GEBELİKTE TÜTÜN KULLANIMI 1
İÇERİK 1.Tütün 2.Gebelik 3.Tütün kullanımının etkisi Gebeliğin oluşuma etkisi Gebede fizyolojik etkisi İntrauterin dönemde etkisi Plasentaya etkisi Emzirme dönemine etkisi Sonraki dönemlere etkisi 4.Tedavi 2
TÜTÜN Kristof Kolomb, XV. Yüzyıl sonlarında Batı Hint adalarına geldiği zaman, yerlilerin "Tobaccos" olarak isimlendirdiği bir bitki yaprağını sararak yakıp dumanını zevkle içlerine çektiklerini görmüş ve faydalı olur düşüncesi ile bu bitkinin tohumlarını dünyaya taşımıştır. 3
TÜTÜN Tütünün değişik kullanılış biçimleri arasında; tütün çiğneme nargile pipo puro sigara 4
SİGARA Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından sigara kullanımı, günümüzde bir biyo-sosyo-psikolojik zehirlenme hali olarak tarif edilmektedir. Kadın kullanıcılarda artış olması, gebelikte sigara içimine daha sık rastlamamıza neden olmaktadır. 5
WHO göre; Tütün bir yılda altı milyon insanın ölümüne neden olmaktadır. Ölümler >5 000 000 direk tütün kullanımı sonucu Ölümler > 600 000 pasif (second-hand) sigara dumanına maruz kalma Ölümler > 8 000 000 önlem alınmazsa 2030 a kadar beklenen sonuç 6
7
Tütün ve Gebelik Yaklaşık 4 kadından birinin sigara içtiği bilinmektedir. Sigara bağımlılığı olan kadınların %50-70 i gebelik esnasında da sigara kullanmayı sürdürmektedirler. Ülkemizde yapılan çalışmalarda ise, genel olarak dört ya da beş kadından birisi gebeliğinde sigara içmektedir. 8
GEBELİK Erkekten gelen sperm ile yumurtanın döllenmesinden doğuma kadar geçen 40 haftalık (280 gün) döneme verilen isimdir. 9
GEBELİĞİN DÖNEMLERİ İlk 12 hafta 13-27 hafta 28 hafta üstü 10
11
GEBELİĞİN DÖNEMLERİ Erken doğum 21-37. haftalarda olan doğum Term doğum 38-41.5 haftalarda olan doğum Postterm doğum >42 haftada olan doğum 12
PLASENTA Plasentanın gelişimine plasentasyon denir. Anne ile fetüs arasında besin maddeleri ve gaz değişimini sağlayan organdır. 9 haftalık bir embriyo 13
14
Gebeliğin oluşmasına etkisi Hormonları etkileyerek, üreme potansiyeli azaltmaktadır. Dış gebelik riskini artırmaktadır. Tüp bebek sahibi olma ihtimalini 2 kat güçleştirir. 15
Gebede fizyolojik etkisi Akciğerleri daraltarak akciğerlere daha az hava girmesine neden olur. Damarlar daraldığı için tansiyonu yükseltir. Nabzı hızlandırır. Bulantı ve kusmaları daha da artırır. Koku ve tat duyusunda azaltır. Çabuk yorulmaya yol açar. İştahsızlığa neden olur. 16
İntrauterin dönemde etkileri İntrauterin dönem: Bebeğin anne karnında geçirdiği dönemdir. Abortus riski Erken doğum eylemi Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebek İntrauterin gelişme geriliği İnutero mort fetal Akciğerlerin yeterince gelişmemesi Akciğer fonksiyonlarında Sezeryan ile doğum 17
İntrauterin hipoksiye maruz kalır. Sigara içen annelerin düşük doğum yapma ve ölü doğum yapma oranı %50 daha fazladır. Sigara içen annelerden doğan bebekler %30 oranında prematüre doğmaktadır. 18
21-36 haftalar arasındaki fetüslerde yapılan bir çalışmada annenin içtiği sigara sayısından ve gebelik haftasından bağımsız olarak fetüsdeki kotinin düzeyi, annenin kotinin düzeyinin %90 na ulaşmaktadır. Nikotin Kotinin 19
Plasentaya Etkileri Erken membran rüptürü Plasenta previa Ablasyo plasenta 20
Plasenta previa sigara içimi ile ilişkili olan fetal ve neonatal ölümlerin yarısına yakın bir kısmından sorumludurlar. Sigara içimini bırakan gebelerde, sigara içmeye devam edenlere göre plasenta previa sıklığı da %33 azaldığı belirlenmiştir. 21
22
Yenidoğana Etkileri Düşük doğum ağırlıklı Preterm Solunum yolu hastalıkları Yarık dudak- damak Gecikmiş ya da gelişmemiş nöropsikolojik gelişim Davranışsal patolojiler SIDS İntrauterin gelişme geriliği devam eder. 23
Gebeliğinde tütün kullanan annelerin bebeklerinin içmeyenlerinkine göre ortalama 200 gr daha hafif ve 1 cm daha kısa olduğu saptanmıştır. Düşük doğum ağırlıklı bebekler, doğumda ve doğumdan sonraki ilk altı ayda daha yüksek mortalite ve morbiditeye sahiptirler. Bu bebeklerin, yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde kalma ihtimalleri ve sürelerinde de artma izlenmiştir. 24
ABD'de, tütün ve ürünleri, her yıl tahminen 32.000-61.000 infantın düşük doğum ağırlıklı doğmasından ve 14.000-26.000 infantın yenidoğan yoğum bakım ünitelerine yatırılma gereksinimlerinin olmasından sorumludurlar. 25
Pasif sigara içiminde de umblical kordda kotinin değeri yüksek bulunmuştur. Sigara içimi aynı zamanda yarık dudak-damak gibi belirli bazı doğum defektlerinin de artmasına neden olur. 26
Tütün kullananların; Bebekleri daha sinirli ve sakinleştirilmesi zor bebekler Tütün kullanmayanların bebeklerine göre üç kata kadar daha fazla ani bebek ölümü sendromundan öldüğü görülür. 27
Amerika Birleşik Devletleri Halk sağlığı Servisi ne göre, Birleşik Devletlerdeki gebe kadınların sigarayı bırakması durumunda ölü doğumlarda %11 ve yenidoğan ölümlerinde %5 azalma olacağı tahmin edilmektedir. 28
Emzirme Dönemine Etkisi Emzirme ile nikotin ve diğer metabolitler bebeğe geçer. Tütün, anne sütünde bulunan vitamin C miktarını azaltır. Tütün, süt üretimini azaltarak bebeğin yeterli miktarda beslenmesini engeller. Tütün kullanan annelerin sütünün besleyici özelliği azalır. 29
Sigara kullanan annelerde iştahsızlık olduğu için annenin yeterince beslenememesinden dolayı bebeğin de yeterince beslenememesine neden olur. Esas olarak anne sütü ile beslenen ve anneleri sigara içen bebeklerde, idrar kotinin düzeyleri aktif sigara içiciler düzeyinde bulunmuş. 30
Pnömoni BEBEKLİK, ÇOCUKLUK VE SONRAKİ DÖNEMLERE ETKİSİ Bronşit Astım Orta kulak iltihabı 31
Tütün kullanan annelerin bebekleri daha sık hastalanır ve daha sık hastane hizmeti almak zorunda kalır. Gebelik esnasında sigaraya maruz kalan bebekler, büyüdüklerinde daha fazla sigara bağımlısı olabilirler. ABD de çocukların %33 ile %70 i, İngiltere de %50 si düzenli olarak pasif sigara dumanına maruz kalırken, bu oranın ülkemizde %75 dolaylarında olduğu gösterilmiştir. 32
Gebeliklerinde tütün kullanan kadınların çocuklarında dikkat eksikliği izlenmiştir. Aktif sigara içiminde olduğu gibi pasif sigara içimi ile de dikkat azlığı/hiperaktivite bozukluğunu içeren davranışsal bozukluklar arasında bir ilişki vardır. 33
GEBELİK SIRASINDA SİGARA İÇMEK BEBEĞİNİZİN SAĞLIĞINA ZARAR VERİR! 34
Yapılan bir çalışmada gebe kadınların sigara kullanımının zararları hakkında bilgi düzeyleri ölçülmüştür. %83.3 bebekte gelişim geriliğine neden olur demiştir. %10 u zararı yok demiştir. Doğum sonrası sigara kullanma düşünceleri ise; %30 u kararsız %53 ü içmeyi düşünmediği belirtmiştir. 35
TEDAVİ SEÇENEKLERİ DAVRANIŞ TEDAVİSİ FARMAKOTERAPİ NRT NİKOTİN İÇERMEYEN En önemli etken karar vermek 36
DAVRANIŞ TEDAVİ Gebe takibinde sigara alışkanlığı ayrıntılı sorulur. Tüm zararlı etkileri anlatılır. Bireysel veya grup şeklinde görüşmeler. Nüksün önlenmesi için haftada bir görüşme planlanır. Sonraki bir yılda 3 ayda bir görüşme planlanır. 37
FARMAKOTERAPİ Food and Drug Administration tarafından onaylı iki yöntem var: 1) NRT (nikotin sakızı ve bandı) 2) Bupropion Bazı ilaçlar gebelikte fetuse etkisi yüzünden kullanılmamaktadır. 38
NİKOTİN PREPARATLARI A GRUBU B GRUBU C GRUBU D GRUBU X GRUBU Gebelerde güvenli Hayvanlarda üzerinde güvenli, gebeler üzerinde çalışma yoktur. Hayvanlarda teratojenik, gebeler üzerinde çalışma yoktur. Fetus üzerinde yan etki saptanmış Kesinlikle kontrendike 39
SİGARA İÇMEK İSTİYOR MU? ONA SORDUN MU? SEÇİM YAPMA SANŞI VAR MI? 40
Sevgili anne adayı, sağlıklı bir gebelik, sağlıklı bir doğum ve yine sağlıklı bir bebek için tütünden uzak durunuz! 41
KAYNAKÇA Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye Raporu. (2010). Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı. Preventing Smoking and Exposure to Secondhand Smoke Before, During, and After Pregnancy Dağlı, C. (2009). Gebelikte Sigara İçiminin Gebe ve Yenidoğan Üzerinde Etkilerinin İncelenmesi. Uzmanlık Tezi, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kublay, P. G., Terzioğlu, D. F., & Karatay, A. (2008). Gebelik ve Sigara. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı. Özçelik, P. D. Hamilelik ve Çocukta Sigaranın Etkileri. ÖZTUNA, F. (2008). Gebelikte Sigara Bırakma Tedavisi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 232-235. 42
Janbakhisov, T., Emekçi, Ö., Çağlayan, E., Özay, A. C., Acet, F., & Altunyurt, S. (2013). Maternal Sigara Kullamının Doppler Ölçümleri Üzerine. Perinataloji dergisi, 119-123. Şahbaz, D. S., & Kılınç, D. O. (2005). Sigara Bırakmada Kullanılan Tedavi Yöntemleri. sted, 98-101. Solak, U. D. Sigarayı Bırakmada Kullanılan Preparatlar. Sigara bırakmada kullanılan preparatlar Gebelikte Sigara Kullanma. http://www.aksaray.ism.saglik.gov.tr/sayrinti.asp?ayrintim=26. (2010) Tobacco Use and Pregnancy. http://www.cdc.gov/reproductivehealth/tobaccousepregnancy/. (janaury 28, 2014) Erken doğum tehditi ve Erken doğum. http://www.gata.edu.tr/cerrahibilimler/arsiv/kadindogum/sss/gsrs15.h tml. 43
44