Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici-gypsophilion eriocalycis Alyansý Ýçin Yeni Sintaksonlar

Ekoloji 18, 71, 32-48(2009) Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici-gypsophilion eriocalycis Alyansý Ýçin Yeni Sintaksonlar Fatmagül Geven 1 *, Osman Ketenoðlu 1, Ümit Bingöl 1, Kerim Güney 2 1Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü, 06100 Tandoðan, Ankara-TÜRKÝYE 2Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, 37200 Pýrlaklar, Kastamonu-TÜRKÝYE *Corresponding author: fgeven@hotmail.com Özet Bu çalýþmada, Polatlý-Haymana arasýnda kalan bölgenin step vejetasyonu incelenmiþtir. Araþtýrma alaný Ýç Anadolu Bölgesinin Güney Batý kesiminde yer almaktadýr. Jipsli ve marnlý-jipsli topraklarýn yaygýn olduðu yarýkurak alt çok soðuk Akdeniz Ýklimi'nin etkisi altýnda olan bu bölgede vejetasyon Braun-Blanquet metoduna dayalý üç boyutlu polar ordinasyon tekniði ile analiz edilerek iki yeni bitki birliði tanýmlanmýþ ve sintaksonomik olarak sýnýflandýrýlmýþtýr. Ýlk kez tanýmlanan birlikler "Uluslararasý Bitki Sosyolojisi Adlandýrma Kodu" kurallarýna uygun olarak adlandýrýlmýþtýr. Birlikler ve ait olduklar üst birimler aþaðýdaki gibidir: Sýnýf: Astragalo-Brometea Quezel 1973 Ordo: Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoglu, Quezel 1985 Alyans: Astragalo karamasici-gypsophilion eriocalycis Ketenoglu, Quezel, Akman, Aydogdu 1983 Birlik: Salvio-Astragaletum microcephali ass. nova Birlik: Minuartio-Acantholimetum acerosi ass. nova Bu bitki birliklerinin fitososyolojik ve fitoekolojik yapýsý benzer birliklerle kýyaslanarak tartýþýlmýþtýr. Anahtar Kelimeler: Haymana, ordinasyon, Polatlý, sintaksonomi, step vejetasyonu. New Syntaxa for Alliance Astragalo karamasici-gypsophilion from Central Anatolia (Polatlý- Haymana) Abstract In this study, the steppe vegetation between Polatlý-Haymana had been analyzed. The study area is located in the southwest part of Central Anatolia covered with the gypsaceous and marly-gypsaceous soils. The vegetation which is under the effective control of semi arid very cold type of Mediterranean climate was analyzed by the three dimensional ordination technique based on the Braun-Blanquet method. Two new associations were described and classified syntaxonomically. These associations which are defined for the first time are named according to the rules of "International Code of Phytosociological Nomenclature ". Associations and their higher units are as follows: Class: Astragalo-Brometea Quezel 1973 Order: Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoglu, Quezel 1985 Alliance: Astragalo karamasici-gypsophillion eriocalycis Ketenoglu, Quezel, Akman, Aydogdu 1983 Association : Salvio-Astragaletum microcephali ass. nova Association: Minuartio-Acantholimetum acerosi ass. nova Phytosociological and phytoecological features of these associations had been discussed and compared with the similar assosiations. Keywords: Haymana, ordination, Polatlý, steppe vegetation, syntaxonomy. Geven F, Ketenoðlu O, Bingöl U, Güney K (2009) Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici- Gypsophilion eriocalycis Alyansý Ýçin Yeni Sintaksonlar. Ekoloji 18, 71, 32-48. GÝRÝÞ Türkiye'de vejetasyon çalýþmalarý geçmiþte olduðu gibi bugün de yerli ve yabancý birçok araþtýrmacý tarafýndan sürdürülmektedir. Bu çalýþmalar Anadolu'nun kuzey doðusunda Handel- Mazzetti (1909) tarafýndan baþlatýlmýþ olup; batýsýnda Czeczott (1938) ve Schwarz (1936), orta Anadolu da ise Krause (1940) gibi yabancý araþtýrmacýlar tarafýndan sürdürülmüþtür. Ýç Anadolu'nun flora ve vejetasyonu ile ilgili çalýþmalar Geliþ: 27.04.2007 / Kabul: 08.09.2008 32

Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici... 1930' lu yýllarda baþlamýþ ve günümüze kadar artarak gelmiþtir. Bunlarýn baþlýcalarý; Birand (1947, 1954, 1960, 1970), Çetik (1965, 1985), Çetik ve Ocakverdi (1981), Çetik ve Yurdakulol (1982) Akman ve ark. (1983, 1984, 1985a, 1985b, 1994) tarafýndan gerçekleþtirilmiþtir. Yerli botanikçilerin de son yýllardaki katkýlarýyla Türkiye'de vejetasyon çalýþmalarý oldukça ilerlemiþtir. Özellikle Ýç Anadolu'nun kuzey ve kuzey doðusunda yayýlan marnlý ve jipsli topraklarý iþgal eden step formasyonlarý ve bunlara ait sintaksonomik birimler yeni araþtýrmalarla tespit edilmiþtir. (Ketenoðlu ve ark. 1983, 1986, 2000). Ýç Anadolu' da step vejetasyonuyla ilgili çalýþmalar daha çok Toros daðlarýnda (Quezel 1973), Beypazarý-Karaþar- Nallýhan (Akman 1974), Ayaþ daðlarý (Akman ve Ketenoðlu 1976), Çankýrý, Çorum (Ketenoðlu ve ark. 1986), Sivas ve Erzincan arasý (Kapadokya) (Ketenoðlu ve ark. 2000), Polatlý-Acýkýr (Akman ve ark. 1990), Sivas civarý (Aydoðdu ve Ketenoðlu 1993), Kýrýkkale-Elmadað (Kýlýnç 1974), Kýrþehir (Hamzaoðlu 1999 ve 2000, Hamzaoðlu ve Aydoðdu 2000, Aydoðdu ve ark. 1999) bölgelerinde yoðunlaþmýþtýr. Bu çalýþmalar sonucu Ýç Anadolu step vejetasyonuna ait fitososyolojik birimlerin büyük bir kýsmý belirlenmiþtir. Ýç Anadolu'daki geniþ coðrafi yayýlýþý nedeni ile gerek fitocoðrafik gerekse fitososyolojik açýdan son derece ilginç bir araþtýrma konusu teþkil eden step vejetasyonu son yýllarda yapýlan çalýþmalara baðlý olarak araþtýrýlmaya devam edilmektedir. Bu çalýþma, Polatlý-Haymana arasýnda kalan bölgenin step vejetasyonunu araþtýrmak ve buna ait bitki birliklerini tayin ederek bu birliklerin çevre faktörleri ile olan iliþkilerini tespit etmek amacý ile gerçekleþtirilmiþtir. Bu çalýþmada Polatlý-Haymana arasýnda kalan bölgenin step vejetasyonu sintaksonomik ve sinekolojik yönden ele alýnarak incelenmiþtir. Astragalo-Brometea sýnýfýnýn Onobrychido armeni- Thymetalia leucostomi ordosunun deðiþik alyanslarýna ait bitki birlikleri tespit edilmiþtir. Bu makalede sadece Astragalo-Brometea sýnýfýnýn Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi ordosunun, Astragalo- Gypsophilion eriocalycis Ketenoðlu, Quezel, Akman, Aydoðdu 1983 alyansý içinde deðerlendirilen yeni iki bitki birliði bilim dünyasýna tanýtýlmýþtýr. Ýç Anadolu'nun güneybatýsýnda yer alan araþtýrma bölgesi bitki coðrafyasý bakýmýndan geniþ anlamda Ýran-Turan floristik bölgesi içinde yer Ekoloji almaktadýr. Bugün Ýç Anadolu Bölgesi Ýran-Turan bölgesinin Batý Asya alt bölgesi içinde yer alan orta Anadolu alanýna dâhil edilmektedir (Zohary 1973). Bu alan Anadolu Platosu'nun kurak ve yarýkurak bölgelerini içerir. Davis (1965)'e göre alanýn doðusunu "Anadolu Diagonali" oluþturur. Ýç Anadolu alanýnda endemizm oraný %30 gibi oldukça yüksektir. Monotipik endemik cinslerden Kalidiopsis ve Cyathobasis Tuz Gölü civarýnda bulunur. Ýç Anadolu alanýndaki endemik türler Akdeniz ve Ýran- Turan endemikleri ile karýþmýþ durumdadýr. Ýran- Turan florasýnýn en fazla etkisi Konya Ovasý'nda Tuz Gölü civarýndaki halofitik vejetasyonda Chenopodiaceae ve Plumbaginaceae familyalarýnda görülür. Orta Anadolu'da endemikler daha çok Akdeniz kökenlidir. Örneðin; Delphinium venulosum, Consolida stenocarpa, Salvia halophila, Silene salsuginea, Astragalus ovalis. Sivas dolaylarýnda serpantin ve volkanik kayalarda ilginç bir endemik olan Salvia vermifolia yetiþir. Ýç Anadolu endemik florasýnýn yapýsýnda Ýran-Turan florasý ile Doðu Akdeniz florasýnýn etkileri bulunmaktadýr. Ancak Ýran-Turan florasý, Ýç Anadolu bölgesini etkilemeden önce Ýç Anadolu Platosu florasý tipik olarak Akdenizli idi. Ýç Anadolu'nun kuzeyi Akdeniz ve Öksin elemanlarý, kýsmen de Avrupa-Sibirya elemanlarýnýn karýþtýðý bölgedir. Güneyi ise Akdeniz'li elemanlarýn daðýlýþ alaný durumundadýr. Diðer taraftan Ýran Platosu'nda bulunan birçok karakteristik cins bu alanda da mevcuttur. Örneðin; Acantholimon, Acanthophyllum, Calligonum, Ferula, Cousinia (Muratgeldiyev ve ark. 2000). Haymana ve Polatlý ilçeleri ile sýnýrlanmýþ olan araþtýrma alanýnýn tamamý step vejetasyonu ile kaplýdýr. Bölgede yoðun kuru tarým ve tarla açma nedeni ile bu bitki örtüsünün sýnýrlarý sürekli olarak daralmakta ve aðýr otlatma baskýsý altýnda tahrip edilmektedir. Bölgenin genel fizyonomisini Thymus leucostomus, Salvia cryptantha, Astragalus microcephalus, Astragalus angustifolius, Acantholimon acerosum, Stipa lessingiana, Stipa holosericeus, Bromus tomentellus gibi stebin dominant türleri oluþturmaktadýr. Bu çalýþma ile çok sýnýrlý alanlarda kalmýþ olan Ýç Anadolu step vejetasyonunun bir bölümü daha fitososyolojik açýdan araþtýrýlmýþ olup, mevcut bitki birlikleri ve bunlarýn baðlý olduðu sintaksonomik birimler tespit edilmiþtir. Bu birliklerin floristik yapýsýný oluþturan türlerin sintaksonomik kategorilere daðýlýþý ve sosyolojik açýdan yorumlarý son yýllarda yapýlan çalýþmalarýn ýþýðý altýnda 33

Ekoloji Geven ve ark. gerçekleþtirilmiþtir. Bitki birlikleri ve bu bitkilere ait tablolar daha önce bu konuda farklý ve yakýn bölgelerde yapýlmýþ çalýþmalarla karþýlaþtýrýlarak floristik, ekolojik ve sosyolojik yönden benzerliklerin ortaya konulmasýna çalýþýlmýþtýr. Ýç Anadolu bölgesinin güney batýsýnda yer alan araþtýrma bölgesi Polatlý ve Haymana ilçeleri ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Bölgedeki topoðrafi genellikle orta yükseklikte tepelerden oluþmaktadýr. En yüksek nokta Haymana Polatlý arasýnda bulunan Çýrakçý Tepe (1364 m) dir (Þekil 1). Haymana-Polatlý yöresinde Üst Kretase (Maestrihtiyen). Alt Tersiyer yaþlý çökeller yüzeylemektedir. Bunlarýn tabanýnda, Temirözü, Mollaresul, Dereköy Formasyonlarý yer alýr. Maestrihtiyen'den üste doðru þu formasyonlar ayrýlmýþtýr: Haymana Formasyonu; fliþ fasiyesinde, 1850 m. kalýnlýðýnda ve Maestrihtiyen yaþýndadýr. Beyobasý Formasyonu; 125 m. kalýnlýðýnda, mercanlý kumtaþý ve çakýltaþýndan oluþur. Yaþý Maestrihtiyen dir.yanal ve dikey olarak Haymana Formasyonu na geçer. Çaldað Formasyonu; (Monsiyen) 1187 m. kalýnlýktaki kireçtaþlarýndan oluþur. Haymana dolaylarýnda yüzeyler, yörenin kuzey, batý ve güneyine doðru birim, yanal olarak, kýrmýzý renkli Kartal Formasyonu na güneydoðuya doðru ise, kireçtaþý bloklu Yeþilyurt Formasyonu na geçer. Tanesiyen yaþlý Kýrkkavak Formasyonu 640 m. kalýnlýkta algli kireçtaþý ve siyah marnlardan oluþur. Fliþ özelliðindeki Ilgýnlýkdere Formasyonu nun kalýnlýðý 350 m. olup, yaþý Derdiyendir. Eskipolatlý Formasyonu, 570 m. kalýnlýðýndaki, kumtaþý ve kireçtaþý bantlý marnlardan oluþmuþtur. Alt kesimi llerdiyen, üst kesimi Kuiziyen yaþlýdýr. Küiziyen- Lütesiyen yaþlý Çayraz Formasyonu, yörenin kuzey ve batýsýndaki kýrmýzý renkli Beldede Formasyonu (çakýltaþý, marn, kireçtaþý) ile özdeþtir. Güneydoðuya doðru, yanal olarak fliþ niteliðindeki Yamak Formasyonu na geçer. Yörede Üst Kretase-Alt Tersiyer çökellerinin kalýnlýðý 5800 m dir. Haymana kuzeyinde, Çayraz Formasyonu ile Eskipolatlý Formasyonu arasýndaki yerel uyumsuzluk dýþýnda, çökelme süreklidir. Üst Kretase-Alt Tersiyer boyunca, Haymana-Polatlý havzasýnýn, güneydoðudan Tuz gölü baseni ile baðlantýlý olduðu ve fliþin güneydoðuya göç ettiði görülmektedir. Bu durum, yörenin kuzey ve batý kesiminin dolarak yükselmesi þeklinde yorumlanabilmektedir (Ünalan ve ark. 1976). Bölgedeki hâkim toprak grubu kahverengi 34 Þekil 1. Çalýþma alanýnýn topoðrafik haritasý topraklardýr. Ayrýca kýrmýzý kahverengi, kahverengi orman topraklarý, alüvyal ve kolüvyal topraklara da rastlanýr (Anonim 1994). Salvio-Astragaletum microcephali birliðinin bulunduðu alandan 10-30 cm derinlikten alýnan toprak örneðinin bünye sýnýfý týnlý, suya doygunluk oraný %36,74, ph 8,31, kireç miktarý %17.82 dir. Minuartio-Acantolimetum acerosi birliðinin bulunduðu alanda yine ayný derinlikten alýnan toprak örneðinde ise bünye sýnýfý killi-týnlý, suya doygunluk oraný %55, ph 8,09, kireç miktarý %128,19 olarak tespit edilmiþtir. Her iki alanda da yarayýþlý P 2 0 5 (Kg/da) 1-2, yarayýþlý K 2 O (Kg/da) 10-20 olarak tespit edilmiþtir (Tablo 1). Araþtýrma alanýnda mevcut istasyonlara ait iklimsel veriler Emberger yaðýþ-sýcaklýk emsaline uygulanarak bölgenin biyoiklim katlarý tespit edilmeye çalýþýlmýþtýr. Kuraklýk, yaðýþ ve sýcaklýk miktarýna baðlý olarak ifade edilirse de biyoiklimsel açýdan seçilen sýcaklýðýn bitki yaþamýyla ilgisi olmasý gerekmektedir. Bu nedenle hayati faaliyetleri sýnýrlayan ekstrem sýcaklýklarýn dikkate alýndýðý Emberger yaðýþ-sýcaklýk emsali (Q 2 ) iklimleri biyolojik açýdan sýnýflandýrmada olumlu sonuçlar vermektedir (Akman ve Daget 1971). MATERYAL VE METOT 1994-1997 yýllarý arasýnda vejetasyon devresi olan Mart-Aðustos aylarý arasýnda araþtýrma bölgesine gidilerek bitki örnekleri bitki toplama kurallarýna uygun olarak ve en az ikiþer adet olmak üzere toplanmýþtýr. Toplanan bitki örnekleri kurutularak herbaryum materyali haline getirilmiþtir. Bu örnekler A. Ü. Fen Fakültesi Herbaryumu (ANK) nda muhafaza edilmektedir. Bitki örneklerinin tayini "Flora of Turkey and The East Aegean Islands (Davis 1965-1985 ve 1988)", "Flora of Turkey and The East Aegean Islands" (Güner et al. 2000)., "Flora Europaea (Tutin and Heywood 1964-1981)", "Flora

Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici... Ekoloji Tablo 1. Toprak Örneklerine ait Fiziksel ve Kimyasal Analiz Tablosu. of Iraq (Towsend and Guest 1966-1980)" kaynaklarýndan ve ANK Herbaryum undan yararlanýlarak yapýlmýþtýr. Araþtýrma bölgesinin florasý tespit edildikten sonra, bölge vejetasyonu Braun-Blanquet metodu ile incelenmiþtir (Braun-Blanquet 1932). Bitki birlikleri ile çevre faktörleri arasýndaki iliþkiyi tespit etmek amacý ile çeþitli vejetasyon tiplerinden vejetasyonu gerek habitat ve gerekse floristik yönden temsil edilebilen ve yeterli derecede homojen olan bölgelerden 34 adet örneklik alan alýnmýþtýr. Örneklik alanlarýn geniþliði "en küçük alan" prensibi ile 50 m² olarak tespit edilmiþtir. Örneklik alanlarýn gerçekleþtirilmesinden sonra vejetasyonun analizini yapmak üzere hazýrlanan floristik tablolar deðerlendirilmiþ ve sosyolojik birimler tespit edilmiþtir. Tablolarda kullanýlan kýsaltmalar tablo altýnda verilmiþtir. Örneklik alanlarýn gruplandýrýlmasý ve birliklerin ayrýmýnda klasik subjektif görüþ yerine bugün fitososyoloji alanýnda bütün dünyada yaygýn bir þekilde kullanýlan, Braun- Blanquet (1932) metoduna dayalý polar ordinasyon tekniði (Bray and Curtis 1957) uygulanmýþtýr. Fitososyolojik çalýþmalarda Braun-Blanquet metodu ile elde edilen sonuçlarý matematiksel olarak desteklemek amacýyla üzerinde çalýþýlan örneklik alanlarýn üç boyutlu ordinasyonunun yapýlmasýnda aþaðýdaki yol izlenmiþtir (öncelikle her bir örneklik alan numarasýna karþýlýk bir ordinasyon numarasý verilir); 1. Braun-Blanquet (1932) örtüþ-bolluk skalasý ordinal deðerlere çevrildi ;+=2, 1=3, 2=5, 3=7, 4=8, 5=9 (Van der Maarel 1979). 2. Sorensen (1948) benzerlik indisi formülü Is=[(2 x w x 100)/(A+B)] ile 34 adet örneklik alanýn her biri diðeri ile karþýlaþtýrýlarak benzerlik emsal deðeri (%Is) hesaplandý, her örneklik alan için benzemezlik emsal (%Id) deðeri bulundu. Ýki örneklik alan arasýndaki % benzerlik emsal deðeri toplamý %100 olduðundan (%Is + %Id = 100); Id = 100 - Is dir. 3. Benzerlik indisiyle bir korelasyon matriksi oluþturuldu. X eksenine göre 1. ve 2. referans örneklik alanlar bulundu. En düþük toplam benzerlik (%Is) deðerine veya en yüksek toplam benzemezlik (%Id) deðerine sahip olan örneklik alan 1. referans örneklik alan olarak kabul edildi. (örneklik alan A). Ayný zamanda bu örneklik alan en az 3 örneklik alanda %50 veya daha fazla %Is deðerine sahip olandýr. 1. referans örneklik alanda (örneklik alan A) en yüksek Id deðerine sahip olan örneklik alan bulundu ve 2. referans örneklik alan olarak alýndý (örneklik alan B) yine bu örneklik alanda da en az üç örneklik alanda %50 veya daha fazla %Is deðerine sahip olandýr. Daha sonra x ekseni için L deðeri yani 1. referans örneklik alan ile 2. referans örneklik alan arasýndaki uzaklýk bulundu. Bunun için referans örneklik alanlar arasýndaki en yüksek %Id deðeri alýndý. Bu deðerler kullanýlarak örneklik alanlarýn x ekseni üzerindeki yerleri X = L² + (da) ² + (db) ² / 2L formülü (Beals 1965) kullanýlarak bulundu. Örneklik alanlarýn benzerlik iliþkilerini geometrik olarak gösterilmesini saðlamak amacý ile ikinci bir eksen yani y ekseni oluþturuldu x ekseninde olduðu gibi y ekseninde de uç noktalarý yani 1. ve 2. referans örneklik alanlarý bulundu. Y ekseni üzerinde yer alacak uç noktalarýn bulunmasý için önce her örneklik alan için ex² deðerleri ex²=(da) ²- x² formülü kullanýlarak bulundu. x ekseni üzerinde en büyük ex² deðerine sahip olan örneklik alan 1. referans örneklik alan olarak alýndý (örneklik alan A ). Yine bu örneklik alanda en az üç örneklik alanda %50 veya daha fazla %Is deðerine sahip olandýr. Ayrýca bu deðerin x ekseni üzerinde ortalarda olmasýna dikkat edildi. 1. referans örneklik alan içindeki (A ) en büyük %Id deðerine sahip olan örneklik alan 2. referans örneklik alan olarak alýndý (örneklik alan B ). Bu örneklik alan yine en az üç örneklik alanda %50 veya daha fazla %Is deðerine sahip olan örneklik alandýr. Ayrýca y ekseni üzerimde 2. referans örneklik alan olarak alýnan (B ) örneklik alanýn 1. referans örneklik alan olarak alýnan (A ) örneklik alanda mümkün olduðunca yakýn olmasýna dikkat edildi. Bu yakýnlýk ne kadar az olursa y ekseni x eksenine o derece dik olur. Bundan sonra her örneklik alan için y deðerleri, y=(l ) ² + (da ) ² - (db ) ² / 2L formülü kullanýlarak bulundu. Son olarak z ekseni için 1. referans nokta oluþturuldu. Bunun için her iki eksende en az uyan örneklik alan yani ex² + xy² toplamlarý en yüksek olan örneklik alan seçildi. (örneklik alan A ) (ex² = (da) ² - x², ey² = (db) ² - y²) 1. referans örneklik alan içinde en yüksek % Id deðerine sahip olan örneklik alan 2. 35

Ekoloji Geven ve ark. referans örneklik alan olarak seçildi (örneklik alan B ). Yine bu örneklik alanýnda en az üç örneklik alanda % 50 veya daha fazla % Is deðerine sahip olmasýna dikkat edildi ve her bir örneklik alan için Z deðeri, Z = (L ) ² + (da ) ² - (db ) ² / 2L formülü kullanýlarak bulundu. 4. x, y ve z deðerleri bulunan bütün örneklik alanlarýn bu eksenler üzerindeki pozisyonu tespit edildi. Elde edilen ordinasyon deðerleriyle x / y, y / z ve x / z olmak üzere ordinasyon grafiði çizildi (Þekil 2, 3, 4). Örneklik alanlar ordinasyon grafiklerindeki kümelenmelerine göre birliklere ayrýlmýþtýr. Bitki birliklerinin adlandýrýlmasý Uluslararasý Bitki Sosyolojisi Ýsimlendirme Kodu ndaki kural ve tavsiyelere göre yapýlmýþtýr (Weber et al. 2000). Araþtýrma bölgesinin topoðrafik haritasý Þekil 1 de verilmiþtir. Araþtýrma bölgesinin toprak yapýsý hakkýndaki bilgiler T. C. Orman ve Köy Ýþleri Bakanlýðý Köy Hizmetleri Genel Müdürlüðü nce hazýrlanan "Ankara Ýli Arazi Varlýðý" adlý rapordan (Anonim 1994) alýnmýþ, toprak örneklerinin fiziksel ve kimyasal analizleri TÜGSAÞ (Türkiye Gübre Sanayi A.Þ.) ta yapýlmýþtýr (Tablo 1). Ýklim özelliklerini açýklayabilmek için Meteoroloji Genel Müdürlüðüden alýnmýþ olan iklim verilerine ait iklimsel veriler tablosu (Tablo 2 ) ve biyoiklimsel sentez tablosu (Tablo 3) verilmiþtir (Anonim 1974, 1984). BULGULAR Araþtýrma alanýnýn vejetasyonunda, Astragalo karamasici-gypsophilion eriocalycis Ketenoðlu, Quezel, Akman, Aydoðdu 1983 alyansý için iki yeni bitki birliði tespit edilmiþtir. Bitki Birliklerine ait üçboyutlu ordinasyon grafikleri x/y (Þekil 2), y/z (Þekil 3) ve x/z (Þekil 4) þeklinde verilerek grafikler üzerinde bitki birliklerine ait örneklik alanlarýn kümelenmesi gösterilmiþtir. 1-18 ordinasyon nolu örneklik alanlar Salvio-Astragaletum microcephali birliðine ait kümelenmeleri, 19-32 ordinasyon nolu örneklik alanlar ise Minuartio-Acantholimetum acerosi birliðine ait kümelenmeleri oluþturmuþtur. Salvio-Astragaletum microcephali ass. nova (Tablo 4, Tip Örnek Alan no: 44): Birliðin karakter ve ayýrt edici türlerini Astragalus microcephalus Willd. ve endemik bir tür olan Salvia cryptantha Montbret & Aucher ex Bentham oluþturmaktadýr. Astragalus microcephalus ve Salvia cryptantha birliðin görünümüne hakimdir. Astragalo-Brometea sýnýfýndan Stipa lessingiana, Bromus tomentellus, Teucrium polium ve 36 Þekil 2. x/y Grafiði Þekil 3. y/z Grafiði Þekil 4. x/z Grafiði Festuca valesiaca %100 ila %70 arasýnda deðiþen tekerrürle fizyonomik görünüme iþtirak eden türlerdir. Frekansite eðrisinde (Þekil 5) görüldüðü gibi birlikte düþük tekerrürlü türlerin bolluðu, birliðin fizyonomik olarak homojen görünse bile floristik olarak heterojen olduðunu göstermektedir. 18 örneklik alan ile tanýmlanan birlikte kamefit ve hemikriptofit türlerin meydana getirtiði tek tabakalý bir strüktür görülmektedir. Genellikle Ýç ve Doðu Anadolu nun dað steplerinde geniþ bir þekilde yayýlýþ gösteren Astragalus microcephalus araþtýrma bölgesinde

Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici... Ekoloji marnlý-jipsli ve jipsli topraklarda, 1000-1200 metreler arasýnda, genellikle güney ve güneybatý yönlerinde, eðimin genellikle %15 ile %30 arasýnda deðiþtiði nadiren %40 lara çýktýðý yerlerde Polatlý nýn kuzey doðusunda Yenidoðan köyü civarýnda yayýlýþ gösterir. Yayýlýþ alanýndaki toprak bünyesi týnlý olup %1,12 oranýnda organik madde içerir. Suyla doymuþluðu %63,74 ve ph sý 8,31 dir. Birlik sintaksonomik olarak Onobrychido armenea- Thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 ordosuna baðlý Astragalo karamasici-gypsophilion eriocalycis Ketenoðlu, Quezel, Akman, Aydoðdu 1983 alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Minuartio-Acantholimetum acerosi ass. nova (Tablo 5, Tip Örnek Alan no: 59): Acantholimon acerosum var. acerosum (Willd.) Boiss., Minuartia anatolica (Boiss.) Woron. var. phrygia (Bornm.) McNeill., Allium scabriflorum Boiss. birliðin karakter türlerini oluþturmaktadýr. Minuartia anatolica var. phrygia, Allium scabriflorum Ýran-Turan floristik bölgesi elementi olup endemik türlerdir. Acantholimon acerosum subsp. acerosum birliðin görünümüne hâkimdir. Minuartia anatolica var. phrygia ve Allium scabriflorum da yüksek tekerrürle görünüme katýlýrlar. Ayrýca Astragalo karamasici-gypsophilion eriocalycis alyansýnýn karakter türleri olan Salvia cryptantha ve Gypsophila eriycalycis birlikte kodominant bir rol oynar. Birlik floristik bakýmdan heterojen bir yapý göstermektedir (Þekil 6). Birlikte kamefit ve hemikriptofitlerin oranýnýn yüksekliði göze çarpar. Birlik Köseler ve Babayakup köyünün 1 km. kuzeyinde, jipsli ve marnlý - jipsli topraklarda yayýlýþ gösterir. Toprak bünyesi killi-týnlý olup %2,73 oranýnda organik madde içerir. Suyla doymuþluðu %55 ve ph sý 8,09 dur. Eðimin %10 ila %20 arasýnda deðiþtiði yerlerde görülür. Eðimin az olduðu yerlerde yayýlýþ göstermesi sebebi ile genellikle yön tercihi yapmamakla birlikte güney ve güney doðu yönlerinde iyi geliþme gösterir. Örtü durumu %50 ile %75 arasýnda deðiþiklik gösterir. Onaltý örnek alan ile tanýmlanan birlik, floristik ve ekolojik özellikler dikkate alýnarak, sintaksonomik olarak Onobrychido armenea-thymetalia leucostomi Akman, Ketenoðlu, Quezel 1985 ordosuna baðlý Astragalo karamasici-gypsophilion eriocalycis Ketenoðlu, Quezel, Akman, Aydoðdu 1983 alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Tanýmlanan birlikler dominant türlerin oluþturduðu homojen bir fizyonomi göstermesine raðmen, çoðu floristik olarak heterojen bir Þekil 5. Frekansite Grafiði Þekil 6. Frekansite Grafiði kompozisyon arz etmektedir (Tablo 6). Bu ise birliklerin açýk birer birlik olduðunu dolayýsýyla antropojenik etkilerin mevcudiyetini doðrulamaktadýr. Birliklerin floristik kompozisyonunu oluþturan türlerin coðrafi daðýlýmlarý Tablo 4 de ve Tablo 5 de verilmiþtir. Step birliklerine ait bu korotip özellikleri incelendiðinde, çalýþma alanýndaki Ýç Anadolu stebine ait Ýran-Turan orijinli türlerin yoðunluðu nedeniyle çalýþma bölgesinin Ýran-Turan steplerinin Anadolu yarým adasýnýn batýsýndaki uzantýlarý olduðu görülmektedir. TARTIÞMA VE SONUÇ Bu çalýþmada Polatlý-Haymana arasýnda kalan bölgenin step vejetasyonu sintaksonomik ve sinekolojik yönden ele alýnarak incelenmiþtir. Astragalo-Brometea sýnýfýnýn Onobrychido armeni- Thymetalia leucostomi ordosunun deðiþik alyanslarýna ait bitki birlikleri tespit edilmiþtir. Bu makalede sadece Astragalo-Brometea sýnýfýnýn Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi ordosunun, Astragalo- Gypsophilion eriocalycis Ketenoðlu, Quezel, Akman, 37

Ekoloji Geven ve ark. Tablo 2.a Aylık ve Yıllık Ortalama Minimum Sıcaklıklar (ºC) İstasyon Yük (m) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Polatlı 886-3 -1,6 1,1 4,7 8,6 11,9 14,5 14,4 11,1 6,8 2,4-0,9 5,8 Haymana 1225-4,6-2,7 0,2 4,5 8,2 10,9 13,2 12,9 10,4 6,3 1,3-2,4 4,8 Tablo 2.b Aylık ve Yıllık Ortalama Maksimum Sıcaklıklar (ºC) İstasyon Yük (m) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık Polatlı 886 3,5 6,1 11,4 16,1 21,4 26 29,1 28,8 25,3 19,1 12,3 5,6 17 Haymana 1225 2,5 5,4 10,5 15,5 20,4 24,6 28,3 27,9 24,3 18,4 11,2 4,8 16,1 Tablo 2.c Aylık ve Yıllık Maksimum sıcaklıklar (ºC) stasyon Yük (m) I II III VI V VI VII VII XI X XI XII Yıllık Polatlı 886 16,6 19,9 24,2 31,0 31,9 36,0 38,7 38,2 34,0 31,2 24,3 19,1 38,7 Haymana 1225 16,6 19,0 23,1 28,0 31,6 35,8 36,0 37,1 34,5 28,5 23,1 15,5 37,1 Tablo 2.d Aylık ve Yıllık Minimum sıcaklıklar (ºC) İstasyon Yük (m) I II III VI V VI VII VII XI X XI XII Yıllık Polatlı 886-20,0-21,7-19,0-6,2-2,1 4,0 6,2 6,0 2,0-6,0-10,0-17,1-21,7 Haymana 1225-17,5-17,9-13,8-8,0-1,5 4,0 6,3 5,5-1,0-6,0-11,0-14,0-17,9 Tablo 2.e Yağışın Mevsimlere Göre Dağılışı ve Yağış Rejimleri İstasyon Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Toplam YağışRejimi mm % mm % mm % mm % mm Polatlı 117,1 32,81 120,4 33,74 51 14,29 68,3 19,14 356,8 IKSY Haymana 133,7 34,37 144,9 35,65 54,4 13.38 67,4 16,58 400,4 IKSY Tablo 3. Biyoiklimsel Sentez Tablosu P: Ortalama yýllýk yaðýþ toplamý (mm); M: En sýcak ayýn maksimum sýcaklýk ortalamasý ( C); m: En soðuk ayýn minimum sýcaklýk ortalamasý ( C); PE: Yaz yaðýþý toplamý (mm); Q: Yaðýþ- Sýcaklýk emsali (Q=2000.P/M2-m2); S: Kuraklýk indisi (S=PE/M) Aydoðdu 1983 alyansý içinde deðerlendirilen yeni iki bitki birliði bilim dünyasýna tanýtýlmýþtýr. Bu alyans özellikle Ýç Anadolu bölgesinde Çankýrý ili civarýndaki jipsli topraklarda tanýmlanmýþtýr. Yükselti olarak 600-950 metreler arasýndaki erozyonlu bölgeleri tercih etmektedir. Alyansýn yaygýn olduðu alanlarda yarýkurak çok soðuk Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Alyansýn yayýlýþ sýnýrlarý bu çalýþma ile Ýç Anadolu nun batýsýna, Polatlý - Haymana bölgelerine doðru geniþletilmiþtir. Salvio-Astragaletum microcephali ass. nova: Astragalus microcephalus Türkiye de Batý Anadolu dýþýnda hemen hemen bütün bölgelerde bulunmaktadýr. Ýç ve Doðu Anadolu bölgesinin dað steplerinde geniþ bir yayýlýþ gösteren bu tür, 38 araþtýrma alanýnda genellikle jips ve marnlý-jipsli topraklarda yayýlýþ göstermektedir. Birlikte sýnýf iyi temsil edilmekte ordo ise gerek tekerrür gerekse örtüþ bakýmýndan sýnýfa oranla daha zayýf bir rol oynamaktadýr. Birlikte örtü durumu %60 ile %80 arasýnda deðiþiklik gösterir. Araþtýrma alanýnda farklý bölgelerde tanýmlanmýþ benzer birliklerin floristik benzerlikleri Is= 2C/(A+B)x100 formülü (Sorensen 1948) ile hesaplanmýþ ve tablo 7 de verilmiþtir. Astragalus microcephalus un baskýn olarak bulunduðu birlikler ekolojik ve floristik yapýlarýna göre Onobrychido armeni-thymetalia leucostomi Akman ve ark. 1985 ordosuna ait deðiþik alyanslara baðlanmýþlardýr. Alyans belirli bir iklime ve topraða baðlý olup belirli bir coðrafi yeri aksettirir (Akman ve ark. 2001). Ayaþ-Polatlý-Beypazarý bölgesinde yapýlan çalýþmada (Aydoðdu ve ark. 1994) ayný alyansa baðlanmýþ olan Centaureo deflexae- Astragaletum microcephali birliði çalýþma alanýnda tanýmlanan birlikle benzer iklimsel ve edafik özelliklere sahip olmasýna raðmen bu özellikler birebir ayný deðildir. Örneðin birlik Ayaþ bölgesinde jipsli topraklarda, kuzey ve kuzeybatý yönlerinde eðimin %15 olduðu, yüksekliðin 650-800 m arasýnda

Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici... Ekoloji Tablo 4. Salvio-Astragaletum microcephali ass. Nova. 39

Ekoloji Geven ve ark. Tablo 4. Devamý. 40

Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici... Ekoloji Tablo 4. Devamý. Bolluk-Örtüþ Deðerleri: Örtüþ < %1:+, örtüþ %1-5: 1, örtüþ %6-25: 2, örtüþ %26-50: 3, örtüþ %51-75: 4, örtüþ %76-100:5 (Braun-Blanquet 1932). * Anakaya: J: Jipsli, MJ: Marnlý-Jipsli. ** Korotip: End: Türkiye için endemik, End-IT: Iran-Turan bölgesi için endemik, ES: Avrupa-Sibirya bölgesi, Eux: Öksin, IT: Iran-Turan bölgesi, Med: Akdeniz bölgesi, Cos: Geniþ yayýlýþlý, U: Bilinmeyen [Davis (1965-1985, 1988); Güner et al. (2000); Zohary (1973); Donner (1990)]. *** Hayat Formu: Ch: Kamefit, G: Geofit, H: Hemikriptofit, Th: Terofit [Raunkiaer (1934); Ellenberg & Mueller-Dombois (1967)]. 41

Ekoloji Geven ve ark. Tablo 5. Minuartio-Acantholimetum acerosi ass. Nova. 42

Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici... Ekoloji Tablo 5. Devamý. 43

Ekoloji Geven ve ark. Tablo 5. Devamý. Bolluk-Örtüþ Deðerleri: Örtüþ < %1:+, örtüþ %1-5: 1, örtüþ %6-25: 2, örtüþ %26-50: 3, örtüþ %51-75: 4, örtüþ %76-100:5 (Braun-Blanquet 1932). * Anakaya: J: Jipsli, MJ: Marnlý-Jipsli. ** Korotip: End: Türkiye için endemik, End-IT: Iran-Turan bölgesi için endemik, ES: Avrupa-Sibirya bölgesi, Eux: Öksin, IT: Iran-Turan bölgesi, Med: Akdeniz bölgesi, Cos: Geniþ yayýlýþlý, U: Bilinmeyen [Davis (1965-1985, 1988); Güner et al. (2000); Zohary (1973); Donner (1990)]. *** Hayat Formu: Ch: Kamefit, G: Geofit, H: Hemikriptofit, Th: Terofit [Raunkiaer (1934); Ellenberg & Mueller-Dombois (1967)]. deðiþtiði alanlarda yayýlýþ göstermesine karþýlýk bölgede genellikle marnlý-jipsli ve jipsli topraklarda, güney ve güneybatý yönlerinde eðimin %15-30 olduðu, yüksekliðin 1000-1100 m arasýnda deðiþtiði alanlarda yayýlýþ göstermektedir. Floristik benzerlik oranýnýn yüksek oluþu (%29,11) sýnýf ve ordoyu temsil eden ortak türlerden dolayýdýr. Aksaray- Nevþehir (Kurt 2000) bölgesinde ayný alyansa baðlanan birlik daha önce Çubuk barajýnda (Çetik 1963) tanýmlanmýþtýr. Birlik, Kýzýlören-Çal-Loras ( Tatlý ve ark. 1994) ve Büyükhemit Deresi nde (Vural ve ark 2007) Phlomido armeniaceae-astragalion microcephali Akman ve ark. 1984 alyansýna, Kervansaray Daðý (Hamzaoðlu 1999), Kargasekmez Daðý (Hamzaoðlu 2000) ve Dinek Daðý nda (Hamzaoðlu 2005) Alysso lepidoto-stellati-astragalion condensati Aydoðdu ve ark. 1999 alyansýna, baðlanmýþtýr. Eldivan Daðý (Kurt ve ark. 1999) ve Baran Daðý nda (Aydoðdu ve ark. 2001) ise Arenario- Astragalion pulumosii Akman 1990 alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Emirdað da (Kurt 2002) kalker anakayada yayýlýþ gösteren birlik Phlomido nissolii- Onobrychidion tournefortii Kurt 2002 alyansýna baðlanmýþtýr. Birlik Beypazarý (Akman 1974), Ayaþ Daðlarý (Akman ve ark. 1976) ve Aydos Dað ýnda (Akman 1990) Astragalus microcephalus topluluðu olarak tanýmlanmýþtýr. Minuartio-Acantholimetum acerosi ass. nova: Birlik genellikle jipsli ve marnlý-jipsli topraklarda yayýlýþ gösterir. Eðimin az olduðu yerlerde yayýlýþ göstermesi sebebiyle fazla yön tercihi yapmaz. Birlikte örtüþ durumu %60 ile %80 arasýndadýr. 44

Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici... Ekoloji Tablo 6. Homojenite Tablosu. Tablo 7. Salvio-Astragaletum microcephali birliðinin diðer birlikler ile benzerlik oraný. Tablo 8. Minuartio-Acantholimetum acerosi birliðinin diðer birlikler ile benzerlik oraný. Acantholimon acerosum subsp. acerosum bazý alanlarda birliðin görünümüne tamamen hâkimdir ve çok geniþ yastýklar halinde görülür. Birlikte Astragalo- Brometea sýnýfý ve Onobrychido armenae-thymetalia leucostomi ordosu oldukça iyi temsil edilmektedir. Birlik ekolojik olarak homojen olmasýna raðmen Raunkier in frekans eðrisine göre (Akman ve ark. 2001) heterojen olarak kabul edilir. Birliðin daha önce farklý bölgelerde tespit edilmiþ olan birlikler ile floristik benzerlik oraný tablo 8 de verilmiþtir. Kýrýkkale-Kalecik-Kýrþehir çalýþmasýnda (Yurdakulol ve ark. 1990) belirlenen Stipo-Acantholi-metum acerosi birliði ile ayný alyansa baðlanmasýna raðmen anakaya, yön ve yükseklik bakýmýndan farklýlýklar göstermektedir. Birlik, Polatlý civarýnda daha önce tanýmlanan (Akman ve ark. 1990) Acantholimetum acerosi-salvietum cryptanthae birliði ile ekolojik bir benzerlik göstermesine raðmen floristik benzerlik oraný oldukça düþüktür. Ayrýca birlik fitososyolojik olarak Convolvulo holosericei-ajugion salicifoliae alyansý içinde deðerlendirilmiþtir. Kýzýlören-Çal-Loras da (Tatlý ve ark. 1994), Phlomido armeniaceae- Astragalionmicrocephali Akman ve ark. 1984 alyansýna baðlanan birlik Astragalo-Gypsophilion eriocalycis Ketenoðlu ve ark. 1983 alyansýna ait türleri de içermektedir. Floristik olarak %15,46 oranýnda benzerliðe sahiptir. Aksaray-Nevþehir arasýnda tanýmlanan (Kurt 2000), marn ve kalker anakayadan geliþen topraklarda yayýlýþ gösteren Astragalo lycii-acantholimetum acerosii birliði Astragalo-Gypsophilion eriocalycis Ketenoðlu, Quezel, Akman, Aydoðdu 1983 alyansý içinde deðerlendirilmiþ ve daha önce Ayaþ Daðlarý nda (Akman ve ark. 1976) tanýmlanmýþ olan Astragalus lycius topluluðu ile bulunan birliðin ayný birlik olduðu belirtilmiþtir (Kurt 2000). Birliklerin diðer bölgelerdeki birliklerle olan benzerliðinin sebebi birliklerin baðlý olduðu sýnýf ve ordo ya ait karakter türlerin ortak olmasýndan kaynaklanmaktadýr. Birliklerin daha önce farklý bölgelerde tespit edilmiþ olan diðer birliklerle floristik benzerlik oranýnýn %60 tan düþük olmasý ayrýca birliklerin ekolojik ve fitososyolojik özelliklerinin farklý olmasý nedeni ile tanýmlanan birlikler yeni olarak kabul edilmiþtir. Bu çalýþmada Polatlý-Haymana arasýnda kalan bölge vejetasyonunun sintaksonomik yönden araþtýrýlmasý sonucu Astragalo-Gypsophilion eriocalycis Ketenoðlu, Quezel, Akman, Aydoðdu 1983 alyansýna ait bilim dünyasý için iki yeni bitki birliði tanýmlanmýþtýr. TEÞEKKÜR Bu çalýþma Ankara Üniversitesi Bilimsel Araþtýrma Projeleri Fon Müdürlüðü tarafýndan 1993-25-00-13 nolu proje olarak desteklenmiþ olan doktora tez çalýþmasýnýn bir bölümünü kapsamaktadýr. Desteklerinden dolayý Ankara Üniversitesi Bilimsel Araþtýrma Projeleri Fon Müdürlüðü ne teþekkür ederiz. KAYNAKLAR Akman Y, Daget PH (1971) Quelques aspects synoptiques des climats de la Turquie. T. 5. Fasc. 3. France. Akman Y (1974) Etude Phytosociologique de la region de Beypazarý-Karaþar et Nallýhan, Comm. Fac. Sci. Univ. Ankara. serie C. Tome 18, 51-113 Akman Y (1976) Etude Phytosociologique Du Massif D' Iþýk. Comm. Fac. Sci. Univ. Ankara. Serie C. Tome 20, 1-30 45

Ekoloji Geven ve ark. Akman Y, Ketenoðlu O (1976) The Phytosociological and Phytoecological Investigation on the Ayaþ Mountains. Comm. Fac. Sci. Univ. Ankara. serie C. Tome 20 suppl. 1, 1-43 Akman Y, Yurdakulol E, Demirörs M (1983) A phytosociological research on the vegetation of the Semen mountains. Communs Fac. Univ. Ankara. C 1/6, 71-86. Akman Y, Ketenoðlu O, Quezel P, Demirörs M (1984) A syntaxonomic study of steppe vegetation in Central Anatolia. Phytoecologia 12(4), 563-584. Stuttgart. Akman Y, Quezel P, Ketenoðlu O, Demirörs M (1985a) Ankara, Polatlý, Haymana ve Eskiþehir dolaylarýndaki step vejetasyonunun bitki sosyolojisi yönünden araþtýrýlmasý. Phytocoenologia 12(4), 536-584. Stuttgart. Akman Y, Ketenoðlu O, Quezel P (1985b) A new syntaxon from Central Anatolia. Ecologia Mediterranea. XI / 2-3, 111-221. France. Akman Y, Ekim T, Büyükburç U, Ketenoðlu O, Karagüllü N (1990) Polatlý Acýkýr alanýnda doðal meralarýn bitki sosyolojisi yönünden araþtýrýlmasý. Tarla Bitkileri Merkez Araþtýrma Enstitüsü. No. 190 Ankara. Akman Y (1990) Etude de la végétation steppique des montagnes d'aydos située au Nord-Ouest d'ankara, Ecologia Mediterranea, XVI, 223-230. France. Akman Y, Quezel P, Barbero M. et all (1991) La vegetation des steppes pelouses ecorchees et a xerophytes epineux de L' Antitaurus dans la partie sub-ouest de L' Anatolie: Phytocoenologia 19, (3), 391-428. Akman Y, Quezel P, Aydoðdu M., et all., (1994) A phytosociological research on the steppe vegetation of the Yapraklý mountains (Çankýrý-Turkey):Ecologia Mediterranea,Tome XX, (3/4), 1-7. Akman Y, Vural M, Quezel P, Kurt L, Ketenoðlu O, Serin M, Barbero M (1996) Etude de la Vegetatiion Steppique de la Region de Karaman et Ermenek au sud d' Anatolie Centrale. Ecologia Mediterranea XXII (3/4), 1-20. France. Akman Y, Ketenoðlu O, Geven F (2001) Vejetasyon Ekolojisi ve Araþtýrma Metodlarý, Kaynak Kitap, 341 s. Ankara. Anonim (1974) D.M.Ý. Gn Md Ortalama Extrem Kýymetler Meteoroloji Bülteni: Baþbakanlýk Basýmevi. Anonim (1984) D.M.Ý. Gn Md Ortalama Extrem sýcaklýk ve yaðýþ defteri bülteni: (Günlük-Aylýk) Türk Tarih Kurumu Matbaasý. Ankara. Anonim (1994) Ankara Ýli Arazi Varlýðý T. C. Orman ve Köy Ýþleri Bakanlýðý. Ýl Raporu No: 60. Aydoðdu M, Ketenoðlu O (1993) Þarkýþla-Kangal -Gürün (Sivas) arasýnda kalan jipsli topraklarda yayýlýþ gösteren bitki topluluklarý üzerine gözlemler. G. Ü. G. Eð. Fak. Der. Yeni Dönem 1: 309-311. Aydoðdu M, Akman Y, Quezel P, Barbero M, Ketenoðlu O, Kurt L (1994) Syntaxsonomic Analysis pf Gypsaceous Vegetation of the Surrounding Area Between Ayaþ-Polatlý and Beypazarý (Ankara, Turkey) Ecologia Mediterranea XX (3/4), 9-19. France. Aydoðdu M, Ketenoðlu O, Hamzaoðlu E (1999) New syntaxa from Cappadocia (Kýrþehir, Türkiye), Israel J. Of Plant Sciences, 47: 123-129. Aydoðdu M, Hamzaoðlu E, Kurt L (2001) The study on the vegetation of Baran Mountain (Kýrþehir), Gazi Üniv. Fen Bil. Ens. Derg., 14 (4), 1375-1386. Beals E W (1965) Ordination of some corticolous cryptogamic communities in South Central Wisconsin. Oikos. 16.1-8. Birand, H (1947) Über die Vegetationaltnisse der Artemisia steppe als weide: Ank. Univ. Yýllýðý, 197-208. Birand H (1954) La vagetation de I' Anatolie Centrale et son equilibre hdyrologique: Exraits des Actes du colloque d' Ank., Sur I' hydrologie de la Zone Aride, 247-254. Birand H (1960) Tuzgölü çorakçýl bitkileri: Toprak-Su Gn. Md. Yayýn: 102, Ankara. Birand H (1970) Die Verwüstung der Artemisia steppebei Karapýnar in Central Anatolien: Vegetatio (20), 21-47. Bray J R and Curtis J T (1957) An ordination on the upland forest communites of Southern Wisconsin. Ecol. Monog. 27, 325-349. Braun-Blanquet J (1932) Plant Sociology (translated by Fuller and Cornard) New York, London. Czeczott H (1938) Contribution on the knowledge of the flora and vegetation of Turkey: Feddes Reportorium 107, 1-135. 46

Ýç Anadolu'dan (Polatlý-Haymana) Astragalo karamasici... Ekoloji Çetik R (1963) The vegetation of Çubuk Dam. Ý. Ü. Fen Fak. Mec. Seri B (3-4), 109-138. Çetik R (1965) A study on the range vegetation of Lalahan Zootekni Institue: Polatlý, Altýnova Dev. Ür. Çift. Comm. Fac. Sci., Univ., Ankara C 20, 35-61. Çetik R (1985) Türkiye Vejetasyonu I: Ýç Anadolu'nun Vejetasyonu ve Ekolojisi. Selçuk Üniversitesi Yayýnlarý, No:7, Konya. Çetik R, Ocakverdi H (1981) Sultandaðlarý Doðanhisar bölgesinin fitososyolojik ve fitoekolojik yönden incelenmesi. S. Ü. Fen Fak. Derg. 2. B, 73-89 Konya. Çetik R, Yurdakulol E (1982) Küçük Geyik Daðý (Bozkýr-Konya) ve Civarý Florasýna Katkýlar. S.Ü. Fen Fak. Derg., 2, 167-185. Davis P H (1965) Phytogeography of Turkey. In Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Edinburgh. Davis PH (1965-1984) Flora of Turkey and the East Aegean Islands: Vol I-IX, Edinburg Univ. Press. Davis P H (1988) Flora of Turkey and the East Aegean Islands: Vol X (Supplement), Edinburg Univ. Press. Donner J (1990) Distributions maps to P. H. Davis, Flora of Turkey, 1-10. Linzer Biol. Beitr. 22, 381-515. Ellenberg H, Mueller-Dombois D (1967) A key to Raunkiaer plant life forms with revisedsubdivisions. Ber. Geobot. Inst. ETH. Stiftg. Rübel. Zürich 37, 56-73. Güner A, Özhatay N, Ekim T, Ba?er KHC (eds.) (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands.Vol. 11, Edinburgh University Press, Edinburgh. Hamzaoðlu E (1999) Kervansaray Daðý step vejetasyonu (Kýrþehir), Gazi Üniv. Fen Bil. Ens. Derg., 12 (4), 1143-1167. Hamzaoðlu E, Aydoðdu M (2000) Kargasekmez Daðý vejetasyonu (Kýrþehir), Gazi Üniv. Fen Bil. Ens. Derg., 13(1), 127-139. Hamzaoðlu E (2000) Buzluk Daðý vejetasyonu (Kýrþehir), G. Ü. Gazi Eðitim Fak. Derg., 20 (1), 79-89. Handel-Mazetti HF Von (1909) Ergebnisse einer botanischen Reise in das Pontische Randgebirge im Sandschak Trapezunt, unternommen im Jahre 1907 im Auftrage des Naturwissenschaftlichen Orientvereines in Wien. Ann. K.K. Naturhist.Hofmus. 23(1-2), 6-212. Ketenoðlu O, Quezel P, Akman Y, Aydoðdu, M (1983) New Syntaxa on gypsaceous formations in the Central Anatolia. Ecologial Mediterranea, IX (3/4), 211-221. Ketenoðlu O, Aydoðdu M (1986) Çankýrý-Çorum-Sungurlu Arasýndaki Bölgenin vejetasyonunun Bitki sosyolojisi yönünden araþtýrýlmasý. Tübitak, TBAG-624. Ketenoðlu O, Aydoðdu M, Kurt L, Akman Y, Hamzaoðlu E (2000) Syntaxonomic research on the gypsicole vegetation in Cappadocia, Turkey, Israel J. of Plant Sciences, 48, 121-128. Kýlýnç M (1974) Kýrýkkale-Kalecik ve Elmadað arasýndaki serpantin formasyonu üzerine ekolojik ve sosyolojik bir araþtýrma. Bitki 1-4, 479-521. Krause K (1940) Batý ve Orta Anadolu Nebat Formasyonlarý (Çeviren: H. Birand): Ziraat Vekaleti Yay., 60, 1-29. Kurt L, Kurt F, Evren H, Karakaya A (1999) A Steppic vegetation of the Eldivan Mountain (Çankýrý- Turkey), F.Ü.Fen ve Müh. Derg. 11 (1): 49-57. Kurt L (2000) Aksaray-Nevþehir ve Þereflikoçhisar arasý step vejetasyonunun sinekolojik yönden araþtýrýlmasý. F. Ü. Fen ve Müh. Bil. Derg. 12 (1): 51-59. Kurt L (2002) The steppe vegetation of Emirdað (Afyon / Turkey), Anadolu Üniv. Bilim ve Teknik Derg., 3 (2): 257-270. Muratgeldiyev Y, Küçüködük M, Bingöl Ü, Güney K, Geven F (2000) Ýran-Turan Floristik Bölgesi. S. Ü. Fen Ed. Fak. Fen Derg. No: 16/1, 119-124. Ocakverdi H, Ünal A (1991) Karadað' ýn (Karaman) bitki sosyolojisi ve ekolojisi yönünden incelenmesi: Doðu-Tr. J. of Botany, 15, 79-106. Quezel P (1973) Contribution a l'etude phytosociologique du massif Taurus. Phytocoenologia 1(2), 131-222. Stuttgart. Raunkiaer C (1934) The life forms of plants and statistical plant geography. Oxford University Press,London. 47

Ekoloji Geven ve ark. Shwarz O (1936) Die Vegetationssigliederung West Anatoliens: Bot. Jharb., 67, 297-436. Sorensen T A (1948) A method of establishing groups of equal amplitude in plant sociology based on similarity of species content. Biol. Skr. K. Danska Vidensk. Selsk. 5 (4): 1-34. Tatlý A, Eyce B, Serin M (1994) Kýzýlören Çal ve Loras Daðlarý (Konya) vejetasyonu. Tr. J. of Botany, 18, 267-288. Tutin G T, Heywood VH (1964-1981) Flora Europaea, Vol. I-V, Cambridge Unýv. Press. Towsend CC, Guest E (1966-1980) Flora of Iraq, Vol 1-9, Baghdad. Ünalan G, Yüksel V, Tekeli T, Gönenç O, Seyirt Z, Hüseyin S (1976) Haymana-Polatlý yöresinin Üst Kretase-Alt Tersiyer stratigrafisi ve paleocografik evrimi: TJ.K. Bült., 19(2), 159-176. Van der Maarel E (1979) Transformation of cover-abundance values in phytosociology and its effects on community similarity. Vegetatio 39, 97-144. Vural M, Yaman M, Þahin B (2007) Büyükhemit Deresi ve Civarýnýn (Delice-Kýrýkkale) Vejetasyonu. Ekoloji Derg. 16, 64, 53-62. Weber HE, Moravec J, Theurillat J P (2000) International Code of Phytosociological Nomenclature. 3rd edition. Journal of Vegetation Science 11, 739-768, IAVS; Opulus Pres Uppsala. Printed in Sweden. Yurdakulol E, Aydoðdu M, Çetin B (1990) Kýrýkkale-Kalecik-Kýrþehir arasý step vejetasyonunun bitki sosyolojisi yönünden araþtýrýlmasý. Doða-Tr. J. of Botany, 14, 215-234. Zohary M (1973) Geobotanical foundations of the Middle East. Vol. I-II. Gustav Fischer Verlag. Stuttgart. 48