Türkiye nin İnsan Ticaretiyle Mücadelesi İnsan ticareti, esarete veya benzeri uygulamalara tabi kılmak, fuhuşa zorlamak, zorla çalıştırmak veya hizmet ettirmek, beden organlarının verilmesini temin etmek maksatlarıyla tehdit ve cebir/şiddet veya nüfuzu kötüye kullanmak veya kandırmak suretiyle, kişilerin tedarik edilmeleri, kaçırılmaları, bir yerden bir yere götürülmeleri veya sevk edilmeleridir. Her ne kadar Türkiye de insan ticareti süreci cinsel istismar ekseninde gerçekleşse de, ülkemiz insan ticareti ile mücadele stratejisini belirlerken; kadınların, erkeklerin ve çocukların insan ticareti suçuna maruz kalabilecekleri ve insan ticaretinin farklı formlarına konu olabilecekleri gerçeğini de göz önünde bulundurmaktadır. İnsan ticareti çağımızda köleliğin yeniden ortaya çıkmış şeklidir ve ağır bir insan hakları ihlalidir. İnsan ticareti, uyuşturucu ve silah kaçakçılığından sonra en karlı üçüncü organize yasadışı faaliyet olarak bilinmektedir. Coğrafi konumu itibariyle Türkiye insan ticaretinde hedef ülkedir. İnsan ticareti mağdurları çoğunlukla eski Sovyet Cumhuriyetlerindendir. Türkiye nin ekonomik refah düzeyi komşu ülkelerine kıyasla daha yüksektir. Ayrıca ülkemiz tercih edilen bir turizm ülkesidir. I-İstatistiki Veriler İnsan Tic. Müc. * Kurtarılan insan tic. mağduru Gönüllü olarak ülkesine dönen mağdur Sığınma evlerinde kalan mağdur sayısı 2004 239 61 18** 227 2005 256 220 142 379 2006 246 197 190 422 2007 148 117 114 308 Yakalanan insan taciri sayısı * İnsan ticareti, insan kaçakçılığıyla çok sık karıştırılan bir kavramdır. Göçmen kaçakçılığı maddi yarar elde etmek amacıyla Türkiye de sürekli oturma izni bulunmayan şahısların, örgütlü şebekelerce Türkiye ye yasal olmayan yollardan girmelerinin, Türk vatandaşlarının ise yasal olmayan yollardan ülke dışına çıkmalarının sağlanmasıdır. ** Kasım 2004 - Aralık 2004 tarihleri arasında sığınma evlerinde barınan, tedavi gören, psikolojik destek alan insan ticareti mağduru sayısıdır. II- Alınan Önlemler Uyumlu, tutarlı ve eşgüdümlü bir yaklaşım çerçevesinde Türk Devletince insan ticaretiyle mücadele alanında alınan önlemler aşağıda sunulmuştur: A. Yasal Düzenlemeler
- BM Sınıraşan Örgütlü Suçlarla Mücadele Sözleşmesi (Palermo) ve İnsan Ticareti ile Göçmen Kaçakçılığı konusundaki ek iki Protokolü 18 Mart 2003 tarihinde onaylanmıştır. - 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren Türk Ceza Kanunu nun 80. maddesinde insan ticareti tanımı yapılarak, bu suç için 8 yıldan 12 yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adli para cezası getirilmiştir. Sözkonusu madde ayrıca, insan ticareti suçundan dolayı tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirlerine hükmolunmasını öngörmektedir. Türk Ceza Kanunu nun 80. maddesinde 19 Aralık 2006 tarihinde yapılan değişiklikle insan ticareti tanımına fuhuş yaptırmak da eklenmiştir. Böylece insan ticaretinin en önemli boyutu olan zorla fuhuşun 80. maddeden cezalandırılması sağlanmıştır. TCK 80.maddedeki yasal değişikliğin olumlu sonuçlarının, 2008 yılı başlarından itibaren alınması beklenmektedir. - 6 Eylül 2003 tarihinde yürürlüğe giren Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkındaki Kanun çerçevesinde, yabancılara çalışma izinleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilmektedir. Bu yasa ile yabancıların ev hizmetlerinde çalışması da düzenlenmiştir. - Vatandaşlık Kanunu nda 2003 yılında yapılan bir değişiklik ile bir Türkle evlenen yabancı bir kadının evlenme işlemi sırasında beyan yoluyla Türk vatandaşlığını kazanması uygulamasına son verilmiş, bu yolla vatandaşlığın kazanılması için en az üç yıl evli kalınması ve evliliğin devam etmesi şartı getirilmiştir. - Karayolu Taşıma Kanunu 19 Temmuz 2003 tarihinde, Kara Ulaştırma Yönetmeliği 25 Şubat 2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anılan yönetmelik uyarınca, kaçak insan taşımacılığı ve ticareti suçları ile diğer bazı suçlar nedeniyle yargı organları tarafından verilmiş ve kesinleşmiş mahkumiyet kararı bulunması halinde yetki belgesi sahiplerinin yetki belgeleri iptal edilmektedir. Bu suretle yetki belgeleri iptal edilenlere üç yıl geçmedikçe yetki belgesi verilmemektedir. - İlgili kurumların katılımıyla düzenli olarak toplanan İnsan Ticareti ile Mücadele Ulusal Görev Gücü tarafından hazırlanan ilk İnsan Ticaretiyle Mücadele Eylem Planı Başbakanlık tarafından onaylanarak uygulamaya konulmuş ve tamamlanmıştır. İçişleri Bakanlığı tarafından, 2003 yılı AB-Türkiye Mali İşbirliği Programı dahilinde 2006 yılı Ocak ayından itibaren yürütülmekte olan İnsan Ticaretiyle Mücadelede Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında ikinci ulusal eylem planı da hazırlanmıştır. Eylem Planının onaylanması aşamasına gelinmiştir. B. İdari Düzenlemeler - İnsan ticareti konusunda Ulusal Koordinatör konumunda olan Dışişleri Bakanlığının başkanlığında, bir İnsan Ticareti ile Mücadele Ulusal Görev Gücü oluşturulmuştur. - 2004 yılında İstanbul ve 2005 yılında Ankara da mağdurlar için sığınma evleri açılmıştır. - İnsan ticareti mağdurları için 157 numaralı, ücretsiz bir acil yardım ve ihbar telefon hattı tahsis edilmiştir. Türkiye nin her yerinden ve cep telefonlarından ulaşılabilen telefon hattı, 2005 Mayıs ayı içerisinde hizmete girmiş olup, gelen ihbarlar Rusça, Romence, İngilizce ve Türkçe dillerinde yanıtlanmaktadır. Acil yardım hattı 2007 Nisan ayından itibaren (+90 312
157 11 22) uluslararası erişime açılmıştır. - Uluslararası Göç Örgütü (IOM) nün desteğiyle gerçekleştirilen ve insan ticareti mağdurlarına yardım edilmesini amaçlayan proje kapsamında, özellikle turizm mevsiminde ülkemize gelen yabancıların 157 Acil Yardım Hattı hakkında bilgilendirilmesini amaçlayan bilgi broşürleri hazırlanmış olup, broşürler, başta İstanbul, Antalya, Trabzon Hava ve Deniz Limanları olmak üzere sınır kapılarımızda dağıtılmaktadır. Proje kapsamında, görsel medyada insan ticareti hakkında kamuoyunu bilgilendirici kısa yayınlar yapılmakta, ayrıca kolluk kuvvetlerine çeşitli düzeylerde eğitim verilmektedir. -Kamuoyunu bilinçlendirmeye yönelik Annemi Gördünüz mü? başlıklı ilk kampanya, 2 Şubat 2006 tarihinde Uluslararası Göç Örgütü nün de katkıları ile Türk Hükümeti nin koordinasyonunda gerçekleştirilmiştir. - İnsan ticareti mağdurlarının ülkemizden giriş-çıkış işlemleri harçsız ve cezasız olarak yapılmakta ve süreli yurda giriş yasağı uygulanmamaktadır. - 2006 yılında İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünce insan ticareti suçunun soruşturulması, mağdurların tespiti ve mağdurlara yönelik işlemlerle ilgili uygulamaya esas olacak hususları içeren bir Genelge ve ekinde yer alan İnsan Ticareti ile Mücadele Rehberi kurum, kuruluş ve valiliklere iletilmiştir. - Jandarma Genel Komutanlığı tarafından 2005 yılında 100.000 adet Türkçe, 25.000 adet İngilizce ve 25.000 adet Rusça İnsan Ticaretiyle Mücadele Broşürü hazırlanmış ve Türkiye genelinde karakollara ve insan ticareti vakalarına rastlanan illerde dağıtılmıştır. C. Mağdurların Desteklenmesine ilişkin düzenlemeler - İnsan ticaretine açık olan illerimizde atıl durumda olan eğitim ve sosyal merkezlerin insan ticareti mağdurlarının kalabilecekleri barınaklara dönüştürülmesi konusunda İçişleri Bakanlığı tarafından ilgili Valiliklere talimat gönderilmiştir. - İnsan ticareti mağdurlarına, tedavi, bakım ve hukuki prosedür süresinde, Türkiye de belli bir süre ikamet izni verilmesini teminen, İnsani vize ve kısa süreli ikamet uygulaması başlatılmıştır. - İnsan ticareti mağdurlarının gönüllü geri dönüşleri, kolluk kuvvetleri, Uluslararası Göç Örgütü, kaynak ülkelerdeki irtibat kuruluşlar ve yerel sivil toplum kuruluşlarının işbirliğiyle güvenli bir şekilde sağlanmaktadır. 2005 yılından bu yana Uluslararası Göç Örgütü yle işbirliği kapsamında 543 mağdur ülkelerine gönderilmiştir. - Sağlık Bakanlığı tarafından İnsan ticareti mağdurlarının ücretsiz tedavilerinin sağlanmasını teminen, bir Bakanlar Kurulu Kararı Ocak 2004 de yürürlüğe konmuştur. - Barolar Birliği nin gönüllü avukatları, insan ticareti mağdurlarına ücretsiz yasal danışmanlık hizmeti vermektedir. - İstanbul ve Ankara daki sığınma evlerinde insan ticareti mağdurlarına hukuki, psikolojik ve
tıbbi danışmanlık sağlanmaktadır. D. Uluslararası İşbirliği - Türkiye, insan ticareti ile mücadele alanında BM, AGİT, NATO, Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi, Karadeniz Ekonomik İşbirliği ve İstikrar Paktı tarafından düzenlenen uluslararası faaliyetleri desteklemekte ve bu yönde aktif olarak çalışmaktadır. - Türkiye, Belarus, Gürcistan, Kırgızistan, Moldova ve Ukrayna ile insan ticaretiyle mücadele alanında işbirliği Protokolleri imzalamıştır. -İnsan ticaretinde kaynak konumda olan ülkeler ile İçişleri Bakanlıkları arasındaki işbirliği çerçevesinde ortak operasyonlar düzenlenmektedir. - Türkiye, Uluslararası Göç Politikası Geliştirme Merkezi (ICMPD) ile bir işbirliği protokolü imzalamış, 30 Kasım 2004 tarihinde Uluslararası Göç Örgütü ne (IOM) üye olmuştur. - Türk Hükümeti, Norveç ve İsveç Uluslararası Kalkınma Ajansı (SIDA) tarafından finanse edilen ve IOM tarafından yürütülen İnsan Ticareti ile Mücadele: Türkiye, Yerel Eylem ve Doğrudan Yardım isimli proje gerçekleştirilmiştir. - Türk Hükümeti nin desteğiyle IOM tarafından yürütülen Karadeniz Bölgesi nde Bilgi Paylaşımı İçin Kapasite Artırımı Projesi tamamlanmıştır. - Avrupa Komisyonu nun finanse ettiği ve Uluslararası Göç Örgütü nün yürüttüğü Avrupa Birliği ne üye, Aday ve Komşu Ülkelerde, İnsan Ticaretiyle Mücadelede Operasyon Ağı ve İşbirliği Mekanizmasının Disiplinlerarası Eğitim Süreciyle Güçlendirilmesi AGİS Projesi tamamlanmıştır. - 2006 yılı İnsan Ticaretiyle Mücadele Raporu, Ulusal Görev Gücü tarafından onaylanmıştır. Rapor, Türkçe ve İngilizce dillerinde yayımlanmış ve uluslararası platformlarda dağıtımına başlanmıştır. - Türkiye'nin inisiyatifiyle, Başkanı olduğumuz Budapeşte Süreci, Dönem Başkanlığını yürüttüğümüz Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ) ve Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC) tarafından, 9-10 Ekim 2007 tarihleri arasında İstanbul da "Karadeniz de insan ticareti" konulu bir konferans ortaklaşa düzenlenmiştir. - Birleşmiş Milletler (BM) Uyuşturucu ve Suç Ofisi'nin (UNODC), BM Suç ve Adalet Araştırma Enstitüsü ile birlikte Mart 1999 itibariyle uygulamaya koyduğu "İnsan Ticaretine ve Modern Köleliğe Karşı Küresel Girişimi" (UN.GIFT) kapsamında yapılan sözkonusu konferans, KEİ Daimi Sekreteryası'nın UNODC ile birlikte gerçekleştireceği "Karadeniz Bölgesinde İnsan Ticaretiyle Ceza Adaleti Yoluyla Mücadelenin Güçlendirilmesi" başlıklı projenin uygulanmasına katkı sağlamıştır. Ayrıca konferansta kabul edilen "Başkanın Özeti", Şubat 2008 de düzenlenecek UN.GIFT Viyana Forumu na sunulacaktır. Viyana Forumu, tercihen Bakan düzeyinde 2008 de tertiplenmesi öngörülmüş bulunan Abu Dhabi Konferansı na hazırlık mahiyetindedir. - Türkiye nin İnsan Ticaretiyle Mücadele ve İnsan Ticaretine Maruz Kalanların Adalete Erişimlerini Sağlama Çabalarına Destek başlıklı AB Hibe Projesi IOM tarafından
hazırlanmış ve AB Komisyonu nca kabul edilmiştir. 24 aylık bir süreyi kapsayacak proje çerçevesinde, ilk Yönlendirme Komite toplantısı 22 Ocak ta İçişleri Bakanlığında yapılmıştır. Proje İçişleri Bakanlığı ve Bakanlığımızın işbirliğiyle IOM tarafından yürütülecektir.