Gaziantep kimli ine sahip ç k yor Fener-Balat iyileflecek mi? Boya ve yal t m sistemleri 3 10 20 23 Yeni ç kan yay nlar Gaziantep çeflitli medeniyetlerin hayat buldu u bir kent olarak popülaritesine Zeugma ile sahip. Buradaki kaz çal flmalar ile keflfedilmeyi bekleyen di er zenginlikler gün yüzüne ç k yor. Fener-Balat Rehabilitasyon Projesi'nde yaln zca fiziksel de il sosyal ve ekonomik anlamda da iyilefltirmenin amaçlan yor. Projenin aflamalar n Burçin Altunsay anlatt. Bu say m z n sektör sayfalar n n dosya konusu boya ve yal t m sistemleri. Bu alanda faaliyet gösteren firmalar yeni ürünleriyle dosyaya katk da bulundular. Haf za Mekanlar, Hakkari Suretleri, Therapia'dan Tarabya'ya, Ça dafl Kamusal Mekan Hacimsiz Mimari, Stadyum ve Arenalar, Metafor Olarak Mimari BU SAYIDA GÜNDEM 2 GÖRÜfi 7,13 PROJE 10 14 SEKTÖR 18 DOSYA 20 SERG 22 YAYIN 23 M MARLIK GAZETES AYDA B R YAYIMLANIR N SAN 2006 SAYI 36 3.50 YTL Peyzaj de il lendskeyp Modern kentte formel ve enformelin s n r Modern kent sisteminin temelinde, kayna n ve düzenleyici ilkelerini büyük ölçüde ayd nlanma düflüncesinden... 7 fiükrü ASLAN Bir ulus haf za sahibi olmaktan korktu unda yi düzenlenmifl ve iyi iflleyen toplumlar yaratmak için sa duyu kendi bafl na yeterli midir? Bir yapboz ya da kelime... 8 EL F fiafak Türk mühendis, mimar ve flehir planc lar n neler bekliyor? Küreselleflme ile birlikte 1980 'li y llar n ortalar ndan itibaren tart fl lan sermayenin dolafl m - uluslararas firma... 8 HÜLYA YAKAR Bu say m zda Frans zca kökenli paysage kelimesinden dilimize yerleflmifl olan peyzaj tasar m mercek alt nda. Ülkemizde uzun y llar ziraat ve orman fakülteleri bünyesinde e itimi verilen bu alan, günümüzde özgün kökeninin bar nd rd k rsal Grafik ironi 22 srailli poster sanatç s ve reklamc Yossi Lemel ile Garanti Galeri'de 13 May s'a kadar sürecek sergisi dolay s yla geldi i stanbul'da kentsel bellek, yer aidiyeti ve ironik anlat m dili kavramlar etraf nda yapt m z söyleflide, kentsel aidiyetin kültürel(ve dinsel) aidiyet ile kolkolal n n en üst düzeyine flahit olduk. anlamlar n n çok ötesine taflan bir meslek prati ini tarifliyor. Asl nda büyük ölçüde kente iliflkin bir eylem olan ve araç olarak bitkiler kadar inorganik malzemeleri de kullanan bu tasar m alan n n ad n da yeniden mi düflünmeli? s: 14 Yar flmalar n art lar ve eksileri Duvarlar Y kmak Geçen hafta Samarra'daki Askariya Camisi'nin bombalanmas dini gerginlikleri körüklemesi tasarlanm fl kas tl bir hareketti... 9 ROBERT BEVAN Bursa Merinos Fabrikas kent için eflsiz bir haf za Bursa Merinos Yünlü Dokuma Fabrikas, 3 Haziran 1933 y l nda yürürlü e konulan 2262 say l Kanun ile biçimlendirilen... 13 FARUK TUNCER 4 Geçti imiz fiubat ve Mart aylar içinde dört yar flma sonuçland : Beylikdüzü Cumhuriyet Caddesi ve Yak n Çevresi Kentsel Tasar m Proje Yar flmas, Burdur fiehirleraras Otobüs Terminal Kompleksi Kentsel Tasar m ve Mimari Proje Yar flmas, Manisa Belediyesi Hizmet Binas - Ticaret Merkezi ve Kentsel Mekan Düzenlemesi Mimari Proje Yar flmas ve stanbul Serbest Mimarlar Derne i'nin açm fl oldu u, " stanbul Liman Bölgelerinin Dönüfltürülmesi Sürecinde Alternatif Öneriler" konulu ö renci yar flmas.
14 N SAN 2006 Peyzaj de il lendskeyp Mimarl k prati i neleri kapsar; mimar nas l bir e itimden geçmelidir; mimarl k mesle ini gerçeklefltirmeye iliflkin sorunlar nas l çözülecek? Bu sorular mimarl n uzmanl klar için de örne in iç mimarl k, peyzaj mimarl, kentsel tasar m, endüstri ürünleri tasar m için de sorabiliriz çünkü bu uzmanl klar da meslek olma yolunda kendi alanlar n yaratmaya ve özellikle e itimde yaflad klar sorunlar çözmeye çal fl yorlar. Belki de meslekler çat flmas na dönüflmeden önce tüm bu sorular n üzerinde, daha üst bir bak fl gelifltirmeye ve farkl sorular üretmeye ihtiyac m z vard r. Bu ay haz rlad m z dosyada, ülkemizdeki peyzaj mimarl n n yaflad sorunlar Deniz Aslan ile yapt m z söylefli ile, meslek prati indeki yaklafl mlar da Ata Turak, Belemir D. Güzer ve Aygen Kanc n n görüfl ve proje uygulumalar ile mercek alt na ald k. Berna Aç k: Peyzaj mimarl üzerine konuflaca z ama daha genel bir soruyla bafllamak istiyorum çünkü yan t n asl nda tasar m alanlar n tan mlamam za yarayacak. Avrupa Birli i, uyumlanma sürecine ba l olarak, bizlerden kamu yarar na hizmet veren t p ve hukuk meslekleri yan nda mimarl k mesle i ve e itimi üzerine de acil düzenlemeler istedi. Bir anlamda mercek alt na al nan mimarl n böyle bir tabloda hangi ba lamda tart fl lmas gerekti ini düflünüyorsunuz? Deniz Aslan: Evet mimarl k, hukuk ve t pla birlikte dünyan n stratejik meslekleri aras nda. Ben,bir üst bafll k olarak tasar m meslekleri diye bir alan var m diye düflünmek istiyorum öncelikle. Di- er tasar mc lar al n yorlar ama buna ra men mimarl kapsayan bir alan olarak öne ç karmak durumunda kal yorum. Asl nda bir çok tasar m alan n n mimarl k içinden do mufl oldu unu da unutmamak gerekiyor. Mimarl bina yapmak olarak de erlendirmedi im için asl nda onu di erlerinin üzerine koyuyorum. Örne in flehircilik ya da peyzaj mimarl gibi meslekler dünyada birer uzmanlaflma olarak ta kabul ediliyorlar. Fakat bizde meslek adamlar - n n biz kimiz tepkisiyle karfl lafl l yor ve as l bu soru çerçevesinde düflünebiliriz. Bu labirentin ç k fl mimarl ktan öte tasar m mesleklerini tart flabilmekte yat yor. Bilkent Üniversitesi'ndeki Güzel Sanatlar, Tasar m ve Mimarl k Fakültesi buna iyi bir örnek. Bu fakültenin içinde letiflim ve Tasar m, Güzel Sanatlar, Grafik Tasar m, ç Mimarl k ve Çevre Tasar m, Peyzaj Mimarisi ve Kentsel Tasar m bölümleri var. Tasar m kelimesini üst bafll k olarak ele alabiliriz. (ama bunun içine planlamay koymuyorum.) As l sorunun cevab na dönersem mimarl k insan en çok etkileyen alan. Durum ortada. AB'nin de mimarl kamu yarar ad na görmesinin nedeni, onun tasar m yönüyle ve do al olarak da yaflant n n tasarlanmas yönüyle de erlendirdi inden kaynaklan yor olabilir mi? Dünyada kentsel alanlar yeniden tasarlan yor yani mimari ba lamla kentsel ba lam birlikteler. Yurtd fl nda büyük yat r mlar n ço u kentsel projeleri kaps yor ve bu projelerde neresi mimarl k, neresi kent neresi peyzaj gibi bir alg lama yok. Bu projelerin içinde bir çok baflka uzmanl klar da var ve hepsi bunun bir parças. Bence bizim ülkemizdeki bu duruma da AB'nin açm fl oldu u alandan Deniz Aslan Peyzaj mimarl ülkemizde pasta paylafl m olarak de il, meslek flövenizmi düzeyinde tart fl l yor. bak p mimarl k ile bu ifli beslemek gerekiyor. Bu düflüncemde mimar taraf m kullan yor de ilim ama mimarl k, tasar m meslekleri içindeki ba lamsal yeri aç s ndan önemli, hem etimolojik aç - dan hem de mimar da mimarl k da salt yap yapma ifli de il. Kentlerin geliflimi de uzmanlaflmay bir yerde zorunlu k lm fl durumda. Buna ba l olarak da mimarl k-tasar m ve kent iliflkisi yeniden kuruluyor. Bu kurgunun gerektirdi i uzmanl klar n ayr m n nas l yapmak gerekiyor? Bu uzmanlaflma gerçekten bir ayr m m, onun üzerinde durmak laz m. Ben bunu bir ayr m olarak de erlendirmiyorum. Ortada operasyonel bir durum var bence. Bu aflamada daha meslek yok. Çok sevimli de il belki ama t pla biraz benzefltirmek mümkün bu meseleyi. T bbi bir müdahalede bulunulacaksa önce genel bir araflt rma yap l r. Sonunda bir kalp cerrah, yan nda bir anestezist gibi gerekli, teorisyen olmayan, parmaklar çal - flan insanlar sorumluluk al rlar. Tüm bunlar bir araya getiren bir ekip bafl, yürütücü var ki bence tüm bu ifllere böyle bak lmal. Bu ekip bafl bir mimar, flehirci, sosyolog ya da kimi zaman bir düflünür de olabilir. Biraz da üretime yönelik ve hatta baz ürünleri bir dil yaratacak flekilde kente kazand racak bir tasar mc laz m ki örne in o da endüstri ürünleri tasar mc s olabilir ya da atölye deneyimi olan, aç k alanlar da alg layan kendisine farkl uzmanl klar yüklemifl olan bir orman mühendisi de olabilir. Belki de bu operasyonel ifl ekolog, alt yap uzman da gerektirebilir. Yani iflin as l meselesi sorunsallar tespit etmek. Türkiye'de planlama da yanl fl biliniyor. Asl nda bu sorun tespitlerini planc lar yapmal ; planc lar bu ifli en iyi flu flu formasyonda insanlar yapabilir diye ortaya koymal. Bir yere bak p bu peyzaj mimar n n ifli midir, flehircinin ifli midir, mimar n ifli midir diye düflünmeye çal flmak yumurta hikayesine benziyor. Zaten meseleyi kavrayan ve duruma operasyonel bir flekilde yaklaflan insanlar n böyle dertleri yoktur. Bu iflin esas toparlanaca yer e itim. Ama flu andaki e itim durumu da bu konufltuklar m zdan daha baflka bir durumda de il. Yani sorunun yan t na dönersek bu bir ayr m de il üstelik de hukuksal bir buluflma olmal. Bu buluflmaya da sorumluluklar ortak olma bilinci olarak bak lmal. Bu çerçeveden bak nca Odalar n yetersizlikleri de ortaya ç k yor. Odalar beni çok rahats z ediyor ama ister istemez böyle bir kurum var. Sonuçta mesleki yeterlilik unvan n birsinin vermesi gerekiyor ve flu anda üniversiteler bunu veriyor. Belki bu AB uyum çal flmalar nda de- iflecek, bu yetkiyi odalar verebilir. Ama odalar e er bugünkü tutumlar n sürdürürlerse mesleklere zarar verecekler diye düflünüyorum çünkü tüm odalar n Mimarlar Odas da dahil olmak üzere çok riskli durufllar var. Mimarlar Odas y llar n tecrübesini bir birikim haline dönüfltürememifl durumda. Hep ayn pencereden bakan bir tavr var. Di er tasar mplanlama meslekleri odalar da bunun peflindeler ve üstelik onlar acemiler. Peyzaj Mimarlar Odas 'n n Mimarlar Odas ile olan yaz flmalar ndan bunu anlamak mümkün. Onlar da zamanla uzman olacaklar ama çok kötü uzmanlar olacaklar. Bu gidiflat genç meslek adamlar n n, tasar mc lar n çözece ini düflünüyorum. Bu meseleleri peyzaj mi- Eskiflehir Kent Park BELEM R DALOKAY GÜZER ANKARA Eskiflehir Kent Park, Eskiflehir için belirleyici bir referans noktas ve kentsel de er oluflturan porsuk akarsuyu ile kentin buluflmas nda bir arayüz olarak ele al nm flt r. Park, geleneksel rekreasyon ve yeflil alan kullan m hizmetlerinin yan s ra suyun kentin do rudan bir parças olmas na yönelik jeneratör bir alan niteli indedir. Bu anlamda tasar m öncelikli olarak suya cephe veren dokular aras nda bir süreklilik ve çeflitlilik oluflturulmas düflüncesine dayand r lm fl, arka plan oluflturan kentsel dilin ça dafl bir temsiliyet de erine ulaflmas hedeflenmifltir. Bu kurgu içinde çay, üzerinde çeflitli etkinlikler kabul eden kentsel bir ortama dönüfltürülmekte, su yolu ulafl m, su kenar rekreasyonu kavramlar güçlendirilmekte, yer yer düzenlenen a açl klarla yaflam suyun merkezine tafl nmaktad r. Kent park nda Porsuk k y s kesitleri yeniden de erlendirilmekte, kot iliflkileri bir yandan suyun ak fl n öte yandan bar nd rd etkinlkleri öne alan yeni iliflki ve kullan m biçimleri tan mlamaktad r. Bu iliflkiler öncelikli olarak suyun varl n n daha çok hissedilmesi ve sudan kaynaklanabilecek olumsuzluklar n bir zenginli e dönüfltürülmesini amaçlamaktad r. Park, yol ve su aras nda birbiri ile süreklilik gösteren katmanlardan oluflmaktad r. Bu katmanlar bir yandan kullan m farkl l klar içerirken fiziksel mekan kurgusu ve yeflil alan dokular da kademeli olarak de iflkenlik göstermekte, birbirine alternatif olabilecek alt alanlar oluflturulmaktad r. Su kenar daha çok yeme, içme, spor ve rekreasyon kullan mlar na ayr - l rken arka bölgeler kültür ve sanat kullan mlar ile de erlendirilmifl, Eskiflehir'in öne ç kan üniversite ve sanat kültürünün park alan nda fiziksel bir temsiliyet kazanmas amaçlanm flt r. Parkta yer alan yap lar hafif, yar aç k ve d fl mekan kullan m öne ç kan birimler olarak ele al nmakta, park n farkl kullan m deneyimlerine aç lmas na olanak verecek temsili iflaret de erleri oluflturmaktad r. Özetle park, farkl kültür ve kullan c gruplar n n bir arada, birbirlerinin varl klar n zenginli e dönüfltürecek bir ifllevsel program öngörmekte, Eskiflehir için alternatif bir sanat, kültür Eskiflehir Kent Park ve rekreasyon oda oluflturmaktad r. Burada bir baflka önemli boyut park n porsuk boyunca yer alacak bir yeflil dokunun parças olarak ele al nmas, zaman içinde kent için belirleyici olacak bir süreklili in bafllang ç noktalar ndan birini oluflturmas d r. Bu kent park n n mimari tasar m C. Abdi Güzer'e, kentsel tasar m ve peyzaj tasar m Belemir Dalokay Güzer, Leyla Gedik ve Simtaç Hocao lflu'na ait. Projeye flehir ve bölge planc s Sedvan Teber dan flmanl k yapm fl.
N SAN 2006 15 marl üzerinden tart flmaya devam edersek, dünyada peyzaj mimarl nas l yap l yor, bizim ülkemizdeki gerçekleflmesinden farklar nedir? Mimarl k, mühendislik, tasar m gibi alanlar n bulufltu u bir çok arakesit var. Bu durum olmazsa olmaz bir fley çünkü hiçbiri kendi bafllar na duran, kökü olmayan meseleler de- il. Peyzaj mimarl enteresan ve bir çok aç dan önemli bir alan. E er sadece do a tasarlay c olarak bakarsak peyzaj mimar için varolabilecek birkaç alan kal yor: Örne in peyzaj mimar bir milli park tan m içinde çok önemli bir kimlik ama ayn flekilde milli park konusunda uzmanlaflm fl bir orman mühendisi, ziraat mühendisleri, botanikçiler, zoologlar da bu ifli çok rahatl kla yapabilirler. Bu durumda mimar n bu alanda ifli olabilir mi diye düflünebiliriz ve do a ifli diye bakarak yan t olarak giremez diyebiliriz. Oysa bu konularda uzmanlaflm fl bir mimar da bu tasar m alan na girebilir. Örne in botanik ile u raflan arkeologlar var, onlar da pekala çal flabilirler. Peyzaj mimar kendisine do a içindeki bir çok tasar mda yer bulabilir. Yine ayn flekilde peyzaj mimar n kentin içine sokmak durumu da var. Böyle olunca da e itimi tasar m alan n n d fl nda geliflen bir kimli in kentte ne yapaca biraz flüpheli duruyor. Peyzaj mimar - n n bir sürü flapkas olabilir t pk mimar n bir sürü flapkas oldu u gibi. Peyzaj mimar kelimesine bakt m zda, bu adam n peyzaj n mimar oldu unu söyleyebiliriz. Böyle olunca da peyzaj mimar n n kent içindeki konumundan dolay peyzaj kelimesini kullanmay biraz tehlikeli buluyorum. Peyzaj kelimesi daha çok do ay ça r flt ran bir kelime. Peyzaj mimar ne ifl yapar dedi imizde de yan t do ay kente getirmek olabilir ama bence bu çok tehlikeli bir fley. Peyzaj mimar do al olarak geliflmifl do ay kente getirmeye kalkan birisi de ildir. Bu bence en kötü tarif. Bu noktada peyzaj kelimesini b - rakmak gerekiyor. Bu alan n ad kentsel tasar m da de il. Türkçelefltiremedi im bir fley olarak urban interior demeyi uygun buluyorum. Bunu Türkçelefltirmekte zorlan yorum çünkü ülkede kente böyle bir bak fl yok. Peyzaj mimar park yapar meselesinden daha baflka bir durum söz konusu. Di er yandan da landscape kelimesi var. Land i atarsak ben scape kelimesini tercih ediyorum. Çok fazla scape in olmas na iliflkin bir heyecan yarat yor bu kelimeyi önemsemek istiyorun ve böylece biz bu kelimenin içerisinde çal flabiliriz diyebiliyorum. Böyle tan mlamak asl nda ifli oldukça rahatlat yor. Peyzaj mimar scape ler artt kça birçok alanda ifl yapma olana na sahip oluyor. Tersten bakarsak da scape in içine kendini iyi yetifltirmifl flehirci, mimar, kentsel tasar mc, iç mimar, endüstri ürünleri tasar mc s hatta iyi bir ayd nlatma tasar mc s da Akademik ortam içinde normal çok insan var ve onlar e itimin enerjisini söndürüyorlar. girebilir. Dolay s yla peyzaj mimar kelimesini bir parça evrimlefltirmek ve yine peyzaj mimar n da botanik uzman ndan, çardak uzman ndan da ç karmak gerekiyor. Bu durumlar arkitektonik bir yerde buluflturmal ve bu da gelip yine mimarl a ba lan yor. Arkitekton bir yan ile a açtan ev gören insan anlat yor bu anlamda bak nca. Tüm tasar m dünyas n n yapt ifl asl nda bir microcosmos üretme iflidir. Bu üretimi tek tek bireyler, topluluklar ya da de iflik mesleklerden insanlar gerçeklefltirebilirler. Gerçekten de meslekten olmayanlar da bu üretimde bulunabilirler; piknik yapan, etraf kirleten, arabas n kötü yerlere park eden, görüntüsünü be enmedi imiz, yola da tüküren insanlar da yapabilir. O insanlar n yapt da bunlardan daha kötü olmayabilir. Bafltaki konuflmalar m za dönersek, o operasayonel müdahale burada önem kazan - yor. Bu ifli gerçekten de iyi kim yapacaksa o yaps n. Bu konufltu umuz tasar m meselesinin teorisi gerçekten de bahsetti iniz gibi ama buna karfl l k bu iflin bir de pasta paylafl m yönü var. Hukuksal olarak mesleklerin tan mlamalar ne flekilde olacak peki? Bir de piyasadan pay kapma sorunu var. Bu iflleri tesadüfen baflkas da yap yorsa ve kartvizitinde mimar, peyzaj mimar yazm yorsa baz s - k nt lar olabilir kuflkusuz. Yan komflusunu bak o yetkili de il, diplomas bu alanda de il, engel olunmal gibi bir nedenle flikayet edebilir baz insanlar. Hatta bu engellemeler yar flma jürilerinde bile olabiliyor. Fakat bu bak fl aç s kendi kozalar içinde, kapal yaflayan durumlar üretilmesine neden oluyor. Bu, hiç bu yüzy la, içinde yaflad m z hayata uymayan bir tarif. Bilgisi olan bir insan n o bilgisini kendisine saklad anda her fleyini kaybetti i günümüz flartlar nda, mesleklerin kendilerini sak nma çabalar anlafl l r ve kabul edilir bir fley de il. Bu bak fl zevkli bir adam n bahçesini yapmas n n engellenmesine kadar gidebilir. Bu çok üzücü. Ben sözü yar flma jüriliklerine getirmek istiyorum. Garip bir yar flmalar yönetmeli i var kentsel tasar m proje yar flmalar nda her 3 alandan da oda üyesi meslek adam isteniyor. (daha önce bahsetti im operasyonun tarifi sorunlu) Çok yak n geçmiflte bu bafl ma geldi, uzmanl m peyzaj mimar oldu u halde peyzaj mimarlar odas n n vetosuna tak ld m. Bir baflka yar flmada jüriden ayr ld m (nazikçe yönlendirildim). Çok yaz kt r ki peyzaj mimarlar odas bindi i dal kesiyor. Peyzaj mimarl n n nas l bir e itim politikas olmas gerekiyor bu durumda? Bence önce bir teflekkürle bafllamak gerekiyor. Türkiye'de peyzaj mimarl mesle ini daha meslek olmadan ayakta tutan kurumlar özellikle ziraat fakülteleriydi ve onlara sonradan orman fakülteleri kat ld. Bu kurumlar flimdiki anlamda peyzaj mimarl e itimi vermediler ama mesle in kavram n oluflturdular ve insanlar yetifltirdiler. Özellikle Ankara Ziraat Fakültesi'ni burada anmak gerekiyor. Fakat art k bu kurumlar n bu görevi terk etmeleri gerekiyor. Terk etmekten kast m peyzaj mimarl ortam n gelifltirebilecek insanlara devretmeleri tabii ki. Yani bizler nas l geriye dönük olarak bu teflekkürü yapabiliyorsak, onlar da art k sürdüremedikleri bir fleyde srarc olmamal lar. Bunun yan nda kendi asli formasyonlar nda e itimlerini sürdürerek iyi milli parkç lar, ziraat mühendisleri yetifltirmeliler. Nas l mimar inflaat mühendisi, mekanik mühendisi olmadan proje üretemiyorsa, projeye de ba l olsa, peyzaj mimar da ziraat mühendisi olmadan proje üretmeyebilir ve böylece yük paylafl l r. Dünyada kimi peyzaj mimarl bölümlerinde bitki dersi bile okutulmuyor çünkü peyzaj mimarl do rudan bitkiyle ilgili bir meslek de il. Bir zamanlar böyleydi ama art k de il, art k büyük ya da küçük ölçekli alanlar n tasarland bir tasar m alan. Nas l ben mimar olarak mecbur olmamama ra men betonarmenin ne oldu unu biliyorsam yine de bir inflaat mühendisine ihtiyaç duyuyorum. Bu yasayla zorunlu oldu u için de- il tam tersine ihtiyac m oldu u için. Kimse iflini kaybetmeyecek onu söylemeye çal - fl yorum. Bu kurumlar çok iyi ifller yapt lar ama art k y pran yorlar. Bu e itim alan n en iyi gelifltirecek olanlar tasar m ve mimarl k fakülteleri. Kamusal alan ile yap yaklaflma s n r aras nda peyzaj mimarl ATA TURAK BODRUM Kentsel peyzaj oluflturan kamusal alanlar ile özel mülkiyet alanlar n n tasarlanmas nda belirgin tasar m ilkeleri oluflmakta. Bir tarafta kamunun tümünün kullan m na aç k, neredeyse s n rs z aç k alan parçalar -meydanlar, yayalaflt r lm fl zonlar, parklar ve benzerleri, di er tarafta ise sat flta santimetrekarelere varan hassasiyette pazarlama metas olan kullan mda, kullan c s taraf ndan s n rlar kapatt r larak hücrelefltirilen s k flm fl yeflil alan parçalar. Kamusal alanlar n peyzaj tasar m konusu bütünüyle farkl disiplinlerin kollektif çal flmas sonucunda vücut bulurken özel mülkiyet alanlar e er mimar n veya yat - r mc n n öngörüsü yok ise kullan c n n be enisi ile flekillenmekteler. Güvenlik kontrollü ister konut ister ticari ve rekreasyonel yap gruplar n n oluflturdu u özel mülkiyet alanlar, bina cepheleri ve sa rlaflt r lm fl çevre duvarlar n dikkate almazsak d fla referans vermeyen kapal kutulard r. Bu alanlar n çevre tasar m ndaki düflünsel ve estetik geliflmifllik düzeyi ne kadar yüksek olursa olsun kent yaflam na ve kentin fiziksel habitusüne, peyzaj mimarl na ve dolay s ile tasar m mesle ine katk - s konu ile iliflkili kifliler aras nda kalmakta. Kent içi ve yak n çevresinde konumlanan özel mülkiyetlerin kente te et geçti i çizgi arsa s n r veya yap yaklaflma s n - r d r. Bu çizgi ticari özel mülkiyet alanlar ve kamusal alan aras nda fiziksel anlamda neredeyse yok olurken, konut özel mülkiyet alanlar ile kamusal alan aras nda trafik yolu-yaya kald r - m - s n r duvar -yap yaklaflma s n r gibi ara s n rlar n oluflturdu u zonlara dönüflmekte. Yapt m z çal flmalarda bu ara bölgelerin tasar m sorunlar genelde iflin en zahmetli taraf n oluflturmaktalar. Bir yandan özel mülkiyetin peyzaj tasar m ndaki anlay fl gösterifl yapmadan d flar ya anlatma iste i di er taraftan kamusal alana -traf k yoluna cephe verilse bile-kat lma ve katk koyma amac. Bu iki tarafa da te et olma durumu veya bunun afl lmas durumunda karfl lafl lan sorunlar. Afla daki örneklemelerde bu ikili duruma çözümler üretilmifltir. Bazen baflar l olunmufl bazen vandalizm galip gelmifltir. stanbul'un Bizans ve Osmanl döneminde oluflturulmufl ve Taksim'de sonlanan hidrolojik su üretim (bentler) ve da t m (akuadükler,kanallar) hatlar ndan biri söz konusu yüksek katl büro binas n n arkas ndan geçmektedir. Maslak ad suyun kot düflüflü yapt yer ve su yap s anlam ndad r. Bu veri sonucunda arsan n Büyükdere caddesine bakan girifl cephesinde belediyeye terk edilen alanda bir su yap s tasarlanm flt r. Kent yaflam na kat lan 9 yafl ndaki düzenleme belediye taraf ndan kavflak düzenlemesi ile yok edilmifltir. Çevredeki benzer büro binalar ve çevresinde kamuya katk da bulunan herhangi bir düzenlemenin bulunmay fl ayr ca düflündürücüdür. Bodrum'da Gümbet kavsa nda bulunan 55.000 metrekare alanda yerleflen ve Bodrum -Turgutreis karayoluna cephe veren ticari ve kültürel yerleflke ikisi kamusal alana de en olmak üzere 11 girifl kap s na sahiptir. Ana karayolu girifli yap yaklaflma s n r ile arsa s n r aras nda konumland r lm flt r. Haftal k semt pazarlar, çarfl lar n günlük mekan üreten branda örtülerine referans veren asma germe sistemler ve zemin kaplamalar ve yerel bitkiler ile yap lan düzenlemeler içerideki dünyay anlatmaktad r. Özellikle ciddi mühendislik hesaplar isteyen gölgeleme elemanlar -oasis tipi çad r- ad alt nda yerel gölgeleme elemanlar üreten sektörün oluflmas na ve benzer küçük ölçekli ticari mekanlar n girifllerinde uygulanmalar na yol açm flt r.
16 N SAN 2006 Bu anlamda da Bilkent bence iyi bir bafllang çt r. Bana kendi projelerim esnas nda s kça sorulan sorulardan biri bitkiyi tan y p tan - mad m. Evet tan yorum, en az bir botanikçi kadar iyi tan - yorum. Ama ayn flekilde betonu da iyi tan yorum. Benim betonu tan mamla inflaat mühendisinin betonu tan mas aras nda fark var. fiu anda TÜ'de, Bilkent'te, Yeditepe'de san yorum mimarl k fakülteleri içerisinde peyzaj mimarl var. Bunlar n içinde Bilkent bir kent meselesi olarak bak yor peyzaja ama onlarda tam olarak bir tasar m alan olarak kurgulayam yorlar. Bu ifli en iyi kurgulayan kurum TÜ ama örne i olmaman n getirdi i birçok s k nt y da yafl yor. Bölümün ekibi mimar, peyzaj mimar ve flehircilerden olufluyor. fiehircilik ve mimarl k kollar durumu kendi alanlar ndan alg l - yorlar kuflkusuz. Bunlar n yan nda orman fakültelerinden bitki ve do a dersleri için destek al n yor. Böyle çok disiplinli bir yap s n n olmas çok avantajl. Kimi zaman yaflanan s k nt lar n nedeni ise herkesin kendi cephesinden bakmas ndan kaynakl olarak ön flartlanmalar n yenememeleri. Her fleyin üstünde peyzaj mimarl olarak bakmak gerekiyor bu duruma ki zaman zaman bu durum tamamen unutulabiliyor. Biz bu e itim sistemimizle, peyzaj mimar n n biraz k s r tariflerinin yan nda neler yapabilece inin araflt rmas n yapmaya çal fl yoruz. lk üç yar - y l mimarl k, iç mimarl k ve peyzaj mimarl bölüm ö rencileri ortak dersler alarak bir etkileflim içinde oluyorlar. Zamanla yürütmekte oldu umuz bu sistem daha da oturacak diye düflünüyorum. Sonuçta varmak istedi im düflünce peyzaj mimarl e itiminin salt bir mesle in e itimi olmamas n n gereklili i. Bunun tersi olursa sonuç odalara meslek erbab yetifltirmekte kal yor. Bu meslek o tan mlar ndaki mevcut s n rl l k hali peyzaj mimarl n n özel durumundan kaynaklanm yor olmal ; bu mimarl k için de kentsel tasar m için de geçerli. O zaman uzmanlaflma meselesinden nas l bir tablo ç k yor önümüze? Benim çok pratik bir önerim var asl nda bu durum için. Bu konunun çözümü biraz sakin durmakta ve soruna üstten, genel bir bak fl atmakta. Ben tasar m alanlar n n çok fazla parçalanabilir oldu unu düflünmüyorum, özellikle t pta oldu u gibi. Öncelikle baflta da konufltu umuz gibi tasar m alan olduklar n kabul etmekle ifle bafllamal y z. Yani bir odas varsa ad tasar m meslekleri odas olmal. Uzmanlaflm fl olanlara belki de apoletler tak labilir. Örne in bu adam üstün çal flma ve gayretlerinden dolay peyzaj mimarl yapabilir gibi. As l dukça yumuflak bir öneri ve böylece de keskinliklere gerek kalm yor. Yani kokart n zda, sonunda neleri yap p yapamayaca n z yaz yor olacak. Ben uzmanl a da hatta meslek edinmeye de böyle bak - yorum. Mimarl k e itimi de tüm okullarda küçüldü kald ve geniflleyebilmesi için bu tür olanaklara izin vermesi laz m. Ne aç dan küçüldü ünü Mesleklerin kendilerini sak nma çabalar n anlafl l r ve kabul edilir bir fley olarak görmüyorum. düflünüyorsunuz, biraz açabilir misiniz? Kadrolar küçüldü asl nda çünkü uzmanlaflt lar.yani uzlaflt lar. Çok benzer kulvarlardan meseleye bakan insanlar bir araya gelmeye bafllad lar; çok normal insan var ve onlar e itimin enerjisini söndürüyorlar. Atipik insanlar küstürüldüler. YÖK yasalar yla, kriterleriyle önleri kesildi ve tek tip adam yetiflmifl oldu. Tüm fakültelerde oluflan bu akademisyen tipi gerçekten de enerjiyi yok etti. Deli yok, biraz deli laz m. Alanlar alan de il ve yeni yapma alanlar mesele yol sapmalar na izin vermekte. Örne in mimarl kta e itim almakta olan biri ani bir sapmayla ben flehircilikte devam etmek istiyorum diyebilmeli. O zaman o insana flu kadar süre mimarl k çal flt, mimarl k yapamaz ama sonras nda flehircilikte geliflim gösterdi, flehircilik alan nda çal flabilir diyebilmeliyiz. Yani rahatça insanlara fl nsal güzergahlar vermeliyiz ve bazen de bunlar bozmalar na izin vermeliyiz. Çapraz koflu yapt rmak laz m. Benim bu önerimi naif bir öneri olarak görmemek laz m ama ololufluyor. Bu meslek çeflitlenmesi ciddi bir yapayl k. Peyzaj mimar n ve mimar ay rd n z diyelim ama iç mimarl kta örne in kafalar daha kar fl k. çerideki merdivenin sahibi kim. Mimarl k gerçekten de sadece kabuk tasarlamak m? Bu bir dibe vurufl ama asl nda gerçekten bir dibe vurufl olsa ç k fl da olabilir. Biraz daha dibe vurmas laz m belki de. Mimarl k fakültelerinde peyzaj mimarl oldukça yeni fakat buna ra men peyzaj mimarl na farkl yaklafl mlar olufluyor mu fakülteler aras nda? Örne- in bitki ve beton bir anlamda ayn fleydir dediniz. Bunun tersi yaklafl mlar da var m? Tabiki var beklide bu olumlu bir fley. Sadece olumsuz olan bir odan n ç k p mesle i dondurmas nda. Geçen y l Bursa Yap Yaflam Kongresi'nde asl nda tam da bu sorunlardan bahsettim. Ata Turak ta konuflmac olarak kat lacakt, gelemedi. Örne in onun ilginç bir bafll vard Organik Mimarl k veya öyle bir fley. Onun kastetti i organik malzeme ile yap lan mimarl k. Buradan anlafl lmas gereken bence peyzaj mimarl n n içinde mimarl n yap l yor olmas. Bu çok önemli. Ata'n n yapaca bu anlamda bir konuflma veya metni sab rs zl kla bekliyorum. Peki bu mesle in lüks bir fley oldu undan söz edilebilir mi? Ülkemizde peyzaj mimarl Ankara, stanbul, Antalya gibi kentlerde daha m yayg n? Biraz bu iflin geçmifline dönmek gerekiyor bu durumda. Peyzaj mimar örne in Dolmabahçe Saray 'n n bahçesi, Hilton'un bahçesi gibi düzenlemelerle an ld ve bahçe düzenleyen insan olarak bilindi. Sonra büyük do a parçalar - n n parçalar n yeniden kullan lmas, kazan lmas ve planlanmas gibi projeler üzerinde de çal flmaya baflland. Ülkemizde pek yerleflmese de kamp tasar mlar hatta karayolu tasar mlar az say da da osa peyzaj mimarlar n n katk s yla gerçekleflti. Bu gün Peyzaj mimarl belki de kentsel alan içinde kalmak ya da d fl nda kal p biraz daha k rsal alanlarda tasar mlar yapmak gibi bir yol ayr m na geldi. Asl nda böyle bir ayr m yok ama o kadar büyük bir beceriksizlik söz konusu ki aman do al olanlar verip kurtulal m demek geliyor içimden. Asl nda onu bile çekinerek söylüyorum. Lüks Peyzaj mimarisi ile kentsel belle e katk AYGEN KANCI STANBUL Peyzaj Mimarl hizmeti sunmak amac yla yola ç karken, sorgumuz her zaman "yaflayan mekanlar" tasarlamak oldu. Peyzaj tasar m, mikroortam yaratmak, yap çevresindeki co rafyay yorumlamakt r. Tasar m n getirileri: Mimari çizginin yan nda, en çok da iklimsel verilerdir. lkokuldan bafllayarak her birimizin ö rendi imizi düflündü ümüz "Akdeniz klimi", "Karasal klim", "Yazlar s cak ve kurak, k fllar so uk ve ya fll " gibi tamlamalar, peyzaj tasar m n n ana belirleyicileridir ki, bu bilgiler kurgunun iskeletini oluflturur. Mekan do ru okundu unda yereli yakalar, tasar m çeflitlendirir ve tasar m böylece özgün k lars n z. Önemsenen, ortama kendi kilini kulland rmak olmal d r. Kifliye çevreyi duyumsatmak, stanbul'da veya Orta Anadolu'da olman n fark ndal - n yakalamak tasar md r. Peyzaj mimarisi, yaflayan ortamlar yaratarak alg y hareketlendirir. Bahçeyi görür, bahçeye dokunabilir, bahçenin sesini dinleyebilir, bahçeyle konuflabilirsiniz. Tasarlanan çevrenin yönlendiricileri çeflitlidir. Çocuk, genç, yafll insan, bitkiler, hayvanlar. Bir de mimarinin yüklendi i ifllevsellik. Befl yafl ndaki bir çocu un göz hizas ndan (ve tabi duygular ndan!) dünyaya bakabildi inizde; bulundu unuz kentte, günde iki milyon motorlu arac n hareket halinde oldu unu bildi inizde -bilerek- tasarlad n z çocuk oyun alanlar n, yaya yollar n, ofis parklar, meydanlar sürdürülebilir k lar, "kentsel ve kültürel bellek" birikimine katk sa lars n z. Hollanda Konsoloslu u peyzaj tasar m projesi stanbul Beyo lu'nda 2001 y l nda gerçeklefltirilen Hollanda Konsoloslu u'nun mimari tasar m n Architectenbureau Van de Rijt BV; J.A. Heine, N.C.G.M Van de Rijt'in üstlenmifl. Pro- stanbul Hollanda Konsoloslu u jenin iflvereni ise Hollanda D fliflleri Bakanl ve yüklenici firma Kuter nflaat. Peyzaj tasar m da Arzu Nuho lu - Aygen Kanc Peyzaj Tasar m taraf ndan gerçeklefltirilmifl. The Marmara Antalya peyzaj tasar m projesi Antalya Lara'da bulunan projenin mimari tasar m Y.E.G Mimarl k' ait, iç mimari ise Christian Allert taraf ndan gerçeklefltirilmifl. The Marmara Group'un iflveren oldu u proje 2005 y - l nda Kiska nflaat uygulamas yla gerçeklefltirilmifl ve peyzaj tasar m da Arzu Nuho lu - Aygen Kanc Peyzaj Tasar m'a ait. The Marmara Antalya
N SAN 2006 17 konusuna gelirsek t pk mimarl n lüks oldu u gibi peyzaj mimarl n da lüks olarak sayabiliriz. Mimarl n lüks oldu u bir ülkede yafl - yoruz; kaç yap mimar elinden ç k yor, kaç mimar gerçekten mimarl k yap yor? Yine ayn flekilde kaç kent planc s projelerini gerçeklefltirme gibi bir flansa sahip olabildi bu ülkede. Peyzaj mimarl da lüksün lüksü oluyor bir yerde. Aç k alan çay r olarak ta yaflam n sürdürebilir ancak onun kültürlenmesi isteniyorsa iflte o noktada tasar mc ya ihtiyaç duyuluyor ve bu pahal bir ifl. Tasar m hizmeti vermek, o alan gerçeklefltirmek gerçekten de maliyetli ve pahal ifller. Yat r m nerede ise peyzaj mimarl orada yayg n. Ancak bu sadece bir arazi gelifltirme eylemi olarak kal yor. Hatta kimi projelerde peyzaj mimar n n mimardan daha fazla kazand durumlar bile olabiliyor. Evet do rudur ama bu o baflta da bahsetti imiz operasyonun özelli ine ba l gerçekten de. Yap lacak olan operasyonun özelli ine ba l olarak maliyet dengeleri de de ifliyor kuflkusuz. O özel durumu özel bilgi destekledi i için alan tarifi belirmifl oluyor ve duruma göre mimarisi, stati i mimarlar olarak bu anlamda ciddi düflünceler üretti imizi ve e itimle bunu desteklemeye çal flt m z düflünüyorum. Ö rencilerimize çok güvendi imizi söylemek istiyorum gerçekten de. Çok iyi tasar mc lar olduklar n düflünüyorum ve eminim ki onlar peyzaj mimarl bayra yla dolaflmayacaklar. Bu süreç bir evrimleflme süreci. Peyzaj mimar evrimleflmemiflse hiçbir fley yapamaz. Bu iflin teorisini üretmeye çal fl rken asl nda prati in kendisi de ö retici olabiliyor ülkemizde. Biraz deneya da peyzaj daha maliyetli ve pahal hale gelebiliyor. Bu duruma bir equalizer olarak bakmak da mümkün, kimi zaman bas sesler fazla olabilir ama o müzik için do ru durum bas n fazla olmas ise öyle kalmal d r. Bunun yan nda peyzaj mimarl na tüm dünyada artan bir talep içinde. Ülkemizde pasta paylafl m düzeyinde bir tart flma oldu unu düflünmüyorum iflin özünde hala; daha çok meslek flövenizmi düzeyinde tart fl l yor. Di er taraftan peyzaj mimarlar yla çal - flan mimarlar art k daha fazla beklenti içine girdiler; mevcut dar kal pl meslek adamlar ile ilerlenemedi i ortada. fiu anda bir çok peyzaj mimari özgün mimari bir görüfl üretemiyor, yapay durumlar tafl maya çal fl yorlar. O yüzden de art k mimarlar tasar mc kimlikleriyle tan nan peyzaj mimarlar yla (odal veya odas z.) çal flmay tercih ediyorlar. Bahsetti iniz tasar mc peyzaj mimarlar n n say s az m ülkemizde? Evet oldukça az. Bir çok mimar biz bu ifli yapabiliyoruz diye bak yor ama asl nda peyzaj mimarl iflini çok daha iyi yapan tasar mc lar var ve bu fark edilmeye baflland. Bir peyzaj mimar n n mimara ihtiyaç oldu u zamanlar da olacakt r diye düflünüyorum. Operasyonun yürütücüsü bunlar n karar n verecektir. Peyzaj mimarl bugün sat fllar da çok etkiledi kuflkusuz, beklentiler artt çünkü projelere bir enerji ve iyi bir görüntü kazand rd. Bugün peyzaj mimarl - n n vitrinini peyzaj mimarlar oluflturmuyor; gerçek anlamda çok az say da peyzaj mimar var. Sadece düzenleyen olarak k s tlan lm fl mesle in tan m n de ifltirmek gerekiyor gerçekten de. Ben gerek Trafo Ç ZGE DEN Z DOKGÖZ me yan lma yolunu tercih etti imiz söylenebilir. Geçmifli hat rlamak ad na önemsedi im bir teflekkür de Ankara Z raat Fakültesi'nden Sadri Arkan, Günel Akdo an ve Yüksel Öztan'a. Bir yaz mda bu cumhuriyet ayd nlar n n ülkemizdeki modern peyzaj mimarl n n öncüleri olabilece i üzerineydi. Ama olamad lar çünkü hiçbir zaman mimarl k yapt klar - n n fark nda olamad lar. Daha do rusu bu iflin kuram n yapamad lar ve modern bahçeyle u raflt klar n n fark na varamad lar. Onlar bahçe yapt lar ama tesadüfen dünya ile ayn yerde duran ve hatta daha ileri seviyede bahçeler ürettiler. Fakat bir sürü bat bahçesi yaflarken flu anda sadece Antkabir, stanbul Hilton, TBMM bahçesi gibi kamusal ve kurumsal alanlardaki bahçeler hayatta kalabildiler, di er küçük ölçekli bahçeler kaybolup gittiler. Peyzaj mimarl tarihi için de iki tane ciddi çal flma var sadece biri iflte Gönül Evyapan' n di eri ise Günel Akdo an' n onlarda hiçbir zaman modern bahçeyi konu edemediler. Ben yine rotay de ifltirdim san r m. Bir ço- umuz pratikten çok ders ald k ve almaya devam ediyoruz. En önemlisi aç k alanda ölçek ve alg sorunu ile bafl etmeyi farkl yollardan keflfettik. fiimdi son zamanlarda kendime sordu um bir soruyu seninle paylaflmak istiyorum. Bahçe olarak bakmak gerçekten kötü müdür?çünkü genelde bahçecili in elefltirisini yap yor gözüküyorum. Tasar mc kimli im ile bahçe olarak bakmamak laz m diyorum ama tereddütlerim var. Bahçeyi bahçe gibi kavrad - m zda bahçe kelimesini kullanmak hofluma gidiyor. Bahçeden kast m gerçekten hortumla sulanan, otu, çöpü, köstebek delikleri olan, çapalanan bir alan.yani içinde insan n oldu u bir yer. Bu bahçeyi kaybetme tehlikesi beni ürkütüyor. Son söz olarak k rsal bir bahçeyi hep hayal ediyorum. Ben bir çok iflimi bu day ndan ayçiçe ine kadar tar msal, k rsal malzeme kullanarak yapt m. Ama bunlar kullan rken jeosentetikleri de ayn flekilde kulland m; onlar do aya yak flm yor diye de- erlendiremiyorum. Cam n, ahflab n, bu day n hepsinin bir yeri var ve onlar benim için tasar mda kullanaca m malzemeler, hepsi bu. Peyzaj mimarl meslek tan m ve e itimi üzerine Peyzaj Mimarl koruma, kullanma ve sürdürülebilirlik ilkeleri kapsam nda ülke, bölge ve kent ölçe inden bina ölçe ine kadar arazi kullan m, planlama ve tasar m kararlar n alan; do al kaynaklar n sürdürülebilirli ini ve verimli kullan m n sa lamak amac yla envanter oluflturma, haritalama, planlama ve koruma çal flmalar yapan; toplumun kamusal ve rekreasyonel ihtiyaçlar n n giderilmesi için ekonomik, ekolojik, sosyal, kültürel, estetik ve fonksiyonel aç dan dengeli ve kaliteli aç k alan tasar mlar oluflturmak üzere planlama, projelendirme ve uygulama kapsam nda bilimsel, teknolojik, teknik ve mühendislik anlamda çözümler gelifltiren genifl kapsaml bir meslek disiplinidir. Peyzaj Mimarlar Odas TMMOB Yasas 'na göre kurulmufl 23 Odadan biridir. 1994 y l TMMOB 34.Genel Kurul'unda Odalaflma karar n n ç kmas yla kurumsal nitelik kazanm flt r ve 3500 dolay ndaki peyzaj mimar n n kamu kuruluflu niteli indeki bir mesleki örgütüdür. Peyzaj Mimarl örgütü süreci, ilk kez 1966 y l nda Ankara'da kurulan Peyzaj Mimarisi Derne i ile bafllam fl; 1994 y l May s' nda TMMOB 33. Genel Kurulu'nda Odalaflma karar m z n ç kmas ile Peyzaj Mimarlar Odas kurulmufltur. zleyen süreçte; Adana, Antalya, stanbul ve zmir Bölge fiubelerimiz; Bursa ve Kocaeli Bölge Temsilciliklerimiz ile Mu la ve Mersin l Temsilciliklerimiz kurularak, h zl bir örgütlenme dönemine girilmifltir. Oda merkezi Ankara'dad r. Peyzaj mimarl hizmetleri - Peyzaj planlama hizmetleri; 1) Stratejik peyzaj planlamas ; gelece e yönelik peyzaj geliflim stratejilerinin oluflturulmas, peyzaj koruma ve kullan m de eri analizi ile sektörel planlar n yat r m istemleri için peyzaj koruma ve kullan m de erleri aç s ndan yer seçimidir. 2) Koruma amaçl peyzaj planlamas ; ekolojik temelde peyzaj analizine dayal olarak peyzajlar n koruma statülerinin belirlenmesi, koruma alanlar n n uzun devreli peyzaj geliflim planlar ve yönetim planlar, k rsal ve kentsel biyotoplar n haz rlanmas ve haritalanmas, görsel peyzaj analizi ile çevre düzeni plan haz rlama sürecinde peyzaj koruma önceliklerinin belirlenmesidir. 3) Onar m - iyilefltirme ve/veya gelifltirme amaçl peyzaj planlamas ; sulak alanlar, su k y lar, göletler, barajlar, kapat - lan maden ocaklar, karayollar, demiryollar, limanlar, havaalanlar, boru hatlar, erosif alanlar ve benzeri müdahale edilmifl peyzajlar n onar m, iyilefltirilmesi ve gelifltirilmesine yönelik her türlü peyzaj plan, tasar m, proje ve raporlar ile bu kapsamdaki uygulamalar n izlenmesi ve denetlenmesidir. 4) Kat at k düzenli depolama alanlar peyzaj planlamas ; bu alanlar için peyzaj ekolojisi ilkelerine dayal yer seçimi alternatiflerinin oluflturulmas, varolan çöp alanlar n n peyzaja etkilerinin de erlendirilmesi ve kat at k depolama alanlar n n kullan m ömrü sonunda peyzaj onar m ile birlikte, aç k ve/veya yeflil alan olarak dönüfltürülmesine yönelik olarak yap lan hizmetlerdir. 5) Ulafl m güzergahlar peyzaj planlamas ; ulafl m a lar güzergah seçiminde, peyzaj koruma ve kullan m analizi, tasar m ve projelendirme hizmetleridir. 6) K y ve sulak alanlar peyzaj planlamas ; k y ve sulak alan peyzajlar n biçimlendiren ekolojik mekanizmalara dayal peyzaj planlama hizmetleridir. 7) Turizm ve/veya rekreasyon alanlar peyzaj planlamas ; turizm ve/veya rekreasyon potansiyeli ve istemlerine dayal peyzaj koruma ve kullan m analizi, tasar m ve projelendirme hizmetleridir. 8) Peyzaj planlamas ; peyzaj geliflim stratejilerinin belirlenmesi, biyotoplar n analizi ve haritalanmas, imar plan haz rlama sürecinde aç k ve/veya yeflil alan sistemlerinin gelifltirilmesi, yaflama iliflkin görsel peyzaj ve estetik kalitesinin de- erlendirilmesi, yeflil yol planlamas (yaya, bisiklet, rekreasyonel yol ve benzeri), do al çevre ile dinamik ba lant aç s ndan ekolojik a planlamas ile peyzaj do al ve kültürel kaynaklar - n n analizi hizmetleridir. 9) Peyzaj yönetimi; varolan ve/veya planlanan peyzaj n süreklili i aç s ndan, do al ve kültürel süreçlerin oluflturdu u de iflikliklere uyum sa lamak ve rehber olmak için yap lan hizmetlerdir. Bu kapsamda, peyzaj uygulamalar n n yönetimi ile çevre yönetim araçlar olan çevresel etki de erlendirmesi (ÇED), stratejik çevresel de erlendirme (SÇD) ve ekolojik etki de erlendirmesine (EED) iliflkin peyzaj mimarl de erlendirmesi hizmetleridir - Peyzaj tasar m, çevre düzenleme ve proje hizmetleri; yap üretim sürecinde tüm aç k ve/veya yeflil alanlar n peyzaj tasar m, çevre düzenleme ve peyzaj projesi hizmetleri, peyzaj rölöve - restitüsyon - restorasyon hizmetleri, aç k - yeflil alan donat projesi hizmetleri, iç mekanda bitkisel tasar m hizmetleridir. - Peyzaj mimarl uygulama ve yönetimi hizmetleri; aç k ve/veya yeflil alanlar n, peyzaj mimarl meslek i kontrollük ve teknik uygulama sorumlulu u, proje yönetimi, flantiye flefli i, kabul ve teslim çal flmalar d r. - Peyzaj mimarl teknik müflavirlik hizmetleri; peyzaj mimarl hizmetlerinde bilirkiflilik, hakemlik, eksperlik, jüri üyeli i, raportörlük; peyzaj proje yönetimi, fizibilite, program haz rl, özel araflt rma, ifl ve ifllem takibi, metraj ve keflif, ihale dosyas haz rlanmas, hakedifl, kesin hesap, flartname ve sözleflme haz rlanmas d r. - Süs bitkileri üretimi; peyzaj tasar m, çevre düzenleme, projelendirme ve peyzaj uygulamas nda kullan lan bitkisel materyalin üretiminin koordinasyonu ve planlamas d r. - Peyzaj uygulamas nda bak m, do a koruma ve onar m çal flmalar ; peyzaj tasar m, çevre düzenleme ve projelendirme sonras nda, peyzaj uygulamas na iliflkin olarak yap lan hizmetlerdir. - Di er bilimsel, teknik ve sanatsal çal flmalar; peyzaj tasar m, çevre düzenleme ve projelerinde maket, imaj ve animasyon, sanat eserinin yerinin ve malzemesinin seçimi ve benzeri hizmetlerdir. Peyzaj mimarlar yerel yönetimler baflta olmak üzere Yat - r m Planlama Müdürlükleri, mar Daire Baflkanl klar / Müdürlükleri, Çevre Koruma Daire Baflkanl klar, Park ve Bahçeler Müdürlükleri, fiehir ve Bölge Planlama Müdürlükleri, Kentsel Tasar m Müdürlükleri ve Kültür Bakanl, Turizm Araflt rma Enstitüleri gibi bir çok ilgili kamu kurulufllar nda ve özel sektörde çal flabilirler. Türkiye'de peyzaj mimarl e itimi Türkiye'de Peyzaj Mimarl e itimi ise, 1933 y l nda kurulan Yüksek Ziraat Enstitüsü bünyesinde Süs Nebatlar fiubesi ile bafllam flt r. Ankara Üniversitesi'nin 1946 y l nda kurulmas sonras nda, bu kurulufl içinde yer alan Ziraat Fakültesi bünyesinde Bahçe Mimarisi ve A açland rma Kürsüsü ile Peyzaj Mimarl e itiminde yeni bir döneme geçilmifltir. Peyzaj Mimarl Bölümü; 1968 y l nda e itime bafllam fl ve ilk mezunlar n 1973 y l nda vermifltir. Günümüzde Peyzaj Mimarl e itimi, de iflik üniversitelerin Ziraat, Orman ve Güzel Sanatlar ve Mimarl k Fakülteleri bünyesinde verilmektedir. Peyzaj Mimarl mesle inin e itim süresi 4 y ld r. Peyzaj Mimarl programlar n n Mimarl k, Orman, Ziraat, Tasar m ve Güzel Sanatlar Fakülteleri gibi de iflik fakülteler alt nda yer almas e itim alan nda farkl yaklafl mlar n oluflmas na neden olmaktad r. E itimin a rl kta oldu u alan; fakültenin türüne, ö retim elemanlar n n uzmanl k alanlar na ve fakültenin bulundu u bölgenin içerdi i do al, kentsel ve sosyal dinamiklere göre de iflmekle beraber bu durum dünya üniversitelerinde de böyledir. Bu programlarda dersler genel olarak flu ana konular içermektedir; Peyzaj tasar m ve uygulamas, Peyzaj Planlama, Peyzaj Ekolojisi, Peyzaj Konstrüksiyonu ve Materyalleri, Bitki Materyali, Peyzaj Mühendisli i, nsan ve Toplum Bilimleri Türkiye'de peyzaj mimarl e itimi veren üniversiteler: Abant zzet Baysal Üniversitesi Düzce Orman Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Ankara Üniversitesi Çank r Orman Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Peyzaj Mimarisi ve Kentsel Tasar m Bölümü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü,Istanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, stanbul Teknik Üniversitesi Mimarl k Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Kahramanmaras Sutcu Imam Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Selcuk Universitesi Ziraat Fakultesi Peyzaj Mimarligi Bölümü, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Trakya Üniversitesi Tekirda Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Yeditepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Bart n Orman Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü. Bunun yan nda ülkemizde 2 y ll k meslek yüksek okullar kapsam nda peyzaj teknikerli i e itimi veren 9 bölüm de bulunmaktad r. TMMOB Peyzaj Mimarlar Odas stanbul Bölge fiubesi