GOÜ Araştırma ve Uygulama Merkezi Enfeksiyon Kontrol Komitesi İzolasyon Önlemleri Talimatı Talimat No : 3 Düzenleme Tarihi :01.01.2012 Revizyon Tarihi:19.07.2012 1. AMAÇ İnfekte veya kolonize hastalardan diğer hastalara, ziyaretçilere ve sağlık personeline mikroorganizmaların bulaşmasını önlemektir. 2. KAPSAM Tanı, tedavi ve bakım uygulamaları yapan tüm birimleri ve bu birimlerde çalışanları kapsar. 3. UYGULAMA 3.1.STANDART ÖNLEMLER Hastanın tanısına ve infeksiyonu olup olmadığına bakılmaksızın bütün hastalara uygulanan önlemlerdir. Tüm hastaların bakımında kan, vücut sıvıları ve çıkartılarına karşı ilk sırada uygulanacak önlemlerdir. Bunların esasını temizlik ve riskli materyalle teması engelleyecek uygun bariyerlerin kullanılması oluşturur. 1. Kontamine materyalle (kan, vücut sıvıları, ter dışındaki sekresyonlar ve bütün çıkartılar, bütünlüğü bozulmuş deri ve mukoz membranlar, kontamine eşyalar ) temastan önce; eldiven, gerekli durumda maske ve koruyucu önlük giyilir, damlacık oluşması ihtimalinde göz koruması (gözlük veya yüz siperi) yapılır. Ancak temiz eşyalara veya bir diğer hastaya dokunmadan önce eldiven çıkartılıp el hijyeni ve eldiven kulanımı talimatına göre eller yıkanır. 2. Kesici, delici aletler kullanıldıktan sonra delinmeye dayanıklı uygun kaplara atılır. Kullanılan iğneler kılıfına geçirilmemelidir, ucu bükülmemelidir,bölümlerinden ayrılmadan bütün halde atılmalıdır. 3.Tek kullanımlık malzemeler tekrar kullanılmadan atılmalıdır. 4. Kan ve vücut sıvılarıyla kirlenen çarşaf ve diğer materyaller sızdırmaz özel torbalarla uzaklaştırılmalıdır.bu malzemeler toplanırken eldiven giyilmelidir. 5. Hasta bakım malzemeleri başka hastalar ve çevre kontamine edilmeden, eldiven giyilerek uzaklaştırılmalıdır. 6. Solunumsal hijyen/öksürük işaretlemesi: i. Öksürük, konjesyon, burun akıntısı veya solunum sekresyonlarında artış olan her hastaya uygulanır, ii. Semptomatik hastalarda hastaya ilk kabul edildiği yerden itibaren öksürük/hapşırık sırasında ağzının-burnunun kağıt mendille kapatılmasının sağlanması gerekir, iii. Mendilin uygun kaplara atılması, el hijyeni, tolare edilebilirse cerrahi maske uygulanması gerekir, iv. Mümkünse mekansal ayırım (diğer bireylerle arada en az 1 metre) yapılmalıdır. 7. Güvenli enjeksiyon uygulamaları
i. Her enjeksiyonda steril, tek kullanımlık, disposable iğne ve şırınga kullanılmalıdır. ii. Mümkünse tek kullanımlık vialler tercih edilmelidir. 8.Diğer Standart önlemler i. Doğrudan ağızdan ağza resüstasyon yaptırılmamalıdır. ii. Özellikle hasta bakımı alanlarında sık temas edilen çevresel yüzeylerin rutin bakımı, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu ile ilgili talimatlara uyulmalıdır. 3.2. BULAŞMA YOLUNA YÖNELİK ÖNLEMLER Bilinen veya şüpheli infeksiyon etkeni ile infeksiyon veya kolonizasyon durumunda uygulanır. Standart önlemlerle birlikte yapılmalıdır. Üç ana gruba ayrılır; 1.Temas önlemleri 2.Sıkı Temas önlemleri (VRE için) 3.Damlacık önlemleri 4..Solunum yolu önlemleri 1.TEMAS ÖNLEMLERİ Mikroorganizmaların infekte ya da kolonize hastalardan direkt temas ya da indirekt temasla (infekte objelerle temas) bulaşmasını engellemek için kullanılır. i. Temas önlemleri endikasyonları a. MRSA, çoğul dirençli Acinetobacter spp, çoğul dirençli P.aeruginosa, ESBL-pozitif Klebsiella, E.coli, vb. gibi çoğul dirençli bakteriler, b. Viral/hemorajik infeksiyonlar (Lassa, Ebola, Kırım-Kongo), c. C.difficile, enterohemorajik E. coli, Shigella, hepatit A, rotavirus, kutanöz difteri, HSV, impetigo, bit, uyuz, zoster (dissemine veya immünsuprese konakçıda), d. RSV, PIV veya enteroviral infeksiyonlar için temas izolasyonu uygulanmalıdır. ii. Temas önlemlerinde hastaya yaklaşım a. Hasta tek kişilik odaya alınmalı veya aynı mikroorganizma ile enfekte/kolonize hasta ile aynı odaya yerleştirilmelidir (kohort uygulaması). b. Hasta ile veya çevresindeki cansız yüzeylerle temas ederken steril olmayan temiz eldiven giyilmelidir. c. Hasta ile veya odasındaki yüzeylerle temasın fazla olmasının beklendiği durumlarda, hastada idrar veya gaita inkontinansı, ileostomi, kolostomi veya açık drenaj varlığında odaya girerken eldivene ek olarak steril olmayan temiz bir önlük giyilmelidir. d. Eldiven ve önlük hasta odasını terk etmeden önce veya hasta başından ayrılırken çıkarılmalıdır. e. Eldiven ve önlük çıkarılıp el hijyeni sağlandıktan sonra hastanın yakın çevresindeki yüzeylerle temas edilmemelidir. f. Odalar veya hastalar arasında eşya ve tıbbi malzeme transferi önlenmelidir. g. İzolasyon odasının giriş kapısında KIRMIZI YILDIZ tanımlayıcıları kullanılmalıdır.
2.SIKI TEMAS ÖNLEMLERİ Vankomisine Dirençli Enterekok (VRE) ile enfekte veya kolonize hastalara uygulanır. a.vre-pozitif bulunan hastanın klinik durumu uygun olur olmaz hastaneden taburcu edilmeli, yatış süresi gereksiz uzatılmamalıdır. b.vre-pozitif olduğu saptanan hasta tek kişilik odada izole edilmelidir. Bu mümkün olmuyorsa aynı mikroorganizma ile kolonize ve/veya enfekte olan hastalar aynı odaya yerleştirilmelidir (kohort). c.tek kişilik oda veya hastaların gruplandırılmasının mümkün olmadığı durumlarda sıkı temas izolasyonu gereken hastalara yaklaşım konusunda enfeksiyon kontrol bölümünden yardım istenmelidir. d.hastaların odasına girerken temiz, steril olmayan önlük ve eldiven giyilmelidir. e.hastanın odasını terk etmeden hemen önce önlüğün ve eldivenlerin çıkarılması, ellerin antimikrobiyal bir ajanla yıkanarak ya da alkollü el antiseptikleri kullanılarak dezenfekte edilmesi gerekir. f.hasta bakımı sırasında yoğun kontaminasyona neden olabilecek işlemleri takiben (gaita ve enfekte yaraların drenajı ile direkt temas) eldivenler değiştirilmelidir. g.her türlü tıbbi cihazın diğer hastalarla ortak kullanımından kaçınılmalı, ortak kullanım gerekiyorsa bu aletler diğer hastalar için kullanılmadan önce temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. h. Hastaların odalarındaki tüm yüzeyler ve ortak kullanılıp sık temas edilen alanlar(hemşire deski,bilgisayar klavyesi,telefon vb.)hergün Enfeksiyon Kontrol Komitesi önerilerine uygun olarak dezenfekte edilmelidir.(dezenfeksiyonda 1000 ppm lik klor çözeltisi kullanılmalıdır.kan,vücut sıvı ve salgılarıyla kirlenmiş yüzeylerde 10.000 ppm lik klor çözeltisi kullanılmalıdır.) ı. VRE ile kolonize veya enfekte olan hastaların taburculuğunu takiben hasta odalarındaki tüm yüzeyler dezenfekte edilecek ve enfeksiyon kontrol ekibi tarafından bu odalardan ortam kültürleri alınacaktır. (Dezenfeksiyonda 1000 ppm lik klor çözeltisi kullanılmalıdır. Kan,vücut sıvı ve salgılarıyla kirlenmiş yüzeylerde 10.000 ppm lik klor çözeltisi kullanılmalıdır.) i.ortam kültürlerinin sonuçları belli olana kadar bu odalara yeni hasta yatırılmaması ve odadaki malzemelerin başka hastalar için kullanılmaması tercih edilir. j.eğer yeni hasta yatışı zorunlu ise dezenfeksiyon işleminin (ortam yüzeyleri ve aletler) enfeksiyon kontrol hemşirelerinden biri veya servis sorumlu hemşiresinin denetiminde iki kez uygulanması zorunludur. k.izolasyon odasının giriş kapısında KIRMIZI ÜÇGEN tanımlayıcıları kullanılmalıdır.
3. DAMLACIK ÖNLEMLERİ Büyük partiküllü (> 5µm) damlacıkların geçişinin önlenmesinde kullanılır. Konuşma, öksürük, aksırık veya tıbbi işlemler sırasında infekte kişiden saçılan damlacıkların mukozalara (burun, boğaz, konjunktiva) bulaşmasını önlemek için standart önlemlere ek olarak yanında alınan tedbirlerdir. i. Damlacık önlemleri endikasyonları a. İnvaziv H. influenzae tip B infeksiyonları (menenjit, pnömoni, epiglottit ve sepsis) b. İnvaziv Neisseria meningitidis infeksiyonu (menenjit, pnömoni, sepsis) c. Difteri, Mycoplasma pneumonia, boğmaca, pnömonik veba, çocuklarda grup A streptokokal farenjit, pnömoni ve kızıl, d. Adenovirus, e. İnfluenza, f. Kabakulak, g. Parvovirüs B19, h. Kızamıkçık i. KKHA ii. Damlacık önlemlerinde hastaya yaklaşım a. Hasta tek kişilik odaya alınmalıdır. b. Eğer tek kişilik oda yoksa aynı mikroorganizma ile infekte ve başka infeksiyonu olmayan bir hasta ile aynı odayı paylaşabilir. c. Eğer farklı tanılı hastalarla aynı odayı paylaşması gerekiyorsa yataklar arası mesafe en az 1 m olmalıdır. d. Hasta odasına girerken cerrahi maske takılmalıdır. e. Özel havalandırma gerekli değildir. f. Oda kapısı açık olabilir. g. Hasta çok gerekmedikçe oda dışına çıkmamalıdır. Oda dışına çıkacaksa cerrahi maske ile çıkarılmalıdır. h. İzolasyon odasının giriş kapısında MAVİ ÇİÇEK tanımlayıcıları kullanılmalıdır. 4. SOLUNUM YOLU ÖNLEMLERİ Küçük partiküllerin (<5µm) geçişinin önlenmesinde kullanılır. Hava yolu ile bulaşabilen infeksiyonları önlemek amacıyla standart önlemlerin yanı sıra alınan önlemlerdir. i. Solunum yolu önlemleri endikasyonları a. Aktif akciğer ve larinks tüberkülozu, b. Kızamık, c. Suçiçeği, yaygın zoster infeksiyonu, d. SARS
e. Viral/hemorajik infeksiyonlar (Lassa, Ebola, bazı koşullarda Kırım-Kongo) solunum izolasyonu uygulanmalıdır. ii.solunum yolu önlemlerinde hastaya yaklaşım a. Özel havalandırma ya da ventilasyon sistemi gereklidir, * Saatte 6-12 kez hava değişimi sağlanmalıdır. * Hava akımı koridordan odaya olmalıdır (negatif basınç). *Odadan çıkan hava sisteme tekrar dönüyorsa veya yakın boşluklara gidiyorsa HEPA filtre kullanılmalıdır. b. Uygun oda yoksa uygun odası olan bir merkeze hasta gönderilmelidir, c.oda kapısı kapalı tutulmalıdır, d.çok geçerli nedenler olmadıkça hasta oda dışına çıkarılmamalıdır. Çıkması gerekiyorsa cerrahi maske takılır, e.pulmoner veya laringeal tüberküloz tanısı veya şüphesi olan hastanın odasına girerken N95- FFP3 solunum maskesi takılmalıdır, f. KKHA hastasına aerosol oluşturan işlemler (aspirasyon, entübasyon, bronkoskopi vb) yapılıyorsa N95 maske kullanılır. g.kızamık, suçiçeği tanısı olan hasta odasına mümkünse riskli(bağışık olmayan) kişiler girmemelidir., h.mutlaka girmesi gerekiyorsa N95-FFP3 solunum maskesi ile girmelidirler. i.bağışık iseler maske takmalarına gerek yoktur, j.izolasyon odasının giriş kapısında SARI YAPRAK tanımlayıcıları kullanılmalıdır.
İZOLASYON ÖNLEMLERİNDE TANIMLAYICI FİGÜRLER TABLOSU SOLUNUM İZOLASYONUNDA SARI YAPRAK DAMLACIK İZOLASYONUNDA MAVİ ÇİÇEK TEMAS İZOLASYONUNDA KIRMIZI YILDIZ SIKI TEMAS İZOLASYONUNDA KIRMIZI ÜÇGEN