Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü ADALET BAKANLIĞI PROJELERİ HAKKINDA BİLGİ NOTU ANKARA
Haziran 2009
İÇİNDEKİLER 1 GİRİŞ... 5 2. AB MALİ YARDIMLARI... 7 2.1 Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA)... 7 2.2 AB Mali Yardımlarının Kullanılmasını Sağlayan Mekanizmalar... 8 2.2.1 Twinning (Eşleştirme):...8 2.2.2 Hizmet Alımı/ Teknik Destek:...9 2.2.3.Ekipman/Malzeme Alımı:...9 2.2.4. İnşaat İşleri:...9 2.2.5. Hibe Programları:...10 2.3.Avrupa Birliği Proje Süreci... 10 3. MATRA (Hollanda Hükümeti Tarafından Uygulanan Program)... 11 3.1 MATRA Programı Kapsamında Sağlanan Desteğin Kapsamı:...11 3.2 MATRA Projelerinin Bütçesi ve Türkiye Tarafının Yükümlülükleri:...12 4. SIDA (İsveç Uluslararası İşbirliği Gelişim Ajansı)... 13 5.TAIEX... 14 6.DİĞER KURULUŞLARLA İŞBİRLİĞİ... 16 7. PROJE EŞGÜDÜM KURULU... 16 8. ADALET BAKANLIĞI PROJE FAALİYETLERİ... 18 8.1- TAMAMLANAN PROJELER...18 8.1 1 TAMAMLANAN AVRUPA BİRLİĞİ PROJELERİ...18 8.1.1.1 Fikri ve Sınaî Hakların Etkin Uygulanması Projesi... 18 8.1.1.2 İnsan Hakları Konusunda Hâkimlerin Eğitimi Projesi... 19 8.1.1.3 Yargının Modernizasyonu ve Ceza Reformu Projesi... 19 8.1.1.4 İstinaf Mahkemelerinin Kurulmasının Desteklenmesi Eğitim Projesi... 20 8.1.1.5 Türkiye'de Denetimli Serbestlik Hizmetlerinin Geliştirilmesi Eşleştirme Projesi... 21 8.1.1.6 Adalete Daha İyi Erişim Projesi... 22 8.1.1.7 İstinaf Mahkemelerinin Kurulmasının Desteklenmesi İnşaat Projesi... 22 8.1.1.8 Korsanla Mücadele Çerçevesinde Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Türkiye'nin Tam Uyumunun Desteklenmesi Eşleştirme(Twinning) Projesi... 23 8.1.1.9 Türkiye de Çocuklar İçin İyi Bir Yönetim, Koruma ve Adaletin Güçlendirilmesi Projesi... 24 8.1.1.10 Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi Projesi... 25 8.1.1.11 Fikri ve Sınaî Mülkiyet Hakları Uygulamalarında Türk Polisinin Desteklenmesi Projesi... 25 8.1.2 TAMAMLANAN ULUSLARARASI KURULUŞLARLA İŞBİRLİĞİ PROJELERİ...27 8.1.2.1 Kurumsal Yönetim Perspektifinde Yargı Reformunun Desteklenmesi Projesi27 8.1.3.TAMAMLANAN ULUSAL KURULUŞLAR VE SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİYLE İŞBİRLİĞİ PROJELERİ...28 8.1.3.1 Eğitsel, Sosyal, Sanatsal ve Sportif Etkinlikler Projesi... 28 3
8.1.3.2 Aynı Gökyüzüne Bakıyoruz Projesi... 29 8.2.DEVAM EDEN PROJELER... 30 8.2.1 DEVAM EDEN AVRUPA BİRLİĞİ PROJELERİ...30 8.2.1.1 Mahkeme Yönetim Sistemine Destek Projesi... 30 8.2.1.2 Adlî Tıp Uzmanı Olmayan Hekimlerle, Cumhuriyet Savcıları ve Hâkimlerin İstanbul Protokolü Hakkında Eğitilmesi Projesi... 32 8.2.1.3 Adli Bilimler Uzmanlarının Becerilerinin Geliştirilmesi Projesi... 34 8.2.1.4 Önce Çocuklar Çocuk Koruma Mekanizmalarının İl düzeyinde Modellenmesi Projesi... 36 8.2.1.5 Türk Denetimli Serbestlik Hizmetlerinde Mağdurlar ve Çocuklarla İlgili Çalışmaların Geliştirilmesi Eşleştirme(Twining) Projesi... 38 8.2.1.6 Türkiye de Cezaevi Reformunun Geliştirilmesi Projesi... 39 8.2.1.7 İnsan Ticaretine Konu Kişilerin Adalete Erişimini Teşvik ve İnsan Ticareti ile Mücadelede Türkiye nin Çabalarına Destek Projesi... 41 8.2.1.8 Kadına Karşı Şiddetle Mücadelede Yargı Mensuplarının Rolü Projesi... 42 8.2.2 DEVAM EDEN MATRA PROJELERİ...44 8.2.2.1. EC 2000/31 Salılı Elektronik Ticaret Direktifine Uyum Sağlanması ve Direktifin Uygulanması için Destek Projesi... 44 8.1.2.2. Hakim ve Savcılar için Avrupa Birliği Hukuku Eğitim Projesi... 45 8.2.3 DEVAM EDEN İKİLİ İŞBİRLİĞİ PROJELERİ...47 8.2.3.1 İsveç ile İkili İşbirliği... 47 8.2.3.2. İngiltere ile İkili İşbirliği... 50 8.2.4 DEVAM EDEN ULUSLARARASI KURULUŞLARLA İŞBİRLİĞİ PROJELERİ...52 8.2.4.1 Ceza Adalet Sisteminde Uzlaştırma Uygulamalarının Geliştirilmesi Projesi 52 8.2.5. DEVAM EDEN ULUSAL KURULUŞLAR VE SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİYLE İŞBİRLİĞİ PROJELERİ...54 8.2.5.1 F Tipi Ceza İnfaz Kurumlarında Ortak Alanların Kullanımı Eğitimi Projesi:54 8.2.5.2 Enerji Verimliliği Projesi... 55 8.2.5.3 Orman Fidanları Yetiştirme Projesi... 56 8.3. 2008 YILI PROGRAMI KAPSAMINDA ÖNERİLİP KABUL EDİLEN ANCAK UYGULANMAYA BAŞLANMAMIŞ PROJELER... 57 8.3.1. AB PROJELERİ...57 8.3.1.1 Mahkeme Yönetim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi... 57 8.3.1.2 Türkiye de Model Cezaevi Uygulamasının Yaygınlaştırılması ve Cezaevi Reformunun Geliştirilmesi Projesi... 59 8.3.2 MATRA PROJELERİ...60 8.3.2.1 Hükümlü ile Tutukluların Rehabilitasyonu ve Cezaevi Çalışanlarının İnsan Hakları Konusunda Eğitimi Projesi... 60 8.3.3 TAIEX PROJELERİ...61 8.3.3.1 İletişimin Denetlenmesi... 61 8.3.3.2 Çocuk Suçlarının Soruşturulması ve Kovuşturulması... 62 8.4. 2009 YILI PROGRAMI KAPSAMINDA ÖNERİLEN PROJELER... 63 8.4.1. AB PROJELERİ...63 8.4.1.1 Tanık Koruma Alanında Kanunla Yetkili ve Görevli Kılınan Kurumların Kurumsal Kapasitelerinin Ulusal ve Uluslararası Düzeyde Arttırılması Projesi... 63 8.4.1.2 Türk Ceza Adalet Sisteminin Güçlendirilmiş Etkinliği Projesi... 65 8.4.1.3 Türkiye de Kişisel Verilerin Korunması Sisteminin Hayata Geçirilmesi... 67
8.4.1.4 Ceza İnfaz Kurumlarında Ruh Sağlığı ve Bağımlılık Hizmetlerinin İyileştirilmesi Projesi... 69 8.4.1.5 İcra Dairelerinin Kapasitelerinin İyileştirilmesi Projesi... 70 8.4.1.6 Türkiye de Arabuluculuk Müessesesinin İşleyişinin Güçlendirilmesi Projesi71 8.4.2 MATRA PROJELERİ...72 8.4.2.1 Ceza İnfaz Kurumlarında Madde Bağımlılığı Tedavisinde Zarar Azaltımı Projesi... 72... 72 8.4.2.2 Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğünün Yasal Düzenleme Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi... 73 8.4.3 İKİLİ İŞBİRLİĞİ PROJELERİ...74 8.4.3.1 İngiltere ile İkili İşbirliği... 74 8.4.3.1.1 Ceza Muhakemesinde Çapraz Sorgu... 74 8.4.3.1.2 Uzman Bilirkişilik Sisteminin Geliştirilmesi Projesi... 75 8.4.3.1.3 Yeni Türk Ticaret Kanunu nun Tanıtımı Eğitimi... 76 8.4.3.1.6 Hâkim- Savcı ve Adalet Personelinin Performanslarının Değerlendirilmesinde Daha Nesnel, Ayırt Edici, Güvenilir ve Yeni Ölçüm Araçlarının ve Kriterlerinin Oluşturulması... 77 8.4.3.1.7 Yargı ve adalet dairelerinde toplam hizmet kalitesinin arttırılması bu bağlamda ulaşılabilir, etkin ve hızlı bir adaletin tesisinde denetimin ve teftiş kurulunun rolü... 77 8.4.4 TAIEX İLE İŞBİRLİĞİ...78 8.4.4.1 Adli ve Önleme Aramaları... 78 8.4.4.2 Dokümantasyon Merkezi Kurulması Amacıyla Çalışma Ziyareti Yapılması 79 8.4.4.3 Laboratuvar Yönetim Sistemini geliştirmek amacıyla Hollanda Adli Tıp Kurumuna Çalışma Ziyareti... 79 8.4.4.4 Cinsel Suç Mağdurlarının Muayenesi ile ilgili İngiltere veya Münih Emniyet Müdürlüğüne Çalışma Ziyareti... 79 8.4.4.5 Uzaktan Eğitim Kapsamında Çalışma Ziyareti Yapılması... 79 8.4.4.6 Denetimli Serbestlik Hizmetlerinde Gönüllü Çalışanlar ve Sivil Toplum Kuruluşları İşbirliği Konulu Çalışma ziyareti:... 79 8.4.4.7 Denetimli Serbestlik Hizmetlerinde Yetişkinlere Yönelik Müdahale Programları Konulu Seminer/Çalışma Toplantısı:... 79 8.4.4.8 Çocuklar İçin Denetimli Serbestlikte Elektronik Gözetim Uygulamaları Hakkında Çalışma Ziyareti Düzenlenmesi... 79 8.4.4.9 Çocuklar İçin Özel Eğitim Yöntemleri ve Rehabilitasyon Faaliyetleri Hakkında Çalışma Ziyareti Yapılması... 80 8.4.4.10 Üye Ülkelerde Ortak Alan Faaliyetleri Konulu Çalışma Ziyareti Yapılması 80 8.4.4.11 Şartlı Tahliyenin Ardından Denetimli Serbestlik Konulu Çalışma Toplantısı Yapılması... 80 8.4.4.12 Cezaevlerinde Uyuşturucu Bağımlılığı Tedavisinde Zarar Azaltımı Konulu Çalışma Toplantısı Yapılması... 80 8.4.4.13 İrtibat Hakimliği ve Savcılığı Sistemi Hakkında Bir Çalışma Ziyareti Yapılması... 80 8.4.4.14 Arabuluculuk Danışma Kurulu Konulu Bir Çalışma Ziyareti Yapılması... 80 8.4.4.15 İç Kontrol ve Performans Ölçütleri Konulu Bir Çalışma Ziyareti Yapılması80 8.4.4.16 Avrupa Toplulukları Adalet Divanına Bir Çalışma Ziyareti Yapılması... 80
1 GİRİŞ Demokrasi, insan hakları ve pazar ekonomisi konusunda aynı temel değerleri paylaşan ülkelerle ortak standartlar oluşturma gayretinde olan Avrupa Birliği, aday ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerine çeşitli mali araçlarla maddi destek sağlamaktadır. Bu destek, ağırlıklı olarak, üyelik kriterlerinin yerine getirilmesine matuf projelerin finanse edilmesi şeklinde gerçekleşmektedir. Türkiye gibi tam üyelik kararlılığında olan ve bu istikamette büyük reform çalışmalarına girişen ülkeler için söz konusu proje çalışmaları büyük önem arz etmektedir. Zira, sürdürülebilir ve başarılı yenilikler ortaya konulmasının, azımsanmayacak bir maliyeti olmakta; projeler aracılığıyla, bu maddi yükün tamamına yakını AB tarafından üstlenilmektedir. Bu çerçevede, Bakanlığımız adına geliştirilen tüm projelerin genel hedefi; AB ile müzakere sürecindeki en önemli fasıllardan olan Yargı ve Temel Haklar faslı ile Siyasi Kriterler içeriklerinin karşılanmasına yöneliktir. Özellikle yargının işlevselliğiyle verimliliğinin arttırılmasına yönelik bu tür proje ve işbirliği programları, Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile ikili düzeyde veya bizzat Avrupa Birliği veya (Ülkemizin de üyesi bulunduğu) Avrupa Konseyi, BM, Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşların ortaklığı ile gerçekleştirilmektedir. Projelerin hazırlanması aşamasında, müzakere sürecine dair önceliklerin ifade edildiği; Katılım Ortaklığı Belgesi, Ulusal Program, İlerleme Raporları, Yargının İşleyişi Hakkında İstişari Ziyaret Raporları, Yargı Reformu Stratejisi Taslağı gibi referans belgeler göz önüne alınmaktadır. Böylelikle, hem Devletimiz adına üstlenilen yükümlülüklerin karşılanması amacıyla belli bir strateji dahilinde faaliyetler yürütülmekte; hem de bu faaliyetler büyük ölçüde ulusal bütçe dışında kaynaklardan finanse edilmektir. Bu durum, yükümlülüklerimizin fırsata dönüştürülmesi olarak da nitelenebilir. Yıllara göre Türkiye için öngörülen katılım öncesi mali yardım miktarları aşağıdaki tabloda gösterilmiş olup, bu yardımların kullanılması otomatik değil, amaca ve istenilen formata uygun olarak hazırlanmış projeler ile mümkün olabilmektedir.
2004-2010 Yılları Aralığı için Türkiye ye Tahsis Edilen Katılım Öncesi Mali Yardımlar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Toplam (m ) (m ) (m ) (m ) (m ) (m ) (m ) (m ) 250 300 500 500 538 566 633 3.287 Her yıl aday ülkelere sağlanan mali kaynakların miktarı, o ülkenin bu kaynakları kullanabilme kapasitesi ile, bir başka ifade ile önceki yıllarda hazırladığı projelerin bütçeleriyle doğrudan bağlantılıdır. Türkiye nin kullanımına tahsis edilen bu kaynakları kullanma kapasitesinin, diğer ülkelerle kıyaslandığında, özellikle Türkiye nin nüfus büyüklüğü dikkate alındığında çok iyi bir noktada olmadığı anlaşılmaktadır. Zira, 2004-2006 yılları arasında Katılım Öncesi Mali Yardım Fonlarının kullanım miktarlarına ilişkin aşağıdaki rakamlar, bu hususu daha net bir şekilde ortaya koymaktadır. Romanya Bulgaristan Türkiye 2.400 milyon 1.600 milyon 1.050 milyon Bakanlığımız ise, 2004-2006 yıllarında bu kaynağın %5 ine karşılık gelen yaklaşık 60 milyon tutarındaki miktarını tek başına kullanarak, diğer bir çok kuruma oranla oldukça yüksek bir performans sergilemiştir. Geleceğe ilişkin olarak ise, kısa vadede 2009-2010 dönemi için ülkemize ayrılmış bulunan yaklaşık 1.200 milyon tutarındaki tahsisatın mümkün olan en üst düzeyde ve yerinde değerlendirilmesinin, neticede ülkemize hizmet edecek reformlara ve kurumsal kapasitenin güçlendirilmesine yönelik projelerle mümkün olacağı düşünülmektedir. Ayrıca, her bir proje için ortalama %5 - %10 oranındaki ulusal katkının da Bakanlık olarak zaten yapmamız gereken faaliyetlere harcanan küçük miktarlar olduğu da göz ardı edilmemelidir.
2. AB MALİ YARDIMLARI AB Katılım Öncesi Mali Yardımları, AB Müktesebatının üstlenilmesine ilişkin Ulusal Program ile Katılım Ortaklığı Belgesindeki önceliklerimizin ve taahhütlerimizin gerçekleştirilmesini desteklemek amacıyla, Avrupa Birliği tarafından, diğer aday ülkeler için olduğu gibi, her yıl Türkiye ye de tahsis edilen hibe niteliğindeki mali yardımlar olarak tanımlanabilir. AB mali yardımları, doğrudan nakdi bir yardım niteliğinde olmayıp, Avrupa Komisyonu ve Türkiye nin birlikte seçtiği proje ve işbirliği programlarına mali destek sağlamak için kullanılmaktadır. Proje seçimindeki en önemli kriter, mali yardımların AB üyeliğine yönelik uyum esasları doğrultusunda kullanılabilecek olmasıdır. Diğer bir ifade ile, AB mali yardımlarının, Katılım Ortaklığı Belgesi, İlerleme Raporu ve Ulusal Programda yer alan hukuki, idari, ekonomik ve sosyal önceliklere uygun olarak değerlendirilmesi zorunludur. Bu nedenle, AB hibeleri kullanılarak yürütülecek olan projelerin kesinlikle bu stratejik belgelerdeki önceliklere uygun olmaları gerekmektedir. Bir diğer önemli husus da, AB mali yardımları ile gerçekleştirilecek projelerin programlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi, yani kısaca projelerin başından sonuna kadar tümüyle yönlendirilmesinin bizzat aday ülkeler tarafından yapılması gereğidir. 2.1 Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) 1999 yılında gerçekleştirilen Helsinki Zirvesi'nde Türkiye'nin adaylığının onaylanmasının ardından, Türkiye'ye dönük mali yardımlar, katılım öncesi çerçevesine alınmıştır. Çerçevenin hedefi aday ülkenin AB'ye uyumunu hızlandırıcı programların desteklenmesidir. 2001 yılından itibaren Türkiye'deki yardım programları da diğer aday ülkelerde olduğu gibi Merkezi Olmayan Yönetim Sistemi'ne göre yönetilmeye başlanmıştır. Merkezi Olmayan Yönetim Sistemi, proje yönetiminin (ihale, sözleşme ve ödemelerle ilgili işlemler gibi),
Avrupa Komisyonu denetiminde, ilgili ülkelerdeki yetkililere devredilmesini öngörmektedir. Bu kapsamda yıllık bir programlama yapılarak fonlar kullanılmaktadır. Yıllık programlama Bakanlıkların program önerilerinin AB Genel Sekreterliği koordinasyonunda Avrupa Komisyonu ile görüşülmesi neticesinde iki taraflı olarak oluşturulmaktadır. 2007-2013 döneminde Avrupa Birliği katılım öncesi mali yardımların hepsi IPA (Instrument for Pre-accession Assistance) çerçevesinde toplamıştır. IPA (Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı), katılım konusundaki ihtiyaç ve önceliklere hizmet eden, müktesebata uyumu hızlandırmayı amaçlayan ve AB'nin yapısal fonlarının kullanımına hazırlığı da sağlayan bir araçtır. IPA vasıtası ile aday ülkeler çok yıllı ve daha stratejik planlama yapmaktadırlar. IPA Programı'nın uygulanması ile; aday ve potansiyel aday ülkelerin özellikle aşağıda belirtilen alanlardaki çabalarına destek verilmesi amaçlanmaktadır: demokratik kuruluşları güçlendirme ve hukukun üstünlüğü ilkesinin uygulanması, insan hakları ile temel hak ve hürriyetlerin korunması, ilerletilmesi ve azınlık haklarına saygı, kamu yönetimi reformu, ekonomik reformların yürütülmesi, cinsiyet eşitliğinin geliştirilmesi ve ayrımcılığın önlenmesi, sivil toplumun desteklenmesi, bölgesel ve sınır ötesi işbirliği, barış ve yeniden yapılanmanın ilerletilmesi, kurumsal yapılanma, sürdürülebilir kalkınmayı sağlama, yoksulluğun azaltılmasına katkıda bulunma. 2.2 AB Mali Yardımlarının Kullanılmasını Sağlayan Mekanizmalar 2.2.1 Twinning (Eşleştirme): Eşleştirme, aday ülkelerin, AB müktesebatını, üye devletlerle aynı standartlarda uygulayabilmeleri için gerekli yapılarını, insan kaynaklarını ve yönetim becerilerini geliştirmelerine yardımcı olacak temel kurumsal yapılanma aracı olarak, Mayıs 1998 tarihinde AB Komisyonu tarafından uygulamaya konulmuş bir destek mekanizmasıdır.
Katılım Öncesi Mali Yardım Programı çerçevesinde tahsis edilen fonların, Lüksemburg Zirvesi nde alınan karar uyarınca, özellikle Eşleştirme (Twinning) Mekanizması aracılığıyla, kurumsal yapılanmaya yönelik projeler için kullanılması öngörülmektedir. Eşleştirme projeleri, üye ve aday ülkelerin uzmanlarını bir araya getirerek, gerekli düzenlemelerin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu yöntem, kamu kuruluşlarımız ile AB üyesi ülkelerin kamu kuruluşlarını bir araya getirerek birlikte çalışmalarına imkan veren hatta daha uzun vadeli işbirliği olanakları yaratan, Türkiye nin tanıtımı amacına yönelik önemli katkılar sağlama potansiyeline sahip bir araçtır. Bu kapsamda, örneğin, Denetimli Serbestlik Hizmetlerinde Çocuklar ve Mağdurlar ile İlgili Çalışmaların Geliştirilmesi Projesi, Adli Bilimler Uzmanlarının Becerilerinin Geliştirilmesi Projesi, Eşleştirme mekanizması kullanılarak devam etmektedir. 2.2.2 Hizmet Alımı/ Teknik Destek: Hizmet Sözleşmesi (Service Contract) veya Doğrudan Sözleşmeler (Direct Contract) yoluyla yapılır. Ulusal katkı payı %10 dur. Danışmanlık temini, araştırma ve bilimsel çalışmalar, know-how transferi ve eğitim konularında bu sözleşme türü kullanılabilir. Hizmet alımı ve teknik destek konusunda çok sık kullanılmayan bir diğer yöntem ise, özellikle belli bir konuda tekel niteliğinde bilgi birikimine sahip uluslararası kuruluşlarla doğrudan sözleşmeler yapılmasıdır. Bakanlığımız, halen Mahkeme Yönetim Sistemine Destek Projesini doğrudan sözleşme yolu ile, Avrupa Konseyi Proje Ofisi ile ortaklaşa olarak yürütmektedir. 2.2.3.Ekipman/Malzeme Alımı: Tedarik Sözleşmesi (Supply Contract) yoluyla yapılır. Ulusal katkı payı %25 tir. Projenin uygulanması için gerekli olan ekipman ve materyalin temini anlamına gelir. Ekipmanın dizaynı, üretimi, teslimi, monte edilmesi ve hizmete sokulması gibi konularda bu sözleşme türü kullanılabilir. Ekipmanın yerleştirilmesi, bakımı, onarımı, ekipmanın kullanımına ilişkin eğitimlerin verilmesi ve satış sonrası hizmetler de bu kapsamda değerlendirilir. Adalete Daha İyi Erişim Projesi kapsamında, 133 ağır ceza merkezi bünyesinde 225 duruşma salonuna sesli görüntülü kayıt ve video konferans sistemi kurulumları, tedarik sözleşmesi yolu ile sağlanmıştır.
2.2.4. İnşaat İşleri: İnşaat İşleri Sözleşmesi (Works Contract) yoluyla yapılır. Ulusal Katkı Payı %25 tir. Tüm inşaat çeşitleri, yapı/tesis inşâsı yerleştirilmesi ve mimari projeler konusunda bu sözleşme türü uygulanır. İstinaf Mahkemelerinin Kurulmasının Desteklenmesi İnşaat Projesi, kapsamında, Ankara, Diyarbakır ve Erzurum illerinde istinaf mahkemeleri için bina yapımı, inşaat işleri sözleşmesi ile yapılmış ve tamamlanmıştır. 2.2.5. Hibe Programları: IPA projesi çerçevesinde, projenin amaçları doğrultusunda faaliyet gösteren çeşitli kuruluşlar tarafından sunulan mikro projeleri finanse etmek amacıyla kullanılmaktadır.. 2.3.Avrupa Birliği Proje Süreci Avrupa Birliği Komisyonu Delegasyonu, içinde bulunulan mali yılın proje önerilerine ilişkin Proje Tanımlama Dokümanını, Eylül-Ekim aylarında Avrupa Birliği Genel Sekreterliğine (ABGS) gönderir. ABGS de, bu dokümanı değişik kurum ve kuruluşlara gönderir ve 30-45 gün civarında bir süre vererek proje önerilerinin gönderilmesini ister. Kurumlarca hazırlanan proje tanımlama dokümanı, ABGS aracılığıyla AB Komisyonuna iletilir. Anılan belge üzerinde ilk değerlendirme Komisyon tarafından yapıldıktan sonra, kabul ya da şartlı kabul edilen projeler hakkında proje mantıksal çerçeve matrisi ve proje fişi taslağı doldurulması için geri gönderilir. Kurumlarca hazırlanan proje mantıksal çerçeve matrisi ve proje fişi 1. taslağı ABGS aracılığıyla Komisyona iletilir. Komisyon tarafından yapılan yorumlar ve değerlendirmeler doğrultusunda proje fişi taslaklarının değiştirilmesi istenir. Hazırlanan proje fişi 2. taslağı yine ABGS aracılığıyla Komisyona gönderilir. Komisyonca kabul edilen proje fişleri Avrupa Birliği bütçesine dahil edilmek üzere Avrupa Parlamentosuna sunulur. Bu andan itibaren proje fişlerinde herhangi bir değişiklik yapılmak istendiğinde, projenin türüne de bağlı olarak, bu değişiklik tüm taraflarının onayı ile mümkün olabilmektedir. Yani herhangi bir değişikliğin tek taraflı olarak yapılması mümkün değildir. Avrupa Birliği Komisyonu, katılım öncesi mali yardımları ilgili ülkelere yıllık programlar halinde toplu olarak sunduğundan, ülkeler o yıl programlaması kapsamındaki projelerini koordinatör birimin eş güdümünde bir bütün halinde hazırlamaktadır. Ancak bir projenin
önerilmesi ile uygulanmaya başlanması arasında geçen ihale süreci ve sözleşme imzalanması aşamaları yaklaşık olarak on iki ile on sekiz ay arasında sürmektedir.. Bir başka ifade ile, 2008 yılının Ekim ayında önerilen bir projenin faaliyetlerine ancak 2010 yılının Ocak ayında başlanabilmektedir. Projeler, başlangıcından tamamlanmasına kadar ciddi bir takipten geçmektedir. 3 aylık, 6 aylık, yıllık raporlar ve son rapor olmak üzere bir dizi raporlama süreci gerçekleşmektedir. Ayrıca, hazırlanan bu raporlar çerçevesinde projenin ilgili tüm taraflarının (AB Komisyonu, ABGS ve proje yürüten kurum ve kuruluşların temsilcileri) katılımıyla değerlendirme toplantıları yapılmaktadır. Buna ilaveten, profesyonel proje değerlendirme ekipleri tarafından proje uygulamasının her bir aşamasında proje ile ilgili tüm taraflar ziyaret edilmekte böylece projenin, proje faaliyetleri çerçevesinde belirlenen hedefe ulaşması sağlanmak istenmektedir. Konu hakkında daha ayrıntılı bilgiye; http://ec.europa/eu.enlargement/fiche_project/ www.abgm.adalet.gov.tr www.abgs.gov.tr www.avrupa.info.tr www.cfcu.gov.tr www.mfib.gov.tr elektronik adreslerinden ulaşılabilir. 3. MATRA (Hollanda Hükümeti Tarafından Uygulanan Program) MATRA kelimesi Hollanda dilinde sosyal dönüşüm anlamına gelen maatschappelijke transformatie kelimelerinin ilk hecelerinin birleşiminden oluşmaktadır. Hollanda Hükumeti, Avrupa Birliğinin yeni üyeleri ile aday ya da potansiyel aday ülkelerin üyelik sürecini ve sosyal dönüşüm programlarını desteklemek amacıyla; birincil ve ikincil mevzuat uyumu, kamu idari reformu, eğitim, adalet ve içişleri, sağlık, çevre, bayındırlık, sosyal politika ve çalışma şartları alanlarında geliştirilen projelere finansman ve teknik personel desteği sağlamaktadır.
Matra programının amacı, kamu sektörüne, AB müktesebatının veya katılım amaçlı politikaların uygulanmasına ve Hollanda ile Türkiye kamu kurum ve kuruluşları arasında sürdürülebilir bir ilişki kurulmasına yardımcı olmaktır. 3.1 MATRA Programı Kapsamında Sağlanan Desteğin Kapsamı: MATRA Programı kapsamında Hollanda Hükumeti özellikle AB müktesebatının benimsenmesi ve bunun en iyi şekilde uygulanmasını desteklemek üzere geliştirilen projelere finansman desteği sağlamaktadır. Bu nedenle proje önerilerinde dayanak olarak bir AB mevzuatının veya AB nin Türkiye için kabul etmiş olduğu Katılım Ortaklığı Belgesi ve bunun karşılığında Türk Hükumeti tarafından AB müktesebatının benimsenmesi konusunda taahhütlerimizi ortaya koyan Ulusal Program içerisinde yer alan önceliklerin gösterilmesi gerekmektedir. Aynı şekilde Türkiye hakkında AB Komisyonu tarafından her yıl düzenli olarak yayımlanan ve müzakere başlıklarında ayrıntılı değerlendirmelere yer veren İlerleme Raporlarında işlenen eksikliklerin giderilmesine yönelik proje önerileri de sunulabilir. 3.2 MATRA Projelerinin Bütçesi ve Türkiye Tarafının Yükümlülükleri: MATRA Programının bütçe ve teknik personel bakımından sınırlı imkanları olması nedeni ile Türkiye den her yıl belirli sayıda proje önerileri değerlendirmeye alınmaktadır. Hazırlanan proje önerileri teknik bakımdan bir eksiklik içermese de kapasite sorunu nedeni ile Avrupa Birliği Genel Sekreterliği tarafından bir öncelik değerlendirmesi ve sıralamasına tabi tutulmaktadır. MATRA Programı kapsamında kabul edilen projelere azami olarak 400.000 EURO ya kadar bütçe desteği sağlanmaktadır. Bu kapsamda kabul edilen projelerin uygulanma süresi en fazla 2 yıldır. Belirli konularda bilgi ve tecrübe değişimini hedefleyen ve neticede faaliyet olarak daha dar kapsamlı projeler MATRA FLEXİ (Esnek MATRA) içinde değerlendirilmektedir. Bu kapsamda desteklenen projeler için azami olarak 100.000 EURO destek sağlanmaktadır. MATRA Projelerinde sağlanan bütçe desteği genel olarak Hollanda dan veya diğer AB üyesi ülkelerden bilgi ve tecrübe aktarımı için Türkiye ye ziyarette bulunan uzmanların seyahat konaklama ve yol harcırahlarını, Türkiye den yurt dışına çalışma ziyareti gerçekleştirilmesi halinde katılımcıların seyahat, konaklama ve yol harcırahlarını, faaliyetlerde kullanılacak tercüme hizmetlerini karşılamaktadır. Türkiye tarafından ise, Türkiye de gerçekleştirilen
etkinlikler için kullanılan salonların kiraları, katılımcıların konaklama ve iaşe ücretlerinin karşılanması beklenmektedir. MATRA Programı nın Türkiye de koordinasyonu Avrupa Birliği Genel Sekreterliği tarafından gerçekleştirilmektedir. MATRA Programı kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarının proje önerilerini hazırlamaları için ABGS genellikle her yılın Kasım-Aralık aylarında resmi yazı ile duyuru yapmakta ve önerilerin ABGS ye iletilmesi için yaklaşık iki aylık bir süre tanınmaktadır. Bu süre zarfında hazırlanan öneriler öncelikle ABGS tarafından bir ön değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Bu ön değerlendirmede bir yandan proje önerilerinin şekil şartlarını karşılayıp karşılamadığına diğer yandan da önerilerin içerdiği faaliyet konularının MATRA Programına uygun olup olmadığına bakılmaktadır. Her yıl belirli bir sayıda ve mali büyüklükte projenin destekleniyor olması nedeniyle önerilen projelerin sayısı fazla olduğu takdirde, gerekli şartları karşılasa dahi ABGS, proje önerileri arasında bir öncelik sıralaması yapabilmektedir. ABGS tarafından oluşturulan öneri listesi Hollanda Hükumetine sunulmakta ve Hollanda tarafından önerilerin içerik olarak uygunluğu ve uygulanabilirliği bakımından bir değerlendirme daha yapılmaktadır. Bu aşamada Hollanda tarafı kendi teknik ve uzman personel kapasitesinin yeterliliği hususuna da bakmaktadır. Diğer bir anlatımla önerilen projenin AB müktesebatı ile uyum içinde olmasına ve Türkiye nin AB hedefine katkı sağlayacağının aşikar olmasına rağmen, Hollanda nın o alanda yeterli uzmanı veya kurumsal kapasitesi olmaması durumunda öneri reddedilmektedir. Hollanda tarafınca son hali verilen öneri listesi Mart-Nisan aylarında ABGS ye iletilmekte ve önerileri olumlu karşılanan kurum temsilcileri ile önerinin detaylarını ve uygulama şartlarını görüşmek üzere değerlendirme toplantıları yapılmaktadır. Bu şekilde son hali verilen proje önerilerinin uygulanmasına, kurumlar arasında proje sözleşmesi veya taahhütnamelerinin imzalanması sonrasında başlanmaktadır. Konu hakkında daha ayrıntılı bilgiye; www.abgm.adalet.gov.tr www.abgs.gov.tr ( Mali İşbirliği/ Mali İşbirliği/ İkili Mali İşbirliği, Matra ve G.2.G.NL Programları ve Başvuru Belgeleri www.avrupa.info.tr www.cfcu.gov.tr
www.mfib.gov.tr elektronik adresinden ulaşılabilir. 4. SIDA (İsveç Uluslararası İşbirliği Gelişim Ajansı) SIDA, İsveç Dışişleri Bakanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren resmi bir kuruluştur. Dünyanın değişik bölgelerinde ekonomik sıkıntı içindeki ülkelerin vatandaşlarının hayat şartlarının iyileştirilmesi ile İsveç in diğer ülkelerle ikili ve çok taraflı ilişkilerinin geliştirilmesi için işbirliği alanlarının tespiti ve bu işbirliği çalışmalarının koordine edilerek fonlanması misyonlarını üstlenmiştir. Bir genel direktör tarafından yönetilen SIDA, yasalar çerçevesinde İsveç Parlamentosu ve hükumetine karşı sorumludur. Türkiye nin AB tam üyelik müzakereleri çerçevesinde, Kopenhag kriterleri dahilinde hukuki ve idari sisteme ilişkin bir çok alanda büyük bir reform sürecine girilmiştir. Bu çerçevede SIDA, Türkiye de demokrasi, hukuk devleti anlayışı ve insan hakları gibi alanlara ilişkin gelişmeleri destekleyici bir pozisyon üstlenmek gayretinde olacağını açıklamıştır. 1999 yılından bu yana gelişerek devam eden ilişkiler neticesinde SIDA nın Türkiye ile işbirliğine ayırdığı kaynağın maddi boyutu, 26 milyon İsveç Kronuna (yaklaşık 6 milyon Euro) ulaşmıştır. Bakanlığımız ile İsveç Ulusal Mahkemeler İdaresi (SNCA) arasında 2007-2010 dönemi içinde uygulanması öngörülmüş bulunan ikili işbirliği işbirliği programını müteakip başlayacak yeni dönemde (2011-2014), SIDA tarafından ülkemizle adalet alanında gerçekleştirilecek projelere ayrılacak miktarın iki katına çıkarılmasının düşünüldüğü ifade edilmiştir. Konu hakkında daha ayrıntılı bilgiye; http://www.sida.se/language=en_us www.avrupa.info.tr www.cfcu.gov.tr www.mfib.gov.tr elektronik adresinden ulaşılabilir.
5.TAIEX TAIEX (Teknik Destek ve Bilgi Değişim Ofisi); AB Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü Kurumsal Yapılanma Biriminin uygulamakta olduğu bir mekanizmadır. AB mevzuatının anlaşılması, ulusal mevzuata aktarımı, uygulanması ve yürütülmesi aşamalarında, faydalanıcı ülkelere yardımcı olmak amacıyla kurulmuş bir mekanizma olan TAIEX, teknik yardım taleplerini yönlendirir ve sorunların kısa vadeli çözümü için en uygun uzmanlığın tedarikinde yardımcı olmaktadır.. TAIEX'in temel görevleri şunlardır; a. Bu hizmetten faydalanan ülkelerin ulusal mevzuatlarının AB mevzuatına uyumlu hale getirilmesi ve bir mevzuatın daha sonra idaresi, uygulanması ve yürütülmesi aşamalarında kısa süreli teknik destek ve tavsiyeler sunulması, b. Faydalanıcı ülkelerdeki paydaşlara ve ortaklara teknik eğitim ve örnek uygulama sunulması, c. Hem AB ye uyum sürecini izlemek ve kolaylaştırmak hem de sonraki aşamalarda ortaya çıkabilecek teknik yardım ihtiyaçlarını belirlemek amacıyla veritabanı araçları sunulmasıdır. TAIEX yardımından yararlanacak olan temel hedef gruplar; merkez teşkilatlarında ve taşra teşkilatında çalışan kamu kurumu personeli, adalet ve kolluk kuvvetleri; milletvekilleri ve Mecliste çalışan personel, sosyal tarafları temsil eden mesleki ve ticari örgütler, işçi ve işveren sendikaları ile mevzuat tercümanları ve mütercimler gibi meslek gruplarıdır. TAIEX mekanizmasından, AB üyesi ülkeler faydalanabildiği gibi, AB ye aday ülkeler (Türkiye, Hırvatistan, Makedonya) de faydalanabilir. TAIEX başvuruları sene içerisinde üç dönem halinde gerçekleşmektedir. TAIEX kapsamında Bakanlığımız birimlerinden yapılan başvurular Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü tarafından, Avrupa Birliği Genel Sekreterliğine gönderilmektedir. Genel Sekreterlik tarafından yapılan ilk incelemeden geçen başvurular Avrupa Birliği Komisyonu'na iletilmektedir. Nihai kararı
veren Komisyon, başvuru formlarında belirtilen irtibat noktasına elektronik posta yoluyla durumu bildirmektedir. Konu hakkında daha ayrıntılı bilgiye; http://taiex.ec.europa.eu/ www.abgm.adalet.gov.tr www.avrupa.info.tr www.cfcu.gov.tr www.mfib.gov.tr www.abgs.gov.tr/taiex elektronik adreslerinden ulaşılabilir. 6.DİĞER KURULUŞLARLA İŞBİRLİĞİ Bakanlığımız tarafından, yukarıda yer verilen proje mekanizmalarının yanında, UNDP, Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve sair kuruluşlar ile uluslararası düzeyde, TÜBİTAK, değişik üniversiteler ve kamu kurumlarıyla da ulusal düzeyde, ortak işbirliği çerçevesinde proje çalışmaları yürütülmektedir 7. PROJE EŞGÜDÜM KURULU Bilindiği üzere, ülkemizin AB ye adaylık statüsü ve müzakere sürecine ilişkin olarak karşılaması gereken hususlar, Katılım Ortaklığı Belgesi (KOB), Avrupa Birliği Komisyonu tarafından her yıl düzenli olarak yayımlanan İlerleme Raporları, spesifik olarak Bakanlığımızın görev alanına dahil konular hakkında hazırlanan Yargının İşleyişi Hakkında İstişari Ziyaret Raporları, özellikle 23. Fasıl (Yargı ve Temel Haklar) ve 24. Fasıl (Adalet, Özgürlük, Güvenlik) tarama sonu raporları ile AB Müktesebatının Üstlenilmesine ilişkin Ulusal Program içeriklerinde belirtilmiş bulunmaktadır.
Bu bağlamda, AB Katılım Öncesi Mali Yardım Fonu, destek programları, AB üyesi ülkelerle ikili işbirliği çalışmaları ve proje imkanlarının Bakanlığımızı ilgilendiren yönüyle verimli bir şekilde kullanılabilmesine yönelik imkanların araştırılması amacıyla, Bakanlığımızın ilgili birimleri arasında kurulacak koordinasyonun etkin ve kalıcı bir şekilde devam ettirilmesini sağlamak üzere 06.03.2007 tarihli Bakan Olur u ile Bakanlığımız bünyesinde bir Proje Koordinasyon Grubu oluşturulmuştur. Söz konusu grubun teşkiliyle, ülkemizin AB ye adaylık statüsü ve müzakere süreci bağlamında yargının etkinliği, verimliliği ve faaliyetlerinin daha kaliteli yürütülmesini temin açısından, Bakanlığımız ve yargıyı ilgilendiren hususlarla ilgili olarak, Bakanlığımız adına yapılacak çalışmalarda zaman kaybının ortadan kaldırılması ve buna ilişkin bilincin oluşturulabilmesi için birimler arası etkin koordinasyon ve işbirliğinin sağlanması amaçlanmıştır. Proje Koordinasyon Grubu, faaliyet gösterdiği dönemde; 6 toplantı gerçekleştirmiş olup bu toplantılarda 26 farklı konuda karar alınmıştır. Bilahare, Bakanlığımız üst düzey kadrolarında meydana gelen değişiklik nedeniyle Proje Koordinasyon Grubu üyelerinin yeniden belirlenmesi gereği ortaya çıkmış; bu çerçevede sekreterya işleri Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilmek üzere, ilgili Müsteşar Yardımcısı Başkanlığında, Strateji Geliştirme Başkanı, Ceza İşleri Genel Müdürü, Kanunlar Genel Müdürü, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü, Avrupa Birliği Genel Müdürü, Personel Genel Müdürü ve Eğitim Dairesi Başkanının katılımlarıyla oluşturulan yeni grubun adının Proje Eşgüdüm Kurulu olarak değiştirilmesine 10.10.2008 tarihli ve 1619 sayılı Bakan oluru ile karar verilmiştir. Proje Eşgüdüm Kurulu nun; Proje stratejisi belirlemek, uygulamak ve Bakanlığımızın ilgili birimlerinden bu yönde oluşacak talep ve beklentiler doğrultusunda ilgili birim temsilcileriyle irtibat noktaları oluşturmak,
Değişen ve güncellenen proje formatlarına ilişkin bilgi ve bu konudaki eğitim ve uzman desteğini ilgili kurumlardan almak, Gerektiğinde Avrupa Birliği yapısı ve süreciyle ilgili Bakanlığımızın ilgili birim temsilcileri nezdinde bilgilendirme, değerlendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirmek, Proje stratejisi konusunda uzman yetiştirmek ve bu konunun her birimde kalıcı ve devamlı hale gelmesini sağlamak, Değişik gerekçelerle ve özellikle zaman yetersizliği mazeretiyle proje önerisi ve hazırlanması konusundaki aksaklıkları bertaraf etmek, Proje konularının kapsamı ile bu projelerin format ve standartları, proje stratejisi, proje hazırlama ve yürütme konuları hakkında temel eğitim ile teknik bilgi desteğini temin etmek, Adalet Bakanlığı nın, yargının yeniden yapılandırılması ve modernizasyonu ile etkinliğinin artırılması adına Avrupa Birliği ve yabancı ülkelerle birlikte geliştirilecek proje ve ikili işbirliği çalışmalarını belirleyerek bu alanda Bakanlığımızın ilgili birimleri arasında koordinasyonu sağlamak, konularında faaliyet yürütmesi öngörülmüştür. 8. ADALET BAKANLIĞI PROJE FAALİYETLERİ 8.1- TAMAMLANAN PROJELER 8.1 1 TAMAMLANAN AVRUPA BİRLİĞİ PROJELERİ 8.1.1.1 Fikri ve Sınaî Hakların Etkin Uygulanması Projesi Fikri ve sınaî hakların etkin uygulanması projesinin amacı; fikrî ve sınaî hakları daha etkin şekilde korumak ve Türkiye ile AB arasındaki 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının 31 inci
maddesinin ve 8 nolu Eki'nin gereğini yerine getirerek, gümrük birliği ilişkisinin daha sağlıklı bir şekilde işlemesini temin etmektir. Toplam malî boyutu 2.289.450 olan projenin; % 76'sı (1.700.000 ) Avrupa Birliği tarafından hibe olarak, kalan % 24'ü (589.450 ) ise Türkiye tarafından üstlenilmiştir. Proje içeriği itibariyle; başlangıç itibariyle 7 ihtisas mahkemesinin ihdas edilmesi, uluslararası bir sempozyum düzenlenmesi, 8 hâkimin fikrî-sınaî haklar konusunda yurt dışında 10 aylık yüksek lisans eğitimine tâbi tutulması, Türkiye'nin fikrî-sınaî haklar alanındaki ilk referans kütüphanesi olarak Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi FİSAUM bünyesinde bir dokümantasyon merkezi kurulması, bu 7 mahkemenin kendi aralarında ve ilgili kuruluşlar olan Gümrük Müsteşarlığı, Türk Patent Enstitüsü, Adalet Bakanlığı ve dokümantasyon merkezi ile elektronik ortamda süratli bir şekilde haberleşmesine imkân yaratacak bilgisayar ağı kurulması unsurlarını kapsamıştır. Proje çerçevesinde seçilen hakimlerin eğitimi tamamlanmış, bilgisayar ağının donanımı gerçekleştirilmiş, dokümantasyon merkezi kurulmuş, kamu ve özel sektörü aydınlatacak uluslararası bir sempozyum düzenlenmiş, proje ile öngörülen fikri ve sınai haklar ihtisas mahkemeleri faaliyete geçirilerek, projenin uygulanma safhası tamamlanmıştır. İstanbul, İzmir, Ankara da kurulan Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk ve Fikri ve Sınaî Haklar Ceza Mahkemelerinin sayısı toplam yirmi üçe ulaşmıştır. Bu projenin son aşaması olan uluslararası sempozyum yaklaşık 500 kişinin katılımı ile 6 7 Mayıs 2004 tarihinde İstanbul da gerçekleştirilmiştir. 8.1.1.2 İnsan Hakları Konusunda Hâkimlerin Eğitimi Projesi Avrupa Birliği-Avrupa Konseyi ile Türkiye arasında 225 hâkim-savcının insan hakları alanında eğitimi ve AB müktesebatına uyum amacıyla teknik destek sağlanması konularını içeren, 1.465.000 tutarındaki projenin finansman anlaşması 24 Mayıs 2002 tarihinde imzalanmıştır. Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Eğitim Dairesi Başkanlığı tarafından uygulanan proje kapsamında 225 hâkim- savcı insan hakları konusunda eğitici olarak eğitim almıştır. 5 Nisan - 11 Temmuz 2004 tarihleri arasında ise eğitici hâkim ve
Cumhuriyet savcıları tarafından diğer hâkim ve Cumhuriyet savcılarına insan hakları eğitimi verilmiştir. 8.1.1.3 Yargının Modernizasyonu ve Ceza Reformu Projesi Finansmanının tamamı Avrupa Birliği MEDA fonundan karşılanan Projenin toplam bedeli yaklaşık 11 milyon dur. İki ana bölüm altında 11 alt bölümden oluşan Projede, Adalet Akademisi Başkanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü ve Adli Tıp Kurumu Başkanlığı, Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü ana uygulayıcı birimler olup, tüm birimler arası koordinasyon Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmüştür Projede hâkim ve Cumhuriyet savcılarının Avrupa Birliği hukuku alanında eğitimi, hâkimsavcı adaylarının yabancı dil öğrenmeleri, infaz koruma memurlarının eğitimi, teçhizat alımı, cezaevleri ile infaz hâkimlikleri arasında bilgisayar sistemi kurulması, örnek cezaevi oluşturulması gibi etkinlikler yer almıştır. Bu kapsamda, 7 hâkim AB hukuku alanında master eğitimine gönderilmiş, Uşak ve Elazığ da model cezaevleri açılmış, yaklaşık 3 milyon tutarında bilgisayar, yazıcı, tarayıcı alımı ve kablolama çalışması yapılmış, Adalet Akademisi bünyesinde mefruşat alımları gerçekleştirilmiş, cezaevi personeli özel eğitime tâbi tutulmuş, adlî sicil ve bilgi işlem personeli bilgi teknolojileri konusunda eğitim almışlardır. 8.1.1.4 İstinaf Mahkemelerinin Kurulmasının Desteklenmesi Eğitim Projesi Avrupa Birliğinin 1.400.000 mali desteği ile Hollanda- İsveç yargı teşkilatları ve Bakanlığımız ortaklığı ile 19 Ocak 2006-19 Temmuz 2007 tarihleri arasında uygulanan İstinaf Mahkemelerinin Kurulmasının Desteklenmesi Eğitim Projesi dört ana bileşenden oluşmuştur. Birinci Bileşen; Yargıtay üyesi ve Yargıtay da görevli olan hâkim ve savcılara yönelik olarak iki adet uluslararası konferansın düzenlenmesidir. Bu konferanslar 2 3 Mart 2006 ve 3 4
Mayıs 2007 tarihlerinde gerçekleşmiş ve sunulan tebliğler kitap olarak basılarak katılımcılara dağıtılmıştır. İkinci Bileşen; istinaf mahkemeleri hakkında; Hukuk mahkemesi hâkimlerine (3000 adet), Ceza mahkemesi hâkimlerine ve Cumhuriyet savcılarına (6000 adet) Yardımcı personele (2000 adet) yönelik olarak üç farklı kitabın hazırlanıp basılmasıdır. AB ülkelerinden ve Türkiye den; akademisyenler, hâkim, savcı ve yardımcı personelden oluşan çalışma grupları istinaf konusunda üç farklı el kitabı yazmışlardır. Bu el kitaplarının baskısı da kısa zamanda yapılarak seminer katılımcılarına ve tüm teşkilata dağıtılmıştır. Üçüncü bileşen; Bölge adliye mahkemelerinde görev alması muhtemel olanlar arasından seçilecek hâkim, Cumhuriyet savcısı ve yardımcı personele eğitim verilmesidir. Bu kapsamda öncelikli olarak; 40 hâkim ve savcı ile 25 yardımcı personel eğitici olarak yetiştirilmiş, bu eğiticiler daha sonra Türkiye nin farklı bölgelerinde 1000 hâkim-savcı ile 1200 yardımcı personele ikişer gün süren seminerler vermişlerdir. Eğitici olarak belirlenen hâkim ve savcılardan 15 kişi Hollanda ya, yardımcı personelden 15 kişi ise İsveç e 5 gün süren bir çalışma ziyaretinde bulunmuşlardır. Dördüncü bileşen ise, Proje üzerinde çalışan Adalet Bakanlığı, Yargıtay ve Adalet Akademisi yetkililerinin Hollanda ve Fransa ya çalışma ziyaretinde bulunmasıdır. Söz konusu proje Temmuz 2007 tarihinde resmen tamamlanmıştır. 8.1.1.5 Türkiye'de Denetimli Serbestlik Hizmetlerinin Geliştirilmesi Eşleştirme Projesi 2005 2007 yılları arasında tamamlanan 1.600.000 Euro bütçeli projenin amacı, Türkiye'de Adalet Bakanlığı'na bağlı olarak etkili bir denetimli serbestlik hizmetinin planlanması, kurulması ve uygulanmasını sağlamaktır. Projede Gerçekleştirilen Faaliyetler:
1-Adalet Komisyonunun bulunduğu 133 yerde denetimli serbestlik ve yardım merkezi şube müdürlükleri kurulmuştur. 2-Şube müdürleri ve yeterli sayıda denetimli serbestlik görevlileri atanmış; psikolog, sosyolog, sosyal hizmet uzmanı ve öğretmen olarak uzman personel alınmıştır. 3-Denetimli serbestlik personelinin, hükümlülerin toplum içinde denetimlerini etkili bir biçimde sağlarken ihtiyaç duyacakları beceri ve yöntemlerle donatılması sağlanmıştır. 4-Eğitimler doğrultusunda el kitapçıkları hazırlanmış ve yayımlanmıştır. 5-Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetleri Daire Başkanlığı'nın kurumsal kapasitesinin geliştirilmesi kapsamında yurt dışından gelen üst düzey yöneticiler ve eğiticilerle birlikte seminer düzenlenmiş ve toplam 69 eğitim faaliyeti düzenlenmiş ve 1447 kişi eğitim görmüştür. 356 gün toplamına ulaşan eğitimler verilmiş. 50 kısa dönem yabancı uzman çalışmalara katılmıştır. 6-Denetimli serbestlik uygulamalarının çeşitli yönleri hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla İngiltere, Hollanda, Çek Cumhuriyeti ve İspanya ya çalışma ziyaretleri düzenlenmiştir. 8.1.1.6 Adalete Daha İyi Erişim Projesi 2007-2009 yılları arasında tamamlanan projenin bütçesi 4.400.000 dur. Adalet Bakanlığı, Türkiye Barolar Birliği ve Ankara Barosu ile işbirliği halinde, 2005 yılı Avrupa Birliği (AB) Mali İşbirliği Programı kapsamında hazırlanan Türkiye de Adalete Daha İyi Erişim Projesi nin amacı; Türkiye de hukuk devleti ilkesini güçlendirmek ve tüm vatandaşların adalete erişimini AB standartlarında garanti altına almaktır.
Gerçekleşen Faaliyetler 1-Sesli Görüntülü Kayıt ve Video Konferans Projesi: kapsamında, sistemin 133 ağır ceza merkezi bünyesinde 225 duruşma salonuna kurulumları tamamlanmış olup, 150 Adalet Bakanlığı personeline teknik ve kullanım eğitimleri verilmiştir. 2-Adli Yardım ile ilgili olarak avukatlara eğitimler verilmiş sempozyumlar düzenlenmiştir. 3-Alternatif Uyuşmalıkların Çözüm Yolları konusunda toplum farkındalığı aktiviteleri tamamlanmış olup,avukatlara ADR ile ilgili eğitimler verilmiştir. 4-Bilgi Teknolojileri (IT) konusunda yurtdışı adli sicil uygulamalarını araştırmak üzere çalışma gezisi düzenlenmiş, ayrıca Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü personeline IT eğitimleri verilmiştir. 8.1.1.7 İstinaf Mahkemelerinin Kurulmasının Desteklenmesi İnşaat Projesi Proje bütçesi 30 Milyon olup; 22,5 Milyon AB katkısı, 7,5 Milyon ise Adalet Bakanlığı katkısıdır. Proje kapsamında, Ankara, Diyarbakır ve Erzurum illerinde istinaf mahkemeleri için bina yapılması hedeflenmiştir. Hazine Müsteşarlığı Merkezi Finans ve İhale Birimi tarafından yürütülen ihale süreci 2006 yılının sonunda tamamlanmış ve ihaleleri kazanan yüklenici firmalarla 10 Ocak 2007 tarihinde sözleşme imzalanmıştır. 24 Ocak 2007 tarihi itibarı ile her üç ilde de firmalara inşaat arsaları teslim edilmiştir. İnşaatların arsa teslim tarihinden itibaren 18 ay içinde tamamlanmış, 2009 yılı Şubat ayı içinde Bakanlığımıza teslim edilmiştir. Bina inşaatlarının takibi Genel Müdürlüğümüz ve Teknik İşler Dairesi Başkanlığı tarafından yapılmıştır. 8.1.1.8 Korsanla Mücadele Çerçevesinde Fikri Mülkiyet Hakları Alanında Türkiye'nin Tam Uyumunun Desteklenmesi Eşleştirme(Twinning) Projesi Proje Avrupa Birliği eşleştirme projesi olup, Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü ile Yunanistan Avrupa Kamu Merkezi tarafından yürütülmüş, Bakanlığımız tarafından da destek verilmiştir. Bu Proje kapsamındaki faaliyetler, telif haklarının uygulanmasında hedef grubun bilgisini arttırmayı amaçlamaktadır. Bakanlığımız
bakımından hedef grup, fikri ve sınaî haklar ihtisas mahkemelerinde veya ihtisas mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde bu konudaki davalara bakmakla görevli mahkemelerde çalışan hâkim ve savcılardan oluşmaktadır. Bu çerçevede hâkim ve savcılar için toplam üç eğitim semineri ve bir çalışma ziyareti planlanmıştır. Eğitim seminerleri Aralık 2006; Ocak 2007 tarihlerinde Ankara Hâkim evinde, üçüncü seminer ise 23 25 Mayıs 2007 tarihinde İstanbul Hâkim evinde gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında hâkim ve savcılar için öngörülen çalışma ziyareti 25 29 Haziran 2007 tarihleri arasında Yunanistan a gerçekleştirilmiştir. Söz konusu ziyarete, fikri ve sınaî haklar alanında görev yapan toplam 16 hâkim ve Cumhuriyet Savcısı katılmıştır. Söz konusu projenin faaliyet konularından birisi de Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun AB mevzuatına uyum açısından gözden geçirilmesidir. Bu amaçla kurulan Mevzuat Komitesi beş ayrı alt komite halinde 2006 Mayıs ayında çalışmalara başlamış olup projenin resmi bitiş tarihinden önce çalışmalarını tamamlamıştır. Proje kapsamında kurulan Fikri Mülkiyet Hakları Koordinasyon Komitesi, AB müzakere sürecinde hazırlanan eylem planı çerçevesinde kurulan Fikri ve Mülkiyet Hakları Koordinasyon Kuruluna bağlı olan iki alt komiteden birisi olarak çalışmalarını sürdürmektedir. 8.1.1.9 Türkiye de Çocuklar İçin İyi Bir Yönetim, Koruma ve Adaletin Güçlendirilmesi Projesi 6.041.200 bütçeli proje ile çocukların eğitimi, bakımı, korunması ve haklarına ilişkin faaliyet gösteren çeşitli kurum temsilcilerinin çocuklara daha iyi bir yönetim, koruma ve adalet hizmetinin sağlanmasına yönelik olarak eğitilmesi ve bu alanda çalışan profesyonellere yönelik olarak rehber kitabın hazırlanması amaçlanmıştır.
Avrupa Birliğinin 2004 yılı mali işbirliği programı kapsamında Jandarma Genel Komutanlığının eş güdümünde Adalet Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Türkiye Barolar Birliği temsilcilerinin katılımıyla hazırlanan projede UNICEF teknik destek vermiştir. Ayrıca belirtilen kurumların yanı sıra Bakanlığımızda projeden faydalanacak birimler ise Kanunlar Genel Müdürlüğü, Uluslar arası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü. Eğitim Dairesi Başkanlığı, Adli Tıp Kurumu Başkanlığı ve Türkiye Adalet Akademisidir. Proje kapsamında; belirtilen kurum çalışanlarının eğitim alması amaçlı seminerler düzenlenmiş ve çocuk adaleti ile ilgilenen hâkim, savcı, infaz koruma memurları, denetimli serbestlik görevlileri, adli tıp uzmanları, sosyal çalışmacılar gibi profesyoneller için rehber kitap hazırlanmıştır. Kanunlar Genel Müdürlüğü nün de katkıda bulunduğu bu proje 2005 yılında başlamış olup 2008 yılı Mayıs ayında tamamlanmıştır. 8.1.1.10 Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi Projesi Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından, 2005 yılı Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali İşbirliği programı kapsamında, Türkiye de kadınların toplumsal fırsatlardan erkeklerle eşit biçimde yararlanmalarının sağlanması ve kadınların insan haklarının korunmasına yönelik olarak hazırlanan, Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi Projesinin Birinci Bileşeni Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi, İkinci Bileşeni ise Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet İle Mücadele başlığını taşımaktadır.
Projenin Birinci Bileşeni eşleştirme (twinning) projesi olarak Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ve Hollanda Sosyal İşler ve İstihdam Bakanlığı Dış İlişkiler Müdürlüğü tarafından ortaklaşa uygulanmıştır. Proje Mart 2007 de başlamıştır ve Kasım 2008 tarihinde sona ermiştir. 8.1.1.11 Fikri ve Sınaî Mülkiyet Hakları Uygulamalarında Türk Polisinin Desteklenmesi Projesi Fikri ve Sınaî Mülkiyet Haklan aleyhine işlenen suçlarla etkin mücadelenin gerçekleştirilmesi için; Emniyet Teşkilatı içerisinde, AB ülkelerinden alınacak en iyi ve uygun model çerçevesinde yalnızca bu suçlarla ile mücadele etmek amacıyla bir idari yapının oluşturulması ve bu idari yapıda görevlendirilecek personelin konusunda uzmanlaşmaları ve teknik donanımlara sahip olarak görev yapmalarının sağlanması amaçlanmıştır. Ayrıca, özellikle ihlallerin fazlaca yaşandığı illerde, fikri ve sınaî haklar aleyhine işlenen suçlarla mücadele için görevlendirilecek personelin haricindeki bütün Emniyet Teşkilatı personelinin bilinçlendirilmesi bu proje kapsamında hedeflenmiştir. "Fikri Mülkiyet Haklan İhlalleri İle Mücadelede Türk Polisinin Desteklenmesi" Projesi ile; 1-Türk Polisinin fikri ve sınaî mülkiyet haklan aleyhine işlenen suçlarla mücadelesinde idari kapasitesinin arttırılması, 2-Türk Polisinin optik disk inceleme ve karşılaştırma işlemlerini yapmasını sağlamak amacıyla teknik kapasitesinin arttırılması, 3-Fikri ve sınaî mülkiyet haklan aleyhine işlenen suçlarla mücadelede Avrupa Birliği ülkeleri arasından en iyi modelin benimsenmesini, Türkiye'de de model çerçevesinde idari yapı oluşturulması ve eğitim ve uygulamalar konusunda adaptasyonun sağlaması, 4-Fikri ve sınaî haklar aleyhine işlenen suçlarla mücadelede eğitim müfredatı hazırlamayı ve bu müfredat çerçevesinde uzman personel yetiştirmeyi ve Avrupa Birliği ülkelerindeki uygulamaları öğretmeyi, özellikle taklitçiliğin ve fikri hak korsanlığının fazlaca yaşandığı illerde bu suçlarla etkin mücadele için bütün personelini bilinçlendirilmesi, amaçlanmıştır. 5- Proje kapsamındaki faaliyetler çerçevesinde; 7 hâkim-savcının eğitici olarak eğitimi, 40 hâkim-savcının uzmanlık eğitimi alması, 24 hâkim-savcının bilinçlendirme seminerine katılması, eğiticilerin eğitimi kursuna katılanların Fransa ya çalışma ziyareti
gerçekleştirmesi ile Ülkemiz fikri mülkiyet sistemi içerisinde yer alan bütün kamu ve kuruluşların katılımıyla mevcut sorunların çözümüne ve mevcut işbirliğinin değerlendirilmesine yönelik Ortak Çalışma Grubunda Adalet Bakanlığının 3 temsilci ile yer alınması planlanmıştır. Proje sonunda, Türk polisinin idari ve teknik kapasitesinin arttırılması, fikri ve sınaî mülkiyet haklan büro amirliğinin kurulması, eğitim müfredatı hazırlanması, uzman personel yetiştirilmesi, polis teşkilatının taklit ve korsan ürünler konusunda bilinçlendirilmesi hedeflenmiştir.. Söz konusu proje kapsamında; Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü, Türk Patent Enstitüsü Başkanlığı, Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü, Kriminal Polis Laboratuarları Dairesi Başkanlığı, Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Dairesi Başkanlığı tarafından katkı sağlanmıştır. 8.1.2 TAMAMLANAN ULUSLARARASI KURULUŞLARLA İŞBİRLİĞİ PROJELERİ 8.1.2.1 Kurumsal Yönetim Perspektifinde Yargı Reformunun Desteklenmesi Projesi Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği ile Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü nün ortaklaşa hazırladığı Kurumsal Yönetim Perspektifinde Yargı Reformunun Desteklenmesi Projesi nin amacı, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu nun