TÜRK EXIMBANK ÜLKE KREDİ/GARANTİLERİ PROGRAMI 04 Haziran 2013 F.Zehra TÜRKÖZ SAYAR 1
Genel Bilgi Ülke Kredi/Garanti Programları Ülke Kredi/Garanti Programı Alıcı Kredisi niteliğindedir. Yurtdışında yerleşik kurum/kuruluş/firmalar tarafından gerçekleştirecek projeler veya mal alımları kapsamında ihtiyaç duyulan finansman ihtiyacının karşılanarak Türkiye den yapılacak mal ve hizmet ihracatının desteklenmesi amaçlanmaktadır. Kredi borçlusu Türkiye de yerleşik firmalar değil yurtdışında yerleşik kurum/kuruluş/banka/bakanlık olabilmektedir. Evsahibi ülke hükümeti tarafından gerçekleştirilmesi planlanan projeler veya alımlara yönelik olanlar için devlet garantisi altında, Özel sektör tarafından gerçekleştirilmesi planlananlar için de Eximbank ın analizini yaparak muteber bulduğu bankalara açılacak krediler yoluyla destek verilmektedir. 2
Tarihçe Söz konusu program 1989 yılında faaliyete geçmiş olup 23 ülkeye kullandırılan kredi tutarı bu gün itibariyle 2,3 milyar dolara ulaşmıştır. 1989 yılında uygulamaya konulan Ülke Kredileri ile önce S.S.C.B ne, Doğu Avrupa, Balkan, Kuzey Afrika ve Orta Doğu ülkelerine kredi açılmış, bunları Orta ve Batı Asya Cumhuriyetleri takip etmiştir. Sahra Altı Afrika ülkeleri son yıllarda öne çıkan önemli pazarlardır. İlk etapta açılan mal kredileri ile bu ülkelerin öncelikle ihtiyaç duyduğu tüketim ve sermaye malı ihracatı desteklenerek serbest piyasa ekonomisine geçişlerine katkıda bulunulmuş, daha sonra açılan proje kredileri ile müteahhitlerimizce üstlenilen projelerin finansmanına destek verilmiştir. Söz konusu kredilerin yurt dışında faaliyet gösteren Türk müteahhitlik sektörünün ulaştığı yaklaşık 240 milyar dolarlık iş hacmine ulaşılmasında ve mal-hizmet ihracatının artırılmasında büyük rolü olmuştur. 3
Faaliyette Bulunulacak Ülkeler Nasıl Belirlenir? Faaliyette bulunulacak ülkeler ve bu ülkelere ilgili yıl içinde açılabilecek kredilerin tavanı Bankanın Yıllık Programında belirlenerek Bakanlar Kurulu nun onayının alınmasını müteakip yürürlüğe girer. 2012 yılı başında yapılan düzenlemeler ile Ülke Kredileri Programı kapsamında ülkelere limit tahsisi OECD risk sınıflandırması baz alınarak yapılmaktadır. 4
Mevcut Ülke Limitleri Listesi (2013) OECD 0-II Grup Ülkeler OECD III Grup Ülkeler OECD IV Grup Ülkeler OECD V. Grup Ülkeler OECD VI. Grup Ülkeler OECD VII.Grup Ülkeler Grup Limiti (milyon $) Ülke Tavanı (milyon $) 1.500 1.500 1.000 1.250 1.250 1.250 750 600 450 400 350 300 5
Destek Hangi Sektörlere Yöneliktir? Açılan kredilerin hangi sektörlere yönelik olarak kullanılacağına borçlu taraf karar vermekte, Eximbank tarafından sektör kısıtlaması getirilmemektedir. Bununla birlikte krediler askeri amaçlı işlemlere yönelik olarak kullanılamamaktadır. Devlet garantisi altında yapılan finansmanlarda açılan kredinin hangi işlemlere ve sektörlere yönelik kullanılacağı ve yüklenici Türk firmaları ev sahibi ülke tarafından belirlenmektedir. Kredinin ev sahibi ülkelerin öncelik ve ihtiyaçları doğrultusunda en verimli alanlarda kullanılmasına ve Türkiye ile ilgili ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine azami ölçüde katkı sağlayacak nitelikte olmasına özen gösterilmektedir. Muteber Bankalara açılacak krediler de bu bankalar tarafından kredilendirilmesi talep edilecek işlemlere yönelik kullandırılacaktır. 6
Hangi İşlemler Bu Program Kapsamında Desteklenebilir? Krediye konu olabilmesi için bir işlemin Türk Ticaret kanunlarına göre kurulmuş Türk firmaları tarafından gerçekleştirilecek olması ve Türkiye den gerçekleştirilecek Türk menşeli mal ve hizmet ihracatı içermesi koşulları aranır. İşlem Bir proje kapsamında yapılacak mal ve hizmet ihracatına yönelik olabileceği gibi Sadece mal ihracatına da yönelik olabilir 7
Program Nasıl İşler? Kredi tahsisine ilişkin süreç kredi borçlusu tarafından yapılmış resmi başvurunun Bankamıza iletilmesi ile başlar. Resmi başvuruda işleme ilişkin detaylı bilgi yer alması beklenir: Projenin tanımına,tutarına, Türkiye katkısına, finansman paketine, yüklenici Türk firması, İşveren ve kontrata, talep edilen kredi koşullarına, teklif edilen teminatlara-devlet garantisi, banka garantisi gibi Krediye konu işlem bir proje ise FIDIC - Müşavir Mühendisler Uluslararası Federasyonu üyesi bir Müşavir firma tarafından hazırlanmış veya onaylanmış fizibilite raporu da istenen dokümanlar arasında yer almaktadır. 8
Program Nasıl İşler? (2) Teknik değerlendirme sonrasında uygun bulunan işlemler Banka Yönetim Kurulu na, müteakiben 4749 Sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda Hazine Müsteşarlığı na onay için sunulur. Gerekli onayların alınması sonrası Borçlu taraf ile kredi görüşmelerine başlanır. 9
Program Nasıl İşler? (3) Kredi Anlaşmasının imzalanmasını müteakip anlaşmada yer alan yürürlük koşullarının yerine getirilmesi ile anlaşma işlerlik kazanır. Krediye aracılık etmek üzere yüklenici Türk firmasının belirleyeceği bir ticari bankaya işleme yönelik akreditif açılması ile kredi kullanılabilir hale gelir. Krediye ilişkin tüm bu aşamalar ve tarafların (yüklenici firma, aracı banka ve Eximbank) yükümlülükleri Eximbank tarafından işlem bazında yayınlanan Uygulama Esasları nda detaylı bir şekilde yer alır. 10
Yüklenici Firmalarda Aranan Özellikler- Talep Edilen Belgeler Özellikle proje finansmanında krediye konu işlemi gerçekleştirecek Türk firmalarının alanında uzman, daha önce benzer işlemleri başarı ile gerçekleştirmiş olmaları ve mali yapılarının kuvvetli olması beklenir. 25.09.2007 tarih ve 26654 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Tebliği hükümleri uyarınca işlemi gerçekleştirecek Türk firmalarının Yurtdışı Müteahhitlik veya bu belgenin yerine geçen Geçici Müteahhitlik Belgesine sahip olmaları gerekmektedir. 11
Kredi Hangi Koşullarda Açılır? Program kapsamında açılan krediler OECD Düzenlemesinde yer alan kural ve düzenlemeler çerçevesinde açılmaktadır İşleme yönelik kredinin vadesi, ödemesiz dönemi, faiz oranı, yüklenici firmalardan tahsil edilecek prim oranı vb. kredi koşulları her işlem için münferit olarak belirlenmektedir. 12
Kredi Vadesi Gerçekleştirilecek işlemin türüne bağlı olarak Dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarına azami 2 yıl, Sermaye malına 5-7 yıl, Proje finansmanı için azami 10 yıl vade tanınabilmektedir. 13
Kredinin Maliyet Unsurları Nelerdir? Eximbankların faaliyetlerini zarar etmeden sürdürmesi prensibi doğrultusunda Türk Eximbank faiz oranını ve kredi vadesini belirlerken Uluslararası kurallar ile Banka kaynak maliyetlerini ve borçlanma vadelerini dikkate almaktadır. Ticari koşullarda açılan kredinin faiz oranı işlemin türüne ve vadesine bağlı olarak borçlu ile yapılacak müzakereler sonucunda belirlenir ve borçludan tahsil edilir. Bu çerçevede Türk Eximbank, Tüketim mallarının finansmanı amacıyla açtığı iki yıla kadar vadeli kredilere Libor+%3.25 Sermaye mali ihracatının finansmanı amacıyla açtığı yedi yıla kadar vadeli kredilere Libor+%3.50 Proje finansmanı amacıyla açmış on yıla kadar vadeli kredilere Libor+%3.75 oranında faiz uygulamaktadır. Faize ek olarak, ihracatı gerçekleştirecek Türk firmalarından Ülke Risk Primi tahsil edilmektedir. Söz konusu prim oranı Borçlunun kredi değerliliği, Ev sahibi ülkenin OECD risk kategorisi, yatırım dönemi, kredi vadesi dikkate alınmak suretiyle işlem bazında belirlenmektedir. Faiz oranının rekabeti engelleyecek şekilde yüksek olduğu durumlarda ülke risk priminin artırılarak faiz oranının düşürülmesi imkanı değerlendirilebilecektir. 14
Kredi Kapsam Oranı Nedir? Program kapsamında sadece Türkiye den ihraç edilen Türk menşeli mal ve hizmet ihracatı desteklenebilmektedir. Sadece Türkiye den ihracatın öngörüldüğü işlemlerde destek toplam ihracat tutarının %85 i ile sınırlı iken Türkiye ve bir başka ülkeden yapılacak ihracat (ihracat kontrat bedeli) içeren işlemlerde ihracat kontrat bedelinin %85 ini aşmayacak şekilde Türk mal ve hizmetinin %100 üne kadar destek sağlanabilmektedir. Üçüncü ülkelerden yapılacak ihracat kredi kapsamına alınmamaktadır. Yerel harcamalar OECD Düzenlemesinde öngörülen şekilde-ihracat kontrat bedelinin %30 u ile sınırlı kalmak üzere- istisnai olarak kredilendirilebilmektedir. Yerel harcamaya ilişkin kredi tutarı hiçbir şekilde Türk ve mal ve hizmet tutarını aşamayacaktır. 15
İletişim Bilgileri Türk Eximbank Ankara Bölge Müdürlüğü Koordinatör Zehra TÜRKÖZ SAYAR (312) 418 58 74 zsayar@eximbank.gov.tr