Elektrik Enerjisi, sadece çevremizdeki işletmelerin değil, aynı zamanda doğan her bir bireyin tıpkı ismi, lakabı, gölgesi veya kaderi gibi ilk nefesiyle üstüne bindirilmiş bir maliyettir. Bu Kitap Elektrik Enerjisine Dair Her şeyi barındırdığı gibi sizlere iyi bir rehber olacaktır. İlk bakışta karışık bir fizik formülü gibi gelse de, müşterilerden gelen sorular ve sizlerin bu sorulara verdiğiniz cevaplar sayesinde en iyi yol arkadaşınız olacaktır. GLOBAL BOYUT ENERJİ YÖNETİMİ 1
- Hakkımızda Global Boyut Enerji olarak elektrik enerjisini yeterli, sürekli, çevreye uyumlu ve düşük maliyetli olarak müşterilerimizin kullanımına sunmakta ve tüm faaliyetleri, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından denetlenmektedir. Global Boyut Enerji, her alanda faaliyet gösteren serbest tüketicinin elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tamamı yerli sermaye ile kurulmuştur. Daima başarı ve kalite yolunu seçen, müşteri memnuniyetini temel ilke olarak benimseyen, önce insan ve çevre anlayışı ile ilerleyen Global Boyut Enerji, müşteri odaklı olarak gelişen talep ve ihtiyaçlar doğrultusunda yatırımlarına hız vererek her geçen gün büyüyen yapısı ile ülke insanına ve ekonomisine hizmet vermeye devam etmektedir Global Boyut Enerji olarak önceliğimiz Sorumlu işletmecilik anlayışıdır. Global Boyut Enerji tüm faaliyetlerini yasal ve güvenilir şekilde yürüttüğü gibi her konuda etik çerçeveler içinde kalmaya çok özen gösterir. Bununla beraber, tüm faaliyetlerimizin sadece şirketimizi değil, aynı zamanda müşterilerimizi, tedarikçilerimizi, sivil toplum örgütlerini ve kamu sektörünü kısacası içinde yaşadığımız toplumu etkilediğinin bilincinde hareket ediyor ve tüm bu paydaşlar ile uyumlu, dürüst ve şeffaf bir işbirliği içinde çalışmaya çok önem veriyoruz. 2
- Tanımlamalar / Kısaltmalar 3
Elektrik Elektrik Üretimi ve Santraller Elektrik: Elektrik, serbest ortamda bulunan "özgür elektronların" (herhangi bir atoma esir olmamış elektronların)çekim alanı yaratılarak bir noktaya doğru toplanması sonucunda oluşan enerji biçimidir. Bu serbest elektronları herhangi bir atoma esir olmuş elektronlarla karıştırmamak gerekir. Herhangi bir çekim alanı yaratabilecek düzenekle özgür elektronların oluşturulan çekim alanına çekilmesi ve sıraya dizilmesi ile elektrik oluşur. Örneğin; su gücünün, buhar gücünün, rüzgâr gücünün çevirdiği bir jeneratör bu çekim merkezinin oluşmasını sağlar. Jeneratör dönüş hızı çekim gücünü-şiddetini belirler. Hız arttıkça çekim gücü artar. Çekim gücü arttıkça yakalanan ve sıraya dizilen elektron sayısı artar. Bu da üretilen elektrik enerjisinin gücünü arttırır. Dönmekte olan jeneratör oluşturduğu uzay-hiçlik ortamına elektronları çekmeye başlar. Dönme hareketi devam etmekte olduğu için elektron yakalanması da devam etmektedir. Stator salgılarında yakalanan her elektron kendinden önce yakalanmış olanları iter. Tıpkı bir su borusuna verilmekte olan suyun davranışı gibi akmaya başlarlar. Oluşan elektrik akımı kullanılırsa, yani herhangi bir aygıtı çalıştırıyorsa bu elektronlar taşıdıkları enerjiyi boşaltırlar ve bozumuna uğrarlar. Enerjisini boşaltan ve bozumuna uğrayan bu elektronlar bir çöp oluştururlar. Bu çöp etkisine Elektromotor adı verilir. Bir jeneratöre elde edilen elektrik enerjisi kullanılmazsa ne olur? Jeneratörlerde elde edilen elektrik enerjisi herhangi bir kaynağa kanalize edilmez ve kullanılmazsa, jeneratörün stator sargılarının sığasından sonra tekrar ortama geri dönerler. Yani tekrar özgür elektron olurlar. Elektrik sistemlerindeki kayıpların önemli bir oranı da bu yüzden oluşur. (Kaçaklar) Özgür elektronlar doğası itibariyle tekrar özgür olmaya eğilimlidirler. Yakalandıkları ve üzerinde akmakta oldukları sistemin sığası yeterli olmadığında, sığa üzeri oranda elektronlar o sistemden ayrılırlar. YANLIŞ BİLİNENLER. - Elektrik, bir jeneratörün stator sargılarının (bakır atomlarının) atomsal yapısının üretimi değildir. Böyle olsa idi, o sargıların kısa sürede bozunuma uğraması gerekirdi. - Sürtünme ile elde edilen şey elektrik değil, elektromanyetik enerjidir. Sürtünme ile oluşan çekim alanı "yarım kalmış" bir etkidir ve elektronlar o alana sadece yaklaşmışlardır. Yaklaşan ama bir akış yapabilecek şekilde sıraya dizilmemiş olan elektronlar, sürtünme sona erdikten kısa süre sonra oradan uzaklaşırlar. Elektromanyetik enerji, elektrik enerjisinden bir önceki aşamadır ve bu iki olgunun birbirine karıştırılmaması gerekir. 4
Elektrik Üretim Santralleri nelerdir? Termik santraller Hidroelektrik santralleri Nükleer santraller Rüzgâr santralleri Voltaik paneller Doğalgaz santralleri Jeotermik santraller Güneş Enerjisi 5
6
- Elektrik Piyasası Neden Özelleşti? Avrupa müktesebatına uyum sağlanması amacıyla devletin sadece düzenleyici ve denetleyici rol üstlenmesi Elektrik üretim ve dağıtım kanallarının etkin ve verimli bir şekilde işletilmesi suretiyle maliyetlerin düşürülmesi Elektrik Enerjisi arz güvenliğinin sağlanması Dağıtım kayıpları ve kaçaklarının OECD ülkeleri seviyesine indirilmesi Gerekli yenileme ve yatırım maliyetlerinin özel sektörce üstenilmesi Oluşan rekabet ortamı sayesinde tüketicilerin fayda sağlaması Elektrik Satış Hizmeti Nedir? Türkiye nin herhangi bir yerinde faaliyet gösteren ve yılda 1.600 TL (4500 Kwh) diğer bir deyişle ayda en az 133 TL lik elektrik tüketen tüm kurum, ticarethane ve meskenleri ihtiyaçlarına göre hazırlayacağımız indirimli elektrik tarifelerinden ve yenilikçi hizmetlerimizden faydalanabilirler. Ana bayiliğini yaptığımız elektrik üretimi ve aynı zamanda toptan & perakende satış yapan iş ortaklarımız, satış ve satış sonrası destek odaklı kurumlardır. Güvenilir ve konusunda uzman kadrosuyla müşteri odaklı hizmet sunan Global Boyut Enerji, satış sonrası belgelerin hazırlanmasından, sayaç değişimlerinin yaptırılması, eksiklerin giderilmesine kadar her türlü operasyonel desteğe vesile olarak, müşterilerinin beklentilerini en üst düzeyde karşılayan bir hizmet yelpazesi sunmaktadır. 7
Serbest Tüketici Kimdir? Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestliğine sahip gerçek veya tüzel kişiye denir. EPDK tarafından 23 Ocak 2014 Tarihli Resmi Gazetede duyurulan Serbest Tüketici Limitini geçen, yani yıllık toplamda 1.600 TL (4500 kwh) ve aylık faturası en az 133 TL nin üzerinde gelen kullanıcılar SERBEST TÜKETİCİ olma hakkına sahiptir. Artık, aylık 133 TL ve üstü elektrik harcayan tüm vatandaşlarımız dağıtım şirketinden gelen elektriği kullanmak mecburiyetinde değil. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nun tanıdığı «Serbest Tüketici» olma hakkını kullanan tüketiciler, mesken ve iş yerlerinde mevcut elektrik aboneliğini bize taşıyarak çok daha UCUZA elektrik kullanabilirler. 8
Serbest Tüketici Olmaya Engel Durumlar Nelerdir? Tüketim noktasının tüketim miktarının serbest tüketici olmaya yeterli olmaması ( Aylık 133 TL ve yıllık toplam 1.600 TL tüketmeyenler ) Tüketim noktasının mevcut tedarikçisine karşı yükümlülüklerini yerine getirmemesi (borcunun bulunması, sözleşmesinin sona ermemesi) Tüketim noktasının elektrik ölçüm sayacının mevzuata uygun olmaması (mekanik olması, istenilen veriyi almaya yeterli olmaması) Portföy değişikliği talebinin yeni tedarikçi tarafından düzgün yapılamamış olması ( Abone numarası, sayaç numarası gibi bilgilerin yanlış girilmesi) 9
Abone Geçişi İçin Gerekli Belgeler Nelerdir? - BELGELER GENEL (1) Elektrik satış sözleşmemizin imzalanması (2) IA02 Enerji alım satım bildirim formu (3) Özel Şartlar Eki bildirim formu (4) Müşterinin imza sirkülerinin fotokopisi ( Sözleşmeyi imzalayacak olan kişiye ait imza sirküleri gerekmektedir ) (5) Şirket vergi levhası (6) Sayaçlarının saatlik okumaya uygun uzaktan okuma için seri haberleşme bağlantısı olan, saatlik uzlaştırma dönemi bazında veri alınabilen ve bu verileri 45 gün saklayabilen 3 zamanlı okuma yapabilen özellikte olması gerekmektedir. (Elektronik sayaç ) (7) Geçmiş dönem ödenmemiş faturasının / borcunun olmaması gerekmektedir. (8) Sözleşmeler imzalanırken abonenin nüfus kâğıdı ve/veya ehliyetinin ve/veya pasaportunun bir fotokopisini mutlaka alınması gerekmektedir. NOT: Mesken tarifelerini kullanan tüketiciler için 1-2-3-6-7-8 maddeler geçerlidir - MESKEN ABONELERİ İÇİN GEREKEN BELGELER 1. Müşteri Sözleşmesinin İmzalanması 2. IA02 Enerji alım satım bildirim formunun imzalanması 3. Özel Şartlar Eki bildirim formu 4. Sözleşmeler imzalanırken abonenin nüfus kâğıdı ve/veya ehliyetinin ve/veya pasaportunun bir fotokopisini mutlaka alınması gerekmektedir. 5. Bir adet son dönem, yeni tarihli Elektrik faturası fotokopisi 6. Serbest Tüketici Taahhütnamesinin imzalanması ( PÜF NOKTASI ) 7. Abone No ve Sayaç No okunacak şekilde sayaç fotoğrafının çekilmesi ( PÜF NOKTASI ) 10
TİCARETHANE / SANAYİ / KURUM ABONELERİ İÇİN GEREKEN BELGELER 1. Müşteri Sözleşmesinin İmzalanması 2. IA02 Enerji alım satım bildirim formunun imzalanması 3. Özel Şartlar Eki bildirim formu 4. Vergi Levhasının Fotokopisi 5. Sözleşmeyi imzalayan kişiye ait İmza Sirkülerinin alınması 6. Sözleşmeler imzalanırken abonenin nüfus kâğıdı ve/veya ehliyetinin ve/veya pasaportunun bir fotokopisini mutlaka alınması gerekmektedir. 7. Bir adet son dönem, yeni tarihli elektrik faturası fotokopisi 8. Serbest Tüketici Taahhütnamesinin imzalanması ( PÜF NOKTASI ) 9. Abone no ve Sayaç no okunacak şekilde Sayaç fotoğrafının çekilmesi ( PÜF NOKTASI ) 11
Elektrik Piyasası İşlemleri ve Pazar Hakkında Bilgiler - İndirimden Faydalanmak İçin Gerekenler Nedir? Aylık faturası en az 133 TL üzerinde olup: Borcu bulunmamalı, Bağlayıcı bir İndirim Sözleşmesi olmamalı, Sayaç «YENİ ELEKTRONİK» olmalıdır. - İndirimden Faydalanmak İçin Herhangi Bir Teknik Teçhizat Değişikliği Gerekli Midir? Hayır, Teknik açıdan herhangi bir donanım değişikliği yapılmasına gerek yoktur. Sadece sayaçların uzaktan okumaya uygun DİJİTAL SAYAÇLAR olması gerekmektedir. Sayaç (elektrik saati) eski ise Dağıtım Şirketi tarafından ücretsiz değiştirilmektedir. - Elektrik ile İlgili ARIZA, BAKIM, ELEKTRİK kesintisi gibi konularda kiminle irtibata geçilmelidir? Elektrik iletim ve dağıtımından, bağlı bulunulan elektrik dağıtım şirketleri sorumludur. Elektrik hatları ile ilgili tüm ARIZA, BAKIM, KESİNTİ ve SAYAÇ OKUMA konularında tek yetkili kurum, bağlı bulunduğunuz elektrik dağıtım şirketidir.(tedaş, AYEDAŞ, BOĞAZİÇİ vb.) İlgili dağıtım şirketiniz tüm bu servislere yönelik Dağıtım Hizmet Bedelini bizler vasıtasıyla almaktadır ve almaya devam edecektir. Bu nedenle Acaba hizmetini aksatır ve müşterimiz zor durumda kalır mı? sorusunu aklınızdan çıkarabilirsiniz. - İndirimli Elektrik Alınması Durumunda Elektriğin Kalitesinde Değişiklik Yaşanır mı? Hayır, Bağlı bulunulan dağıtım şebekesinden alınan elektrik tedarikine devam edilmektedir. Elektrik iletiminizde, kalitesinde bir değişiklik olmayacaktır. Sadece elektrik faturanızı ve ödeyeceğiniz muhatap elektrik satış yetkisi bulunan şirket değişecektir. 12
- Değişim Sürecinde Herhangi Bir Elektrik Kesintisi Oluyor Mu? Hayır, Tedarikçi değişiminden kaynaklanan herhangi bir elektrik kesintisi olmamaktadır. - Değişim Sürecinde Herhangi Bir Maliyet Oluyor Mu? Ek Ücret Alınıyor Mu? Hayır, Tedarikçi değişiminden kaynaklanan herhangi bir maliyet olmamakla birlikte, çok daha UCUZ bir elektrik kullanılıyor. Ayrıca bağlı bulunduğumuz şirket Depozito da almamaktadır. Bu nedenle geçiş sağlandıktan sonra müşteriniz önceden bağlı olduğu dağıtım şirketine şahsen başvurup daha önce verdiği depozitosunu geri alma şansına sahiptir. - Sayaçları Kim Okuyacak? Bağlı bulunduğunuz bölgedeki dağıtım şirketleri yine eskiden olduğu gibi her ay sayacınızı okuyacaklardır. Okumaya gelen görevliler yeni abonelere «Okuma Tutanağı» bırakacaklardır. Bu tutanak şekil bakımından faturaya benzemekte fakat üzerinde herhangi bir bedel yazmamaktadır. Bu tutanak sadece bilgi amaçlıdır ve bu sayede bayiliğini yaptığımız şirket fatura düzenleyebilmektedir. Elektrik sayaçlarının okunması, mevzuat gereği dağıtım şirketlerinin yetki ve sorumluluğunda bulunmaktadır. Serbest tüketicilerin sayaçları da bu kapsamda bağlı bulundukları elektrik dağıtım şirketi tarafından okunmaktadır. Serbest tüketicilerin okunan endeks bilgileri Sayaç Okuma Tutanağı ile birlikte elektrik tedarikçilerine gönderilmektedir. - Faturalandırma Nasıl Yapılmaktadır? «OKUMA TUTANAĞI» endeks bilgilerinin Dağıtım firması tarafından sisteme işlenmesine müteakip, çalıştığımız Üretici ve aynı zamanda Elektrik Toptan ve Perakende Satış şirketi FATURA kesecek ve KARGO ile abone tarafından verilmiş adrese teslim edecektir. Ayrıca talep edilen bilgilendirme yoluna göre FATURA mesaj veya e posta vasıtasıyla da gönderilecektir. 13
Tarifeler ve Fiyat Değişiklikleri Elektrik tarifeleri, üçer aylık dönemlerde EPDK tarafından onaylanmakta ve yayınlanmaktadır. Elektrik satış şirketlerinden elektrik tedarikini gerçekleştiren tüketicilerin elektrik fiyatları, yapılan anlaşma koşulları dâhilinde belirlenen hesap yöntemi ile hesaplamakta ve müşterinin faturasına yansıtılmaktadır. Tarife Dönemleri: Ocak Şubat Mart Dönemi Nisan Mayıs Haziran Dönemi Temmuz Ağustos Eylül Dönemi Ekim Kasım Aralık Dönemi Yukarıda yazılmış olan üçer aylık dönemler sonunda EPDK fiyat güncellemelerini yapmaktadır. Sadece birim fiyat değil, iletim bedeli, dağıtım bedeli, kayıp kaçak, perakende satış hizmet bedeli ve sayaç okuma hizmet bedellerini güncellemektedir. Bu sebep ile her üç aylık dönemde yeni fiyatların bilinmesi şarttır. - PMUM-TEİAŞ KAYIT DÖNEMLERİ Dağıtım şirketinden geçiş yapacak aboneler için her ayın 6 sından önceki son iş günü saat 17:00 da PMUM giriş için işlemleri tamamlanır. Tedarikçi değişikliği ile geçiş yapacak aboneler için her ayın 10 undan önceki son iş günü saat 17:00 da PMUM giriş için işlemler tamamlanır. Her ayın 23 üncü günü giriş işlemlerinin sonuçları açıklanır. Onaylanmış olan aboneler takip eden ayın 1. günü portföyümüze girmiş olur. Takip eden okuma döneminde (Ay ın 1 ila 17 si arası) faturalama işlemleri yapılır. 14
Kimler TEDAŞ Dışındaki Tedarikçiden Elektrik Satın Alabilir? - Müşterilere Sağlayacağımızı Avantajlar Neler Olacaktır? Tedarikçilerimizin, genç, dinamik ve uzman kadrosu, toplam elektrik üretim/tüketim tahminlerini yaparak, müşteri karlılıklarını analiz etmektedir. Bu sayede müşteri için en uygun fiyat oluşturulmaktadır ve tüketicilerine en avantajlı fiyatlardan elektriği tedarik etmektedir. Güvenilir ve müşteri odaklı satış kadrosu ile satış sonrası belgelerin hazırlanmasında her türlü operasyonel desteği vermekte ve müşterilerinin beklentilerini mümkün olan en üst düzeyde karşılayacak kalitede hizmet sunmaktadır. 15
Elektrik Faturalarında Neden Enerji Bedelinin Yanında Birbirinden Farklı Birçok Bedel Yer Almaktadır? Elektrik faturalarında elektriğin üretilmesinden tüketilmesine kadar oluşan 4 ana faaliyetin bedelleri görülmektedir. Faturada görülen tüketim tutarı (aktif/net enerji) büyük oranda elektrik santralinde yapılan üretime ilişkin oluşan bir bedeldir. Diğer bir ifadeyle enerji bedeli elektriğin herhangi bir santralde üretimi aşamasında oluşan maliyetleri yansıtmaktadır. Elektrik üretim santralinden çıkan elektrik çoğunlukla bir kamu kurumu olan Türkiye Elektrik İletim A.Ş.''nin (TEİAŞ) işlettiği iletim hatlarında taşınarak şehir şebekesine ulaştırılır. TEİAŞ adına görevli tedarik şirketi bu hizmet karşılığında faturalarda gördüğümüz iletim bedelini tüketiciden tahsil eder ve bu bedel TEİAŞ a aktarılır. Şehir şebekesine ulaşan elektriği dağıtım şirketi dağıtım hatlarında taşıyarak tüketicilerin kapısına kadar ulaştırır. Faturalarda gördüğümüz dağıtım bedeli dağıtım şirketi tarafından dağıtım şebekesine ilişkin olarak yapılan yatırımlar ve işletme giderleri karşılığında alınmaktadır. Elektrik faturalarında tahsil edilen perakende satış hizmet bedeli perakende faaliyetine ilişkin hizmetin maliyetinin karşılığı olarak alınmaktadır. Sayaç okuma bedeli ise dağıtım tarifesinin bir unsuru olmakla birlikte bu faaliyete ilişkin maliyetlerin daha iyi izlenebilmesi, tarifelerin daha doğru hesaplanabilmesi ve hizmetin tüketim miktarından bağımsız olması nedeniyle ayrı olarak tahakkuk ettirilmektedir. 16
Aşağıda AB üyesi bazı ülkeler ile ülkemizde meskenler için uygulanan perakende elektrik faturası unsurları toplam fatura tutarının yüzdesi olarak gösterilmiştir. Elektrik faturalarında yer alan vergi, fon ve paylar kurumumuz görev alanı dışında olup ilgili mevzuat kapsamında tüketicilerden tahsil edilmektedir. 17
- Ülkemizde Uygulanan Elektrik Tarifeleri Diğer Avrupa Ülkeleri İle Kıyaslandığında Nasıl Bir Görüntü Ortaya Çıkmaktadır? Aşağıda yılda 2500-5000 kwh elektrik tüketen Avrupa ülkeleri ve ülkemiz mesken abonelerinin vergi ve fonlar hariç elektrik tarifeleri karşılaştırılmaktadır. 18
Elektrik Tarifeleri Değişmemesine Rağmen Son Zamanlarda Elektrik Faturalarının Önceki Faturalara Göre Daha Yüksek Gelmeye Başlamasının Sebebi Ne Olabilir? Elektrik faturaları sayaç üzerinde yazan son endeks değeri ile ilk endeks değeri arasındaki farkın (tüketim miktarı) birim bedeller ile çarpılması ve ilgili mevzuat kapsamında diğer bedellerin eklenmesi sonucunda hesaplanmaktadır. Tüketim miktarı çoğunlukla her ay birbirinden farklı olabilmektedir. Bu farklılıklar tüketici alışkanlıklarına bağlı olarak ya da mevsimsel olarak kullanılan elektrik aletlerin tüketimine bağlı olarak da değişebilmektedir. Tüketim miktarı arttığı zaman elektrik tarifeleri değişmediği durumda bile toplam fatura tutarınız artabilecektir. 09.16 Perakende Satış Bedeli Nedir? Bu Bedel Kimler Tarafından Ödenmekte Ve Nasıl Hesaplanmaktadır? Perakende satış, elektrik enerjisinin tüketicilere satışıdır. EPDK tarafından düzenlenen perakende satış (aktif enerji) fiyatı sadece görevli tedarik şirketinden düzenlemeye tabi tarifelerle enerji satın alan tüketiciler için belirlenmektedir. İkili anlaşmalarla piyasadaki tedarikçilerden enerji satın alan serbest tüketiciler için enerji fiyatları EPDK tarafından düzenlenmemektedir. Perakende satış fiyatı perakende satışa ilişkin fiyat tavanı ve brüt kar marjı dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Perakende satış fiyatı elektrik enerjisinin kendi maliyeti, enerji alış-satışına ilişkin doğrudan maliyetler ve brüt kar marjı dikkate alınarak belirlenmektedir. İletim veya dağıtım şebekesinin işletilmesine, şebeke yatırımlarına, faturalandırmaya, sayaç okumaya vb. ilişkin maliyetler perakende satış fiyatları belirlenirken dikkate alınmamaktadır. Söz konusu faaliyetlere ilişkin maliyetler iletim, dağıtım, perakende satış hizmeti fiyatları içerisinde yer almaktadır. Perakende satış (aktif/net enerji) bedelleri tek zamanlı veya çok zamanlı olarak belirlenmektedir. Abonenin sayacı ve tercihi dikkate alınarak bedeller aboneye tek zamanlı veya çok zamanlı olarak tahakkuk ettirilmektedir.. Tek zamanlı tarifede günün her bir saatinde kullanılan elektrik enerjisi için aynı bedel uygulanırken çok zamanlı tarifede gece, gündüz ve puant zaman dilimleri için farklı bedeller uygulanmaktadır. Gece zaman dilimi 22:00-06:00 saatlerini, gündüz zaman dilimi 06:00-17:00 saatlerini ve puant zaman dilimi 17:00-22:00 saatlerini içermektedir NOT: Bu bedeli lütfen PSH yani Perakende Satış Hizmet Bedeli ile karıştırmayın! 19
Kayıp - Kaçak Bedeli Ve Yasal Dayanağı Nedir? Kayıp-kaçak bedeli Elektrik Piyasası Kanunu, Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği, Dağıtım Sistemi Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ ve diğer ikincil mevzuat gereğince müşterilere tahakkuk ettirilmektedir. Dağıtım Sistemi Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğin Ek 2 nci maddesi gereğince "Kayıp Kaçak Bedeli", dağıtım bölgesine girmesi öngörülen elektrik miktarı ile hedeflenen kayıp kaçak oranı sonucunda bulunan enerji miktarı esas alınarak hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. Dolayısıyla, kayıp-kaçağın maliyetini dağıtım seviyesinden elektrik şebekesine bağlı olan sanayi tesisleri de dâhil tüm elektrik tüketicileri ödemektedir. Kayıp-kaçak bedeli elektrik sisteminde ortaya çıkan teknik ve teknik olmayan kaybın maliyetinin kayıp-kaçak hedefi oranları ölçüsünde karşılanabilmesi amacıyla belirlenen bir bedeldir. PSH - Perakende Satış Hizmet Bedeli Nedir? Perakende satış hizmet bedeli Elektrik Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre hesaplanmakta olup, elektrik enerjisi ve/veya kapasite satımı dışında, tüketicilere sağlanan, faturalama ve tahsilat gibi diğer hizmetler olarak tanımlanmıştır. Perakende satış hizmeti fiyatı perakende satış hizmeti maliyetini yansıtan bir fiyattır. Perakende satış hizmeti gelir gereksinimi; söz konusu faaliyete ilişkin düzenlemeye esas net yatırım harcamasının itfa tutarı, faturalama ve tahsilat giderleri, tanıtım ve pazarlama giderleri, müşteri hizmetlerine ilişkin giderler, perakende satış ve hizmete ilişkin diğer işletme giderleri, düzenleme giderleri payı, faaliyet giderleri payı, olağan ve olağan dışı giderler payından faaliyet ile ilgili diğer gelirler payı ve olağandışı gelirler payının düşülmesi suretiyle bulunan düzenlemeye esas net işletme gideri ve amortisman itfa süresi farkı vergi tutarından oluşmaktadır. Perakende satış hizmeti bedeli, görevli tedarik şirketlerinden enerji alan tüm tüketicilere uygulanmaktadır. Doğrudan tedarikçisini seçen serbest tüketiciler için böyle bir bedel belirlenmemektedir. 20
- Elektrik Tarifeleri Yıllar İtibariyle Nasıl Değişmiştir Elektrik Tarifelerindeki Artış Enflasyon İle Kıyaslandığında Nasıl Bir Değişim Ortaya Çıkmaktadır? Sayaç Okuma Bedeli Nedir, Kimlere Uygulanır Ve Yasal Dayanağı Nedir? Sayaç okuma bedeli sayaç okuma maliyetlerini yansıtan ve Elektrik Piyasası Kanunu, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği ve Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği kapsamında belirlenen bir bedeldir. Söz konusu bedel tüm dağıtım sistemi kullanıcıları için okuma başına belirlenmektedir. AG: Sayaç okuma bedeli 0,54 gibi kuruşlu bir rakamsa alçak gerilimdir. OG: Sayaç okuma bedeli 5,45 TL gibi alçak gerilime göre çok daha yüksek bir rakamsa orta gerilimdir. 21
Faturalarda Yer Alan Dağıtım Bedeli Nedir? Dağıtım faaliyeti, elektrik enerjisinin 36 kv ve altındaki hatlar üzerinden naklini gerçekleştirmek için gerekli olan tesis ve şebekenin tesisi ile bu tesislerin işletilmesi ve bakımını kapsamaktadır. Dağıtım tarifeleri Elektrik Piyasası Kanununun 17 nci maddesi gereğince elektrik enerjisinin dağıtım tesisleri üzerinden naklinden yararlanan tüm gerçek ve tüzel kişilere eşit taraflar arasında fark gözetmeksizin uygulanacak dağıtım hizmetine ilişkin fiyatları, hükümleri ve şartları içermektedir. Dağıtım bedeli Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği, Gelir ve Tarife Düzenlemesi Kapsamında Düzenlemeye Tabi Unsurlar ve Raporlamaya İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ ve diğer ikincil mevzuat kapsamında belirlenmektedir. Dağıtım bedeli dağıtım sistem kullanım fiyatını kapsamakta olup dağıtım hizmeti sunabilmek için dağıtım sistemine ilişkin yatırım harcamaları, işletme ve bakım giderleri dikkate alınarak hesaplanan ve tüm dağıtım sistemi kullanıcılarından tahsil edilen bir bedeldir. Dağıtım bedeli enerjiye, perakende satış hizmetine, sayaç okumaya, iletime ilişkin maliyetleri içermemektedir. Faturalarda Yer Alan İletim Bedeli Nedir? İletim tarifesi Elektrik Piyasası Kanununun 17 nci maddesi gereğince Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi tarafından hazırlanmakta ve üretilen, ithal veya ihraç edilen elektrik enerjisinin iletim tesisleri üzerinden naklinden yararlanan tüm kullanıcılara eşit taraflar arasında fark gözetmeksizin uygulanacak fiyatları, hükümleri ve şartları içermektedir. Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketinin (TEİAŞ) yaptığı şebeke yatırımları ve iletim ek ücretleri iletim tarifesinde yer almaktadır. Dağıtım sistemi kullanıcılarına tahakkuk ettirilen iletim bedeli TEİAŞ tarafından dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilere fatura edilen iletim tarife tutarının karşılanması için dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından dağıtım sistemi kullanıcılarına uygulanan birim fiyattır. Faturalarda Yer Alan TRT PAYI Ve Yasal Dayanağı Nedir? TRT Payı 3093 Sayılı Türkiye Radyo Televizyon Gelirleri Kanunu kapsamında alınmaktadır. Söz konusu kanunun 4 üncü maddesinin c bendinde "Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satış bedelinin yüzde ikisi tutarındaki payı (Katma Değer Vergisi, diğer vergiler, fon ve paylar ile benzeri kesintiler hariç) faturalarında ayrıca gösterir ve bu kapsamdaki bedelleri Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna intikal ettirirler. Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, serbest tüketici olarak tedarikçilerden katılımcıları için temin ettikleri enerjiye ilişkin olarak Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna ayrıca pay yatırmaz." hükmü yer almaktadır. TRT payının hâlihazırdaki oranı ilgili Bakanlar Kurulu Kararı gereğince %2''dir. 22
Elektrik Enerjisi Fon Payı Ve Yasal Dayanağı Nedir? Elektrik Enerjisi Fon Payı abonelerden 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanunun Geçici 4 üncü maddesi hükümleri gereğince alınmaktadır 28.5.1986 tarihli ve 3291 sayılı Kanunun ek 2 nci maddesi "Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilerin sektör altyapı giderlerine katkı paylarını, bunların enerji satış tarifelerinin % 10''unu geçmeyecek şekilde tespite, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilidir. Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilerin sektör altyapı giderlerine katkı payı, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere belirlenir. Tedarikçiler bu bedeli faturalarında ayrıca gösterir ve tahakkuku takip eden ikinci ayın yirmisinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına intikal ettirirler. Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, serbest tüketici olarak tedarikçilerden katılımcıları için temin ettikleri enerjiye ilişkin olarak ayrıca katkı payı yatırmaz." şeklindedir. Hâlihazırda enerji fonunun oranı %1'dir. Elektrik Enerjisi Fonunun belirlenmesi EPDK görevleri arasında yer almayıp EPDK tarafından düzenlenen tarifeler fonsuz olarak belirlenmekte ve fon payı ilgili şirket tarafından bu tarifelere eklenerek abonelere yansıtılmaktadır. Belediye Tüketim Vergisi ( Elektrik Ve Havagazı Tüketim Vergisi ) Ve Yasal Dayanağı Nedir? Bu vergi 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca tahsil edilmektedir. Söz konusu kanunun 34 üncü maddesinde "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketimi, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir." Hükmü, 38 inci maddesinde "Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi aşağıda gösterilen nispetlerde alınır. a) İmal ve istihsal, taşıma, yükleme boşaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi işlerinde tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden % 1, b)(a) bendi dışında kalan maksatlar için tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden %5, hükmü yer almaktadır. Belediye Tüketim Vergisinin belirlenmesi EPDK görevleri arasında yer almayıp EPDK tarafından düzenlenen tarifeler fonsuz olarak belirlenmekte ve fon ve vergiler ilgili şirket tarafından bu tarifelere eklenerek tüketicilere yansıtılmaktadır. 23
Güvence Bedeli Nedir? Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği nin 33, 34, 35, 36, 37 ve 38 inci maddeleri gereği güvence bedeli "görevli tedarik şirketi,, kullanım yerinin değişmesi ve/veya perakende satış sözleşmesinin sona ermesi veya sözleşmenin feshi halinde, tüketicinin elektrik enerjisi tüketim bedelini ödememesi ihtimaline karşılık olarak, borcuna mahsup etmek üzere güvence bedeli talep edilebilmektedir. Kesme Bağlama Bedeli Nedir? Kesme-bağlama bedeli tüketicinin elektriğinin kesilmesi veya bağlanması aşamalarından sadece birinde uygulanan ve Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği gereğince kurul tarafından belirlenen bir bedeldir. Dağıtım Bağlantı Bedeli Nedir? Dağıtım bağlantı bedelleri Elektrik Piyasası Kanunu gereğince ve Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliğinin 7nci maddesindeki; " Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından hazırlanarak önerilen dağıtım bağlantı tarifesi, dağıtım bağlantı bedeli ile tarifenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslardan oluşur. Dağıtım bağlantı bedeli, şebeke yatırım maliyetlerini içermez. Dağıtım bağlantı bedelleri, İletim ve Dağıtım Bağlantı Bedellerinin Belirlenmesi Hakkında Tebliğ esas alınarak hesaplanır." hükmü gereğince belirlenmektedir. Bağlantı tarifeleri; orta gerilim ve alçak gerilim için ayrı ayrı olmak üzere bağlantının kurulu gücü de dikkate alınarak hesaplanan ve bağlantının gerçekleştirilmesine ilişkin operasyonel maliyetleri içeren bedeldir. Reaktif Enerji Tarifesi Ve Bedeli Nedir? Reaktif bedel gelir amaçlı olmayıp cezai bir uygulamadır. Çünkü bu konuda tüketicinin tedbir alması mümkündür. Bu tarifeden amaç tüketicinin sistem işleticisince belirlenen oranın altında sistemden reaktif çekilmesini önlemektir. Bu oran günümüzde Cos φ = 0,95 (reaktif enerji / aktif enerji = 0,33) olarak kabul edilmiştir. Bu oranın aşılması durumunda reaktif tarife uygulanmaktadır. Faturalama dönemi içinde tüketici, Reaktif enerji tüketimi için belirlenen sınırları aşıyor ise tarife sınıfına bakılmaksızın reaktif enerji bedeli tahakkuk ettirilir. Reaktif enerji sistemden alınma yerine kompanzasyon sistemi kurularak yerinde üretilebilir. Böylece reaktif enerji bedeli cezasından kurtulunabilir. Reaktif güç: Elektrik akımının gerilime göre 90 derece faz farklı, iş görmeyen ve kvar birimi ile ölçülen gücü Reaktif enerji: Reaktif gücün zamanla çarpımından elde edilen ve kvarh birimi ile ölçülen enerjiyi 24
Dağıtım Sistem Kullanım Tarifesi Kapsamındaki Uygulamalar Nelerdir? Dağıtım sistem kullanım tarifesi dağıtım sistemine bağlı olup, görevli tedarik şirketinden enerji alan tüketiciler ile dağıtım şirketi dışında başka bir tedarikçiden enerji alan dağıtım sistemi kullanıcılarını kapsamaktadır. Dağıtım sistem kullanım tarifesi, dağıtım sistemi kullanıcıları için en az birinin uygulandığı aşağıdaki birim bedellerden oluşur. a) Dağıtım bedeli: Tek veya çift terimli tarife sınıfına tabi abonelerden dağıtım sisteminden çekilen elektrik enerjisi miktarı üzerinden ve üretim faaliyetleri kapsamında üreticilerin dağıtım sistemine verdiği enerji miktarı üzerinden alınan kwh birim bedelidir. b) Güç bedeli: OG seviyesinden bağlı olup, çift terimli tarife sınıfına tabi sanayi abonelerinden bağlantı anlaşması veya sözleşmesinde belirtilen güç üzerinden aylık olarak alınan kw birim bedelidir. c) Güç aşım bedeli: OG seviyesinden bağlı olup, çift terimli tarife sınıfına tabi sanayi abonelerinin bağlantı anlaşması veya sözleşmesinde belirtilen gücü aşmaları halinde, aşılan güç miktarı üzerinden aylık olarak alınan kw birim bedelidir. ç) Reaktif enerji bedeli: Dağıtım sistemi kullanıcılarından reaktif enerji uygulamasına tabi olanlar için ilgili mevzuatta reaktif enerjiye ilişkin olarak belirlenen sınırların aşılması halinde ve 12-16 ncı maddelerde belirtilen şartlar dâhilinde uygulanan bedeldir. d) Emre amade kapasite bedeli: Bir üretim tesisi ile müşterileri ve/veya iştirakleri ve/veya serbest tüketiciler arasında özel direkt hat tesis edilmesi halinde tüketiciler adına üreticilere uygulanan bedeldir. e) Sayaç okuma bedeli: Tüm dağıtım sistemi kullanıcılarına abone, fatura ya da okuma başına uygulanan bedeldir. f) Kayıp-kaçak bedeli: Dağıtım sistemi kullanıcısı tüm tüketicilere uygulanan kwh birim bedelidir. 25
ELEKTRİK PİYASASI MÜŞTERİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ Reaktif enerji miktarını ölçmek üzere gerekli ölçme düzeneği, ilgili mevzuata göre reaktif enerji tarifesi uygulanmayacak aboneler dışında kalan müşteriler tarafından tesis edilir. Bu müşterilerden, kurulu gücü 50 kva nın altında olanlar, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde otuz üçünü aşan şekilde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde yirmisini aşan şekilde kapasitif reaktif enerji tüketmeleri halinde; kurulu gücü 50 kva ve üstünde olanlar ise, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde yirmisini aşan şekilde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde on beşini aşan şekilde sisteme kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde, reaktif enerji tüketim bedeli ödemekle yükümlüdür. Endüktif ve kapasitif enerji tüketimleri itibarıyla söz konusu sınırların ikisini birden aşan veya reaktif enerji ölçme düzeneğini kurma yükümlülüğü bulunmasına rağmen kurmayan ya da mevzuat hükümlerine uygun olarak kurmayan müşterilerin ödemeleri gereken reaktif enerji bedeline ilişkin usul ve esaslar Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği ve ilgili tebliğleri çerçevesinde Kuruma sunulan tarife önerilerinde yer alır. 26
27
28
29
Elektrik Faturalarında Yer Alan Bilgiler Nelerdir? İşletme Kodu: Müşterinin bağlı bulunduğu işletme bölgesini (il, İlçe, Belde, Köy) gösteren koddur. Müşteri (Abone)No: Sözleşme sırasında müşteriye enerji kullandığı tesisat için verilen abonelik numarası. Tarife Kodu: Müşterinin hangi tarife grubunda enerji kullandığını gösteren kod numarası. Müşteri (Abone) Grubu: Müşterinin enerji kullanırken tüketiminin fiyatlandırıldığı tarife grubu. Dosya No: Müşterinin enerji kullandığı tesisatın bulunduğu bölgelere ait dosyaların defter numarası. Sıra No: Müşterinin kayıtlı olduğu dosyadaki sırasını gösteren numara. Dönem: (Yıl/Ay) Faturanın ait olduğu yıl ve ayı gösterir. Sayaç Seri No: Her sayacın ayrı bir numarası vardır. Sayaç üzerinde yer almaktadır. Sayaç Marka/Tip: Sayaçların markası, tipi. Çarpan: Akım trafolu ve gerilim trafolu müşterilerde endeksler arası farkın çarpıldığı değeri gösteren katsayı. Son Endeks: Müşterinin elektrik sayacının en son okunduğu gündeki endekstir. İlk Endeks: Müşterinin elektrik sayacının bir önceki dönem okumasındaki endekstir. (+/-)Tüketim (Kwh): Sayaç arızası nedeniyle yapılan ilave tahakkuk miktarını kwh cinsinden gösterir. Trafo Kaybı: Ölçüsü alçak gerilim tarafından yapılan trafolu müşterilerden tüketim üzerinden % 3,5 (üç buçuk) oranında alınan bedel. Tüketim: Son okuma değerinden ilk okuma değerinin çıkarılması ile hesaplanan tüketim Miktarının(ilk endeks ve son endeks arasındaki fark) kwh cinsinden değeri. Birim Fiyat (TL): Müşterinin ait olduğu tarife grubuna ait kwh karşılığı tüketimlerin TL değeridir. Tüketim Bedeli: Tüketim miktarı(kw) ile elektrik birim fiyatı(tl) çarpımına karşılık gelen miktar. Perakende Satış Hizmet Bedeli: Dağıtım şirketinin sayaç okuma, fatura dağıtım, sözleşme yapımı vb. hizmetlerine karşılık toplam kwh tüketiminin perakende satış hizmet bedeli birim fiyatı ile çarpılması sonucu hesaplanan bedel. İletim Sistem Kullanım Bedeli: Dağıtım şirketinin iletim hizmetlerine karşılık toplam kwh üzerinden iletim şirketine (TEİAŞ) ödediği bedel. Dağıtım Bedeli: Dağıtım şirketinin açma-kapama, arıza, bakım, onarım vb. hizmetlerine karşılık toplam kwh tüketiminin dağıtım bedeli birim fiyatıyla çarpılması sonucu hesaplanan bedel. PSH(Sayaç Okuma) Bd: Dağıtım şirketinin sayaç okuma hizmetine karşılık toplam kwh tüketiminin PSH bedeli birim fiyatıyla çarpılması sonucu hesaplanan bedel. 30
Kayıp/Kaçak Bedeli: Dağıtım şirketinin kayıp kaçak hizmetine karşılık toplam kwh tüketiminin Kayıp Kaçak bedeli birim fiyatıyla çarpılması sonucu hesaplanan bedel T1(06.00-17.00) Gündüz: Elektrik kullanımında 06:00-17:00 saatleri arasındaki tüketim. T2 (17:00-22:00) Puant: Elektrik kullanımında 17:00-22:00 saatleri arasındaki tüketim. T3 (22:00-06:00)Gece: Elektrik kullanımında 22:00-06:00 saatleri arasındaki tüketim Not: Elektrik fiyatı tarifesi dikkate alındığında dijital elektronik sayaç kullanan müşteriler üç zaman diliminde tüketimlerini ucuz tarife olan 22:00-06:00 saatlerine kaydırabilirlerse puant saat tarifesindeki fiyata göre üçte bir fiyatına elektrik kullanabilirler. Aktif Tüketim Tutarı: Müşterinin kwh cinsinden toplam tüketiminin birim fiyat ile çarpılması sonucu elde edilen TL değer. Endüktif Tüketim Tutarı: Müşterinin endüktif tüketim kaydı yapan sayaç değerinin, kwh cinsinden aktif tüketim miktarını (bağlantı gücü; 50 KVA'nın altında olan müşteriler için % 33'ünü, 50 KVA'nın üstünde olan müşteriler için % 20'sini) geçmesi durumunda alınan bedel. Kapasitif Tüketim Tutarı: Müşterinin kapasitif tüketim kaydı yapan sayaç değerinin, kwh cinsinden aktif tüketim miktarını (bağlantı gücü; 50 KVA'nın altında olan müşteriler için % 20'sini, 50 KVA'nın üstünde olan müşteriler için % 15'ini) geçmesi durumunda alınan bedel. Sözleşme Gücü: Müşterinin talebi üzerine çekeceği kabul edilen ve sözleşmesinde çekilmesi veya verilmesi konusunda belli hükümler konulmuş bulunan güç miktarı. Demant(KW): Müşterinin aynı ay içinde çektiği maksimum gücü gösterir. Güç Aşımı: Müşterinin bir aylık okuma döneminde sözleşme gücünün üzerinde çektiği güç miktarı. Güç Aşımı Tutarı: Çift terimli müşterilerin sözleşme gücü üzerinde güç çekmesi durumunda, sözleşme gücünü aşan güç üzerinden hesaplanan sabit ücret. Enerji Bedeli: Perakende Satış Hizmetleri Bedeli İletim Sistemi Kullanım Bedeli Dağıtım Bedeli toplamı ile ay içinde kullanılan elektrik tüketimi tutarının toplamıyla oluşan bedeldir. Enerji Fonu: Enerji sektöründe yapılacak araştırma, geliştirme, etüt, proje denetim faaliyetleri ile kurulacak tesislere finansman yönünden destek sağlamak amacıyla Aktif enerji Tüketim Tutarı üzerinden % 1 (yüzde bir) oranında alınan ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nezdinde Enerji Fonuna aktarılan bedeldir. TRT Payı: TRT Gelirleri Kanunlarına istinaden Aktif Enerji Tüketim Tutarı üzerinden % 2 (yüzde iki) oranında alınan ve TRT'ye iletilen bedeldir. Elektrik Tük. Vergisi: Müşterinin, abonelik bölgesi içerisinde hizmet veren Belediye için Aktif Enerji Bedeli Tüketim Tutarı üzerinden hesaplanan tarife grubuna göre alınan vergi bedelidir. KDV: Müşterinin enerji bedeli, belediye vergisi ve diğer muhtelif para ilaveleri üzerinden hesaplanan vergi (Katma Değer Vergisi) miktarı. Kesme-- Bağlama Bedeli: Müşterilerin Borçtan dolayı enerji kesme/açma işlemleri ayrıca abonelik devir işleminde elektriğin bağlantısı ve kullanıma açılması için alınan bedel. 31
Teşvik İndirimi: Özel yasa ve kararnamelerle uygulama yapılabilecek müşteri grubu için düzenlenmiştir. Kira Bakım: Periyodik sayaç değişmesinde sayacın laboratuvarda ayarı ve bakımı için alınan parasal değer. Güç Bedeli: Müşterilerden bu isim altında bir bedel alınmamaktadır.(sözleşme gücü ve güç aşımı ile karıştırılmamalıdır) Gerilim Trafo Oranı: Ölçü hücresindeki sayaç için kullanılan gerilim trafosunun dönüştürme oranıdır. Akım Trafo Oranı: Ölçü hücresindeki sayaç için kullanılan akım trafosunun dönüştürme oranıdır. Günlük Ort. Tüketim: Müşterinin bir aylık enerji tüketim (kwh) ortalamasıdır. İlk Okuma: Müşterinin bir önceki dönemde sayacının okunduğu tarihtir. Son Okuma: Müşterinin sayacının fatura döneminde okunduğu tarihtir. Okuma Saati: Sayacın okunduğu zamanı (saat: dakika: saniyeyi) gösterir. Tebliğ Tarihi: Sayaç okunduktan sonra müşterinin sayacının bulunduğu kullanım yeri adresine veya tebligat adresine yapılan bildirim tarihidir. Okuyucu: Sayaç okumasını yapan SEDAŞ görevli personelinin kod numarasıdır. Sonraki Okuma Dönemi: Müşterinin sayacının bir sonraki okuma dönemidir.(yıl/ay). Son Ödeme Tarihi: Tahakkuku yapılan elektrik fatura tutarının ödeme vezneleri veya banka ile PTT şubelerinde tahsil edilmeye başlanacağı tarih ilk ödeme ve 10 gün sonraki tarih son ödeme tarihidir. Son ödeme tarihinden sonra ödenmeyen fatura tutarı için gecikme cezası faizi işler. Ödenmemiş Fatura Tutarı: Önceki dönemlerde ödenmemiş bir borç var ise bu miktar gecikme zammı hariç olmak üzere fatura bildiriminde eski borç olarak yer alır. Ödeme Yerleri: Anlaşmalı bankalar ile PTT Şubeleri ve veznelerdir. 32
Hiçbir Üretici: Bizim elektriğimiz daha kaliteli daha sorunsuz Biz evlerinize, iş yerlerinize Yeşil Enerji getireceğiz Bizim Elektriğimizi kullanın, çok memnun kalacaksınız Biz çok büyük bir şirketiz. Marka değerimiz, ismimiz herkes tarafından bilinir. Bu nedenle bizim elektriğimiz çok daha iyi ve güvenilir. Ufak firmalara veya ismi duyulmamış şirketlere güvenmeyin Bizi elektriğimiz kesilmez. Sıkıntı yaşamazsınız Tüm ÜRETİCİLER, ürettikleri Elektrik Enerjisini doğrudan İLETİM HATLARINA yani bir bakıma ELEKTRİK HAVUZUNA bağlar ve aktarırlar. Evlere, iş yerlerine kısaca tüm kullanıcılara buradan ELEKTRİK verilir. Müşteriye gelen elektriğin, yeşil enerji mi, termik mi, rüzgâr ile üretilen mi, kırmızı, iyi kötü veya en kaliteli olma şansı yoktur. ÇÜNKÜ elektriğin bir rengi, tadı, kokusu veya farklılığı yoktur. Sadece Yüksek Gerilim, Orta Gerilim ve Alçak Gerilim olarak sınıfları vardır. 33
Fatura Çeşitleri ve Faturanın Dili A -4 NOLU Diğer Tüm Dağıtım Sistemi Kullanıcıları Mesken Faturaları Ticarethane faturaları Sanayi Faturaları Aydınlatma Faturaları Tarımsal Sulama Faturaları Şehit Aileleri ve Muharip Malul Gaziler Bizim üstünde duracağımız Abone grubu 4 nolu Diğer Tüm Dağıtım Sistemi Kullanıcılarıdır. Bunun yanında 1 nolu, 2 nolu, 3 nolu Abone grupları da bulunmaktadır. Makalenin sonunda bunlardan sadece isim olarak bahsedeceğiz. 34
Mesken Faturaları Mesken olarak kullanılan müstakil bina, apartman ve apartman içindeki bağımsız bölümlerdir. Bu bölümler içinde elektrik enerjisi tüketimi ayrı sayaç ile ölçülebilen; merdiven otomatiği, kalorifer, asansör, hidrofor, kapıcı dairesi ve bunun gibi ortak kullanım yerleri ile kooperatif ve site evleri için yöneticilik adına sözleşme düzenlenir. Meskenlerde; kalorifer, asansör ve hidrofor tesisatları için kullanılan elektrik motorları aynı tarife grubunda değerlendirilir. Tek terimli Alçak Gerilim Mesken Faturaları ( TZ Mesken AG ) Çift terimli Alçak Gerilim Mesken Faturaları ( 3Z Mesken AG ) 35
Ticarethane Faturaları a) Ticarethane ve Yazıhane: Tüccar ve esnafın iş görmek için kullandığı; ticarethane, dükkan, atölye, depo, ardiye ile doktor, avukat, eczacı, dişçi, mimar ve mühendisler ile benzer serbest meslek sahiplerinin; yazıhane, atölye, laboratuvar, özel ve vakıf sağlık kuruluşları (Hastane, Poliklinik, Sağlık Ocağı ve Dispanser), kamu yararına çalıştığına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı olmayan dernekler ve vakıflar, parti binaları, sendika binaları, özel okullar, vakıf okulları, dershaneler ve yurtlar ile 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununda belirtilen turizm belgeli yatırım ve işletmeler dahil turistik otel, otel, motel, pansiyon, kamping, devre mülk işletmeleri, soğuk hava deposu, seralar, matbaa, et entegre tesisleri, kesimevi ve fırın (hamur pişiren) tesisleridir.(iş merkezleri ve İşhanlarındaki ortak kullanım yerleri, ticarethane ve yazıhane abone grubunda kabul edilir.) b) Resmi Daire: 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanun'una tabi genel ve katma bütçeli dairelerin bürolarıyla kamu kurum ve kuruluşlarının ticari olmayan bürolarıdır. Bu kuruluşların üretime yönelik tesisleri aynı bina dâhilinde olsa bile sanayi abone grubuna dâhil edilirler. c) Şantiye ve Geçici Aboneler: İnşaat, maden arama, çeşitli amaçlarla kazı yapma ve bunun gibi nedenlerle gerçek ya da tüzel kişilerin bu etkinliklerini sürdürmek için veya bu etkinliklerini sürdürmeyi sağlayacak kalıcı tesislerin tamamlanmasıyla varlığı sona erecek olan geçici tesisler ile il, ilçe, belde ve köylerde gezici olarak kurulan sergi, fuar, sirk ve panayır aboneleridir. Tek terimli Alçak Gerilim Ticarethane Faturaları ( TZ Ticarethane AG ) Tek terimli Orta Gerilim Ticarethane Faturaları ( TZ Ticarethane OG ) Çift terimli Alçak Gerilim Ticarethane Faturaları ( 3Z Ticarethane AG ) Çift terimli Orta Gerilim Ticarethane Faturaları ( 3Z Ticarethane OG ) 36
Sanayi Faturaları 6948 sayılı Sanayi Sicili Kanununda tanımı yapılan sanayi işletmeleridir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığının olumlu görüşünü ifade eden belgeyi almaları şartıyla şantiye dönemi de dâhil olmak üzere sanayi abonesi olarak kabul edilirler. Haddehaneler, soğuk hava deposunun buz üreten tesisleri bu gruba dâhil edilirler. Sanayi Sicili Kanununda Tanımı Yapılan Sanayi İşletmeleri: Bir maddenin vasıf, şekil, hassa veya terkibini makina, cihaz, tezgâh, alet veya diğer vasıta ve kuvvetlerin yardımı ile veya sadece el emeği ile kısmen veya tamamen değiştirmek veya bu maddeleri işlemek suretiyle devamlı ve seri halinde imal veya istihsal eden yerlerle madenlerin çıkarılıp işlendiği yerler (Sanayi İşletmesi) ve buralarda yapılan işler (Sanayi işleri) sayılır. Devamlı ve seri halinde tamirat yapan müesseselerle elektrik veya sair enerji istihsal eden santraller, gemi inşaatı gibi büyük inşaat yerleri de bu madde şümulüne girer. El ve ev sanatları ile küçük tamirhaneler bu kanuna tabi değildir. Ancak bunlardan teşkilat, imal ve istihsal ettiği madde nevi ve miktarı bakımından bu kanuna tabi olacakları İktisat ve Ticaret Vekâleti tayin ve ilan edebilir. Tek terimli Alçak Gerilim Sanayi Faturaları ( TZ Sanayi AG ) Tek terimli Orta Gerilim Sanayi Faturaları ( TZ Sanayi OG ) Çift terimli Alçak Gerilim Sanayi Faturaları ( 3Z Sanayi AG ) Çift terimli Orta Gerilim Sanayi Faturaları ( 3Z Sanayi OG ) 37
Aydınlatma Faturaları Aşağıda belirtilen aydınlatmalarda dağıtım bölgeleri dikkate alınarak içme ve kullanma suyu tarifesi uygulanır. a) İbadethane Aydınlatması: Toplumun ibadetine açılmış ve ücretsiz girilen yerlerdir İbadethanelerin aydınlatma dışında ısıtma amaçlı elektrik tüketimleri ile müştemilat niteliğinde olan lojman ve benzeri yerlerde tüketilen elektrik enerjisine mesken abone grubu tarifesi uygulanır. b) Genel Aydınlatma: İl, ilçe, belde ve köylerdeki cadde, sokak ile kamuya ait ücretsiz girilen park ve bahçe gibi halka açık yerlerin aydınlatılmasıdır. Genel aydınlatma projesi dışında yapılmış olan özel ve dekoratif amaçlı aydınlatmalar bu aydınlatmaları yapan gerçek veya tüzel kişilerin ait oldukları abone grubunda değerlendirilir. c) Karayolları Aydınlatması: Karayolları Genel Müdürlüğüne ait paralı yollar ile meskûn mahaller dışındaki yollar, köprüler ve tünellerin aydınlatmalarıdır. 38
Tarımsal Sulama Faturaları Tarıma dayalı arazilerin (açık alan araziler) sulanmasını sağlamak amacıyla; 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun kapsamında ilgili resmi kuruluşlardan alınacak kuyu ruhsatı, su kullanma izin belgesi ile Tarım İl Müdürlükleri nden alınmış, sulamanın tarımsal amaçlı olduğunu gösterir belgeyi ibraz eden; ana faaliyeti tarımsal üretim olan gerçek veya tüzel kişilerce kurulmuş sulama kooperatifleri, pompaj tesisleri ile münferit olarak tesis edilmiş tarımsal sulama elektrik tesisleri bu müşteri grubu kapsamındadır. Tarımsal sulama amaçlı tesislerde, sadece sulama amaçlı motopomp ve motopompun aydınlatmasında çekilen elektrik enerjisine bu müşteri grubu tarifesi uygulanır. - Şehit Aileleri ve Muharip Malul Gaziler Faturaları Şehit Aileleri ve Muharip/Malul Gaziler mesken alt abone grubudur. Şehit aileleri 2330 ve 3713 sayılı Kanunlarla, 5434 sayılı Kanunun ilgili maddelerinde belirtilen durumlarda şehit olduğu ilgili kurumlarca tespit edilenlerden Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü tarafından şehit maaşı bağlanan kişilerdir. (Karı, koca, çocuk, ana ve baba). Muharip/malul gaziler 2847 sayılı Kanunun Mükerrer 1 inci maddesinde tanımlanan muharip/malul gazilerdir. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü tarafından kendilerine şehit veya muharip/malul gazi maaşı bağlandığının belgelenmesi koşuluyla şehit aileleri, muharip/malul gaziler ve dul eşlerinin ikamet ettiği meskeninde tüketilen elektrik enerjisi bu alt abone grubu kapsamındadır. Şehit aileleri ve muharip/malul gazilerin, sadece ikamet ettikleri meskende tükettikleri elektrik enerjisi için bu tarife uygulanması gerekmekte olup, diğer aboneliklerine (yazlık, bağ evi vb. gibi) uygulanmayacaktır. 39
Tek Terimli Faturalar K/K Hariç Tek Terimli Alçak Gerilim Fatura Bir faturada ki bu fatura ister mesken, ister ticarethane ister sanayi olsun fark etmez, BİRİM FİYAT Tek başına yazılmış olsun bu faturalar tek terimli faturalardır. Kayıp Kaçak ayrı yazılmış olabilir veya Birim Fiyat üstüne giydirilmiş ve beraber yazılmış olabilir. Örnekte Kayıp Kaçak ayrı yazılmıştır. Ancak, çoğu dağıtım şirketi sanki Kayıp Kaçak almıyorlarmış hissini uyandırmak için bu haneyi boş bırakıp, Kayıp Kaçak bedelini Birim Fiyata eklemektedirler. Yine hangi abone grubu olursa olsun, eğer PSH(so) veya Perakende Sat. Hız.(sayaç okuma) veya S.okuma olarak adlandırdıkları bölüme başı 0,54 olarak başlayan bir bedel eklemişler ise bu faturalar Alçak Gerilim ( AG ) faturalardır. Örnek Fatura: Kayıp Kaçak ayrı ( hariç ) Tek Terimli bir faturadır. 40
Tek Terimli Faturalar K/K Dâhil Tek Terimli Alçak Gerilim Fatura Bir faturada ki bu fatura ister mesken, ister Ticarethane ister Sanayi olsun fark etmez, BİRİM FİYAT Tek başına yazılmış olsun bu faturalar tek terimli Faturalardır. Kayıp Kaçak ayrı yazılmış olabilir veya Birim fiyat Üstüne giydirilmiş ve beraber yazılmış olabilir. Örnekte Kayıp Kaçak ayrı yazılmıştır. Ancak, çoğu Dağıtım şirketi sanki Kayıp Kaçak Almıyorlarmış hissini uyandırmak için bu haneyi Boş bırakıp, Kayıp Kaçak bedelini Birim fiyata Eklemektedirler. Yine hangi abone grubu olursa olsun, eğer PSH(so) veya Perakende Sat. Hız.(sayaç okuma) veya S.okuma olarak adlandırdıkları bölüme başı 0,54 olarak başlayan bir bedel eklemişler ise bu Faturalar Alçak Gerilim ( AG ) faturalardır. Örnek Fatura: Kayıp Kaçak Dâhil Tek Terimli bir faturadır. Görüldüğü gibi Kayıp Kaçak kısmı boş bırakılmıştır. 0,207927 + 0,035582 = 0,243509 Birim Fiyatlı faturadır. 41
Tek Terimli Faturalar K/K Hariç Tek Terimli Orta Gerilim Fatura Bir faturada ki bu fatura ister mesken, ister Ticarethane ister Sanayi olsun fark etmez, BİRİM FİYAT Tek başına yazılmış olsun bu faturalar tek terimli Faturalardır. Kayıp Kaçak ayrı yazılmış olabilir veya Birim fiyat Üstüne giydirilmiş ve beraber yazılmış olabilir. Örnekte Kayıp Kaçak ayrı yazılmıştır. Ancak, çoğu Dağıtım şirketi sanki Kayıp Kaçak Almıyorlarmış hissini uyandırmak için bu haneyi Boş bırakıp, Kayıp Kaçak bedelini Birim fiyata Eklemektedirler. Yine hangi abone grubu olursa olsun, eğer PSH(so) veya Perakende Sat. Hız.(sayaç okuma) veya S.okuma olarak adlandırdıkları bölüme başı 5,4 olarak başlayan bir bedel eklemişler ise bu Faturalar Orta Gerilim ( OG ) faturalardır. Örnek Fatura: Kayıp Kaçak ayrı ( hariç ) Tek Terimli bir faturadır. 42
11.B.1 Tek Terimli Faturalar K/K Dâhil Tek Terimli Orta Gerilim Fatura örneği Bir faturada ki bu fatura ister mesken, ister Ticarethane ister Sanayi olsun fark etmez, BİRİM FİYAT Tek başına yazılmış olsun bu faturalar tek terimli Faturalardır. Kayıp Kaçak ayrı yazılmış olabilir veya Birim fiyat Üstüne giydirilmiş ve beraber yazılmış olabilir. Örnekte Kayıp Kaçak ayrı yazılmıştır. Ancak, çoğu Dağıtım şirketi sanki Kayıp Kaçak Almıyorlarmış hissini uyandırmak için bu haneyi Boş bırakıp, Kayıp Kaçak bedelini Birim fiyata Eklemektedirler. Yine hangi abone grubu olursa olsun, eğer PSH(so) veya Perakende Sat. Hız.(sayaç okuma) veya S.okuma olarak adlandırdıkları bölüme başı 5,4 olarak başlayan bir bedel eklemişler ise bu Faturalar Orta Gerilim ( OG ) faturalardır. Örnek Fatura: Kayıp Kaçak Dâhil Tek Terimli bir faturadır. Görüldüğü gibi Kayıp Kaçak kısmı boş bırakılmıştır. 0,207927 + 0,035582 = 0,243509 Birim Fiyatlı faturadır 43
Tek Terimli Faturalar K/K Dâhil Tek Terimli 3 Zamanlı ölçülmüş Alçak Gerilim Fatura Örneği Bir faturada ki bu fatura ister mesken, ister Ticarethane ister Sanayi olsun fark etmez, BİRİM FİYAT T1, T2 ve T3 yani Gündüz, Puant ve Gece Aynı BİRİM FİYATA sahip ise bu tür faturalar da 3 zamanlı endekslenmelerine rağmen ortak Birim fiyata ( aynı birim fiyat ) sahip olduklarından Tek Terimli olarak hesaplanırlar. T1,T2 ve T3 verilerinin ayrı ayrı gösterilmesi Mevcut sayacın ELEKTRONİK SAYAÇ olduğunun göstergesidir. Bu durum hem AG hem de OG olan Faturalar için aynıdır. T1= Gündüz T2= Puant T3= Gece Örnek Fatura: Kayıp Kaçak Dâhil Tek Terimli bir faturadır. Kayıp Kaçak Dâhil olan faturalar hesaplanırken, fatura Hangi tarihli ise o tarihte olan Kayıp Kaçak Bedel Birim fiyattan çıkarılır ve çıplak BİRİM FİYAT bulunur. Böylece faturada ulusal tarifeye göre bir indirim olup olmadığı anlaşılır. 0,243509-0,035582 = 0,207927 gibi 44
Çift Terimli Faturalar Tüketilen elektrik enerjisi için kilowattsaat (kwh) miktarı üzerinden alınan bedel ile buna ek olarak sözleşme gücü karşılığı kilowatt (kw) miktarı üzerinden alınan bedel alma esasına dayalı tarife sınıfıdır. a) Çift terimli tarifeden elektrik enerjisi alacak müşteri, çekilen gücün en yüksek anlık değerinin belirlenmesi için demandmetreli sayaç monte etmek zorundadır. Bu sayaç müşterinin kendisi tarafından veya talebi halinde dağıtım şirketi tarafından bedeli karşılığında sağlanarak monte edilecek/ettirilecektir. b) Çift terimli tarifeden enerji alan müşteriye yazılı müracaatı halinde gerekli ölçüm sistemini kurmaları koşuluyla gündüz, gece ve puant (elektrik enerjisi tüketiminin en yüksek olduğu dönem) dönemleri için ayrı ayrı belirlenen çok zamanlı tarife uygulanır. c) Çift terimli ve çok zamanlı tarifeden enerji alacak müşterinin çok zamanlı ölçüm yapabilen ve demantmetreli sayacı kendisi tarafından veya talebi halinde dağıtım şirketi tarafından bedeli karşılığında sağlanacak ve monte edilecek/ettirilecektir. Uygulama sayacın takıldığı tarihten başlayarak geçerli olacaktır. d) Çok zamanlı tarifelerin uygulanması bakımından; Puant dönemi : Saat 17.00-22.00 Gece dönemi : Saat 22.00-06.00 Gündüz dönemi : Saat 06.00-17.00 arasındaki dönemdir. e) Çift terimli tarifeden enerji alan ve sözleşme gücü 0.7 MW (dâhil) ve daha fazla olan aboneye çok zamanlı tarife uygulanır. f) 1) Endüksiyon ve Ark Ocağı abonelerine gerekli ölçme düzenini sağlamaları durumunda, Cumartesi ve Pazar günlerinde tüketecekleri elektrik enerjisi için gece dönemi tarifesi (22.00-06.00) uygulanır. 2) Ark ocaklı sanayi abonesine ve darbeli yük çeken sanayi abonesine tek terimli tarife uygulanmaz. 3) Tek veya çift terimli tarife sınıfında değişiklik yapmak isteyen müşteri yazılı olarak başvurur. Müşterinin talebi başvuru tarihini izleyen ikinci faturalama döneminden itibaren yerine getirilir. Bu değişiklik mücbir sebepler dışında hiçbir zaman yılda 2 (iki) defadan fazla olamaz. Durumları özellik gösteren aboneye, sözleşmeye yazılmak kaydıyla 2 (iki) defadan fazla tarife sınıfı değişikliği yapılabilir. 45
Çift terimli faturaları tek terimli faturalardan Ayırt etmek aslında çok kolaydır. Yandaki faturada Görüldüğü gibi T1,T2 ve T3 yani Gündüz, Puant ve Gece Hanelerinin BİRİM FİYATLARI farklı farklı ise bu Faturalar ait oldukları abone grubuna ve bağlantı tipine Bakılmaksızın ÇİFT TERİMLİ olarak adlandırılır ve fiyatlandırılır. Gece veya 24 saat esaslı üretim ve/veya çalışma yapmayan yerlerin Çift Terimli tarifede olmaları hatadır.(istisnalar hariç ki bu durumda Profil maliyetine bakmak gerekmektedir) Akşam yoğun olan Bar, Kafe vb. yerlerin Tek Terimli Tarifeye geçmesi uygundur T1 GÜNDÜZ: 0,187680 T2 PUANT : 0,333983 T3 Gece : 0,077553 46
SAYAÇ DEĞİŞİM TUTANAĞI Abone Numarası Sökülen Cihaz Takılan Cihaz Değişen SAYAÇ NUMARASI 47
Okuma Tutanağı: Dağıtım şirketleri, mevcut sayaç sahibi müşteri başka bir tedarikçi ile anlaşmış ise her ay sayaç okuduklarında Bilgilendirme Amaçlı bir Okuma Tutanağı bırakırlar. Okuma Tutanaklarında abone bilgileri ve o ay ne kadar elektrik kullanıldığı yazmaktadır. Bu Okuma Tutanağı, müşteri açısından sadece bilgilendirme amacında olduğu halde geçişi yapılmış özel tedarikçi için hayati öneme sahiptir. Dağıtım şirketi görevlisi sayacı okuduğunda bu bilgileri ayrıca mevcut sisteme işlemektedir. Geçişi yapılan Tedarikçi firma bu bilgileri sistemden çekmekte ve ona göre fatura basmaktadırlar. Görüldüğü gibi iki Okuma Tutanağında da Serbest Tüketici Bildirimi yazmaktadır. Her iki tutanakta Fatura Tutarları boştur. Her iki Okuma Tutanağında T1,T2 ve T3 endeks bilgileri yazmaktadır. NOT: Okuma Tutanakları ile ÖDEME YAPILAMAZ 48
Mekanik ve Elektronik Sayaç Farkı/ Görseli - MEKANİK SAYAÇLAR Manyetik alan içerisinde bulunan bir diskte EMK indüklenir; indüklenen bu EMK neticesinde disk içerisinde bir elektrik akımı oluşur ve böylece disk içinde bulunduğu manyetik alanın da etkisiyle dönmeye başlar. Bu dönen diske bağlı bir dişli sayaç içeresindeki bir numaratörü hareketlendirir. Sayaç üzerindeki bu numaratör bize o devredeki üretilen ya da tüketilen işi kwh olarak ölçer. İşte bu şekilde çalışan elektrik sayaçlarına indüksiyon sayaç denir. 49
ELEKTRONİK SAYAÇLAR Elektronik sayaç üç zamanlı ölçüm yapabilmektedir. Üç zamanlı ölçüm Aralıkları: 06.00 17.00 Gündüz / 17.00-22.00 Puant / 22.00 06.00 Gece zaman aralıklarında tüketim ölçümü yapılabilmektedir. Tüketimlerinizi, düşük tarife olan Gece ye kaydırdığınız zaman ucuz tarifeden yararlanma şansınız bulunmaktadır. Fakat mekanik sayaçta bu opsiyon bulunmamaktadır. Elektronik sayaçlar hafızalarında 1 senelik tüketim bilgilerini tutabilmektedir. Herhangi bir problem durumunda elinizde bir veri olacaktır. Fakat mekanik sayaçta böyle bir özellik bulunmamaktadır. Elektronik sayacın amperaj aralıkları fazla olduğundan dolayı, kısa sürede yanma riski bulunmamaktadır. Elektronik sayaçların garantileri 3-5 sene arası değişmektedir. Haberleşme modülü olan elektronik sayaçlar, uzaktan okumaya olanak sağlamaktadır. Elektronik Sayaçlar, tüketilen elektriğin hangi saatler boyunca ne kadar tüketildiğini ölçebilen sayaç türüdür. Yani Akıllı sayaçlar klasik ölçümün yanında zaman hesabı da verebilirler. Neden Elektronik Sayaçlar? Elektrik tedarikçiniz elektriği zaman bazında iki farklı şekilde fiyatlandırmaktadır. 1) Tek Zamanlı: Elektrik tüketiminin bedeli her saat için aynıdır. 2) Çok Zamanlı Tarife: Elektrik tüketim bedeli 3 farklı zaman dilimine bölünmüştür. Bunlar T1,T2 ve T3 olarak adlandırılırlar. T1 (Gündüz): 06.00-17.00 T2 (Puant): 17.00-22.00 T3 (Gece): 22.00-06.00 50
51
Potansiyel Müşteri Hedef Kitlemiz Nedir? Resmi Kurumlar Fabrikalar AVM Hastaneler Belediyeler Şehir İçi Otelleri Turistik Oteller Maden Ocakları Lunaparklar Yüzme Havuzları Üniversiteler Tavuk Çiftlikleri Özel Okullar Özel Hastaneler Showroom Tatil Köyleri Şantiyeler Marketler Dershaneler Ticarethaneler Şirketler Kafe & Bar & Rest Spor Salon & Club Meskenler 52
Ret Onay İade Listeleri Hakkında Bilgi Ay boyunca toplanılan tüm sözleşmeler ayın son haftası içinde Global Boyut Enerji de olacak şekilde gönderilmelidir. Göndermeden önce yapılması gereken önemli işler vardır. Bunların en önemlisi ise işinizi doğru, düzgün, eksiksiz ve zamanında yapmanızdır. Bu konulara ilerleyen sayfalarda değinilecektir. Sizlerden gelen sözleşmeleri tekrar tekrar incelenmektedir. Gerekli belgeleri eksiksiz olan sözleşmeler Üretici ve aynı zamanda Toptan ve Perakende Satış Lisansına sahip iş ortaklarına kargo ve/veya elden teslim edilir. Teslim etmeden önce tüm sözleşmelerin fotokopisi alınıp, adınıza açılan dosyalarda arşivlenir. Ancak, göndermiş olduğunuz sözleşmelerin özel durumlarını bilmemiz mümkün değil. Hâlihazırda serbest tüketici anlaşması veya devam eden bir sözleşmesi olup olmadığını, borcunun bulunup bulunmadığını, sayacının ne durumda olduğunu ve teslim edilen evrakların gerçekliğini bilemeyiz. Tüm bunları sorgulamak tamamen sizin işinizin bir parçasıdır. Bahsi geçen eksiklikler sözleşmelerinizin RET alacağı ve sizleri aylarca bekleteceği anlamına gelmektedir. Bu nedenle müşterinizi iyice irdelemek, belgeleri eksiksiz almak, zamana dikkat etmek ve ileriki sayfalarda bahsedeceğiz PÜF NOKTALARINA önem vermeniz gerekmektedir. 53
Aşağıda, Türkiye Geneli Bayiliğini aldığımız üretici firmanın PMUM kayıt aşamasında Ret Onay bilgilendirmesini görmektesiniz. Sayın Bayimiz, Haziran ayında portföye girecek sayaçların ret onay süreci 22.05.2014 kapanacaktır. Ayın 15 başlangıcı itibariyle kapanışa kadar geçen sürede her gün sayaç ret onay listeniz sizinle paylaşılacaktır. Buradaki amacımız ret olan sayaçların portföy girişini sağlamak, böylece müşteriye enerji tedariki daha önce başlamış olacaktır, portföye daha önce girişiniz yapılacaktır ve prim hesabınıza dahil olacak sayaç sayınız artmış olacaktır. Ret nedenlerine bu tarihler arasında yapılacak müdahale, ya aynı ret onay dönemi içerisinde ya da takip eden ret onay dönemi içinde onaylanabilir. Buna göre ret sebeplerine göre yapılacak adımlar aşağıda paylaşılmıştır; Not: Bir sayacın reddedilmesine ilişkin aynı anda birden fazla neden olabilmektedir. Sayacın onaylanabilmesi için bütün nedenleri ortadan kaldırmak gerekmektedir. Ret sebebi: Borcu bulunmaktadır. Borcu olması sebebiyle ret alan sayaç müşterisiyle hemen irtibata geçilmelidir. Sayaç müşterisinin önceki dönemlere ait borçlarının hemen kapatılması sağlanmalıdır. Sayaç borcu müşterinin son faturasının ödenmemesinden de kaynaklanabilir, acilen kontrol edilip borcun kapatılması gereklidir. Borç ödemesi yapıldıktan sonra bayi tarafından destek@globalboyut.com.tr adresine müşteri Sayaç No, Abone No /Tesisat No ve ödemeyi gösteren dekont ile bilgilendirme yapılması zorunludur. 54
Ret Sebebi: Sözleşmesi devam etmektedir. Müşterinizin sözleşme fesih dilekçesini doldurup, mevcut tedarikçisine göndermesi ve sözleşmesini acilen fesih etmesi gerekmektedir. Müşterinin sözleşme fesih dilekçesini göndermesine takiben, fasihin ne kadar süre sonunda gerçekleşeceği bilgisinin alınması gerekmektedir. Sözleşme fesih işlemi gerçekleştikten sonra destek@globalboyut.com.tr adresine, güncel durumun atılması ve müşteri sayaç no, abone bilgisi ile tarafımızın bilgilendirmesi gerekmektedir. Örnek Dilekçe: 55
Ret sebebi: Serbest tüketici limitinin altındadır. Sayacın serbest tüketici limitinin altında olup olmadığı kontrol edilir(serbest tüketici limiti yıllık 4500kwh). Sayaç yıl toplamı dâhilinde serbest tüketici limitini sağlıyorsa, geçmiş döneme ait faturalarıyla kanıtlanması gerekmektedir. Bu fatura toplamı destek@globalboyut.com.tr adresine gönderilmelidir. Serbest tüketiciliğini kanıtlayan faturalar tarafımıza gönderildikten sonra, operasyon birimimiz tarafından itiraz süreci başlatılacaktır ve gelecek dönem için portföy girişi sağlanacaktır. NOT: Yıllık toplam tüketimleri bu limiti geçen veya bu limitin üstünde elektrik tüketimi yapacağını taahhüt eden tüm gerçek ve tüzel kişiler serbest tüketici olma hakkına sahiptir. Serbest tüketici olmak için, gereken şartları sağlayacağını taahhüt eden tüketiciler bağlı bulundukları elektrik dağıtım şirketine dilekçe ile başvuruda bulunarak Serbest Tüketici olma hakkına sahip olurlar. Aşağıdaki Serbest Tüketici Taahhüt dilekçesini doldurup sözleşmenin arasına eklenip tarafımıza gönderilmesi gerekmektedir. Bu sayede Tüketimi Düşük veya yüksek olduğu halde ay bazında ispatlayamamış müşterilerin geçişi onaylanacaktır 56
Ret sebebi: Sayaç tebliğine uygun değildir. Bu ret nedeniyle alakalı sayaç izleme ve kontrol departmanımız ilgilenmektedir. Gerektiği takdirde sizden veya müşteriden bilgi desteği alarak işlemleri yürütecektir. YÖNTEM 1: Sayacın kesinlikle MEKANİK olduğunu biliyorsanız, gördüyseniz veya müşterinin beyanına itimat ediyorsanız o zaman alttaki dilekçeyi ve ekini bağlı bulunulan Dağıtım Şirketine vermeniz gerekmektedir. Veya 186 elektrik arızayı arayarak sayacın değiştirilmesi konusunda bildiride bulunarak ücretsiz şekilde sayacın değiştirilmesinde yardımcı olabilirsiniz. Eski ve yeni Sayaç Görseli: 57
Örnek Dilekçe : 58
Dilekçe Eki 59
YÖNTEM 2: Eğer Sayaç ELEKTRONİK yani uzaktan okumaya elverişli, saatlik endeks bilgisi tutabilen yeni DİJİTAL sayaç ise ve bundan eminseniz her ne olursa olsun mutlaka ama mutlaka SAYACIN resmini çekip sözleşmeye ekleyiniz. Ekleyeceğiniz resim siyah beyaz olabilir ancak SAYAÇ NO mutlaka okunmalıdır. Bu konuya PÜF NOKTALARI isimli yazımızda detaylı olarak değinmiş olacağız. 1:Sayaç No 2:Sayaç Markası 3:Üretim Yılı 60
Sözleşmelerinizi doldururken bir önceki sayfada belirtilen yerler sizlere lazım olacaktır. 1. Mutlaka Fatura üzerinde bulunan Müşteri Unvanını doğru yazın 2. Abone Numarasını / Tesisat Numarasını doğru girin 3. Sayaç Numarasını kontrol ederek doğru girin 4. Müşterinizin adresini teyit ederek girin lütfen. Adreste hata, eksik veya değişiklik gerçekleşmiş olabilir. Bu nedenle iş yeri adresini mutlaka güncelleyin. Aksi halde faturaları yerine ulaşamayacaktır. 5. Sabit Telefon ve Cep Telefonunu önemlidir. Bu nedenle bu numaraları özenle yazın. 6. Vergi Dairesi ve Vergi Numarasını hem faturadan hem de sözleşmeye ekleyeceğiniz evraklardan edinebilirsiniz. Sözleşmeye mutlaka düzgün giriniz. 7. Bağlı bulunduğu Belediye bilgisi faturada yer almaktadır. Bu bilgiyi de gereken yerlere doldurunuz. 8. Her sayfanın sağ alt tarafına mutlaka İmza attırınız. Bu sayede müşterinizin tüm sayfaları okuduğunu anlamış olacağız. 9. Vereceğiniz indirim birim fiyatını ( örnek: 21,0 Krş PSH YOK) şeklinde giriniz. 10. Tüm sözleşmeyi mutlaka MAVİ tükenmez kalem veya pilot kalem ile doldurunuz. Sözleşmeler arkalı önlü siyah beyaz fotokopidir. 11. IA02 yani Alım Satım Formunun sadece gösterilen kısmını doldurunuz. Kaşe basılması şarttır. Diğer yerleri boş bırakınız. 12. PÜF NOKTALARINDA bahsedilecek ek evrakları ve işlemleri yapmayı unutmayın. 13. E Posta adresi ve İmza Yetkisi olan Kişiyi eklemek çok önemlidir. Unutmayınız Şimdi örnek doldurulmuş sözleşmelere bir göz atalım. 61
ÖRNEK SÖZLEŞME DOLDURMA AŞAĞIDA ÖRNEK BİR TİCARETHANE SÖZLEŞMESİ BULUNMAKTA. BURADA ADIM ADIM SÖZLEŞMELER NE ŞEKİLDE DOLDURULUR BUNU ANLATACAĞIZ. 1. ABONE TİCARETHANE OLDUĞU İÇİN TİCARETHANE SÖZLEŞMESİ İMZALATACAĞIZ. (Her Sayfasına imza Kaşesi var ise Kaşe İmza Atılacak) 62
2. Sözleşmemizi İmzalattıktan sonra 2. Ek olan Özel Şartlar Ekini İmzalatıyoruz. Ve burada Hem Abone bilgileri hem de Faturaya göre bilgileri dolduruyoruz. 63
3. Son sözleşme ekimiz olan İA2 FORUMU nu da imzalatıyoruz. (Tedarikçi Kısmına İsim Soyisim İmza, var ise Kaşe İmza atılacak) 64
4. En son olarak ise sözleşmemizi imzalattıktan sonra gerekli evrakları istenip sözleşmemizin arasına koyuyoruz İstenilen Evraklar (Ticarethane için) (Meskenler İçin) a- Sözleşme (Ek-1) a- Sözleşme (Ek-1) b- Özel Şartlar Eki (Ek-2) b- Özel Şartlar Eki (Ek-2) c- İA2 Formu (Ek-3) c- İA2 formu (Ek-3) d- İmza Sirküsü Fotokopisi d- Kimlik fotokopisi e- Vergi Levhası Fotokopisi e- Son Ayın Fatura Fotokopisi f- Kimlik Fotokopisi g- Son Ayın Fatura fotokopisi 65
Önemli Hususlar 1- Elektrik Faturası Eğer Şahıs Üzerine ise, ve Faturanın üzerinde Ticarethane yazıyor ise buraya Ticarethane sözleşmesi düzenlenir. 2- Elektrik Faturası Şahıs Üzerine, Fakat kendisi işletme sahibi ise buranın vergi levhası ve imza sirküsü istenir.(örnekteki gibi) 3- İşyeri kendisinin Fakat Faturası Başkasının üzerine ise Sözleşme fatura sahibinin üzerine düzenlenir, işletmenin sadece vergi levhası ile imza sirküsü istenir. Fatura Şahıs Üzerine olduğundan dolayı Kesinlikle İşyerinin imzası kaşesi olmayacak. 4- Fatura İşyeri ünvanı olarak görünüyorsa buraya yine ticarethane sözleşmesi düzenlenir ve iş yerinin kaşe imzası atılır. 5- İşletmenin eğer kaşesi yok ise imza sirküsündeki aynı imzası gibi sadece ad soyad imza atabilir. 6- Mesken abonesi ise sözleşme Mesken sözleşmesi düzenlenir. Abone sahibi imza atması yeterlidir 7- Abone başka firmanın elektriğini kullanıyorsa Fesih dilekçesi imzalanıp mevcut elektrik aldığı firmaya e-mail/faks yoluyla sözleşmenin fesh ettiğini bildirir. Ve sözleşmeye bu dilekçe eklenir. Özetle: Aboneliklerin taşınması Fatura üzerinde ki Şahısın/işletmenin izni rızası aranır. Buna istinaden Elektrik Faturası Kimin üzerine ise sözleşme o kişinin/işletmenin üzerine düzenlenir. Gerekli evraklarla da bu sözleşmeler ispatlanır. (Kişinin gerçek imzası mı diye imza sirküsü, işletme olduğunu resmileştirmek için vergi levhası gibi.) 66
17. - Sözleşme Kayıt / Kargolama / Takip Etme Sözleşmelerimiz işimizin en önemli parçasıdır. Sözleşmelerimizi göndermeden önce mutlaka tüm evrakların eksiksiz alınmış olmasına dikkat etmeliyiz. Eksik bir imza, atılmamış bir paraf veya evrak sözleşmenizin kabul görmemesine hatta iade edilmesine sebep olabilir. Alınmış tüm evraklardaki imzaların yetkili kişilerce atılmış olması şarttır. Aksi takdirde hukuki sorumluluk ve ceza-i yaptırımlar ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Sözleşmelerimizin OFİS PANELİ ne yanda gösterilmiş tüm bilgileri içerecek şekilde girişini sağlamalıyız. Önceki sayfalarda bu bilgilerin FATURA üstünde nerelerde bulunduğu açıklanmıştır. Takıldığınız noktalar olursa mevcut sayfalara dönüş yapıp tekrar kontrol yapınız. Size verilecek Bayi Numarası ile Ofis Panelinize giriş yaptıktan sonra SÖZLEŞME kısmından SÖZLEŞME EKLE tıklanarak bu bilgileri girmelisiniz. Her Bayi sözleşmelerini eksiksiz bir biçimde KAYIT etmek ile mükelleftir. Bu sayede kayıt edilmemiş, kaybolmuş veya akıbeti meçhul sözleşmeler olmayacaktır. Tüm Bayilerimiz Aras Kargo ile sözleşmeleri gönderebilirler. Yollayacağınız Sözleşmelerinize mutlaka BAYİ Bilgilerinizin yer aldığı KİŞİ KARTINI eklemeyi unutmayın. Sözleşmeleriniz KAYIT, KARGO, TESLİM, ONAY, KULLANIM ve FATURALANDIRILMA yolculuğuna çıkmaya hazırdır. 67
18. Bir Sözleşmenin Yolculuğu 68
20. - Süzme Sayaç Nedir? Süzme enerji sayaçları fabrikalar, siteler, oteller, büyük iş merkezleri, yat limanları (marina) vb. gibi tüketim noktalarının dağınık olduğu ve dahili tüketimlerin izlenmesi gereken yerlerde kullanılmak üzere dizayn edilmişlerdir. Küçük boyutları, yüksek ölçüm hassasiyetleri, değişik ihtiyaçlar için farklı modellerin bulunması, otomasyon sistemlerinden izlenebilir olmalarından dolayı tercih edilmektedirler. 69