XIV. ULUSAL DERMATOLOJi KONGRESi

XIV. ULUSAL DERMATOLOJi KONGRESi 1 1-4 EYLÜL 1992 ERZURUM EDİTÖRLER Prof. Dr. Ayten URAL Prof. Dr. Sabahat KOT Doç. Dr. Şevki ÖZDEMİR Yrd. Doç. Dr. Akın AKTAŞ Yrd. Doç. Dr. Muammer PARLAK

PSORİASİS VE ARTRİT Vrd.Doç.Dr.M.Tayyar CANTÜRK 1, Vrd.Doç.Dr.Ferhan CANTÜRK 2, Arş.Gör.Ahmet METİN 1, Arş.Gör.İnci Ü. BAŞOGLU 2 ÖZET Epidermisteki hiperplaziye bağlı olarak gelişen psoriasis beyaz ırkta o/o 1-2 oranında rastlanan bir hastalıktır. Bu hastalıkta inflamatuar poliartrit görülme sıklığı % 1-32 arasında değişen çeşitli oranlarda bildirilmektedir. Seronegatif poliartritler grubundandır. Yapılan çalışmada psoriasis vakalarının genel değerlendirilmesi yapılmış ve artropati insidansı araştırılmıştır. Dermatoloji kliniğinde çeşitli klinik formlarda psoriasis tanısı alan 200 hasta araştırma kapsamına alınmış, klinik muayeneleri ve laboratuar tetkikleri yapılan hastalar Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon kliniğince konsulte edilerek mevcut artropatiler saptanıp sınıflandırılmış, gerekli öneri ve tedaviler planlanmıştır. 200 hastanın 66'sı kadın ( 0 /o33), 134'0 erkek ( 0 /o67) olup yaş ortalamaları 38.3 olarak saptanmıştır. Hastaların 180'i { 0 /o90) psoriasis vulgaris, 9'u palmoplanter psoriasis, 4'ü ( 0 /o4) eritrodermik psoriasis,?'si (%3.5) de püstüler psoriasis olarak klinik varyasyonlar göstermiştir. Artrit açısından yapılan değerlendirmede 1 erkek ve 1 kadın olmak üzere toplam 2 hastada klasik psoriatik artrite ( 0 /o 1 ), 3 erkek ve kadın olmak üzere toplam 5 hastada simetrik psoriatik artrite ( 0 /o2.5), 4 erkek hastada asimetrik oligoartrite ( 0 /o2), ve 4 hastada da spondylit'e ( 0 /o2) rastlanmıştır. Artritis mutilans formunda hasta tespit edilememiştir. Toplam 15 hastada ( 0 /o?.5) psoriatik artrit saptanmıştır. Bu hastaların tümünde eklem bulguları deri bulgularından sonra ortaya çıkmıştır. Sonuçta elde edilen bulgular klasik literatür bulguları ile karşılaştırılmıştır. GİRİŞ Epidermisteki hiperplaziye bağlı olarak gelişen psoriasis beyaz ırkta 0 /o 1-2 oranındarastlanan bir hastalıktır. Bu hastalıkta enflamatuar poliartrit görülme sıklığı % 1-49 arasında değişen çeşitli oranlarda bildirilmektedir (3,4,7,9, 10, 11 ). Ortalama olarak 0 /o5 kabul edilir(?). Psoriasis ve enflamatuar poliartrit arasındaki bağlantıdan ilk kez 19. yüzyıl başlarında Dr.Jean Luis Alibert bahsetmiştir(?). Psoriatik artrit teriminide ilk kez Pierre Bazin kullanmıştır(?). Psoriasis ve artrit arasında bugün kabul edilens bağlantıyı en geçerli olarak açıklayan ise Baker'dir(3). Psoriatik artrit bugün için seronegatif artritler grubundan kabul edilmektedir. Nitekim seropozitif artritli hastalardaki psoriasis görülme sıklığı normal populasyona eşitken 1 Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı 2 Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi Rehabilitasyon Anabilim Dalı 623

( 0 /o 1.23-1.22), seronegatif artritli hastalarda psoriasis görülme sıklığı kontrol gruplarının 10 katıdır ( 0 /020.2)(3). Dolayısıyla seronegatiflik psoriatik artrit için önemli bir kriter kabul edilmektedir. Buradaki artrit makroskobik olarak Romatoid Artritten ayrılamayacak enflamatuar sinovitle karakterizedir ve histopatolojik olarakda romatoid artritten pek farklı değildir(3). Psoriatik artrit tanımında kullanılan klinik bulgular karakteristik olarak şu şekilde belirlenmiştir. 1- Primer osteoartroz olmadan distal interfalengeal eklem tutulumu 2- Asimetrik artrit 3- Romatoid faktör ve subcutan nodül yokluğu 4- Fleksör tenosnovit ve "sosis parmak" görünümünün mevcudiyeti 5- Psoriatik artritle ilgili aile anemnezi 6- Spesifik tırnak lezyonlarının bir hastada 20'den fazla olması 7- Aksiye! radyografilerde sakroileit syndesmofit ve paravertebral ossifikasyonların biri veya daha fazlasının mevcut olması 8- Periferit eklem grafilerinde erosiv artrit bulguları saptanması(3). Deri lezyonları ile eklem hastalığı arasındaki bağlantı kesin olarak bilinmemektedir. Başlangıç tarihleri çok #arklı olabildiği gibi her iki bulgu birlikte de başlayıp devam edebilir ve tedavileri birbirlerini etkilemez. Yapılan çalışmada psoriasis vakalarının genel değerlendirilmesi yapılmış ve artropati insidansı araştırılmıştır. MATERYAL VE METOD Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji kliniğinde çeşitli klinik formlarda psoriasis tanısı alan 200 hasta araştırma kapsamına alınmış, klinik muayeneleri ve laboratuar tetkikleri yapılan hastalar Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon kliniğince konsulte edilerek mevcut artropatiler saptanıp sınıflandırılmış, gerekli öneri ve tedaviler planlanmıştır. BULGULAR Araştırma kapsamına alınan 200 hastanın 66'sı kadın ( 0 /o33), 134'0 erkek ( 0 /o67) olup, yaş ortalamaları 33,8 olarak saptanmıştır Tablo 1. Tablo 1: Çalışmada Psoriasis'in cinslere dağılımı Hastaların 180'i ( 0 /o90) psoriasis vulgaris, 9'u { 0 /o4.5) palmoplanter psori asi s,?'si ( /o3.5) 0 KADIN 66 püstüler psoriasis, 4'ü de ( 0 /o2) eritrodermik psoriasis olarak klinik varya ERKEK 134 syonlar göstermiştir. Tablo 2. 624

Vulgaris %90 bulunmuştur. Romatoid faktör tetkiklerinde 3 erkek ( 0 /o 1.5) ve 5 kadın ( 0 /o2.5) olmak üzere toplam 8 hastada romatoid faktör poztifliği saptanmış olup, artrit bulgusuna rastlanmamıştır. Tablo 3. Bu grup hastaların yaş ortalaması 46.3 olarak tespit edilmiştir. Diğer laboratuar tetkikleride herhangi bir patolojik bulguya rastlanmamıştır. Tablo 3: Cinsler arası romatoid faktör CiNSiYET RF (+) RF (-) Sayı O/o Savı O/o KADIN 5 2.5 61 30.5 ERKEK 3 1.5 131 65.5 TOPLAM 8 4 192 96 Tablo 2: Psoriasisin formları Hastaların sedimentasyon, CRP, romatoid faktör, serum ürik asit, alkalen fosfataz, kalsiyum ve fosfor değerleri ve idrar tetkikleri incelenmiştir. 15 hastada sedimantasyon 1ao değerleri yüksek olup ortalama 34 mm/saat olarak belirlenmiştir. Bu 15 hastada CRP pozitifliği de mevcut Radyolojik tetkiklerde hastaların 62'sinde çeşitli derecede osteoartrozla uyumlu dejeneratif değişimler saptanmış 3 hastada sakroileit ve spondilit, 1 hastada sadece spondilit'e uyan syndesmofitler, 11 hastada ise çeşitli derecelerde periferik eklem enflamasyonunu belirten erezyonlar tespit edilmiştir Tablo 4. Tablo 4: Çalışmada radyolojik bulgular RADYOLOJIK BULGU KADIN ERKEK OSTEOARTRIT 49 13 SAKROILEIT +SPONDtLIT - 3 SPONDILIT - 1 ARTRiT 3 8 TOPLAM 52 25 Hastaların kas iskelet sistemi muayenelerinde 1 erkek ve bir kadın olmak üzere toplam 2 hastada klasik psoriatik artrit ( 0 /o 1 ), 4 erkek hastada asimetrik 625

oligoartrit ( 0 /o2), 3 erkek ve 2 kadın toplam 5 hastada simetrik poliartrit ( 0 /o2.5), 4 erkek hastada spondilit ( 0 /o2), 41 kadın ve 21 erkek olmak üzere toplam 62 hastada ( 0 /o31) ise çeşitli derecelerde osteoartroz tespit edilmiştir. Bu hastaların artritli grup içindeki oranları da klasik psoriatik artrit için /o 13.3 asimetrik oligoartrit için /o20.7, simetrik poliartrit için /o33.3, spondilit için ise 0 /o20.7 olarak saptanmıştır. Hastaların ayrıca yapılan el ayak ve tırnak incelemelerinde psoriatik artrit tanısı almayan 28 hastada ( 0 /o 15.1) tırnak değişimleri tespid edilmiş, bu değişimler 17 hastaqa yüksük tırnak, 2 hastada transvers dalgalanma, 2 hastada lökonişi, 3 hastada subungal keratoz, 1 hastada tırnak yatağında hemorajiler, 3 hastada onikolizis olarak belirlenmiştir Tablo 5. Tablo 5 : Çalışmadaki psoriatik artrit formları ARTRiT FORMU KADIN ERKEK TOPLAM 0 /o Asimetrik oligoartrit - 4 2 Klasik psoriatik artrit 1 1 1 Artritis mutilans - - - Simetrik poliartrit 2 3 2.5 Spinal tutulum - 4 2 TOPLAM 3 12 7.5 Psoriatik artrit tanısı alan hasta grubunda ise 9 hastada ( 0 /o60) tırnak değişimleri saptanmış ve bu değişimler klasik psoriatik artrit tanısı alan 2 hastadan birinde yüksük tırnak birinde subungal hiperkeratoz, simetrik poliartrit tanısı alan 3 hastada yüksük tırnak, spinal tutulumu olan 3 hastanın 1 'inde yüksük tırnak, 1 'inde onikolizis, 1 'inde lökonişi, asimetrik oligoartriküler tutulumu olan 1 hastada ise yüksük tırnak şeklinde belirlenmiştir Tablo 6. Tablo 6 : Psoriasisde tırnak lezyonları Artrit'i olmayanlar Artrit'i olanlar % 3.5 Hemoroji 1 ------ Lökonisi 2 % 7.1 ı---------r % 11 T ransvers dalga 2 % 7.1 ı---------< % 11 Onikoliz 3 % 10.7 ı-------~ % 11 Subungal keratoz 3 % 10.7 ı---------r Yüksük tırnak 17 % 60.7 % 67 Onikoliz 1 Subungal keratoz 1 Lökonisi 1 Yüksük tırnak 6 Topylam 28 (% 15.1) Toplam 9 (% 60) 626

TARTIŞMA VE SONUÇ Çalışmamızda erkek hastalar kadınlara oranla 2 misli fazla bulunmuştur ( 0 /o67 Erkek, 0 /o33 Kadın). Klasik literatür bilgilerinde bu oran eşit gösterilmektedir( 1,6). Bazı yazarlar erkeklerde bazıları ise kadınlarda daha fazla görüldüğünü bildirmektedirler(2,5, 11 ). Hastaların yaş ortalamaları 38.3 olup bu sonuç klasik literatür bilgilerinde belirtilen genel prosiasis yaşına uygunluk göstermektedir(1,2,5,6). Hastaların /o90'ı psoriasis vulgaris olarak saptanmış olup bu oran klasik bilgilerle uyumlu bulunmuştur. Hastaların /o 15'inde sedimantasyon değerleri ortalaması 34 mm/h olup bu hastaların tümünde. çeşitli formlarda psoriatik artrit saptanmıştır. Bu bulguda klasik bilgilerle uyumluluk göstermektedir(3,7). Romatoid Faktör (latex agglütünasyon testi) tetkikinde toplam 8 pozitif sonuç almıştır. Bu hastaların hiç birisinde artrit bulgusuna rastlanmamıştır. Bu hastaların yaş ortalaması 46.3 olup bu latex pozitifliği klasik bilgilerdeki ileri yaşlarda rastlanan /o 1 O oranındaki pozitiflik olasılığına uyumlu bulunmuştur(3,7). Radyolojik tetkiklerde saptanan osteoartrit bulguları da hastaların yaşları göz önüne alındığında beklenen bir bulgu olarak değerlendirilmiştir. Diğer artrit bulguları da psoriatik artritlerin klasik radyolojik bulguları ile uyumluluk göstermiştir(3,7). Tırnak muayenelerinde artrit görülmeyen hastalarda 0 /o 15.1, artrit saptanan hastalarda ise 0 /o60 oranında çeşitli tiplerde tırnak değişimleri saptanmış olup, bu bulgu da klasik literatür bilgileri ilei uyumluluk göstermiştir(3). Literatürlerde psoriatik artritlilerde 0 /o80 oranında, normal psoriasislilerde ise 0 /o20 oranında tırnak distrofileri bildirilmiştir. Hastaların kas iskelet sistemi muayenelerinde artrit bulgularının deri bulgularından ortalama 1.9 yıl sonra başladığı belirlenmiştir. Bu gruptan 2 hastada klasik psoriatik artrit saptanmış olup bu 0 /o 13.3'1ük oran klasik literatür bilgilerindeki 0 /o5-1 O'luk orandan biraz yüksek bulunmuştur(3, 7). 5 hastada saptanan /o33.3 oranındaki simetrik psoriatik artrit bulguları klasik bilgilerdeki!o 15-25 oranından biraz fazla bulunmuş, 4 hastadaki asimetrik oligoartrit 0 /o20.7 oranında saptanmış olup bu klasik literatür bilgilerindeki 0 /050-70 oranına uyumluluk göstermemiş, 4 hastada saptanan spondilit + sakroileit şeklindeki spinal tutulum 0 /o20.7 oranında olup bu oran da klasik literatür bilgilerindeki 0 /020-40 oranıyla uyumlu bulunmuştur(3,7). Psoriatik artritin artritis mutilans tipine ise çalışma grubunda rastlanılmamıştır. Yapılan çalışmada genel olarak psoriasisteki artrit insidansı olarak tespit edilen : 0 /o7.5 oranı da klasik literatür bilgilerindeki 0 /o5 oranından fazla olarak bulunmuştur(?). Ancak bu oranı 0 /07-49 arasında bildiren yayınlar da mevcuttur(?). Artrit saptanan hastalarda kadın-erkek oranı 1/4 olarak belirlenmiş bu oran da literatür bilgilerindeki Mol ve Wright'ın 1.04/1, Nigam ve arkadaşlarının 2/1, klasik kitapların 1.5/1 oranına uyumlu bulunmamıştır(1,3,8). 627

Çalışmamızda psoriatik artrit tipleri ile psoriasis tipleri arasında istatistiksel bir anlamlılık saptanamamış, klasik literatür bilgilerinde de bu bağlantıya rastlanmamıştır. KAYNAKLAR 1. Aydemir E.H. Psoriasis, Dermatoloji, Ed., Tüzün Y., Kotoğyan A., Saylan T. lstanbul s.347-352, 362-367, 1985. 2. Baker H.B., WHkinson D.S.: Psoriasis, Textbook of dermatojogy, Ed. Rook. A. Wilkinson, D.S., Ebling, F.J.G., Blackwell Scientific Publications. Vol 2 p.1469-1532, 1986. 3. Bennet, R.M.: Psoriatic Arthritis. Arthritis and Allied Conditions. Ed. Mc Carty J.D., Hollander J.L. 10th Ed. Ch:55 p:854 Lea and Febiger Book Comp. Philedelphia 1985. 4. Black, R.L.: Psoriatic Arthritis, Dermatology in General Medicine Ed. Fitzpatrick T., Wolff K., Eisen A., Eisen A., Freedberg r., Austen F., Mc Graw Hill Book comp. 3th ed. New york, p:491-501, 1987. 5. Crounse, R.G., Stiahan F.F.: Psoriasis, Clinical Dermatology, Ed. Demis D.J. et ali. Herper and Row, Maryland, Vol, 1, Unit 2, 1976. 6. Domonkos, A.N., Arnould L.H., Odum R.B.: Psoriasis, Andrews disease of the skin, 7.Ed., 1982 Japan. p:223-235. 7. Michet J.C., Conn D.L.: Psorietic Arthritis, Textbook of Rheumatology Ed. Kelley W., Harris E., Ruddy S., Sledge C., Ch. 61 p: 1053-61, W.B. Saunders Comp. 3th Ed. Phidelphia 1989. 8. Nigam P. et all. Psoriatic Arthritis. A clinicoradiological study. IND J Dermatol 1980; 7(1 ): 55-59. 9. Reed WB, Becker W. Psoriasis and Arthritis. Arch Dermatol. 1960; 81: 577-585. 1 O. Wright, V.: Psoriatic Arthritis. Proceeding of the XII lnternational Congress of Dermatology (sept 1962 Washington D.C.) Vol.1., Excerpta Medica Foundation p:176, 1963. 11. Yasuda T. et all.: Psoriasis in the Japonease, Proceedins of the international symposium, Stanf. University, p:25-34, 1976. 628