Doğadan Cildimize Çağrı AVAN Sinop-Boyabat Cumhuriyet YİBO Adile ŞEKER Sinop-Dikmen Kadı YİBO YİBO-Çalıştayları 2010-1 Gebze-TÜSSİDE
Bu proje çalışmasında, mikroplara karşı antiseptik etki gösteren doğal bitki uçucu yağı (kara ardıç uçucu yağı) kullanımıyla alkolsüz ve dezenfektan etki gösteren temizlik el jeli hazırlanmıştır
Günlük yaşamda temizlik amaçlı kimyasal maddeler yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Kontrol dışı kalan bazı üreticiler, katkı maddelerini oransız ve özensiz bir şekilde kullanarak yan etkileri ve zararları daha fazla olan ürünler piyasaya sürmektedir. Bunlar sağlığımıza zarar vermektedir. O zaman alternetif olarak ne yapılmalıdır?
Insanın en çok kirlenen ve mikroplara en çok temas eden yeri elleridir. Ellerin sürekli temiz tutulması için doğal ve pratik yollar sürekli araştırılmalıdır. Bu çalışmamızda pratik, doğal bir yol geliştirilmeye çalışıldı. Bitkiler arasında ardıç antimikrobiyal ve dezenfektan etkisi ile dikkat çekmektedir. Antifungal, antiviral ve kansere karşı etkileride daha öncelerde yapılan çalışmalardan bilinmektedir. Juniperius oxycedrus Juniperius excelsa
Ülkemizde yüzyılardır çeşitli hastalıkların tedavisinde rahatlıkla kullanılan doğal bir dezenfaktandır.
ARDIÇ EKSTRATI İÇERİSİNDEKİ MADDELERİN (Kara Ardıç- Juniperius Excelsa) İSİMLERİ MİKTARI ÖZELLİKLERİ - Pinene %30-80 Dezenfektan,böceklerin kimyasal iletişim sisteminde kullanılır. Myrcen %18.5-19 Parfüm etkisi ve yatıştırıcı etkisi vardır. Cadinanes %0,8-0,9 Koku etkisi vardır. Germacrane d %0,8-2,2 Feromen olarak rol oynar, antibiyotik etkisi vardır. Manoly oxide %0,2 0,5 Koku etkisi vardır. Carene %8,4 13,1 Tatlı ve keskin kokuludur, suda çözünmez. Muurolanes %0,5-0,7 Koku etkisi vardır. Phellendrene %6,7 Koku amaçlı kullanılır.
Ardıç yağı, (Juniperius excelsa) uçucu yağı ve ekstratının bir kısmı antimikrobiyal etki gösterir. Juniperius excelsa (kara ardıç) ile yapılan çalışmada 5-6 değişik çözücü ekstratlarının adı geçen bakterilere etkisi görülmektedir. Ardıç ekstrasından hazırlanan değişik çözelti ortamlarında bakterilerin üreme miktarları üzerine çalışmalar yapılmış ve kara ardıç türünün uçucu yağının yaygın mikroplara karşı etkisi bilimsel olarak ortaya konmuştur. özücüler Bakteriler B.subtilis S.Aureus S.epidermis B-hem Enterocccus E.coli P.mirabilis K.pneumonia Ps.aureginosa C.albicans Strepcoccus exane 22 23 16 22 17 20 24 22 26 19 ethanol trat 32 32 33 25 18 25 25 27 26 27 hloroform 0 13 17 23 20 22 23 22 20 22 ethanol 23 20 22 120 19 24 24 22 21 22
Günlük hayatta kullandığımız dezenfektan el jellerinde oranları değişmekle birlikte genelde aşağıda adı geçen kimyasal maddeler bulunmaktadır. % 70-80 oranında etil alkol, % 15 su, % 3 gliserin (yumuşatıcı etkisi) % 1 selüloz grubu (kolpobol,belkamol,hidroksietiselülozjelleştici için) % 1 TEA (TRİETANOLAMİN-mikroorganizmaları öldürücü etkisi ) Trietanolamin in kansorejen etkileri ve diğer zararları bilinmektedir. Aynı şekilde kullanılan diğer bazı kimyasallarında bazı yan etkileri bilinmektedir.
MATERYAL VE YÖNTEM Çözücü olarak alkol yerine su kullanılmıştır. Organik yapılı ardıç yağının suyla etkileşimi ve çözürürlüğü sağlamak için siklodekstrin kullanılmıştır. Siklodekstrin, ortama ürünün yüzde birini oluşturacak miktarda ilave edildi. Siklodekstrin polimer şeker özelliğinde bir maddedir. Siklodekstrinin hidroksil grupları suyla; molekülün organik kısımları ise, ardıç ekstresi ile etkileşmektedir. Sonuçta su ve organik iki ayrı fazın oluşumu engellenmektedir. Ardıç yağı ile suyun daha iyi etkileşimini sağlamak, ortam yüzey aktif bir madde olan sürfaktan ilave edilmiştir. Uzun bir süre karıştırıldı. Sürfaktan TA aynı zamanda jelleşmeyi de sağlamaktadır. Son olarak PEG (polietilen glikol) ilave edildi. Karıştırılmaya devam edildi. PEG ortamın kıvamlı hale gelmesini sağlamaktadır. Daha sonra oluşan karışıma yeterli miktarda (oranları sağlamak için) su ilave edildi. Doğal renklendirici olarak şalgam suyu eklendi. Nihai ürünün ph sı kontrol edildi. Hafif bazik olduğu görülen karışım, hafif asidik hale getirilerek, insan vücudunun asitlik derecesine ayarlandı (ph ~ 5.5). Asitliğin ayarlanmasında askorbik asit (C vitamini) kullanıldı. Askorbik asit aynı zamanda güneş ışığında bozulmayı (oksitlenmeyi) engellemektedir. Çözeltinin ph değerini ayarlamak için içerisine askorbik asit konulur. ph, 5 ve 6 arasında olacak şekilde ayarlanır.
Ardıç yağı Surfaktran Siklodekstran Gliserin PEG Su Düşünceler 1 0,2 ml (%1) 0.6ml (%3) 6 ml (%30) 13.1ml (%65) Kayganlık az Jelimsilik orta 2 0,2 ml (%1) 0.7ml (%4) 6 ml (%30) 13.0 ml (%64) Kayganlık az Jelimsilik orta 3 0,2 ml (%1) 0.8ml (%4.5) 6 ml (%30) 13.1ml (%64) Kayganlık az Jelimsilik orta 4 0,2 ml (%1) 0. 9ml (%4.7) 6 ml (%30) 13.1 ml (%64) Kayganlık az Jelimsilik orta 5 0,2 ml (%1) 1.0ml (%5) 6ml (%30) 13.1ml (%63) Kayganlık çok Jelimsilik orta
Ardıç yağı Surfaktran Siklodekstran Gliserin PEG Su Düşünceler 1 0,2 0.1 0.1 0.5 2.0 13.1 (%1) (%3) (%10) (%85) Kayganlık az Jelimsilik az 2 0,2 (%1) 0.1 0.1 0.5 (%3) 3.0 (%15) 13.1 (%80) Kayganlık az Jelimsilik az 3 0,2 (%1) 0.1 0.1 0.5 (%3) 4.0 (%20) 13.1 (%75) Kayganlık az Jelimsilik az 4 0,2 (%1) 0.1 0.1 0.5 (%3) 5.0 (%25) 13.1 (%70) Kayganlık az Jelimsilik az 5 0,2 (%1) 0.1 0.1 0.5 (%3) 6.0 (%30) 13.1 (%65) Kayganlık az Jelimsilik orta
Ticari dezenfektanlar %70-80 oranında etil alkol %15 oranında su Çalışmada hazırlanan dezenfektan %40-50 su %1-2 siklodekstrin %3 gliserin %1-2 ardıç yağı %1 %30-50 kopobol,belkamol Polietilen glikol %1 Trietanolamin %2-3 gliserol
SONUÇLAR Bu çalışmada getirilen yenilikleri şu şekilde sıralayabiliriz: Alkol yerine su kullanılması ürünün doğallık karekterini büyük ölçüde artırmaktadır. Getirilen en önemli yenilik ise, mikrop öldürücü ajan olan trietanolaminin yerine güçlü dezenfektan ve anti mikrobik özellikteki kara ardıç (Juniperius excelsa) uçucu yağı kullanılmasıdır. Ardıç yağının antifungal, anti kanser özellikleri yanında sağlığa başka faydaları da bilinmektedir. Trietanolamin kansorejen olup, tehlikeli maddeler sınıfında bulunmaktadır. Ürün oluşturmada kullanılan sürfaktan glikoz birimlerinden ibaret (selüloz yapısında) zararsız bir maddedir. Aynı şekilde diğer katkı maddesi gliserin de yağlardan elde edilir ve zararsız maddeler sınıfında bulunmaktadır.
SONUÇLAR Sağlık açısından en önemli çıktı mevcut temizlik maddelerinin cilde olan zararlı etkisinden kurtulunmasıdır. Üstelik cilde ve cilt hastalıklarına faydalı, tedavi edici etkisi olduğu bilinen uçucu yağ kullanımı ürünün değerini artırmaktadır. Alkol yerine su; trietinolamin yerine ülkemizde yaygın olarak yetişen kara ardıç meyvelerinin uçucu yağı kullanımı da maliyeti oldukça düşürecektir. Ayrıca alkol kullanımında toplum kesimlerinde bir çekince bulunduğundan, oluşturulan sağlık ürünü, piyasaya arzedildiğinde talep göreceği kanaatı taşıyoruz.
SONUÇLAR Gönüllü olarak deneyenlerin bildirimleri olumlu etkilerini ifade etmişlerdir. Ürün tatbik edildikten bir süre sonra yumuşatıcı ve cildi rahatlatıcı etkiden söz edilmiştir. Ayrıca ardıç yağından kaynaklanan güzel ve hoş bir koku hafifce hissedilmektedir. Ürün, şalgamdan elde edilen doğal renklendirici ile renklendirildi. Bu renk, asidik ve bazik değişime hassas olduğundan indikatör görevi yapacak, renk değişimi bozunmayı gösterecektir. Ürün ph sı askorbik asitle ayarlandığından, askorbik asit aynı zamanda ürünün oksijenle bozunmasını engelleyecektir.
Günlük hayatta kullandığımız dezenfektan el jellerinde kimyasal maddeler bulunmaktadır. Halen kullanılan el yıkama solüsyonlarında, % 70-80 oranında etill alkol, % 15 su, % 3 gliserin (yumuşatıcı etkisi) % 1 selüloz grubu (kolpobol,belkamol,hidroksietiselülozjelleştici için) % 1 TEA(TRİETANOLAMİN-mikroorganizmaları öldürücü etkisi ) Trietanolamin in kansorejen etkileri ve diğer zararları bilinmektedir. Aynı şekilde kullanılan diğer bazı kimyasallarında bazı yan etkileri bilinmektedir.
YİBO-3 çalıştayının yapılması için mali desteği sağlayan TÜBİTAK Proje danışmanlığımızı yapan Prof. Dr.Osman ÇAKMAK ve Doç. Dr. Ayhan ÇELİK hocalarımıza, Bu çalışmalarımızı yapmak için gerekli ortamı sağlayan Mehmet AY hocamız başta olmak üzere tüm çalıştay sorumlularına, Çalıştayda yardımlarını esirgemeyen tüm arkadaşlarımıza, Çalışmalarımızda emeği geçen tüm Tüsside personellerine, Teşekkürlerimizi sunarız