BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ TARAFLAR KONFERANSI-COP 18 ve KYOTO PROTOKOLÜ 8.TARAFLAR KONFERANSI-CMP8 DOHA-KATAR (26 KASIM-07 ARALIK 2012)
Daire Başkanı Dr. Hakan Erden () Dr. İnci Tekeli (Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü) Tülay Tay ( ) Pelin Polat ( ) Zeynep Başak ( ) Doç.Dr. Yusuf Serengil
SUNUM İÇERİĞİ 1- UNFCCC hakkında 2- Türkiye nin UNFCCC deki müzakere geçmişi 3- Türkiye nin UNFCCC deki yaklaşımı ve 2. Ulusal Bildirimi 4- İklim Değişikliği ve Tarım etkileşimi 5- Bakanlığımızın İklim Değişikliği ile ilgili yürüttüğü faaliyetler 6- COP 18 de tarım sektörü 7-COP 18 de kayıp ve zararlar 8- COP 18 de yan etkinlikler 9- COP 18 de LULUCF konusu 10-COP 18 de genel sonuç
UNFCCC hakkında.. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) 1992 yılında Rio da yapılan Dünya zirvesinde imzalanmış ve 21 Mart 1994 de yürürlüğe girmiştir. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı 2012 yılının Aralık ayında, Katar ın Başkenti Doha da 18. kez düzenlenmiştir. (COP 18)
UNFCCC hakkında.. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 18. Taraflar Konferansı (COP 18) katılımcıları: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (Koordinatör) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Dışişleri Bakanlığı Ekonomi Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı Maliye Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Sivil Toplum Kuruluşları ve Medya mensupları
UNFCCC hakkında.. İklim değişikliği tüm dünyayı tehdit eden önemli bir çevre sorunudur. Çalışmalar hem uyum, hem de azaltım amaçlı olarak devam etmektedir. Azaltım sera gazı salımını azaltmayı hedefleyen uygulamaları, Uyum ise iklim değişikliğinin insanlar ve çevresine etkilerini en aza indirgemeyi amaçlayan faaliyetleri kapsamaktadır.
UNFCCC hakkında.. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Sözleşmesi nin ana ilkeleri: Eşitlik Ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar İhtiyatlılık Sürdürülebilir kalkınmayı destekleme hakkı ve yükümlülüğüdür.
UNFCCC hakkında.. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Sözleşmesi 18. Taraflar Konferansı ve Kyoto Protokolü 8. Taraflar Konferansı olmak üzere iki ana konferansa bağlı toplantılar olarak gerçekleşmiştir. Uygulama Alt Grubu (SBI) 37. Oturumu Bilimsel ve Teknolojik Tavsiyeler Alt Grubu (SBSTA) 37. Oturumu Uzun Dönemli İşbirliği Geçici Çalışma Grubu(AWG-LCA) 15-2. Oturumu Güçlendirilmiş Eylem Planı için Durban Platformu Geçici Çalışma Grubu (ADP) 1-2 Kyoto Protokolüne Taraf Ek-1 Ülkeler için İlave Taahhütler Çalışma Grubunun (AWG-KP) 17-2. Oturumu
Türkiye ninunfccc deki müzakere geçmişi Türkiye, 2001 yılına kadar Ek-2 ülkesi iken Marakaş te düzenlenen 7. COP toplantısında alınan 26/CP.7 no.lu kararla Ek-1 listesine dahil olmuştur. Taraflar, Türkiye nin Ek-1 ülkelerinden farklı özel koşullarını tanımışlardır. 2004 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine taraf olmuştur. 2009 yılında Kyoto Protokolüne taraf olmuştur.
Türkiye ninunfccc deki müzakere geçmişi Türkiye, I. Ulusal Bildirimini Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve sözleşmesi Sekretaryasına Mart 2007 de, II. Ulusal Bildirimi ni Ekim 2012 de sunmuştur. Türkiye nin II. Ulusal Bildirimini İçeriği: ULUSAL ŞARTLAR SERA GAZI EMİSYON VE YUTAK ENVANTERİ POLİTİKA VE ÖNLEMLER SERA GAZI EMİSYON PROJEKSİYONLARI ETKİ, ETKİLENEBİLİRLİK VE UYUM FİNANS VE TEKNOLOJİ ARAŞTIRMA VE SİSTEMATİK GÖZLEM EĞİTİM, ÖĞRETİM VE KAMUOYU BİLİNÇLENDİRME
Türkiye ninunfccc deki yaklaşımı ve 2. Ulusal Bildirimi Türkiye nin henüz sayısallaştırılmış sera gazı emisyon azaltım veya sınırlama yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ülkemizde gerçekleştirilen iklim değişikliği ve değişkenliği çalışmalarına ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 4. Değerlendirme Raporuna göre, Türkiye, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden en çok etkilenecek bölgeler arasında bulunan Akdeniz Havzası nda yer almaktadır. (2. Ulusal Bildirim)
Türkiye ninunfccc deki yaklaşımı ve 2. Ulusal Bildirimi Türkiye nin 2009 yılı toplam sera gazı emisyonu karbondioksit eşdeğeri cinsinden 369,65 milyon tondur (Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık-AKAKDO hariç). Toplam emisyonların sektörel dağılımı: Enerji 278,33Mton CO2 eşdeğeri (%75,3) Atık 33,93 Mton CO2 eşdeğeri (%9,2) Endüstriyel İşlemler 31,69 Mton CO2 eşdeğeri (%8,6) Tarım 25,7 Mton CO2 (%7,0) (Kaynak: Türkiye nin II. Ulusal Bildirimi)
İklim Değişikliği ve Tarım Etkileşimi Tarım sektörü İklim değişikliklerinin etkilerine maruz kalmakta ve olumsuz etkilenmektedir. İklim değişikliğine sebep olan sera gazlarının emisyonlarına sebep olmaktadır.
İklim Değişikliği ve Tarım Etkileşimi Son yıllarda iklim değişikliğinin artmasına neden olduğu doğal afetler (kuraklık, seller, fırtınalar, don olayları vb.), çölleşme ve gelişen bitki ve hayvan hastalık ve zararlarının sadece tarımla geçimini sağlayan kırsal nüfus üzerinde baskı yaratmayıp, tarımsal üretim ve gıda güvenliği üzerinde dünya genelinde ciddi riskler oluşturmaktadır.
İklim Değişikliği ve Tarım Etkileşimi İklim değişikliği ve tarımsal faaliyetler tüm dünyada karşılıklı bir etkileşim içerisindedir. Tarımsal üretim ve tarım sektörü, iklim değişiklinden olumsuz yönde etkilenirken, tarımsal faaliyetlerin bir kısmı da iklim değişikliğine yol açan sera gazlarının salımına yol açmaktadır.
İklim Değişikliği ve Tarım Etkileşimi SERA GAZI KAYNAĞI VE YUTAK KATEGORİSİ CO 2 (1) CH 4 N 2 O HFCs (2) PFCs (2) SF 6 (2) Toplam CO 2 eşdeğeri (Gg ) 4. Tarım A. Enterik Fermentasyon B. Gübre Yönetimi C. Çeltik üretimi D. Tarım toprakları F. Tarımsal atıkların açıkda yakılması 16.433.61 9.262.32 25.695.93 14.859.21 14.859.21 1.179.87 2.214.42 3.394.29 203.18 203.18 NA,NE 6.989.93 6.989.93 191.34 57.98 249.32
İklim Değişikliği ve Tarım Etkileşimi 2009 yılı verilerine göre ülkemizde, tarımsal faaliyetler sonucunda meydana gelen sera gazı emisyonlarının oranı; Hayvanların enterik fermantasyonu: %58 Tarımsal topraklardan %27 Gübre yönetimi:%13 Tarım atıklarının açık alanda yakılması :0,97 Çeltik üretimi: %0,79 (Kaynak: Türkiye nin II. Ulusal Bildirimi)
İklim Değişikliği ve Tarım Etkileşimi 0,97% Enterik fermantasyon Gübre yönetimi 27,20% Çeltik üretimi Tarım toprakları Tarımsal artıkların açıkda yakılması 0,79% 57,83% 13,21%
İklim değişikliği ve Tarım Etkileşimi 1990-2009 döneminde, ülkemizde diğer tüm sektörlerin yol açtığı sera gazı emisyonlarınında önemli oranlarda artışlar gözlenirken, sadece tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarında %14 lük bir azalma kaydedilmiştir. (Kaynak: Türkiye nin II. Ulusal Bildirimi)
İklim Değişikliği ve Tarım Etkileşimi
Bakanlığımızın İklim Değişikliği ile ilgili yürüttüğü faaliyetler Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı nın hazırlanması (2013-2017) Arazi Toplulaştırması çalışmaları Su tasarrufu sağlayacak modern sulama yöntemlerini destekleme programları Organik tarım ve iyi tarım uygulamaları ile ilgili faaliyetler Çevre Amaçlı Tarımsal Arazilerin Korunması Programı (ÇATAK) Mera Islah Çalışmaları Nitrat Direktifinin Uygulanması Projesi
Bakanlığımızın İklim Değişikliği ile ilgili yürüttüğü faaliyetler Tarım Sigortaları Uygulamaları Kuraklığa dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi Minimum toprak işlemeli tarım yöntemi çalışmaları Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Sistemi Tarımsal İzleme ve Bilgi Sistemi Kurulması (TARBİL) Tarım Havzaları Geliştirme Projesi Kuraklık Test Merkezinin kurulması
COP 18 de tarım sektörü Tarım sektörü daha önce sektörel yaklaşımlar başlığı altında ulaştırma sektörüyle beraber ele alınırken, geçen yıl COP 17 de alınan kararla Tarımla İlgili Hususlar isimli yeni bir başlık oluşturulmuş ve burada özel olarak müzakere edilmektedir.
COP 18 de tarım sektörü Alınan kararların gıda güvenliğini baskılayıcı yönde olmaması gerektiği, Tarım sektörünün sadece gıda üretimi açısından değil, yerel nüfusun geçim kaynakları açısından da önem taşıdığı, Gelişmekte olan ülkelerin gıda güvenliği ve sera gazı azaltımı konusunda sorumluluk alması gerektiği (AB) Tarımla ilgili teknolojik gelişmelerin adaptasyon ve azaltım planlarına eklenmesi gerektiği (AB) Gelişmekte olan ülkelere teknoloji transferi ve finansal desteğin sağlanması gerektiği,
COP 18 de tarım sektörü Teknik konularda belirlenecek çerçevenin tarımsal üretimi ve gıda güvenliğini destekleyici nitelikte olması gerektiği, ve bu konuda diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapılması gerektiği, Bazı gelişmekte olan ülkelerin İklim değişikliği tehdidi altında kalan gıda güvenliğini sağlamak amacıyla SBSTA dan araştırma geliştirme ve metodoloji konularında destek talebi, Uyuma dair araştırma geliştirmede, ulusal bilimsel programların ve uluslararası işbirliğinin güçlendirilmesi için gelişmekte olan ülkelerde gereken kapasitenin tespit edilmesi,
COP 18 de tarım sektörü SBSTA nın sadece gelişmekte olan ülkelere değil, gelişmiş ülkelere de odaklanması gerektiği (AB) SBSTA nın tarım sektörüyle ilgili ilave çalıştay vb. toplantılar düzenlemesi gerektiği belirtilmiştir. SBSTA altında yapılan görüşmelerde ülkeler ortak bir metin üzerinde uzlaşmaya varamamışlardır. Bu nedenle SBSTA nın bir sonraki (SBSTA38) toplantısında tekrar görüşülmesi için COP 18 de net bir sonuç alınamadan kapatılmıştır.
COP 18 de Kayıp ve Zararlar Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğine bağlı olarak yaşadığı doğal afetlerde oluşan kayıp ve zararlarıyla ilgili olarak yapılacak yardımlar ele alınmaktadır.
COP 18 de Kayıp ve Zararlar Bu yardımların finansal kaynağının bir an önce açıklanması gerektiği, Bazı ülkelerde kayıp ve zararlarla ilgili olarak çalışan bir kurum dahi olmadığı belirtilmiştir. Kayıp ve zararlarla ilgili olarak uluslararası bir mekanizma oluşturulması gerektiği, Özel Sektörün konuya entegre edilmesinin faydalı olacağı (ABD) müzakere edilmiştir.
COP 18 de Kayıp ve Zararlar Açıklanan karar metninde ; Risk analizi, risk paylaşımı ve risk transferi girişimlerinin güçlendirilmesi, uluslararası, ulusal ve bölgesel düzeylerde kapasite oluşturulması ve kurumsal yönetimlerin güçlendirilmesi hususlarında ileriki zamanlarda detaylı çalışmalar yapılması gerektiği, Gelişmekte olan ülkelere finans, teknoloji ve kapasite geliştirme konularında yardım yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Kayıp ve zararlarla ilgili gerekli kurumsal düzenlemelerin örneğin uluslararası bir mekanizmanın oluşturulmasına karar verilmiştir.
COP 18 de Adaptasyon Fonu Adaptasyon Fonunun kurumsallaşması gerektiği ve sürdürülebilirliğinin garanti altına alınması gerektiği, Fona erişimin direkt olması gerektiği belirtilmiş. Adaptasyon Fonunun kaynağının henüz belli olmaması eleştirilmiştir. Adaptasyon Fonunun bütçesinden ayrılan idari harcamaların bütçesi gelişmekte olan ülkeler tarafından yüksek bulunmuştur.
COP 18 de Yan etkinlikler Tarımsal kuraklık, 2012 yılında ABD de yaşanan kuraklık ve kuraklık izleme metodları ile, kuraklıkla mücadele üzerine yaptıkları çalışmalar anlatılmıştır. İklim Riski Sigortası MCII (Munich Climate Insurance İnitiative), İsveç Sigorta, Dünya Gıda Programı, UNU-EHS (The United Nations University Institute for Environment and Human Security) katılımıyla sigorta programları anlatılmıştır. Akıllı Tarım (Climate Smart Agriculture) ve BM nin rolü Orta Asya ve Afrika ülkelerinde uygulanan projeler ile tarımda uyum, kapasite geliştirme ve farkındalığı öne çıkaran çalışmalar anlatılmıştır.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ -LULUCF Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (AKAKDO LULUCF: Land Use, Land Use- Change and Forestry) kavramı, arazi kullanımı ve arazi kullanımında zaman içerisinde insan müdahalesiyle yapılan değişikliklerin, sera gazı salımları ve azaltımları üzerindeki etkisini belirlemeyi hedefleyen bir bütündür. IPCC kılavuzunda 6 temel arazi kullanım kategorisi belirlenmiş buna ilişkin Arazi Kullanım değişikliklerinden kaynaklanan sera gazı emisyon hesapları son 5 yıldır Bakanlığımız tarafından hesaplanmaktadır.
LULUCF-GÖREVLER Mevcut arazi kullanım durumunun tespiti ve coğrafi bilgi sistemlerine entegre edilmesi, Net karbon dioksit emisyonunun hesaplanması için yutakların ve yutaklarca emilen emisyonların belirlenmesi, Arazi kullanım değişikliği ile sera gazı emisyonu azaltımı için, ekonomik ve sosyal şartlar da dikkate alınarak, gerekli yasal düzenleme, teşvik mekanizmalarının oluşturulması, önerilerin geliştirilmesi, Tarım ve hayvancılık etkinliklerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltımına yönelik çalışmaların yapılması yer almaktadır.
LULUCF-YAPILAN ÇALIŞMALAR İklim tiplerinin ve iklim haritasının çıkartılması; IPCC Kılavuzuna göre Toprak Haritasının Çıkartılması Arazi Kullanım Verilerinin Hazırlanması Aktivite verisi ve sera gazı emisyonyutak değerlerinin hesaplanması ile hesaplanan sera gazı emisyon ve tutma değerlerinin ve aktivite verilerinin CRF tablolarına işletilmesi Tabloların TUIK'e iletilmesi Arazi kullanım şekli ve aktiviteleri verisiyle küçük ölçekte arazi kullanım değişikliklerinin karbon tutumuna etkileri hesaplanabilme ktedir.
LULUCF-YAPILAN ÇALIŞMALAR Genel Müdürlüğümüz internet sayfasında iklim değişikliği sayfası oluşturulmuştur. http://www.tarimreformu.gov.tr/iklim/anasayfa.html Tarım İşletmelerinin karbon ayak izini hesaplayacak bir yazılım tasarlanmıştır. Tarım sektörü için Carbon Yönetim Stratejileri geliştirme yönünde çalışmalar yapılmaktadır.(projelere Yazılım geliştirme vb.)
LULUCF-YAPILAN ÇALIŞMALAR Karbon envanteri hazırlama görevimiz var ve bu konuda sürekli kapasite artımı sağlıyoruz. UNFCCC ye her yıl verilen karbon envanterini hazırlıyoruz. Bu yıldan sonra bu envanter süreci daha da yoğunlaşacak. İki yıllık raporlamalar yanında ülkemiz sürece daha fazla dahil oldukça raporlama kapsamı genişleyecek. Karbon bakımından iyi tarım uygulamaları geliştirme ve bunu yayma. Bazı uygulamalar karbon tutumunu artırmakta bazıları azaltmakta. Bu yönde yapılan ar-ge çalışmaları sadece atmosfere daha az karbon salmak yönünden değil ileride bu teknolojileri diğer ülkelere yaymak yönünden de yarar sağlayabilir. Örneğin sıfır karbon salımına sahip çiftlik projesi. Bu amaçla yazılım geliştirme faaliyetleri de gerçekleştirmekteyiz.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ -LULUCF - LULUCF kuralları ise 2012 sonrası taahhüt verecek taraflar için şekillenmiştir. Çin, Hindistan, Brezilya ve ABD nin de yer alacağı geniş bir grubun 2020 yılından itibaren taahhüt verme olasılıkları bulunmaktadır. (gelişmekte olan ülkelerin ve ülkemizin de taahhüt verme ihtimali bulunmaktadır.) - Raporlamalarında da değişiklikler yapılmıştır. 2014 yılından itibaren yıllık ülke raporlamaları, 4 yıllık dönemlerde ulusal bildirimler yanında 2 yıllık raporlamalar da yapılması karara bağlanmıştır.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ -LULUCF -İkinci taahhüt döneminde Ek-1 ülkeleri, Ağaçlandırma ve Ormansızlaşmaya ilaveten Yeniden Bitkilendirme, Orman, Tarım Alanı, Mera ve Sulak Alan Yönetimi faaliyetlerini seçebilecek ve sera gazı salımındaki değişiklikleri bildirecektir. -AKAKDO tarafından uzaklaştırılan emisyonlar ile AKAKDO dan kaynaklanan emisyonların daha etkili hesaplanabilmesi için uygulamaya veya araziye odaklı çalışma programlarının oluşturulması, yeni AKAKDO uygulamalarının belirlenmesi, geliştirilmesi, eksikliklerin giderilebilmesi ve devamlılığının sağlanabilmesi için kuralların belirlenmesi, raporlanması gündemdedir.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ -LULUCF LULUCF sektöründe Sera gazı envanterinde veri kalitesinin arttırılarak uluslararası standartlara uygun doğru ve tutarlı, coğrafi bilgi sistemleriyle desteklenen web tabanlı bir sera gazı envanter (hesaplama) sisteminin kurulmasının önemi daha da belirgin hale gelmiştir.
COP 18 den genel sonuç Kyoto Protokolü nün ikinci dönemi 1 Ocak 2013 yılında başlayacak ve 8 yıl sürerek 2020 yılında tamamlanacaktır. Protokole taraf olan ülkeler 2014 yılına kadar emisyon azaltımında bulunacakları rakamları yeniden gözden geçirecek. Kyoto Protokolünün 2. dönemi (2013-2020) için AB, Avustralya ve İsviçre emisyon azaltımıyla ilgili taahhütte bulunurken, Kanada, Amerika ve Japonya herhangi bir bildirimde bulunmayacaklarını açıklamışlardır. Yeşil İklim Fonu, Güney Kore Cumhuriyetini merkez alarak faaliyetlerini sürdürecek ve 2013 yılının ortalarından itibaren faaliyetlerine başlayacaktır.
COP 18 den genel sonuç Gelişmiş ülkeler, 2020 yılına kadar azaltım ve uyum konusunda gelişmekte olan ülkelere 100 milyar $ finans sağlayacaktır. Almanya, İngiltere, Danimarka, İsveç, Fransa ve AB ülkeleri 2015 yılına kadar toplam 6 milyar $ yardımda bulunacaklarını ilan etmişlerdir. Gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğine bağlı oluşan kayıp ve zararların karşılanmasına yönelik, risk yönetimi yaklaşımları ile paydaşlar arasında diyaloğu artıran bir uluslar arası mekanizmanın bir yıl sonra yapılacak COP 19 toplantısında oluşturulmasına karar verilmiştir.
COP 18 den genel sonuç Türkiye nin Ek-1 ülkeleri içerisinde yer almasına rağmen özel şartlarının ve durumunun diğer ülkelerden farklı olduğunun tanınmış olması sebebiyle, bundan sonraki müzakerelerde de finans, kapasite geliştirme, teknoloji ve teknik yardım ve düşük emisyonlu ekonomik gelişme için destek talep etme hakkı devam etmektedir.
Teşekkürler