, min. ve max. kotasyon miktarları vb.) istediği şekilde değiştirmekte serbesttir. Kotasyonun diğer emirlere göre herhangi bir şekilde önceliği yoktur ve fiyat ve zaman önceliği kurallarına göre değişiklikten sonra sistemdeki sırasını alır. - Kotasyonun Geçerliliği Piyasa yapıcı üyeler tarafından verilen kotasyonlar, kotasyonun verildiği seans için geçerlidir. j) Pozisyon Limitleri Piyasa yapıcılar likidite ve fiyat istikrarını sağlamakla görevli oldukları herbir depo sertifikası için pozisyon tutabilirler. Piyasa yapıcıların minimum pozisyon tutma zorunluluğu yoktur. Ancak, piyasa yapıcıların alabilecekleri uzun ve kısa pozisyon miktarı, dolaşımda bulunan depo sertifikasının toplam adedinin % 5'inden daha büyük olamaz. k) Emir Girişi Piyasada işlem yapan üyelerin temsilcileri, miktar, fiyat ve hesap numarası bilgilerini içeren emirlerini Piyasa Seans Salonu'nda kendilerine tahsis edilen terminallerden sisteme girerler. Piyasa yapıcı üyenin, piyasa yapıcılığı yapan temsilcisi ve müşterilerinin emirlerini ileten temsilcisi için iki ayrı terminali olacaktır. 3
I) Emir Türleri Piyasa'da aşağıda tanımlanan emir türleri üye temsilcileri tarafından verilebilir. Limit Fiyatlı Emir : Fiyat ve miktar bilgisinin belirtildiği ve işlem birimi halinde verilmiş, tam olarak bir işlem birimi ve katlarından oluşan emirlerdir. Bir defa da girilebilecek maksimum emir miktarı 100 lot olarak belirlenmiştir. Limit Fiyatlı Miktarsız Emir : Tanımlanan fiyata kadar olan karşı emirlerin tümünü gerçekleştirmek amacıyla miktar bilgisi belirtilmeden girilen emirlerdir. Limit Değerli Emir : Tanımlanan fiyata kadar olan karşı emirlerin tümünü gerçekleştirmek amacıyla verilen, ancak belirtilen emir tutarına kadar işlemlerin gerçekleştirildiği emir türüdür. Özel Emir : Miktarı, her bir depo sertifikası için Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenen miktarı aşan emirlerdir. Minimum özel emir miktarları, verilen emrin fiyatının içinde bulunduğu fiyat aralığına ve maksimum emir miktarı parametrelerine göre aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. Fiyat Aralığı ($) Minimum Özel Emir miktarı 0.01-5.00 Maksimum Emir Miktarının 10 Katı 5.01-20.00 Maksimum Emir Miktarının 6 Katı 20.01-100.00 Maksimum Emir Miktarının 3 Katı 100.01 - Maksimum Emir Miktarının 1 Katı Özel emirler bir bütün olarak alınıp satılabilir, kısmen alınıp satılamazlar. Ancak, bir özel emir, hiç bir emrin bölünmemesi ve hepsinin karşılanması şartıyla daha küçük miktarlı özel emirlerle eşleşebilir. Özel emirler adet olarak yazılır. Bir özel emrin zaman önceliği kazanabilmesi için diğer özel emirler ile fiyatının ve ihtiva ettiği miktarın aynı olması gereklidir. Zira her özel emir, bölünemez oluşu nedeni ile ayrı bir bütündür. Miktarları farklı olmak kaydı ile en iyi fiyatlı özel emrin diğerlerine kıyasla önceliği yoktur. Bir üye, daha az veya daha çok depo sertifikası sayısı ihtiva eden bir emri en uygun fiyatlı emre tercih edebilir. Özel emri sisteme giren üye, yazdığı emri henüz işlem görmeden iptal edebilir. Bir özel emri sisteme giren üye, karşısında girilmiş eşit ya da daha iyi fiyatlı ve girdiği özel emri bütünüyle karşılayacak miktarda özel veya normal emirler varsa, bu emirleri karşılamak suretiyle işlemleri gerçekleştirmek zorundadır. Tarihli veya Süreli Emirler : Piyasa'da, emirler geçerli oldukları süre veya son tarih belirtilerek verilebilir. Tarihli emirler geçerlilik süresi dolup gerçekleşmedikleri takdirde sistem tarafından iptal edilir. Depo sertifikasının fiyatında süre içinde temettü ödemesi, sermaye artırımı ve diğer nedenlerle bir değişme olmuşsa bu tür emirler iptal edilir. Üye kodu değişmesi halinde de üyeye ait tarihli veya süreli emirler iptal edilir. Bu tür emirlerde en fazla 15 günlük emir verilebilir. Bu süre Borsa Yönetim Kurulu kararı ile değiştirilebilir. Tarihli emirler üye tarafından, istenildiğinde günlük emir olarak değiştirilebilir. 4
m) Tek Üyenin Taraf Olduğu işlemler Aynı depo sertifikası için aynı fiyatlı hem alış hem satış emri olan üye (Çapraz İşlem), her iki emrini de sisteme girer. Üye tarafından girilen emir yine aynı üyenin pasif (beklemekte olan) emri ile karşılaştığında, sistem emri çapraz emir dosyasına aktarır ve 1 dakika süre ile beklemeye alır. Bu süre, Borsa Yönetim Kurulu kararı ile değiştirilebilir. Belirlenen süre içinde başka bir üyenin aynı fiyat seviyesinde emri gelmez ise, bu sürenin sonunda sistem çapraz işlemi gerçekleştirir ve fiyat tescil edilir. Bekleme süresi dahilinde bir başka üyenin aynı fiyat seviyesinde aktif emri gelir ise ; * Pasif miktar, üyenin ve diğer üyenin emir toplamlarına eşit ise, miktar % 50 oranında üyeler arasında paylaştırılır. * Pasif miktar, üyenin ve diğer üyenin emir toplamlarından büyük olduğu takdirde; - Üyenin emri diğer üyenin emir miktarından büyük ise, diğer üyenin miktarı kadar eşit olarak eşleşir, kalan kısım beklemeye devam eder. - Üyenin emri diğer üyenin emir miktarından küçük ise, üyenin emrinin tamamı karşılanır, diğer üyenin istediği miktar kalan pasif emir miktarı ile eşleştirilir. * Pasif miktar, üyenin ve diğer üyenin emir toplamlarından küçük olduğu takdirde ; - Her iki üyenin emir miktarları eşit ise, pasif emir miktarı % 50 oranında üyeler arasında paylaştırılır. - Üyenin emri diğer üyenin emir miktarından büyük ise diğer üyenin miktarı kadar eşit işlem yaptırılır, kalan miktar için çapraz işlem bekleme süresi devam eder. - Üyenin emri diğer üyenin emir miktarından küçük ise, üyenin emrinin tamamı karşılanır, diğer üyenin istediği miktar kalan pasif emir miktarında kalan miktar kadar eşleştirilir. Çapraz işlemlerde paylaştırılacak miktar tek sayı ise, her zaman bir fazlası aynı üyeyle eşleştirilir. Çapraz işleme konu olan miktar bir işlem birimi ise, bekleme süresi içinde gelen diğer bir üyenin aynı fiyat seviyesindeki emri ile eşleştirilir. n) Emir Değiştirme Sisteme girilen emirlerde, miktar azaltılmaksızın mevcut emrin fiyatı iyileştirilerek düzeltme yapılabilir. Değiştirilen emir fiyat ve zaman önceliğine göre sistemde yerini alır. Emir iyileştirilmesi, alış emri için fiyatı yükseltmek, satış emri için fiyatı düşürmektir. o) Emirlerin Geçerliliği Günlük olarak verilen emirler ilgili seansın sonuna, tarihli veya süreli olarak verilen emirler ise geçerlilik süresi sonuna kadar sistemde kalırlar. Tarihli veya süreli emirler geçerlilik süresi dolup gerçekleşmedikleri takdirde sistem tarafından iptal edilirler. 5
p) Emir İptali Sisteme girilmiş olan alış ve satış tarafındaki en son emirler iptal edilebilirler. r) İşlem Bildirimi Her seans sonunda, yapılan tüm işlemlere ilişkin fiyat, miktar ve tutarların belirtildiği işlem raporları ilgili üyelere dağıtılır. s) İşlem İptali Eksper hatası nedeniyle gerçekleşen işlemler, Uluslararası Pazar Müdürü'nün onayıyla ve ilgili üyelere yazılı bildirimle iptal edilebilir. Üye hatası sonucunda gerçekleşen işlemler prensip olarak iptal edilmez. Ancak, alıcı ve satıcı üyeler tarafından yazılı olarak onaylanan ve Borsa tarafından kabul edilebilir bir gerekçeye dayanan iptal talepleri değerlendirilerek gerçekleşen bir işlem iptal edilebilir. t)borsa Payı Piyasa'da yapılan işlemler için piyasa yapıcılar ve diğer üyeler için ayrı ayrı oranlardan borsa payı tahsil edilir. Piyasa yapıcı üyelerden işlem tutan üzerinden % 0,0075 (yüzbinde 7,5) oranında, diğer Piyasa üyelerinden ise işlem tutarı üzerinden % 0,0225 (yüzbinde 22,5) oranında borsa payı tahakkuk ettirilir. IV) TEMİNATLAR a) Genel Esaslar Piyasa'da işlem yapacak üyeler, gösterecekleri faaliyet türüne göre aşağıdaki tutarlarda teminat yatıracaklardır. Vadeli ve vadesiz nakit teminatlar, T. İş Bankası A.Ş. Borsa Şubesi'nde İMKB adına açılan Depo Sertifikaları Piyasası bloke hesabına, diğer teminatlar ise İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) nezdinde İMKB adına açılan Depo Sertifikaları Piyasası bloke hesabına yatırılacaktır. Aynı gruba, holdinge, şirkete bağlı veya bunlar tarafından % 40'dan fazlası kontrol edilen banka ve/veya aracı kurumlar birbirlerine doğrudan doğruya teminat mektubu veremezler. Uluslararası Pazar bünyesinde bulunan herhangi bir piyasada teminat yatırmış olan üyelerin teminatları Piyasa teminatı yükümlülüklerini karşıladığı sürece yeniden teminat yatırmalarına gerek yoktur. i) Alım Satıma Aracılık Faaliyeti Gösteren Üyelerin Teminatları: * Sabit Bölüm : 7000 ABD $ * Değişken Bölüm : 1. Oransal Teminat (OT) : Belirli bir dönem itibariyle günlük işlem hacimlerinin ortalamasının % 5! i 2. Ortalama Teminat (ORT): Belirli bir dönemde bütün üyeler için hesaplanan oransal teminat tutarlarının basit ortalamasıdır. İlk defa işlem yapmaya başlayacak üyeler ile yeniden işlem yapma izni verilen üyeler için oransal teminat tutarı yerine bu teminat alınır 6
ii) Piyasa Yapıcılık Faaliyeti Gösteren Üyelerin Teminatları: * Sabit Bölüm :7000 ABD $ + OT (Piyasa yapıcı üye aynı zamanda alım satım faaliyetinde de bulunuyorsa ilave olarak OT'yi yatırmak zorundadır.) * Değişken Bölüm : 1. Limite Bağlı Teminat : Piyasa yapıcıya depo sertifikası bazında adet olarak verilen maksimum açık pozisyon limitinin % 10' unun piyasa değeridir. Bu tutar, piyasa yapıcının pozisyon limitleri değiştiği zaman güncelleştirilir. 2. İlave Teminat: Piyasa yapıcının gün sonundaki kısa pozisyon miktarının piyasa değeri, limite bağlı teminat tutarından fazla olduğu durumda aradaki fark piyasa yapıcının ilave teminatını oluşturur. Fark oluşmadığı takdirde bu teminatın değeri "0" olacaktır. b) Kabul Edilebilecek Teminat Türleri 1. ABD Dolan, Euro, İngiliz Sterlini ve Japon Yeni cinsinden vadeli ve vadesiz nakit 2. ABD Dolan, Euro, İngiliz Sterlini ve Japon Yeni cinsinden banka teminat mektubu (Ek.2) 2. Döviz Cinsinden İhraç Edilen Gelir Ortaklığı Senetleri 3. İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem gören Döviz Ödemeli Devlet İç Borçlanma Senetleri 4. İMKB UP Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasası'nda İşlem Gören Uluslararası Tahviller c) Teminatların Yatırılma, Çekilme ve Değiştirilme Esasları 1. Teminat çekme, yatırma ve değiştirmeye ilişkin üye talepleri Mali işler Müdürlüğü 9 ne hitaben yazılır ve işlemler bu Müdürlükçe yürütülür. Sözkonusu yazılardaki imzaların, Borsa'ya bildirilen imza sirkülerindeki yetkili kişilere ait olması gerekmektedir. 2. Her türlü çekme, yatırma ve değiştirme talep yazısı Uluslararası Pazar Müdürlügü'ntin onayından sonra işleme konulur. 3. Teminat yatırma ve çekme işlemleri sırasında kullanılacak yazıların standart ifadeleri ek'te verilen şekilde olacaktır (Ek 1). d) Yatırılacak, Çekilecek ve/veya Değiştirilecek Teminatlara İlişkin Prosedür Piyasa'da gerçekleştirilen işlemlere karşılık olarak yatırılacak, çekilecek ve/veya değiştirilecek teminatlara ilişkin Mali İşler Müdürlüğü'ne hitaben yazılmış olan talep yazıları (Ek 1) her hafta Salı aksamına kadar Borsa Evrak Kayıt Servisi'ne teslim edilecektir. Salı gününden sonra teslim edilen yazılar bir sonraki hafta işleme konulacaktır. 7
Teslim edilen yazılar, aracı kuruluşların yetkili elemanları tarafından Perşembe günü Borsa Evrak Kayıt Servisi'nden en geç saat 11.30'a kadar teslim alınarak teminat işlemlerinin yürütüldüğü yukarıda belirtilen kurumlara verilecektir. İşlemler tamamlandıktan sonra 2 nüsha dekont Borsa Evrak Kayıt Servisi'ne teslim edilecektir. Teminatların yatırıldığına dair banka dekontu Borsa'ya iletilmediği teminatlar yatırılmamış sayılır. sürece V. TAKAS VE SAKLAMA ESASLARI a) Genel Esaslar 1. Piyasada işlem gören depo sertifikalarının menkul kıymet ve nakit takas işlemleri ÎMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) tarafından yapılır. Ancak, piyasada işlem görecek menkul kıymetlerin yurtdışında bulunması ve işlemlerin döviz cinsinden yapılması nedeniyle, Takasbank sözkonusu işlemleri muhabir bankaları aracılığı ile sonuçlandırır. 2. Menkul kıymet takas işlemleri Takasbank"ın Euroclear nezdinde açtırdığı 97325 nolu hesap üzerinden sonuçlandırılır ve piyasada işlem yapan üyeler kıymet yükümlülüklerini bu hesaba yatırarak yerine getirirler. 3. Takas süresi 3 iş günüdür. İşgünü Türkiye, Euroclear ve A.B.D. New York piyasalarının resmi olarak açık olduğu gündür. 4. İşlemlerin nakit takası ABD doları üzerinden gerçekleştirilir. 5. Yükümlülükler netleştirilmiş tutarlar üzerinden yerine getirilir. Menkul kıymet tanımı ve ABD doları bazında netleştirme yapılır. 6. Piyasa'da işlem yapacak üyeler, işlem konusu menkul kıymetlerini Euroclear nezdinde veya herhangi bir saklama kuruluşunda saklatabilecekleri gibi, Takasbank'm Euroclear nezdindeki hesabında da saklatabilirler. Esas olan, üyelerin kıymet yükümlülüklerini Takasbank'ın Euroclear nezdinde açtırdığı 97325 nolu hesaba belirtilen takas süreleri içinde devrederek yerine getirmeleridir. 7. Üyeler, nakit yükümlülüklerini Takasbank'm muhabir bankası olan Citibank'm New York Şubesi nezdindeki 36125331 nolu USD hesabına yatırarak yerine getirirler. 8. Üyeler, nakit takas alacaklarının gönderilmesini istedikleri muhabir bankayı ve hesap numarasını genel bir talimatla Takasbank'a bildirirler. Muhabir bankasını veya hesap numarasını değiştirmek isteyen üyeler, bu değişikliği en az 2 işgünü önce Takasbank'a bildirmekle yükümlüdürler. 9. Üyeler, menkul kıymet takas alacaklarının gönderilmesini istedikleri saklama kuruluşu ve hesap numarasını genel bir talimatla Takasbank'a önceden bildirirler. Sözkonusu kuruluşu veya hesap numarasını değiştirmek isteyen üyeler, bu değişikliği en az 2 işgünü önce Takasbank'a bildirmekle yükümlüdürler. 8
b) Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi Alıcı üye, (Nakit borçlu, kıymet alacaklı) T+l gününde kendi muhabir bankasına Takasbank'ın Citibank/New York nezdindeki 36125331 nolu hesaba T+3 valörüyle ödeme yapılması için SWIFT talimatı gönderir ve bu talimatın bir kopyasını aynı gün mesai saati bitimine kadar Takasbank'a iletir. Nakit yükümlülükleri T+3 gününde yerine getirilmiş olmalıdır. Aksi halde üye temerrüde düşmüş sayılır ve temerrüt hükümleri uygulanır. Satıcı üye (Nakit alacaklı, kıymet borçlu) T+3 günü saat 15:00'a (Belçika saati) kadar menkul kıymet borçlarını Takasbank'ın Euroclear nezdindeki 97325 nolu hesabına aktarır. Menkul kıymet yükümlülüklerini T+3 günü saat 15:00'a (Belçika saati) kadar yerine getirmeyen üye temerrüde düşmüş sayılır ve temerrüt hükümleri uygulanır. c) Alacakların Ödenmesi Menkul kıymet yükümlülüklerini yerine getiren üyelerin nakit alacaklarının T+3 günü valörüyle ilgili hesaplara ödenmesi için Takasbank tarafından Citibank/New York'a talimat gönderilir. Nakit yükümlülüğünü T+3 günü saat 16:00'a kadar (Türkiye saati ile) yerine getiren üyelerin menkul kıymet alacaklarının aktarımı için Takasbank tarafından T+3 günü Euroclear'a talimat gönderilir. Nakit yükümlülüğünü T+3 günü saat 16:00'dan sonra (Türkiye saati ile) yerine getiren üyelerin menkul kıymet alacaklarının ilgili hesaba aktarılması için ise Euroclear 9 e T+4 günü talimat gönderilir. Kıymetler, Takasbank nezdinde hesaplarında kaydi olarak saklanır. üyeler adma açılan Uluslararası Pazar saklama VI) TEMERRÜT ESASLARI a) Genel Esaslar Piyasa'da işlemlere ilişkin olarak yükümlülüklerini yerine getirmeyen üyelere uygulanacak temerrüt faizi ve disiplin hükümlerine ilişkin esaslar aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. Üyelerin kesinleşen alım-satım işlemlerine ait karşılıklı yükümlülükleri, işlemin kesinleşmesini takip eden ve bu Genelge'de belirtilen süreler içerisinde yükümlülüğünü yerine getirmeyen üyeden, temerrüde düştüğü tarihten itibaren taahhüdünü yerine getirdiği tarihe kadar; Temerrüde düşülen kıymetler için, ilgili kıymetlerin işlem günlerindeki ilan edilen ağırlıklı ortalama fiyatları üzerinden hesaplanan tutan, Temerrüde düşülen nakit için toplam nakit değeri, esas alınarak temerrüt faizi hesaplanır. 9
Temerrüde düşen üye temerrüt halini ertesi işgünü seans başlayana kadar sona erdirmediği takdirde, seansta işlem konusu kıymetler Borsa Başkanlığı tarafından aldırılır veya sattırılır. Bu suretle yapılan alış veya satışların sonuçları, yerine getirilmeyen alış veya satışa göre daha olumlu ise, herhangi bir işlem yapılmaz; işlem eskisine göre daha olumsuz şartlarda yapılmış ise, yükümlülüğünü yerine getirmeyen üye aradaki farkı Takasbank'a ödemek zorundadır. İşlem konusu kıymetleri satın almak veya satmak mümkün olmamış ise, ve/veya anapara, değer farkları ve temerrüt faizi gibi üyenin yükümlülüğünün gerektirdiği ödemeler yapılmamış ise, ödenmesi gereken para üyenin Borsa'ya yatırmış olduğu teminattan Borsa'ca re'sen karşılanır. Temerrüde düşen üyeye, disiplin hükümleri, bu üyenin savunması Borsa Başkanlığı'nca alınarak Yönetim Kurulu Kararı ile uygulanır. Temerrüde düşen üyenin savunması, 3 işgününden az olmamak üzere, Borsa Başkanlığı'nca verilecek süre içerisinde alınır. Bu süre içerisinde kabul edilebilir bir özrü olmaksızın yazılı savunmasını vermeyen üye savunmasından vazgeçmiş sayılır. Temerrüt cezalan, tahakkuk tarihinden itibaren 1 işgünü içerisinde ödenir. b) Uygulanacak Temerrüt Faizleri Ödemede gecikilen borç, temerrüt süresi içinde uluslararası piyasalarda geçerli olan temerrüt faiz oranlanna göre kapatılır. Üye, aynca ödenecek temerrüt faizi tutarına ilaveten temerrüde düşülen borç tutarı üzerinden yıllık % 2 ceza faizi öder. 3 aylık dönemler içerisinde, aynı dönemde her bir ilave temerrüt için bu oran % 1 arttırılır. VII. İŞLEM YAPACAK ARACI KURULUŞLAR Piyasa'da, Borsa Yönetim Kurulu tarafından işlem yapma yetkisi verilen banka ve aracı kurumlar işlem yapabilirler. VIII. İŞLEM YAPACAK ARACI KURULUŞLARIN TEMSİLCİLERİ Piyasa'da işlemler, işlem yetkisi verilen banka ve aracı kurumlann Piyasa eğitimi almış bulunan temsilcileri tarafından gerçekleştirilir. IX. YÜRÜRLÜK Bu Genelge, Borsa Yönetim Kurulu'nun onayı ile yürürlüğe girer. X. YÜRÜTME Bu Genelge hükümlerini Borsa Başkanı yürütür. 10
EKİ (Teminat Yatırma/Çekme/Değiştirme) Tarih İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI MALÎ İŞLER MÜDÜRLÜĞÜ'NE İMKB Uluslararası Pazar Depo Sertifikaları Piyasası' nda gerçekleştireceğimiz/gerçekleştirdiğimiz işlemler karşılığında aşağıda detayları belirtilen teminat/lan yatırma/çekme/değiştirme işlemlerimizin yapılabilmesi için gereğini müsadelerinize arz ederiz. Saygılarımızla, Türü Açıklama Miktar Banka Adı Hesap No Nakit - ABD Dolan - Euro - İngiliz Sterlini - Japon Yeni Banka Teminat Mektubu - ABD Dolan cinsinden - Euro cinsinden - İngiliz Sterlini cinsinden - Japon yeni cinsinden Kıymetler Döviz cinsinden Gelir ortaklığı Senetleri - İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem gören döviz ödemeli iç borçlanma tahvilleri Piyasa'da işlem gören Uluslararası Tahviller Kuruluşun Ünvanı ve Kaşesi Yetkili İmzalar Yetkili İmzalar Teslim alacak yetkilimiz* : Ad Soyad ve İmza * Sadece teminat çekme işlemlerinde ve eğer fiziki teslimat sözkonusu ise belirtilecektir. 11
EK 2 DÖVİZ CİNSİNDEN KESİN TEMİNAT MEKTUBU ÖRNEĞİ İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI BAŞKANLIĞIMA İSTANBUL İstanbul, Tarih Borsa üyesi 'mn İMKB UP Depo Sertifikaları Piyasası 5 nda gerçekleştireceği işlemleri dolayısıyla müşterilerine, diğer Borsa üyelerine ve/veya Borsa'ya verebileceği zararlara kesin teminat tutarı (Yalnız ve 00/00) kadar Bankamızın Borçlu ile birlikte müteselsil kefil ve müşterek müteselsil borçlu sıfatıyla zamin olduğunu, Borçlu tarafından müşterilere, diğer Borsa üyelerine ve/veya Borsa'ya karşı taahhütlerini, Borsanın tabi olduğu mevzuat hükümlerine göre kısmen veya tamamen yerine getirmediği takdirde ve verilen zararların ödenmediğinin Borsaca tarafımıza yazılı olarak bildirilmesi halinde önceden bir ihtarname keşidesine, hüküm istihsaline ve Borçlunun rızasını almaya lüzum olmadan, mahkeme kararma ihtiyaç kalmaksızın, adı geçen ile idareniz arasında ortaya çıkacak herhangi bir uyuşmazlık ve bunun akıbet ve kanuni neticeleri nazarı itibare alınmaksızın, kayıtsız şartsız ve herhangi bir itirazda bulunmaksızın, azami yukarıdaki meblağı derhal nakden ve talep tarihinden ödeme tarihine kadar geçecek günlere ait libor faiz oranına üç puan eklenerek oluşacak faizi ile birlikte ödeyeceğimizi Bankamızın yetkili imzalan olarak kabul, beyan ve taahhüt ederiz. Uyuşmazlık halinde, Türk hukuku ile İstanbul Mahkemeleri ve icra daireleri yetkilidir. İşbu teminat mektubu kat'i ve süresizdir. Yetkili İmzalar* (*) Verilecek teminat mektubuna imza atan şahısların noter onaylı imza örnekleri ile Ticaret Sicil Gazetesinde yayınlanmış imza yetkisini gösteren metinlerin teminat mektubunun arkasına eklenmesi gerekmektedir. 12