MESLEKTE MÜKEMMELLİĞİN KÜRESEL PAYDAŞI TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ

MESLEKTE MÜKEMMELLİĞİN KÜRESEL PAYDAŞI TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ

MESLEKTE MÜKEMMELLİĞİN KÜRESEL PAYDAŞI TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları, No:4 1. Basım - Kasım 2012 Her hakkı saklıdır. Bu kitabın hiçbir kısmı yayıncısının izni olmaksızın elektronik veya mekanik, fotokopi, kayıt ya da herhangi bir bilgi saklama, erişim sistemi de dahil olmak üzere herhangi bir şekilde çoğaltılamaz. ISBN: 978-605-61-6823-9 Yazan Gürdoğan Yurtsever Editör Ali Kamil Uzun Yayına Hazırlayan Serpil Kaya Tasarım Nuray Vurgun Katkıda Bulunanlar: TIDE nin kurumsal geçmişini, mesleğin yakın tarihini aktarabilmek için gerçekleştirilen bu kitap çalışmasına, çok sayıda meslektaşımız, üyemiz, ilgili kurum ve kuruluşların temsilcileri katkı sağlamıştır. Çalışmanın içeriğinin zenginleşmesini sağlayan katkı sahiplerinin isimlerine alfabetik sıralı olarak kitabın XX. sayfasında yer verilmiştir. Yayıncı Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yıldız Posta Cad. Akın Sitesi 1. Blok No: 6 K: 5 D: 10 Gayrettepe / İstanbul Tel: 0 212 212 55 25 Faks: 0 212 212 55 26 E-posta: tide@tide.org.tr Baskı ve Cilt TOR Ofset San.ve Tic. Ltd. Şti. Akçaburgaz Mh. 116. Sk. No:2 Esenyurt / İstanbul Tel: 0 212 886 34 74 (Pbx) Faks: 0 212 886 34 80 E-posta: tor@torofset.com.tr Yaptıkları işin doğruluğuna inanan insanlar, çalışmalarının denetlenmesinden, karşı fikirler ortaya atılmasından ve tercihleri üzerinde münakaşa yapmaktan zevk alırlar. Türkiye İç Denetim Enstitüsü İnternet ve Sosyal Medya Adresleri http://www.tide.org.tr http://www.icdenetimdergisi.org http://www.icdenetimkongresi.org http://www.icdenetimakademisi.org http://www.tidemuze.org Facebook: https://www.facebook.com/icdenetim Twitter: https://twitter.com/iiaturkey LinkedIn: http://www.linkedin.com/groups?home=&gid=2973157&trk=anet_ug_hm XING: https://www.xing.com/net/tide

TİDE nin kurumsal, mesleğin yakın tarihini içeren kitap çalışmamızı; Gönüllü ve öngörülü sivil girişimcilikleri ile TİDE yi var eden kurucu üyelerimize, Meslek ailemizin gönlünde daima yaşayacak olan vefat eden üstatlarımıza, meslektaşlarımıza, TİDE nin kurumsal varlığının sürekliliğinde ve gelişiminde gönüllü ve özverili emekleri ile rol ve sorumluluk üstlenen meslek insanlarına, Mesleğimizin geleceği genç meslektaşlarımıza, Dünden bugüne uzanan, bayrağın başarı ile el değiştirdiği süreçte bizlerin yanında olan, desteğini esirgemeyen eş ve çocuklarımıza, ithaf ediyoruz.

İçindekiler SUNUŞ VE ÖNSÖZLER........................................................................... IX Gürdoğan Yurtsever.......................................................................... X Özlem Aykaç İğdelipınar....................................................................... XII Ali Kamil Uzun.............................................................................. XIV Marie-Hélène Laimay........................................................................ XVIII Richard Chambers........................................................................... XIX KATKIDA BULUNANLAR.......................................................................... XX KISALTMALAR.................................................................................. XXI 1 BİRİNCİ ETAP: Yüksek Çıkış YÜREK ATMAYA BAŞLADI......................................................................... 3 BİR HAYALİN PEŞİNDE........................................................................... 7 Yolculuk Başlıyor........................................................................... 9 TİDE Bir Başarı Hikayesidir................................................................... 10 47 Meslektaş Kuruluş Bildirgesini İmzalıyor..................................................... 12 Enstitünün Temelleri Kurucuların Fedekarlıklarıyla Atılıyor........................................... 13 Birlikten Kuvvet Doğuyor...................................................................... 16 Başarı İyi Bir Liderlikle Geldi................................................................... 18 ENSTİTÜMÜZÜN KURULUŞU MESLEKTAŞLARLA PAYLAŞILIYOR.......................................... 21 Enstitümüzün Amblem ve Logosunu Belirliyoruz................................................... 21 Meslek Örgütümüzün İsmi Ne Olacak?.......................................................... 22 Mesleğimizin Yaygınlaştırılmasında Öncü Olacağız................................................ 23 2 İKİNCİ ETAP: Birlikte Düz Koşu İÇİNDEKİLER ENSTİTÜMÜZ ULUSLARARASI ORGANİZASYONLARA DAVET EDİLİYOR.................................... 27 ENSTİTÜMÜZ KURUMSALLAŞIYOR................................................................ 31 TİDE Organlarının Yapısı Gelişiyor............................................................... 32 ULUSLARARASI İÇ DENETİM STANDARTLARI KILAVUZUMUZ OLUYOR.................................... 35 Zorunlu Rehber.............................................................................. 36 Kuvvetle Tavsiye Edilen Rehber................................................................. 36 MESLEKTAŞLARIMIZ DÜNYANIN HER YERİNDE GEÇERLİ SERTİFİKAYA KAVUŞUYOR......................... 39 Türkiye nin İlk Sertifikalı İç Denetçileri............................................................ 40 İlk Sertifika Sınavları Yapılıyor................................................................... 41 Bilgisayar Destekli Sınav Sistemine Geçiliyor...................................................... 43 MESLEKİ PAYLAŞIM PLATFORMU: TÜRKİYE İÇ DENETİM KONGRELERİMİZ................................ 47 16. Türkiye İç Denetim Kongresi nin Ana Teması: Dönüşüm......................................... 53 SÜREKLİ GELİŞİM İÇİN EĞİTİM HİZMETLERİ BAŞLATILIYOR............................................ 55 MESLEKİ GELİŞİM AKADEMİSİ EĞİTİMDE KURUMSALLIK YARATIYOR..................................... 57 Sürekli Mesleki Gelişim Eğitimleri Meslektaşlara Yetkinlik Kazandırıyor................................ 58 TİDE NİN İLETİŞİM GÜCÜ: YAYINCILIK FAALİYETLERİ................................................... 59 Enstitü nün Resmi İnternet Sitesi Yayında!...................................................... 59 Sanal Müze 2011 Yılında Yayına Giriyor......................................................... 61 Enstitü nün İlk Yayını: Bülten.................................................................. 61 MESLEĞİN SESİ: İÇ DENETİM DERGİSİ............................................................. 63 MESLEKİ YAYINCILIKTA DEĞER YARATIYORUZ........................................................ 69 Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayın Sertifikasını Aldı.............................................. 69 İÇ DENETİM DERGİMİZİN 10. YILI İÇİN NE DEDİLER?.................................................. 77 3 ÜÇÜNCÜ ETAP: Elden Ele TİDE NİN ÜRETİM GÜCÜ: ÇALIŞMA KOMİTELERİMİZ................................................... 81 MESLEK AİLEMİZİN SOSYAL İLETİŞİM GÜCÜ: AİLE TOPLANTILARIMIZ................................... 85 MESLEKİ İŞBİRLİĞİ VE ETKİNLİKLERİMİZ İLE KATILIM VE YAYILIM HIZ KAZANIYOR......................... 89 Doğrudan Düzenlenen Etkinlikler............................................................. 89 İşbirliğiyle Düzenlenen Etkinlikler............................................................... 90 Düzenlenen Etkinliklere Katılım ve Katkı......................................................... 90 YENİ PAYLAŞIM İMKANLARININ SİNERJİSİ İLE MESLEKİ GELİŞİM GÜÇLENİYOR............................. 91 Yeni Bir Paylaşım Platformu; Akademik Forum..................................................... 91 Kamu İç Denetim Konferansı.................................................................. 92 İç Denetim Farkındalık Ödülleri................................................................. 93 İşbirlikleriyle Daha da Güçleniyoruz............................................................. 95 TİDE-AGEP Projesi Hayata Geçiyor............................................................... 97

Sektör ve Meslek Kuruluşlarıyla İşbirliği Gelişiyor.................................................. 97 MESLEĞİMİZİN GELECEĞİ GENÇLERE DESTEK VERİYORUZ............................................ 99 Akademik Çalışmalara Destek Oluyoruz....................................................... 100 Mesleğimizi Üniversitelilere Anlatıyoruz....................................................... 101 MESLEĞİN TANITIMINA KATKI SAĞLIYORUZ........................................................ 105 Meslek Kuruluşlarıyla İlişkiler ve Ziyaretler..................................................... 107 Basın Yansımaları............................................................................ 107 ULUSLARARASI TEMSİL GÜCÜ.................................................................... 109 Ülkemizde Yapılan Uluslararası Konferanslar................................................... 109 Uluslararası Örgütlerde Meslektaşlarımız...................................................... 113 IIA Yönetiminde Görev Alan İlk Meslektaşımız................................................... 115 Çeşitli Ülkelerin Ulusal Mesleki Organizasyonları ile İlişkiler........................................ 117 Meslek Kütüphanesi....................................................................... 119 ÖDÜLLER VE UNUTULMAZLAR.................................................................... 121 Üye Sayısını En Hızlı Artıran Enstitü............................................................ 123 İç Denetim Dergimizin Uluslararası Alandaki Başarısı............................................ 123 SUNUŞ VE ÖNSÖZLER 4 DÖRDÜNCÜ ETAP: Yarış Devam Ediyor GELECEĞİ TASARLAMAK........................................................................ 129 MESLEĞİMİZ GENÇ NESİLLERİN OMUZLARINDA YÜKSELECEK......................................... 131 TÜRKİYE DEKİ İÇ DENETİM DÜZENLEMELERİNDE TİDE NİN ROLÜ...................................... 133 TİDE Geleceğin Parlayan Yıldızı Olacak.......................................................... 137 TİDE Düzenleyici ve Yönlendirici Konumunu Artırarak Sürdürüyor..................................... 139 YENİ TÜRK TİCARET KANUNU VE ŞİRKETLERİMİZDE İÇ DENETİM....................................... 141 Yeni Türk Ticaret Kanunu Düzenlemeleri Hakkındaki Görüş ve Önerilerimiz............................. 142 Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu nu Ziyaret Ettik.......................... 143 17. YILINDA TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ....................................................... 145 TİDE Mesleğin Ulusal Referans Kurumudur...................................................... 147 İç Denetimin Yapısı Hızla Değişiyor............................................................. 148 Enstitü Olarak Pek Çok İlki Gerçekleştirdik....................................................... 149 MESLEĞİN GELECEĞİNDE TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ........................................... 151 TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ İÇİN NE DEDİLER?.................................................. 156 TİDE BAŞKANLARI.............................................................................. 169 TİDE KURULLARINDA GÖREV ALAN ÜYELER......................................................... 170 TÜRKİYE İÇ DENETİM ENSTİTÜSÜ ÜYELERİ.......................................................... 173 IX

Sunuş SUNUŞ 19 Eylül 1995 tarihinde Meslekte paylaşarak gelişmek, katılımla ilerlemek düşüncesiyle iç denetçilerin meslek örgütü olarak kurulan Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE), birbirinden farklı kurumların temsilcileri olan bizleri buluşturdu, bir araya getirdi; birlikte paylaşım ve katılım arzumuzu harekete geçirerek, farklılıklarımızın zenginliğini, birlikteliğimizin sinerjisi ile birleştirerek değer yaratan bir güce dönüştürdü. TİDE, kısa sayılabilecek kurumsal geçmişinde iç denetim mesleğinin uluslararası standartlarda gerçekleştirilmesi amacıyla çok çeşitli faaliyetler yürüttü ve bunlar giderek artıyor. TİDE nin ülkemizde iç denetimin gelişiminde ve yaygınlaştırılmasında öncü kurum olma vizyonuyla gerçekleştirdiği bu faaliyetler nedeniyle, iç denetim, artık birçok sektör, şirket ve kurumda uluslararası iç denetim standartlarına uygun bir şekilde yerine getiriliyor. Bu sayede şirket ve kurumlardaki iç denetim faaliyetlerinin giderek daha sağlıklı bir yapıya kavuştuğunu ve bunun da ülkemize önemli katma değer sağladığını belirtmek yanlış olmayacak. Bu gelişmede TİDE nin yürüttüğü faaliyetlerin katkısı ise yadsınamaz. Elinizdeki bu kitap ile TİDE nin kurumsal tarihini ve bir anlamda mesleğin yakın tarihini ortaya koymayı amaçladık. Kitap çalışması, TİDE çalışma komitelerinden Akademik İlişkiler Komitesi nin projesi olarak 2010 yılında gündeme geldi. Bizi oldukça heyecanlandıran ve Yönetim Kurulu nun büyük desteği ile başlatılan bu çalışmada öncelikle kapsamlı bir arşiv araştırması yapıldı. TİDE arşivi başta olmak üzere, İç Denetim Dergisi arşivinden yararlanıldı, TİDE nin kuruluş ve gelişim sürecinde rol ve sorumluluk alan, bu sürece tanıklık eden kişilerle görüşmeler ve söyleşiler yapıldı. Bunların yanı sıra TİDE nin kuruluşundan bugüne kadar değişik zamanlarda görev alan üyelerimizden katkı bekledik. Bunun için de tüm üyelerimize duyuru yaptık. Duyarlı davranıp katkı sağlayan birçok üyemiz oldu. Bu şekilde elde ettiğimiz bilgi, belge ve görsellerden çalışmamızda faydalandık. virajı yapan ve iyi bir düz koşucu olmasına dikkat ediliyor. 1995 yılında Enstitümüz, kurucularıyla yüksek çıkışını yaptı. Kısa sürede, yan yana geldiği meslektaşlarıyla kurumsallaşmasını tamamladı. Mesleğin ulusal düzeyde kabul görmesini sağladı. Bayrak yarışının üçüncü etabını koşacak sporcu, bir önceki etabı koşan sporcunun hızına ve adımlarına uygun koşarak, elindeki bayrağı düşürmeden alarak, son etaba doğru ilerliyor. Bayrağı almasıyla birlikte daha da hızlanan koşucu, bir sonraki etaba hızını düşürmeden hatta daha da artırarak giriyor. Kurumsallaşmasını tamamlayan Enstitümüz, vizyon, misyon ve stratejilerini, meslektaşlarının hızına uygun ama gelecek öngörüleriyle geliştirerek, meslekte mükemmelliğin merkezi olma inancıyla ilerliyor. Bayrak yarışının bir kazananı oluyor elbette. Oysa bizim mesleğimiz, meslektaşlarımız kazanıyor. Meslekte mükemmelliğin küresel paydaşı olma inancımızı genç meslektaşlarımızla sürdürüyoruz. Enstitümüzün kuruluşundan bu yana geçen 17 yılda yaşanan gurur, heyecan, coşku, iddia ve vizyonumuz elden ele genç meslektaşlarımıza aktarılacak. Birlikte olmanın ve dayanışmanın inancıyla, genç meslektaşlarımızla yeni ufuklar, yeni vizyonlar yaratılacak. Hep bir adım önde yarışı sürdürmeye devam edecek. Kitapta ismi geçen kişilerin Enstitümüz faaliyetlerine katkı sağladıkları dönemdeki görev ve unvanları kullanılmaya çalışıldı. Bu kitabın hazırlanmasında önemli katkıları bulunan Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu ve Onursal Başkanı Sayın Ali Kamil Uzun a, bu çalışmaya her zaman büyük destek veren Türkiye İç Denetim Enstitüsü Başkanı Sayın Özlem Aykaç İğdelipınar a, Enstitü Yönetim Kurulu ve diğer kurullarında görev yapan değerli üyelerine, Enstitü nün kuruluşunda görev alan ve bugüne kadar çeşitli yönetim organlarında görev yapan meslektaşlarımıza ve çalışmaya katkı sağlayan herkese çok teşekkür ederim. İstanbul, Kasım 2012 Gürdoğan YURTSEVER, CPA, CFE, CRMA Türkiye İç Denetim Enstitüsü Başkan Yardımcısı 2010 yılında başlattığımız çalışmalar yaklaşık iki yılda tamamlandı. TİDE nin çok boyutlu faaliyetlerini ve kurumsal geçmişini layıkıyla aktarabilmek için çok titiz ve kapsamlı çalışmalar gerçekleştirdik. Kitapta Bayrak Yarışı metaforunu kullandık. Bayrak Yarışı nda ilk çıkış çok önemli. Genelde hızlı koşucuların ilk etabı koştuğu yarışta, koşucuyla birlikte koşup, bayrağı elinden alacak ikinci koşucunun da en iyi XI

Önsöz ÖNSÖZ TİDE ile tanışmam, 1994 yılında kızımın doğumundan sonra aldığım radikal bir kararla, bankacılığı bırakıp reel sektörde iç denetim yapmaya çalıştığım döneme rastlıyor. O dönemde, mesleğimizi kendi doğrularıma göre icra etmeye çalışırken, benimle aynı zorlukları paylaşanlar olmalı çağrıma, ilk, değerli kurucu başkanımız Ali Kamil Uzun olumlu dönüş yaptı. TİDE nin kuruluşuna şahit olma ve kurucu üyelerinden biri olma onuruna da bu şekilde kavuşmuş oldum. Mesleğimizin ve meslek örgütümüzün yakın geçmişine ışık tutmakta olan bu değerli eserin fikir babası olan kurucu başkanımız Sayın Ali Kamil Uzun a yıllardan beri gerek dergimizin gerekse yönetim kurulumuzun vazgeçilmez üyesi sevgili Gürdoğan Yurtsever e ve emeği geçen tüm meslektaşlarımıza en içten teşekkürlerimi iletir, meslektaşlarımızın ve meslek örgütümüzün gelecekte de bugün olduğu gibi, geçmiştekileri hep gölgede bırakacak, mesleğimizi ileriye taşıyacak birçok başarıya imza atmasını dilerim. İstanbul, Kasım 2012 Özlem Aykaç İĞDELİPINAR, CIA, CCSA Türkiye İç Denetim Enstitüsü Başkanı Bugün dönüp o günleri hatırladığımda, yüzüme tatlı bir gülümseme yerleşiyor: İlk genel kurul, ilk konferans, ilk sertifikasyon sınavları, ilk eğitimler, ilk standartlar kitabımız, ilk dergimiz, ilk paylaşım ve aile toplantılarımız... İlk defa Sayın Jean Pierre Garitte den aldığım eğitimler sonucunda, sanki gözümün önünden bir sis perdesi kalkmış, kafamın içinde dönüp duran birçok soru cevaplanmış, mesleğim farklı bir anlam kazanmıştı. Yine ilk katıldığım uluslararası konferansı, yabancı meslektaşlarımı ilk dinlediğim günleri anımsıyorum. Mesleğimizin o günlerden bugüne geldiği konum, kazandığı ivme, meslektaşlarımızın sayısındaki artış, uluslararası alanda TİDE nin ve meslektaşlarımızın kazandığı başarılar ve daha pek çok güzel gelişme, yüzüme tatlı bir gülümseme yayılmasına neden oluyor. Bu değerli eserle, TİDE nin 17 yıllık tarihi gelişimini, meslektaşlarımızın başarıyı birlikte paylaşarak, ortak bir geçmişi nasıl yarattığını okuyacaksınız. Değişim ve gelişim kaçınılmaz. Değerlerimize sahip çıktıkça elde edilen başarıları sürdürebilir kılmak mümkün olacak. Enstitümüz sürdürülebilir gelişimi devam ettirecek ve bunu da genç meslektaşlarımız gerçekleştirecek. Bizler biliyoruz ki, genç meslektaşlarımız TİDE nin geleceğine sahip çıkacak ve kurucu üyelerin bile hayal edemeyeceği sürekli büyümeyi sağlayarak, TİDE yi çok daha iyi bir konuma getireceklerdir. Bu değerli eseri bir araya getirmeye çalışan çok değerli meslektaşlarım da, TİDE yi bir sonraki çağa taşıyacak genç meslektaşlarımızın, değerlerimizi korumalarına yardımcı olacaklardır. Ben her zaman TİDE nin kurucu üyesi olmaktan ve icra ettiğim meslekten gurur duydum ve gurur duymaya da devam edeceğim. Bugün TİDE ile yaşıt olan kızım, onun yaşlarındayken bayramlarda şehir dışındaki akrabalarımızın sadece sesini duymak için, saatlerce telefon bağlanmasını beklediğimizi öğrendiğinde yüzünün aldığı ifadeyle, yarın mesleğe yeni atılan meslektaşlarımız o günlerde nasıl denetim yaptığımızı öğrendiklerinde, yüzlerinin alacağı ifade çok benzer olacaktır. XIII

Önsöz ÖNSÖZ Türkiye de uluslararası standartlarda mesleki gelişim ve paylaşım platformu oluşturmak, mesleğimizle ilgili değişimi ve geleceği yönetmek için meslektaşlarımızın ulusal ve uluslararası düzeyde mesleki örgütlenmesini sağlamak amacıyla 1994 yılında başlayan ve 1995 yılının son çeyreğinde sonuçlanan kuruluş çalışmalarıyla, ülkemizde uzun yıllardır var olan bir meslek grubunun profesyonel kimliğine çağdaş ve küresel anlamda farklı boyutlar kazandıracak bir süreç başlıyordu. 1994 yılının Nisan ayında yaşanan krizin etkilerinin sürdüğü bir zaman diliminde, mesleki örgütlenme girişimimizi başlatmıştık. Krizin bize sunduğu fırsat, risk esaslı proaktif bir denetim ihtiyacını, değer yaratan bir denetim faaliyetinin nasıl olması gereğini göstermesidir. Kriz koşullarında işletmelerin başvurduğu küçülme, daralma politikalarından, tasarruf önlemlerinden ilk nasibini alan denetçiler, denetim birimleri oluyordu. Köklü denetim geleneğine karşın kendi içine kapalı, birbirinden farklı yöntem ve tekniklerin kullanıldığı, denetçiliğin şirket, kurum polisi olarak algılandığı bir dönemde uluslararası standartlarda mesleki gelişim ve paylaşım platformu oluşturmak iddiası ile bir girişim başlatmak hayal ve vizyon gücünün ifadesi olduğu kadar birlikte başarmak, değer yaratmak konusunda bir mesleki fırsattı. Hedef kitlemiz, içe ve iletişime kapalı, muhafazakar bir meslek topluluğu idi. Mesleki çıkarlarımızı ilgilendiren bir konuda imza toplamakta zorlanmıştık. Bir işi, faaliyeti meslek yapan faktörlerin, standartlarının ve etik kurallarının olması, sertifikasyon, ruhsat sahibi kişilerce yapılması, örgütlü olmasından hareketle girişimimizin hedeflerini belirledik. Fırsatlar ve engeller karşısında belirlenen hedeflere ulaşmak için yaklaşımımız, değişim ihtiyacını ve geleceği anlamak üzere mesleğimiz ile ilgili küresel ve ulusal birikimleri değerlendirmek, sürecin her aşamasını meslektaşlarımızla paylaşarak, onların katılımını sağlayarak ilerlemek olarak belirledik. Yol haritamızı bu yaklaşıma göre çizdik. Mesleğin tarihini anlamak, tanımını bulmak, ileri uygulamalarını, örnek kurumlarını, merkezini keşfetmek, örgütsel modelimizi tasarlamak üzere harekete geçtik.ismi, amblemi, kurucuları, kuruluşu, yönetim ilkeleri ile yenilikçi, yaratıcı bir eylem gücü ile mesleğimizin kurumsal ifadesi TİDE kurulmuş oldu. Hedeflerimizi mottolarımızla dilimlere ayırdık, kongre temaları ile işlevlerimizi ifade ettik. TİDE, bugün bizleri bir araya getirmekte, birbirinden farklı kurumların temsilcileri olan bizleri buluşturmakta, meslek insanları olarak Biz bilinci mizi temsil etmektedir. Birlikte paylaşım ve katılım arzumuzu hareket geçiren Vizyon gücü müzü ifade etmektedir. Farklılıklarımızın zenginliğini birlikteliğimizin sinerjisi ile örgütsel güce dönüştüren Eylem gücü müzün ifadesidir. Mesleğimizin kurumsal kimliğinin ifadesi olan Türkiye İç Denetim Enstitüsü; bugüne kadar bizler için ortak payda iken şimdi bizlerle birlikte kurumsal yönetimde tüm pay sahiplerinin ortak paydası haline gelmiştir. On yedi yıl önce Paylaşarak Büyümek, Katılımla İlerlemek mottosu ile başlattığımız mesleki örgütlenmenin öngördüğü katma değer, dünden bugüne kat edilen kilometre taşları, erişilenlere bakıldığında somut bir başarı öyküsü olarak gerçekleşmiştir. On yedi yıl sonra bugün, iç denetçiler olarak ulusal ve uluslararası kurumsal kimliği olan, yüzlerce uluslararası sertifikalı meslek mensubu bulunan bağımsız ve özerk bir meslek örgütüne sahip olmanın gururunu yaşıyoruz. Geleceği anlamak, gelecekte saklı fırsatları görebilmek, gelecekte var olabilmek, diğer bir ifadeyle Değişimi Yönetmek için başlattığımız mesleki örgütlenme süreci, meslekte paylaşarak büyümenin katılımla ilerlemenin başarı öyküsü olarak amacına ulaşmıştır. Mesleğin öngörülü girişimcileri olan kurucularımıza bu vesile ile şükranlarımızı sunuyoruz. Gönüllü sivil girişimcilikleri ile TİDE yi var edenler, çok değerli bir üstadımın ifadesi ile akıllarının zekatını vermişlerdir. Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün bugün sunduğu hizmet ve ürünler, çağdaş ve küresel değişim gereklerine hızla uyumun bir ifadesi olarak, meslek ve meslek insanlarını geliştiren, işletmelerimiz için yönetim ve iyi yönetişim güvencesidir. Türkiye İç Denetim Enstitüsü, ülkemizde bir meslek grubunu uluslararası nitelikte sertifikasyona kavuşturan ilk mesleki kuruluştur. Türkiye İç Denetim Enstitüsü, kuruluşundan bu yana bağımsız ve özerk kalmayı başarabilmiştir. Özverili ve gönüllü emek, profesyonel ciddiyet ve kalite, yaratıcı ve sevgi dolu bir hizmet anlayışının gücünü aldığı motivasyonu, aklının zekatını veren meslek insanı sosyal sorumluluğu olarak değerlendirebiliriz. Mevlana nın ifade ettiği gibi Öğüt verecek insana değil, örnek olacak insana ihtiyaç var sözleri, mesleki örgütlenmemizin kurumsal ifadesi olan Enstitümüzün var olmasında emeği geçen meslek insanlarına ithaf edilebilir. TİDE nin kuruluş ve gelişim süreci örnek alınacak liderlik öyküsüdür. Dünyanın örnek liderlerinden biri olan Mahatma Gandhi nin, Söylediklerinize dikkat edin, düşüncelere dönüşür Düşüncelerinize dikkate edin; duygularınıza dönüşür Duygularınıza dikkat edin; davranışlarınıza dönüşür Davranışlarınıza dikkat edin; alışkanlıklarınıza dönüşür Alışkanlıklarınıza dikkat edin; değerlerinize dönüşür Değerlerinize dikkat edin; karakterinize dönüşür Karakterinize dikkat edin; kaderinize dönüşür sözleri Enstitümüzün kuruluş öyküsünü ifade etmektedir. XV

Önsöz Her şey bir hayalle başladı, hayaller söze döküldü, düşünce oldu, duygu oldu, duygular yüreklerimizde heyecan oldu, paylaşarak gelişmek, katılımla ilerlemek düşüncemizi davranışa dönüştürdü, paylaşarak gelişmek alışkanlığımız oldu, meslek ailemizin değerine dönüştü, birlikte değer yaratma karakterimiz oldu, birlikte değer yaratma gücümüzün kurumsal ifadesi TİDE kader birliğimiz oldu. Meslek insanları olarak; kader birliği ettiğimiz kurumun var oluş ve gelişim sürecinde yaşananları paylaşmanın, bu süreçte yaratılan değerleri, mesleğe gönüllü ve özverili hizmette adanmışlık ruhunu, birlikte başarma tutkusunu, örnek liderlik ve örgütlenme gücünü gelecek nesillere aktarmanın, genç meslektaşlarımıza ilham kaynağı olmanın mesleki sosyal sorumluluğun bir gereği olduğunu düşünerek bu kitap kaleme alındı. 1994 yılında dört kişinin girişimi ile başlayan, 1995 yılında 47 kişi ile kuruluşu gerçekleştirilen mesleki örgütlenmemiz bugün 1600 kişinin üyesi bulunduğu geniş bir meslek ailesine ulaşmıştır. Çeyrek asra yaklaşan kurumsal geçmişiyle bugünlere büyüyerek gelen meslek örgütümüzün kurumsal varlığının sürekliliğinde, sürdürülebilirliğinde göstermiş olduğu başarı, gönüllü ve özverili emekleri ile rol ve sorumluluk üstlenen meslek insanlarının eseridir. Başarıyı gelecekte de sürekli ve sürdürülebilir kılmanın yolu, yeni nesil genç meslektaşlarımızın; tecrübe ve değerlerimiz konusunda bilgi sahibi olması, genç enerjilerinin adanmışlık ruhu, birlikte başarma tutkusu, mesleğin geleceğine liderlik etme arzusu ile TİDE ve meslek için değer yaratma gücüne dönüştürülmesinden geçmektedir. TİDE nin kurumsal, mesleğin yakın tarihini içeren bu kitap; sabır isteyen, zaman alan ve tarihe karşı sorumluluk gerektiren bir emeğin eseridir. Titiz ve özenli bir çalışmanın ürünü olan bu kitabı kaleme alanlar, nesilden nesile devam edecek olan bayrak yarışının geçilen mesafelerini değerlendirerek, gelecekte de koşulacak, hiç bitmeyecek bir yarışın koşucularına birlikte başarma arzusu ve heyecanının yanı sıra geleceğin lideri olmanın sırlarını da vermektedir. Kitabı yazılacak bir başarı öyküsüne dönüşen sivil mesleki bir oluşumun kurumsal varlığında emeği geçen kurucularımıza, birlikte görev yaptığımız dönemde TİDE kurullarında yer alan meslektaşlarıma, bizden bayrağı devralan ve bugünlere başarı ile getiren TİDE Başkanları Sayın Çetin Özbek, Sayın Şenol Toygar ve Sayın Özlem Aykaç İğdelipınar a, çalışma dönemlerinin kurullarında görev alan meslektaşlarıma, TİDE nin katılımcı üretim gücü komitelerimizde görev alan üyelerimize, sürekli mesleki gelişim için hizmet sunan TİDE Akademi nin değerli seminer liderlerine, TİDE nin profesyonel hizmet gücü ofis çalışanlarımıza, mesleğimiz ve meslek örgütümüzün yakın tarihi ve geleceği için değer taşıyan bu kitabın kaleme alınmasında büyük emeği geçen değerli meslektaşım Sayın Gürdoğan Yurtsever ile yayına hazırlayan Serpil Kaya ya, kitabın içeriğine yazı, fotoğraf, bilgi ve belge sağlayarak katkıda bulunan TİDE üyelerine, dünden bugüne uzanan, bayrağın başarı ile el değiştirdiği süreçte bizlerin yanında olan, desteğini esirgemeyen eş ve çocuklarımıza, profesyonel görev yaptığımız şirketlerimizin yöneticilerine, etkinliklerimizi destekleyen sponsorlarımıza şükranlarımı sunuyorum. masının üzerinden bir yıl geçti. Sinan ı kaybetmek bizleri tarifi mümkün olmayan bir üzüntü ile baş başa bıraktı. Ancak, sevgili Sinan ın TİDE nin kuruluş sürecindeki emeği ve yoldaşlığı ile meslek ailemizin gönüllerinde daima yaşayacak olması teselli kaynağımız olacaktır. Kurucu üyemiz, değerli meslektaşımız sevgili Sinan Tanakol ile kurucu ve üyelerimizden vefat eden meslektaşlarımızı, üstatlarımızı rahmetle anıyorum. Kitabın siz değerli okurlarımızla buluşmak üzere son hazırlıklarının yapıldığı dönemde dünyaya gelen minik Nehir e sağlık, mutluluk dolu uzun ömürler diliyorum. Bir yandan kitabın yayına hazırlanması için emek veren, diğer yandan minik Nehir in dünyaya gelişine kadar olan sürede sabır ve özveri gösteren sevgili Serpil Kaya yı kutluyorum. Sevgili Serpil doğuma gidene kadar kitap için emek verdi. Minik kızı Nehir ile birlikte kitabımızı da dünyaya getirdi demek yaşanan süreci anlatmanın en doğru ifadesi olacaktır. Örnek profesyonelliğinin yanı sıra özverili emeği için kendisine ayrıca teşekkür ediyorum. TİDE ile birlikte mesleğin küresel geleceğinde söz sahibi olmanın başlatılan öyküsü devam edecek. Öykünün bugüne kadar olan bölümünün yazılmasına vesile olanlardan biri olarak, yazılacak geleceğinin de kitaplaştırılmasını, bunun bir gelenek olarak sürdürülmesini arzu ediyorum. Bu arzunun bayrağı devralacak TİDE Başkanlarının inisiyatifi ile gerçekleştirileceğine ve gelenekselleşeceğine inanıyorum. Enstitümüz ve mesleğimizin geleceğine ilişkin hayallerimizin gerçekleştirilmesi için; Yaşasın Türkiye Cumhuriyeti!.. Yaşasın Türkiye İç Denetim Enstitüsü!.. İstanbul, Kasım 2012 Ali Kamil UZUN, CPA, CFE, MA, CRMA Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu ve Onursal Başkanı Kitabın yayınlandığı bu dönemde, TİDE kurucu üyelerinden Sinan Tanakol un aramızdan vakitsizce ayrıl- XVII

Önsöz ÖNSÖZ ÖNSÖZ Hem Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu (ECIIA) nun bir üyesi hem de iç denetim enstitüleri uluslararası ağının bir parçası olan Türkiye İç Denetim Enstitüsü (TİDE) nün kurumsal tarihini anlatan bu kitabı sizlere sunmaktan büyük bir gurur ve kıvanç duyuyorum. 19 Eylül 1995 tarihinde kurulan TİDE, kurucularının vizyonu ve bağlılığı sayesinde, Türkiye de iç denetçiler için bir köşe taşı olma özelliğini kazandı ve bu rolünü halen devam ettiriyor. Bu çalışmada, TİDE nin tarihi, TİDE nin ulusal bir kurumdan uluslararası düzeyde tanınmış bir kurum olmaya doğru gelişimini aydınlatan bir bayrak yarışı olarak sunuluyor. Son yıllar, ekonomik olarak bir türbülans ve kargaşa dönemi oldu ve pek çok firma hem finansal hem de idari ve hukuki açılardan çeşitli krizlere girdi. Bu gelişmeler çoğu ülkede kurumsal yönetim ve risk yönetimine önem verilmesine zemin hazırladı. Bu bağlamda, Avrupa borsalarında kote edilmiş şirketlere bir yıllık kurumsal yönetim açıklaması yayımlama ve bir denetim komitesi kurma gibi yükümlülükler getirildi. Bu finansal piyasa krizi, kurumsal yönetim kalitesi açısından yönetim kurulunun rol ve sorumlulukları ile risk yönetimi konularını da küresel politik gündemin ilk sıralarına taşıdı. Günümüzün karışık ve kaotik ortamında üst yönetim, daha fazla güvence alabilme ve rahatlama için beklentilerini iç denetim yöneticilerine bağlamaktadır. Çoğu durumda ve yerde bu gelişme, iç denetim birimlerinin geleneksel finansal kontrol alanlarının dışına çıkmalarına, stratejik, operasyonel ve iş risklerine daha fazla öncelik vermelerine vesile oluyor. Bu nedenle, iç denetçiler olarak hepimizin daha da gelişebilmek ve büyüyebilmek için bilgi ve becerilerimizi paylaşmamız yaşamsal bir önem taşıyor. Mesleğimizin sıkı sıkıya bağlı olduğu global sloganı: Paylaşarak İlerlemek. ECIIA çatısı altında sahip olduğumuz dev bilgi hazinesinin paylaşılmasını sağlamak, kuruluşumuzun en önemli hedeflerinden biridir. Bu kitabı yazmak, kitapta bulunan öyküleri, belgeleri ve görselleri toplayanlar için hem zorlu hem de faydalı ve çok değerli bir uğraştı. Tüm yazarlara ve ayrıca bu projeye katkıda bulunan herkese teşekkür etmek istiyorum. Bu kitabın değerinin tarihe ışık tutmasında yattığına inanıyor hem iç denetçilerin bu kitapta kendi işleri ve çalışmaları için gereksinim duydukları tutku ve şevki bulacaklarını hem de diğer herkesin bu kitabı okuyarak Türkiye de iç denetim hakkında kapsamlı bir bilgi sahibi olabileceklerini ümit ediyorum. Brüksel, Kasım 2012 Marie-Hélène LAIMAY Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu (ECIIA) Başkanı Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü adına, Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün tüm üyelerini mesleğimize sağladıkları sayısız katkıdan dolayı kutlamak isterim. İç denetim mesleğinde liderlik, mükemmellik, gelişme, sertifikasyon ve profesyonellik çabalarının 17. yılını kutlamak amacıyla bu yayını hazırlayanları, sıkı ve özverili çalışmalarıyla bu başarıları yakalayan ve kendilerini bu mesleğe adayan TİDE üyelerini takdir ediyorum. 1995 yılında kurulan Türkiye İç Denetim Enstitüsü, 1996 yılında hem Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu (ECIIA) na hem de Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) ne üye oldu. Bir yıldan az bir süre içinde, Uluslararası İç Denetim Mesleki Uygulama Standartları ( Standartlar ) Türkçe ye çevrildi ve 1999 yılı itibariyle TİDE, dünyada en hızlı büyüyen IIA enstitüsü unvanını aldı. 2000 yılından beri, Türkiye de Sertifikalı İç Denetçi (CIA) sınavı yapılmaya ve bundan kısa bir süre sonra da, Türkiye İç Denetim Enstitüsü, İç Denetim adlı kendi dergisini yayımlamaya başladı. Kuruluşundan bu yana Türkiye İç Denetim Enstitüsü, ortak sloganımız olan Paylaşarak Büyüme, Katılımla İlerleme yi gerçekleştiren başarılara imza atttı. TİDE, Avrupa İç Denetim Konferansı na ev sahipliği yaptı, ilk Akademik Forumu nu düzenledi. Henüz yayın hayatına yeni başlamasına rağmen çıkardığı dergi ilk ödülünü kazandı ve Sertifikalı İç Denetçi sınavı Türkçe yapılmaya başlandı. Türkiye İç Denetim Enstitüsü, prestijli IMAP (Uluslararası Uzmanlığı Teşvik Programı) ödülüne lâyık görüldü ve kendisi de İç Denetim Farkındalık Ödülleri vermeye başladı. İlk kez gerçekleştirilen Kamu İç Denetim Konferansı, mesleğimiz hakkında farkındalığı ve bilinci daha da artırdı ve Türkiye de iç denetçilere kılavuzluk etmesi amacıyla yeni kitaplar yayımlandı. Yaklaşık 1600 üyesiyle TİDE bugün; mesleği etkileyen yeni eğilimler, en son geliştirilen iç denetim teknikleri, yeni düzenleyici ve yasal gereklilikler ve yeni ortaya çıkan sorunlar hakkında paydaşlarının güncel bilgi sahibi olmasını sağlamaya devam ediyor. Aynı zamanda iç denetim eğitimi konusunda Türkiye de bilinen en iyi kaynak olan TİDE, iç denetim hakkında bilgiyi artırmak, beceri ve konu uzmanlığını geliştirmek amacıyla tasarlanan birçok konuda eğitim olanakları sunuyor. TİDE kurucularının bu başarılara tanıklık ederken duydukları kıvancı, ben de onlarla birlikte hissediyorum. Dünya çapında enstitülerimizi ziyaret ettiğimde şahit olduğum ulusal düzeydeki faaliyetlere her zaman hayran kalmaktayım. Dünyanın farklı yerlerinde enstitülerimiz çeşitli farklı gelişim aşamalarındalar. Ancak şundan eminim ki, birçoğu, Türkiye nin kazandığı başarılara erişmeyi arzu ediyor. Sizin öykünüz, gerçek bir başarı öyküsüdür. 17 yıllık ömrüne sığdırdığı bu başarılarından dolayı, Türkiye İç Denetim Enstitüsü nü kutluyor ve mesleğimize yapmaya devam edeceğiniz katkılara gelecekte de tanık olmayı içtenlikle diliyorum. Orlando, Kasım 2012 Richard Chambers, CIA, CGAP, CCSA, CRMA Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) Başkan ve CEO su XIX

Kısaltmalar KATKIDA BULUNANLAR KISALTMALAR Bu kitabın yayına hazırlanmasında bilgi, görüş, belge ve anekdotlarıyla katkıda bulunan, kitabın hazırlanmasında emeği geçen Türkiye İç Denetim Enstitüsü kurucu üyelerine, başkanlarına, yönetim kurulu üyelerine, Enstitümüzün değerli üyelerine, katkılarını esirgemeyen meslek ailemizin değerli dostlarına, ilgili kurum ve kuruluşların değerli temsilcilerine teşekkür ederiz. Dr. Ahmet Genç Ahmet Murathan Bayrı Ali Kamil Uzun Ali Şir Yardım Ali Tarık Uzun Arzu Meral Safsoy Asım Erdener Ayhan Ata Bölükbaşı Aysel Kartal Uzun Ayşegül Denli Besim Çalışkan Beşir Özmen Bülent Bozdoğan Bülent Üstünel Bülent Yıldırım Bülent Yurdalan Burak Ünlü Cansen Başaran Symes Cihan V. Özsönmez Cüneyt Güler Dr. Cüneyt Sezgin Çetin Özbek Davut Özen Ebru Alışık Yıldırım Dr. Eren Gegin Erkan Doğan Ersin Bulut Prof. Dr. Ersin Güredin Ersin Güneralp Esra Işıkara Ethem Yenigün Fatih Dural Fatih Sezer Feridun Canbay Ferruh Tunç Filiz Yücesoy Fuat Öksüz Giovanni Grossi Güldem Karaçalı Günseli Özen Ocakoğlu Gürdoğan Yurtsever Güzide Aka Halil Cantekin Halil İbrahim Ayaşlı Haluk Ertuğrul Hans Nieuwlands Hilali Yıldırım Hüseyin Gürer Hüseyin Karaçalı İ. İlhan Hatipoğlu İbrahim Kurban İlyas Ersöz İnci Uysal İsmail Alev İsmail Yanık Jean Pierre Garitte Julien Scrine Kemal Sertkaya M. Kemal Tapkan M. Sait Gözüm Mahir Kadayıfçı Massimo Carmelich Dr. Masum Türker Mehmet Çevik Mehmet Gerçek Mehtap Numanoğlu Mehtap Okay Menteş Albayrak Mevlüt Aydemir Muharrem Yılmaz Murat Çağlar Murat Köylüer Prof. Dr. Mustafa A. Aysan Mustafa Çamlıca Mustafa Şahin Mustafa Uysal Dr. Nazif Burca Neil Cowan Nil Akan Palacios Nur Şenol Prof. Dr. Nuran Cömert Nuray Vurgun Oruç Özgen Ünlüsoy Ömer Arıkan Prof. Dr. Ömer Lalik Özhan Yavuz Özlem Aykaç İğdelipınar Özlem Onat Prof. Dr. Peyami Çarıkçıoğlu Ramazan Macan Raşit Engin Salim Kadıbeşegil Sancar İşciel Selda Timur Selim Dai Selma Odabaşı Şenol Toygar Serhan Göktürk Serpil Kaya Sevilay Çalışkan Seyfullah Atçı Sinan Tanakol Stefano Perazzini Tayfun Bayazıt Tolga Aksoy Turgay Atalay Ümit Boyner Uzay Şener Vedat Akgiray W. Bill Bishop Yahya Arıkan Yalçın Küçükertunç Yasemin Ayaşlı Yılmaz Akçeken AB: Avrupa Birliği ABD: Amerika Birleşik Devletleri AGEP: Akademik Gelişim Projesi AİK: Akademik İlişkiler Komitesi BDDK: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu BIS: Bank for International Settlements-Uluslararası Ödemeler Bankası CBOK: Common Body of Knowledge - Ortak Bilgi Havuzu CCSA: Certification in Control Self - Assessment - Kontrol Özdeğerlendirme Uzmanı CFSA: Certified Financial Services Auditor - Sertifikalı Finansal Hizmetler Denetçisi CGAP: Certified Government Auditing Professional - Sertifikalı Kamu Denetçisi CIA: Certified Internal Auditor - Sertifikalı İç Denetçi COSO: Committee of Sponsoring Organizations - Sponsor Organizasyonlar Komitesi CPE: Continuing Professional Education - Sürekli Mesleki Gelişim CRMA: Certification in Risk Management Assurance - Risk Yönetimi Güvencesi Sertifikası DENETDE: Devlet Denetim Elemanları Derneği ECIIA: European Confederation of Institutes of Internal Auditing - Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu GYİAD: Genç Yönetici ve İş Adamları Derneği IAEP: Internal Auditing Education Partnership - İç Denetim Eğitim Ortaklığı IASB: Internal Auditing Standards Board - İç Denetim Standartları Kurulu İDE: İç Denetim Enstitüsü İDKK: İç Denetim Koordinasyon Kurulu İFMED: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Mezunları Derneği İGDAŞ: İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. IIA: The Institute of Internal Auditors - Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü IMAP: International Mastering Advocacy Program - Uluslararası Mesleki Tanıtım ve Benimsetme Programı IMF: International Monetary Fund - Uluslararası Para Fonu İMKB: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İSMMMO Akademi: İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Akademisi İSMMMO: İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası İSO: İstanbul Sanayi Odası İTKİB: İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatci Birlikleri İÜ: İstanbul Üniversitesi İYMMO: İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası KALDER: Türkiye Kalite Derneği KGK: Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu KİDDER: Kamu İç Denetçileri Derneği KKTC: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KOBİ: Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler KOTEDER: Borsaya Kote Ortaklık Yöneticileri Derneği MESİAD: Merter Sanayici İş Adamları Derneği MÖDAV: Muhasebe ve Öğretim Üyeleri Bilim ve Dayanışma Vakfı OECD: Organisation for Economic Co-operation and Development - Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü PERYÖN: Türkiye İnsan Yönetimi Derneği PPC: The Professional Practices Council - Mesleki Uygulama Konseyi QAR: Quality Assurance and Development Program - Kalite Güvence ve Geliştirme Programı RYD: Risk Yöneticileri Derneği SMMM: Serbest Muhasebeci Mali Müşavir SOX: Sarbanes - Oxley Yasası SPK: Sermaye Piyası Kurumu TBB: Türkiye Bankalar Birliği TCMB: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TEDMER: Türkiye Etik Değerler Merkezi Vakfı TİDE Akademi: Türkiye İç Denetim Enstitüsü Mesleki Gelişim Akademisi TİDE: Türkiye İç Denetim Enstitüsü TKYD: Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği TMUD: Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği TMUDESK: Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu TSPAKB: Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği TTK: Türk Ticaret Kanunu TÜGİAD: Türkiye Genç İş Adamları Derneği TÜRKONFED: Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu TÜRMOB: Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği TÜSEV: Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı TÜSİAD: Türkiye Sanayici ve İş Adamları Derneği UMUÇ: Uluslararası Mesleki Uygulama Çerçevesi UND: Uluslararası Nakliyeciler Derneği VOB: Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası YMM: Yeminli Mali Müşavir XXI

BİRİNCİ ETAP Yüksek Çıkış Yürek atmaya başladı

Birinci Etap: Yüksek Çıkış YÜREK ATMAYA BAŞLADI S onbahar mevsiminin güneşli bir pazartesi gününe denk gelen 2 Ekim 1995 tarihi, İç Denetim Enstitüsü nü kuran iç denetçiler için çok önemli bir gündü. Çünkü, o gün meslek camiasına, kamuoyuna, iç denetçilerin kurduğu meslek organizasyonunun duyurusunun yapılacağı bir sempozyum düzenlenecekti. Bunun için İç Denetim Enstitüsü kurucu üyeleri kendi imkanlarıyla Dedeman Oteli nin Balo Salonu nu kiralarlar. Herkes kolları sıvamıştır, konuklar gelmeden tüm hazırlıkların bitmesi gerekiyor. Kimi üyeler afişleri ve pankartları asarken kimi üyeler de diğer hazırlıklarla ilgileniyor. Sempozyuma yurt dışından önemli konuklar da geliyor. Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü Batı Avrupa Direktörü Giovanni Grossi, Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu Başkanı Jean Pierre Garitte ile Benelux Enstitüsü Başkanı Hans Nieuwlands, sempozyuma katılarak, deneyimlerini paylaşacaklar. Her şey karınca kararınca tamamlanmaya çalışılırken, yurt dışından gelen konukların da en güzel şekilde ağırlanması gerekiyor. Bu görevi H.Ö. Sabancı Holding Dahili Murakabe Dairesi Başkanı Yalçın Küçükertunç üstleniyor. Havaalanından alınan konuklar Sabancı Center a öğle yemeği için davet ediliyorlar. Konuklarla birlikte Sabancı Center da İstanbul u tepeden, panoramik olarak gören Çukurova Salonu nda yemek yeniliyor. Konuklara bir yandan Enstitü nün kuruluşuyla ilgili yapılan çalışmalar diğer yandan yeni bir krizden çıkan Türk ekonomisi anlatılıyor. Bu heyecanlı gruptan çok etkilenen ve anlatılanları ilgiyle dinleyen konukların şaşkınlıkları, sempozyumun düzenleneceği Balo Salonu na gelince daha da artıyor. Çünkü kurucu üyeler el birliğiyle salonu sempozyuma hazırlıyor. Salondaki hummalı çalışmalar, konukların takdir dolu bakışları altında tamamlanıyor. Sempozyum saati yaklaştıkça herkesi bir başka heyecan daha sarıyor. Türkiye den meslektaşlar bu sempozyuma ne kadar ilgi gösterecek? Kurucuların bir bayrak gibi taşıdıkları bu hayal, meslektaşlarını ne kadar heyecanlandıracak? O bayrak altında hep birlikte aynı coşku yaşanabilecek mi? Böylesi karışık duygular içinde hazırlıklar devam ederken, sempozyumun yapılacağı salon dolmaya başlıyor. İç Denetim Enstitüsü nün meslek camiasına kuruluşunu duyurmak için düzenlediği sempozyuma 300 ün üzerinde meslektaş katılıyor. Bu birliktelik kurulan hayalin gerçekleştiğini görmenin en önemli adımıydı. Bir araya gelen meslektaşlarla Enstitü daha da güçlenecek ve mesleğin geleceğine önemli katkılar yapılacaktı. O gün meslektaşların yüreği aynı çarpmakta, aynı coşkuyu yaşamaktaydı. O heyecan ve coşku geçen 17 yılda hiç azalmadı. 17 yılda atılan adımlar, meslekte mükemmelliğin küresel paydaşı olmak adına kazanılan başarılar da bunu açıkça gösteriyor. Bu yürek çarpıntısı ve coşkusu İç Denetim Enstitüsü Kurucu Başkanı Ali Kamil Uzun un sempozyumda yaptığı konuşmayla doruklara çıkıyor. Enstitü kuruluşunun duyurusunun yapıldığını bu sempozyumla, yüreğin atmaya başladığını söyleyen Uzun un konuşması coşkulu alkışlarla bitiyor. Sempozyum, H.Ö. Sabancı Holding Dahili Murakabe Dairesi Başkanı Yalçın Küçükertunç un konuşmasıyla devam ediyor. Küçükertunç şunları söylüyor: Bugün burada tarihi önemi olan bir başlangıç içindeyiz. Bu, Türkiye için, iş alemi için, meslek için önemli bir girişim. Bu girişim meslek için önemlidir. Enstitü men- suplarını bir çatı altında toplayacak, uluslararası kuruluşlarla işbirliği içinde bilgi ve tecrübe paylaşımı sağlayacaktır. Meslekte ahlaki değerleri ortaya koyup saygınlığı artıracak, denetim standartlarını belirleyecektir. Avrupa Birliği (AB) ile bütünleşme sürecinde önemli bir adım saydığımız bu kurumlaşmanın iş alemine ve mesleğe olumlu katkılarına inanıyorum. Hayırlı olsun... O dönem Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) Başkan Yardımcısı olan Masum Türker de sempozyumda bir konuşma yapıyor. Türker, Enstitü nün kurulmasıyla, Türkiye de iç denetim ile güvenli bilgilere dayalı, sağlıklı mali tabloların çıkarılması için çalışacak ruhsatlı muhasebe ve müşavirlik meslek mensupları için çok sağlıklı bir altyapı kurulacağını ve İç Denetim Enstitüsü nün her türlü çalışmasını destekleyeceğini ifade ediyor. Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü Batı Avrupa Direktörü Giovanni Grossi, Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu Başkanı Jean Pierre Garitte ile Benelux Enstitüsü Başkanı Hans Nieuwlands, sempozyumda konuşma yaparak, deneyimlerini meslektaşlarla paylaşıyorlar. Jean Pierre Garitte yaptığı sunumda, Avrupa İç Denetçiler organizasyonu hakkında bilgi verdikten sonra standartlar ve sertifikasyon üzerine bilgi paylaşımında bulunuyor. Sonra sözü Hans Nieuwlands alıyor. Nieuwlands üst ve işletme yönetiminin beklentilerinden söz ederek, iç denetimin önemi hakkında bilgi veriyor. Sempozyumda son olarak Giovanni Grossi söz alıyor. Grossi, Toplam Kalite Yönetimi nden bahsederek, yönetim bazında yapılan kontrolün ve iç denetimin önemine dikkat çekiyor. 2 Ekim 1995, İstanbul Dedeman Oteli, TİDE Kurucu Yönetim Kurulu Üyeleri Ali Kamil Uzun, A. Meral Safsoy, Sancar İşçiel, Ayşegül Denli, Mahir Kadayıfçı, Mehmet Gerçek, Çetin Özbek ve Bağımsız Denetim Derneği Başkanı Fatih Dural Mesleğin çağdaş ve küresel açılımı başlıyor Türkiye de uluslararası standartlarda mesleki gelişim ve paylaşım platformu oluşturmak, mesleğimizle ilgili değişimi ve geleceği yönetmek için meslektaşlarımızın ulusal ve uluslararası düzeyde mesleki örgütlenmesini sağlamak amacıyla 1994 yılında başlayan ve 1995 yılının son çeyreğinde sonuçlanan kuruluş çalışmalarıyla, ülkemizde uzun yıllardır var olan bir meslek grubunun profesyonel kimliğine çağdaş ve küresel anlamda farklı boyutlar kazandıracak bir süreç başlıyor. 4

Birinci Etap: Yüksek Çıkış Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kuruluş Bildirgesi (*) Bugün biz iç denetçiler için heyecan dolu, tarihi bir gün İç denetim alanında böyle bir enstitü kurulması için koşullar epeydir hazırdı. Enstitünün ilgi ve faaliyet alanını oluşturan konular ve denetimin işleyiş prensiplerinin Türkiye nin hiç de yabancı olmadığı, hepimizin malumudur. İç denetim konusunda var olan tarihsel birikimlerimiz, ekonomik gelişim, genel denetim kültürünün ekonomik birimler üzerindeki etkileri ve buna bağlı olarak ekonomik birimler çağdaşlaştıkça, çağdaşlaşan denetim anlayışlarına geçiş, Türkiye de bu konuda çok yoğun birikimlerin olduğunu göstermektedir. Bu birikimler, yaşadığımız akıl almaz değişim ve dönüşüm süreci içinde oluşmuşlardır. Her gün hızı daha da artan değişim ve dönüşüm süreci içinde bu hızı yakalayabilmek ve beraber var olabilmek çabaları, enstitü girişimimizdeki gecikmenin nedenlerini oluşturmuştur. Bugüne kadar birbirinden bağımsız odaklarca geliştirilen yöntem ve tekniklerin Enstitümüzle birlikte, bundan böyle bir arada tartışılıp, paylaşılacağı bir dönem başlamaktadır. Bu girişimimizi destekleyen ve gerçekleşmesinde katkı ve emeği olan kişi ve kuruluşlara teşekkür ediyoruz. Enstitümüz yeni kuruluyor, ancak denetim ile ilgili hususları yeni keşfetmiyoruz. Denetimin, yaşadığımız topraklar üzerinde köklü bir geçmişi var. Bu geçmiş, cumhuriyet öncesi dönemlere kadar uzandığı için o dönemin kurumlarından bu günlere izler taşıdığı için köklü. Bu gelenek içinde var olan zengin miras ile günümüz ekonomi ve işletmecilik anlayışının çağdaş uygulamaları arasında uyuşma noktaları çok hızlı bir şekilde oluşturulmuştur. Bu gelinen nokta, Türk denetim uzmanları olarak mesleğin geleceğine özgün katkılarımızın olacağı bir potansiyeli ifade etmektedir. Türkiye ekonomik yapısı ve gelişim sürecinin özellikleri nedeniyle, öncelikleri ve karakterleri çok sık değişen sorunlarla karşılaşıyor. Ekonomideki bu hızlı değişimlerin getirdiği sorun ve ihtiyaçları karşılamak için sürekli yenilikler getiriliyor. Bu renkli kimliği ile ülkemizde, denetim alanında da, önemli bir yaratıcılık potansiyeli bulunmaktadır; çünkü çözümler, problemlerden çıkmaktadır. Geçen yıl yaşadığımız çok ciddi bir krizin ardından çok hızlı büyüyen bir ekonomi ile karşılaşabiliyoruz. Öte yandan, tarih boyunca çok değişik uygarlıklara ev sahipliği yapan Anadolu toprakları üzerinde yaşıyor olmamızın bizlere, yeniliklere oldukça açık, hızlı kavrayan, uyum gösteren, her yeni ürünü çabuk kabul den bir kültür esnekliği kazandırdığını da ifade etmeliyiz. Bu esnek kültürel yapının yanı sıra dış karar odaklarının etkisiyle de ekonomik sistem kendi iç mekanizmalarının gerektirdiği yönelimlerin dışına da sürükleniyor. Kur ve faiz oranları üzerindeki baskılar, ani mevzuat değişiklikleri, kayıt dışı ekonominin boyutları, sistemde umulmadık sonuçların oluşmasına neden oluyor. Bunun sonucunda yönetimde kararların koşulları değişiyor. Buna paralel olarak da, kararların değerlendirilmesinde kriterler, ölçüm aletleri değişiyor. Yönetim kadar, denetimin de çok güçleştiği bir ortam! Böyle bir ortamda bir kuruluşun denetim yöntemleri ne olmalı? İşte bu ortamda, uygun çözümler geliştirme ihtiyacı doğuyor. Bu yönü ile ülkemiz, dünya üzerinde iyi bir laboratuar oluşturuyor. Yönetim ile birlikte denetim sistemlerinin gelişimine yeni boyutlar katılması bu laboratuarda mümkün. Böylesi dinamik, hızlı değişen günümüz koşulları ile bundan daha dinamik ve hızlı değişecek geleceği düşündüğümüzde, iç denetimin stratejik önemi, proaktif rolü, risklerin yanı sıra fırsatları da ortaya koyma yaklaşımı kendiliğinden karşımıza çıkmaktadır. Düşünülenin aksine iç denetim, fonksiyon yitirmeyecek, geleneksel kimliğinden çok farklı bir kimliğe bürünecektir. Bu kimliği ile iç denetçi bir fütürist fonksiyonu üstlenecek; her alanda ihtiyaçları ve fırsatları gösterecek birçok fonksiyona ışık tutacaktır. Birçok alanda olduğu gibi İstanbul, iç denetim alanında da birçok yolun kesiştiği yer olma konumundadır. Balkan, Avrasya, Ortadoğu, Akdeniz ve İslam ülkeleri için önemli bir odak noktasıdır Türkiye. İnanıyoruz ki, çeşitli kültürlerin buluşma noktası olan ülkemizin endüstriyel zenginliğinin yoğunlaştığı İstanbul da kurulan İç Denetim Enstitümüz, bu zenginliğin yaratıcı imkanlarını değerlendirerek mesleğimize önemli katkılarda bulunacaktır. Gerek Türkiye de gerekse uluslararası alanda üretilen bilgi ve deneyimlerin derlenmesi, işlenip, tartışmaya açılması, sonuçlarının ülkemiz ve uluslararası alanda yayılmasının sağlanması Enstitümüzün temel amacını oluşturmaktadır. Bir başka ifadeyle Enstitümüz, bir yürek gibi alanımızdaki en yeni bilgi ve deneyimleri toplayıp, işleyip olumlu hale getirip, dağıtarak çalışacaktır. İç Denetim Enstitüsü, kendi alanında Türkiye nin yüreği olmak üzere tüm dünyaya açık, hızlı ve sağlıklı iletişim kanallarıyla bilgi ve deneyim alışverişini dünyadan Türkiye ye ve Türkiye den dünyaya iki yönlü sağlayacaktır. İşte, YÜREK atmaya başladı bile!.. İstanbul, 2 Ekim 1995 (*) Kuruluþ Bildirgesi, 2 Ekim 1995 tarihinde gerçekleþtirilen Uluslararasý Ýç Denetim Sempozyumu nda TÝDE Kurucu Baþkaný Ali Kamil Uzun tarafýndan sunulmuþtur. 6

Birinci Etap: Yüksek Çıkış BİR HAYALİN PEŞİNDE... 1 990 lı yıllarda ülke ekonomisinde olumsuz hava sürerken, mesleğimiz açısından baktığımızda da, işletmelerin iç denetim mekanizmalarının ancak bankacılık ve çeşitli kamu kurumlarında, çok sınırlı mevzuatla faaliyette bulunan teftiş kurulları aracılığıyla yürütüldüğünü görüyoruz. Bu bağlamda bankacılık mevzuatında yalnızca bankaların yeteri kadar müfettiş çalıştırması ifadesi ile vücut bulan çok yetersiz bir yasal düzenleme bulunuyordu. Bunun da etkisiyle bankalarda standart olmayan, çok farklı uygulamalar gelişmişti. Bu nedenle bankacılık sektörü geleneklerine sıkı sıkıya bağlı, değişimlere uyum sağlamakta güçlük çeken bir iç denetim yapısına sahipti. Bankacılık dışındaki diğer sektörlerde ise herhangi bir düzenlemeden dahi bahsetmek mümkün değildi. Bu çerçevede iç denetim uygulamaları standart olmayan uygulamalar şeklinde karşımıza çıkıyordu. Ülkemizde, dünyaya entegrasyon çabalarının yansımaları olan birçok gelişmenin de etkisiyle yapılan uygulamalar, başta bankacılık ve kamu sektörü olmak üzere mevcut denetim mekanizmaları için yeterli gelmiyordu. Bunun yanı sıra dünyada çeşitli ülke ve şirket krizlerinin etkisi, iç denetimin uluslararası standartlarda yapılması ihtiyacını gün geçtikçe hissettiriyordu. Hem ekonomik hem de mesleğimizin gelişimi açısından, 1990 lı yılların başında olumlu bir tablo söz konusu olmasa da, ülkede umudunu yitirmeyen ve bu ülke için, mesleği için çalışan, üreten, insanlarımız da vardı. Türkiye de iç denetimin uluslararası standartlarda yapılmasına yönelik büyük değişimin belki de en önemli dönüm noktalarından biri, 14 Aralık 1994 tarihinde Çırağan Sarayı nda yapılan toplantıydı. Bu görüşme, Türkiye de modern iç denetim üzerine mesleki örgütlenmenin başlaması açısından önemli bir dönüm noktası oluyordu. İç denetim mesleğinin meslek örgütü olacak Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün kuruluşu için ilk adım böylece atılıyordu. Hedef; Türkiye de uluslararası standartlarda mesleki gelişim ve paylaşım platformu oluşturmak, meslekleri ile ilgili değişimi ve geleceği yönetmek için meslektaşların ulusal ve uluslararası düzeyde mesleki örgütlenmesini sağlamaktı. Bu inisiyatifin başlamasında ve bugünlere gelmesinde, Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün kurucularından ve daha sonra kurucu başkanı olarak görev yapan Ali Kamil Uzun un çok büyük bir rolü ve emeği bulunuyor. 1990 lı yıllarda Interbank da Teftiş Kurulu Başkan Yardımcısı olarak çalışan Sinan Tanakol, çalıştığı bankanın yönetim sistemine yeni bir bakış açısı kazandırmak amacıyla araştırmalar yaptığını belirterek bu araştırmaların sonucunda Amerika daki The Institue of Internal Auditors (IIA) dan haberdar olduğunu söylüyor. Sonrasında IIA tarafından çıkarılan dergiye hem kendi bankalarının hem İktisat Bankası Teftiş Kurulu Başkanı Ali Kamil Uzun un da abone olmasını sağlıyor. Sinan Tanakol o günleri şöyle aktarıyor: 1993 yılının Ağustos ayında, Interbank ta yoğun bir şekilde çalışmaktayız ve eleman eksikliği de had safhada. O zamanlar tek başıma genel muhasebe teftişi yapıyorum. Banka bodrumunun ikinci katında kağıt şeklindeki hazine bonosunu, üç gündür kan ter içinde sayıyorum. Bu haldeyken Ali Kamil Bey den bir telefon geldi. Sinan, biz bu IIA in Türkiye de bir şubesini kurabilir miyiz? diye sordu. O gün yapamadık ama bu konuyu daha sonra gündeme getirdik. Geçmişe dönük belgeleri taradığımda, çoğunu benim bile unuttuğum bazı şeyler buldum. Bunu şöyle yorumluyorum: Yazıların kalıcılık ve aktarılabilirlik sağlayan bir unsur olduğunu bilen ve bunu da gerçek anlamda meslek içinde öğrenen bir iç denetçi olarak, çoğunu kendimin bile unuttuğu, sakladığım ilk organizasyon çalışmalarına ilişkin tarihi sayılabilecek birkaç mektup ve yazıya ulaştım. 17 Mart 1994 tarihli, şöyle bir not yaz- mışım: Ali Kamil beyin isteği üzerine yazıldı. Biz 1991 yılından beri IIA dergisinin abonesiyiz. Meslektaşım Ali Kamil Uzun da İktisat Bankası Teftiş Kurulu Başkanı olarak görev yapıyor. Bu mektubu yazmamın ana nedeni, Sayın Uzun un Türkiye de benzer bir organizasyon kurma konusunda gerekli şartlar konusunda bilgi edinmesini temin etmek. Burada yaptığım doğru saptamayı da söylemek istiyorum. Mektupta bu işi yapacak olanın Ali Kamil Uzun olduğunu ifade etmiş ve şu şekilde yazmışım: Ali Kamil Uzun son derece aktif ve gerçek bir organizatördür. Hiçbirimizin çabası bu aşamada Ali Kamil Uzun un çabası kadar olmadı. Bu süreç içinde elimizden geldiği kadarını yapmaya çalıştık ve bu mektupla ilk adımı başlatmış olduk. Bu belgeleri 15 yıl sonra bulabilmeyi iç denetçi disiplinine sahip olmama bağlıyorum. Mesleğin farkı aslında bu disiplinde yatıyor. Ben, Ersin ve Hüseyin Bey başta İnterbank teftiş kurulu mensuplarını üyeliğe teşvik ettik. Kurucu üyelerimiz arasında müfettiş arkadaşlarımız da yer alıyordu. Kişisel fikrim olarak, Ali Kamil Uzun olmasaydı bu kadar yol alınacağını zannetmiyorum. Bütün bürokrasiyle o savaştı. Bu süreci sıkı takip etmenin, iyi bir iş disipliniyle mümkün olacağını ifade etmek, eksik olabilir. Kurulan bir hayali gerçekleştirmek, ancak emekle, mesleğe duyulan sevgiyle mümkün. Ali Kamil Uzun, Enstitü nün kuruluş sürecini olgunlaştırmaya çalışırken, sürekli öğreniyor ve yenilikleri kendini geliştirme fırsatı olarak görüyordu. Bu gelişim, bireysel gelişim değil aksine birlikte başarma inancının itici gücü oluyordu. Çünkü, iyi bir meslek insanı olmanın da mesleğin, meslektaşlığın karşılıklı sevgi, saygı ile değer kazanacağını, birlikte başarma becerisi ile ilerleyeceğini biliyordu. İyi bir meslek insanı olmayı, Ali Kamil Uzun Meslek İnsanı Olmak adlı makalesinde şöyle ifade ediyor: Her meslek insanı kendi alanında verdiği hizmet ile birey olarak kendi gelişimine, ailesi ve ait olduğu toplumun, ülke ve devletinin, tüm insanlığın refah ve mutluluğuna çalışmalı. Bu çok yönlü değer yaratan özellikler, meslek insanlarını şeffaf, dürüst ve güvenilir bir iş hayatının güvencesi yapıyor. Her mesleğin etik kuralları arasında dürüstlük, tarafsızlık ve yetkinlik yer alıyor. Her meslek insanı, çalışmalarını doğruluk, dikkat ve sorumluluk anlayışı ile yapmalı, hukukun ve mesleğin gereklerinin yerine getirilmesine azami dikkat ve özen göstermeli. Kuraldışı eylemlere bilerek ve isteyerek taraf olmayan meslek insanı, tarafsızlığını zayıflatacak ilişki ve faaliyetler içinde yer almamalı. Bilgi ve becerilerini sürekli geliştirerek hizmetlerinin etkililik ve kalitesini arttırmalı. Meslek kuruluşları da; mesleğin, meslektaşların tanınması, takdir edilmesi, gelecekte de ifade bulması, saygı görmesi için çalışmalar yapmalı. İş sadece dergi aboneliğiyle kalmıyor, IIA in merkezi ile sürekli iletişim kurularak, ilişkilerin başlatılması ve Türkiye de de IIA benzeri bir organizasyonun kurulması için çalışmalar sürdürülüyor. IIA nin Batı Avrupa Direktörü Giovanni Grossi Türkiye yi de Avrupa IIA bünyesine dahil etme amacıyla bir ziyaret ger- Gerisi tarih... Atmosfer oldukça olağan dışı ve garipti. IBM için gerçekleştirdiğim bir iş gezisi sırasında lüks bir otelde, sizler ile tanışma fırsatı bulmuştuk. O seyahati fırsat bilip, ulusal bir lider ile bir araya gelip, IIA ateşinin Türkiye ye sıçramasını sağlamak istiyordum. IIA dan yetkililer bana Türkiye den birkaç kişinin telefon numarasını verdiler ve bana bir randevu ayarladılar. Görüşmeye geldiler. Gelen grubu etkilemeyi başardım mı? Yoksa toplantıya katılanlardan birinin (Ali Kamil Uzun) benden daha deli olması mı? Bu soruya halen cevap bulmuş değilim. Ancak, ben ülkeden ayrıldıktan iki gün sonra çarklar dönmeye başlamıştı. Gerisi ise tarih.. Giovanni Grossi Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü Batı Avrupa Direktörü 8

Birinci Etap: Yüksek Çıkış çekleştiriyor ve Türkiye ye geldiğinde İstanbul Beşiktaş taki Çırağan Otel de kalıyor. İktisat Bankası Teftiş Kurulu Başkanı Ali Kamil Uzun, İnterbank Teftiş Kurulu Başkanı Ersin Güneralp ile onun yardımcıları Sinan Tanakol ve Hüseyin Karaçalı ile aynı bankanın İtalyan kökenli üst düzey yöneticisi Bay Carmelich, Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (The Institue of Internal Auditors-IIA) nün Batı Avrupa Direktörü Giovanni Grossi ile Türkiye de iç denetim alanında mesleki bir girişimin nasıl başlatılabileceği konusunda fikir alışverişinde bulunmak üzere, 14 Aralık 1994 Çarşamba günü bir araya geliyorlar. Toplantıda, Giovanni Grossi, dernek kurma çalışmaları konusunda Türkiyeli meslektaşlarına tavsiyelerini aktarıp, IIA e Türkiye den üye olanların listesini paylaşıyor. Grossi nin bu ilk toplantıda tavsiyesi şu oluyor: IIA e üye olan kişilerle bir araya gelin, böylece mesleki organizasyon konusunda daha sağlıklı bir süreç yürütebilirsiniz. Yolculuk Başlıyor... Mesleki örgütlenmenin gerekli olduğuna inanıyorduk Çırağan Otel de yapılan toplantıdan altı ay sonra Ali Kamil Uzun, Giovanni Grossi nin Paris de yapılan Uluslararası İç Denetim Konferansı na katılma tavsiyesine uyarak yola çıkıyor. Uluslararası İç Denetim Konferansı na ilk defa Türkiye den bir meslek mensubu katılıyor. Konferans sırasında Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü nün yöneticileri ile tanışan Ali Kamil Uzun, Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu Başkanı Jean Piere Garitte ve Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü nün İcra Kurulu Başkanı Bill Bishop ile de tanışma ve görüşme fırsatı buluyor. Ayrıca, Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü nün uluslarası ilişkilerinden sorumlu yöneticisi Judith Burge ile bir toplantı yaparak, Türkiye de iç denetim üzerine meslek organizasyonu kurma hayalini anlatıyor. Toplantıya katılanlar, o zamana kadar Türkiye den herhangi bir mesleki girişim talebi gelmediği için Ali Kamil Uzun u dikkatle dinliyorlar. Yapılan girişimi 1980 li yılların başında teftiş kurulunda kariyerimi başlattığım zaman, denetim mesleği ülkemizde son derece geleneksel, klasik, muhafazakar bir gelenekten geliyordu. Müfettiş yardımcısı, müfettişlik, baş müfettişlik, başkan yardımcılığı gibi kademeleri geçip, 1991 yılında teftiş kurulunda başkanlık görevini üstlendiğimde, bu geleneksel muhafazakar mesleğin modern anlamda nasıl açılımlar gösterebileceği konusunu düşünmeye başlamıştım. Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (IIA) sayesinde modern iç denetimin esasları, standartları, dünyadaki iç denetim mesleğinin takip ettiği trendler hakkında bilgi sahibi olmaya başladım. Bu arayış ve sorgulayış sonucu ulaştığım bu kaynağın sunduğu imkanları meslektaşlarımla paylaşma fikri, Türkiye de benzeri bir mesleki kurumun nasıl gerçekleştirilebileceğini bana düşündürmeye başladı. Bazı meslektaşlarımla, bu fikri paylaştım. Türkiye de uluslararası standartlarda mesleki gelişim ve paylaşım platformu oluşturmak, meslekle ilgili değişimi ve geleceği yönetmek için mesleki örgütlenmenin gerekli olduğuna inanıyorduk. 14 Aralık 1994 tarihinde Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü nün Batı Avrupa Direktörü Giovanni Grossi ile Çırağan Sarayı'nda, ben, o dönemde bir bankanın teftiş kurulu başkanı olan Ersin Güneralp ve onun yardımcıları Sinan Tanakol, Hüseyin Karaçalı ve yine aynı bankanın İtalyan kökenli üst düzey yöneticisi Bay Carmelich bir araya geldik. Grossi ile Türkiye de böyle bir mesleki girişimi nasıl başlatabileceğimizi konuştuk, tavsiyelerini dinledik. Bu görüşmenin Türkiye de modern iç denetim üzerine mesleki örgütlenmenin başlaması konusunda önemli bir dönüm noktası olduğunu söyleyebilirim. Ali Kamil Uzun kurumsallaştırma yolunda adım atacaklarını ve bunu da sonbaharda yapılacak bir sempozyumla meslektaşlarıyla paylaşacağını belirten Ali Kamil Uzun, sürecin sonrasını şöyle anlatıyor: Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Jean Pierre Garitte, İstanbul da ilk adımı attığımız Giovanni Grossi bu konuda bize destek vereceklerini ifade etti. Bunun yanı sıra Benelux Enstitü Başkanı Hans Nieuwlands da bizim bu etkinliğimize katılacağını ifade ettiler. Bu sözleri alarak Türkiye ye geri döndüğümde, mesleğimiz ile ilgili kurumsal bir girişimi başlatmak için yakın çevremizdeki meslektaşlarımızla toplantılar düzenledik. Fikrimizi diğer meslektaşlarımız ile paylaşmaya başladık. Dört kişi ile başlayan girişim yaklaşık 50 kişinin bir araya geldiği bir inisiyatif haline dönüştü. 19 Eylül 1995 tarihinde İç Denetim Enstitüsü nün kuruluşu ile ilgili yazılı onayı aldığımızda Türkiye de iç denetim mesleği ile ilgili mesleki örgütlenmenin kurumsal adımı tamamlanmıştı. 47 meslektaşımızla birlikte kuruluşunu gerçekleştirdiğimiz Enstitümüz, paylaşarak gelişmek, katılımla ilerlemek prensibi ile yola çıktığımız birlikte başarma düşüncemizin bir sonucudur. TİDE Bir Başarı Hikayesidir Ali Kamil Uzun un Paris te toplantıya katılması ve iç denetçilerin Avrupa ve global profesyonel organizasyonlarına gösterdiği ilgisi ve çabası Jean Pierre Garitte ile Judith Burge yi çok şaşırtıyor. Ali Kamil Uzun, iç denetçiler birliğinin geliştirilmesi ve yürütülmesiyle ilgili Garitte ve Burge nin deneyimlerini dinliyor ve onlara sorular soruyor. Jean Pierre Garitte, Ali Kamil Uzun un başarıya ulaşmadaki azminin kendilerine de yansıttığını belirterek şunları söylüyor: Ali Kamil Uzun dan, halen çok genç bir uzmanlık alanı olan ve Teftiş Kurullarından farklı bir hale getirilmeye çalışılan Türkiye deki iç denetim hakkında birçok şey öğrendik. Sessiz görüntü- İç Denetim Enstitüsü kuruluş çalışmalarıyla ilgili Profilo Holding de yapılan bir toplantı İnanmasam da destek sözü verdim Sessiz görüntüsünün arkasında, hedeflerini başarmak için güçlü bir vizyona sahip olan Ali Kamil Uzun, başarıya ulaşmadaki azmini de bizlere yansıttı. Temmuz 1995 ten beri, e-mail yazışmalarının henüz olmadığı iş ortamımızda genellikle faks aracılığıyla yakın temaslarda bulunduğumuz dönemlerde, bana bir mesajında aynı yılın Ekim ayında kendisinin İstanbul da bir İç Denetim Sempozyumu organize etmeyi planladığını söyledi. Her ne kadar etrafında resmi kuruluşu olmayan bir organizasyon için az sayıda insan olmasından dolayı bunun gerçekleşeceğine inanmasam da, kendisini bu konuda teşvik ettim ve yardımcı olacağıma dair tam destek sözü verdim. Jean Pierre Garitte Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu Başkanı 10

Birinci Etap: Yüksek Çıkış sünün arkasında, hedeflerini başarmak için güçlü bir vizyona sahip olan Ali Kamil Uzun, başarıya ulaşmadaki azmini de bizlere yansıttı. Temmuz 1995 ten beri, e-posta yazışmalarının henüz olmadığı iş ortamımızda genellikle faks aracılığıyla yakın temaslarda bulunduğumuz dönemlerde, bana bir mesajında aynı yılın Ekim ayında kendisinin İstanbul da bir İç Denetim Sempozyumu organize etmeyi planladığını söyledi. Her ne kadar etrafında resmi kuruluşu olmayan bir organizasyon için az sayıda insan olmasından dolayı bunun gerçekleşeceğine inanmasam da, kendisini bu konuda teşvik ettim ve kendisine yardımcı olacağıma dair tam destek sözü verdim. Enstitümüzün kuruluşunda görev aldım İlk İç Denetim Sempozyumu Ekim 1995 te İstanbul Dedeman Oteli nde gerçekleşti. Meslektaşlarım İtalya dan Giovanni Grossi ve Hollanda dan Hans Nieuwlands ile birlikte sempozyumda konuşma yapma şerefine nail oldum. Sempozyum, aynı zamanda Türkiye de, Türkiye İç Denetim Enstitüsü olarak bilinen iç denetim kuruluşunun da kurulma sürecini başlatmış oldu. Hepimiz gördüklerimizden ve duyduklarımızdan son derece etkilendik. TİDE nin bir başarı hikayesi olacağı işte o zamandan belliydi. Ali Kamil Uzun un, Türkiye de mesleğin gelişimiyle ilgili vizyonunu paylaştığı gönüllülerden oluşan bir ekiple çevrili olduğunu görmek bizi çok mutlu etti. Mesleğin, bankacılık, sigorta, reel sektör ve Türkiye de genellikle alışılmış olan aile şirketleri sektöründeki uygulanabilirliği konusunda şahsen bilgi edinme fırsatım oldu. Basının ilgi gösterdiği ve hakkında çok olumlu yazı yazdığı sempozyum, gerçek bir başarıydı. Türkiye de kurulan bu yeni kuruluşun üyelerini Kasım 1995 tarihinde Amsterdam da yapılması planlanan Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu Genel Kurul toplantısına davet ettim. Kasım 1995 te Amsterdam a bir heyet gönderen Türkiye İç Denetim Enstitüsü, burada kendilerini ve projelerini Avrupa İç Denetim Enstitüleri Konfederasyonu (ECIIA) üyelerine sunma fırsatını bularak, esas amaçlarının ECIIA a tam üyelik olduğunu açıkça belirtti. Dönemin Yunanistan İç Denetçiler Birliği Başkanı Emmanuel Vamvakaris e, Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün niyetinden bahsettim. Bay Vamvakaris bu fikri çok olumlu karşıladı ve Ali Kamil Uzun ile buluşarak, bu konuyla ilgili olarak kendisine tam destek sözü verdi. Türkiye İç Denetim Enstitüsü, ilk Genel Kurul toplantısını Nisan 1996 da İstanbul da yaptı. Dönemin IIA Genel Başkanı Bill Bishop ve ben bu Genel Kurul TİDE ile tanışmam, 1995 yılında İç Denetim Enstitüsü Derneği kuruluşu için Eylül ayında yapılan toplantıya katılımım ile oldu. O toplantıya o tarihte IIA Başkanı olan Jean Piere Garitte de gelmiş, mesleğimizle ilgili bilgi vermişti. TİDE benim için kuruluşundan bu yana gelişiminin her aşamasında yer almaktan onur duyduğum bir meslek örgütüdür. TİDE yönetiminde iki dönem Denetim Kurulu Üyesi olarak görev aldım. Gerek TİDE nin gelişim stratejilerinin oluşturulmasında, gerekse mesleğin tanıtım faaliyetlerinde yardımcı olmaya çalıştım. TİDE nin gelişmesi, üye sayısının artırılması ve mesleğin vazgeçilmez tek adresi olması için elimden geldiğince TİDE yönetimlerine destek vermeye çalıştım. Şu anda TİDE de Etik Kurul Üyesi olarak görev yapmaktayım. Önümüzdeki yıllarda da bu meslek örgütünün iyi ellerde mesleğin gelişimi için çalışan, tanıtımını yapan, mesleki eğitim ihtiyaçlarının karşılanabildiği tek adres olacağına, ayrıca meslektaşların birbirlerleriyle etkin mesleki iletişim platformu kuracaklarına olan inancım sonsuz. Güldem Karaçalı Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu Üye toplantısına katıldık ve bu yeni kuruluşun ve mesleğin profesyonelliği bizi yeniden çok etkiledi. 47 Meslektaş Kuruluş Bildirgesini İmzalıyor Ali Kamil Uzun, Paris den döndükten sonra meslektaşlarıyla bir araya gelerek, mesleğin kurumsallaşması yönünde ilk adımı atıyor. Bir araya gelen aynı zamanda derneğin 47 kurucusu olan meslektaşlar, dosyalarını hazırlayarak, dernekler masasına başvuruyor. Uluslararası bir enstitünün Türkiye de temsilcisi olmak, uluslararası faaliyette bulunmak, izin almak çok özel izinlere ve prosedürlere bağlıydı. Bugünkü mevzuat çok daha rahat. Dernekler Masası ndan bir polis Ali Kamil Uzun u arayarak, 47 kişiyle değil yedi kişiyle dernek kurulacağını bildirmesine rağmen polis ikna edilmeye çalışılıyor. Ali Kamil Uzun başvuru günlerini şöyle aktarıyor: Dernekler Masası ndan bir polis beni aradı. Siz, 47 kişiyle dernek kuramazsınız yedi kişiyle dernek kurulur dedi. Ben o zaman polisi ikna etmemi hatırlıyorum. Yasaya göre en az yedi kişiyle kurulduğunu, bunun bir limiti olmadığını, katılan arkadaşlarımın sahip çıkması açısından da 47 kişiyle de bu dosyayı getirdiğimizi söyledim. Sonra anlaşıldı ki, o günün koşullarında 47 kişiyle dernek kurmak demek, o 47 kişi hakkında istihbarat yapmak, onların dosyasını hazırlamak dernek masası için ek külfet demekti. O nedenle, yasayı farklı şekilde yorumlamak istemişlerdi ama biz 47 kişiyle Derneğimizin kurulmasını sağladık. Kuruluş sürecinde epey ter döktük. Böylece mesleğin dört profesyoneli ile başlayan girişim, 19 Eylül 1995 yılında Ali Kamil Uzun un Başkanlığında 47 kurucu üyenin gayreti ile İç Denetim Enstitüsü ismiyle bir meslek örgütüne dönüşüyor. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Mezunlar Derneği Karizma da Enstitümüzün logo tasarım çalışması yapılıyor Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu Üyeleri (*) Ali Kamil Uzun Sancar İşçiel A. Meral Safsoy Ayşegül Denli Çetin Özbek Feryal Aral Selda Timur Mehmet Mumcuoğlu Mehmet Gerçek Davut Özen Sinan Tanakol Sinan Neftçi Mehmet Ali Uslu Koray Çınar Z. Tamer Aygün Y. Korkut Okay Güldem Karaçalı Oktay Ünlü Engin Göktan Nurşen Kurt Bülent Yurdalan Nurgül Tatar Ceyhan Gül Mehmet Emin Eroğlu Halil Cantekin Hüseyin Karaçalı Mesut Mehmet Cengiz Erhan Bozkurt Cenk Çetinkaya Lale Karaoğlu Ahmet Kurşun Ayla Ceylan Recep Fırat Muhteşem Oma Halil İbrahim Ayaşlı Özlem Aykaç Hakan Veral Yavuz Erdinç Habiboğlu Ali Mahir Kadayıfçı Altan Dayanır Hakan Berktaş Ali Hendek Çiğdem Çakır Peyami Çarıkçıoğlu İsmail Hakkı Belgin Fatma Utan Yüksel Peker (*) İsimlerin sıralanmasında, kuruluş beyannamesindeki sıralama alınmıştır. 12

Birinci Etap: Yüksek Çıkış Enstitünün Temelleri Kurucuların Fedakarlıklarıyla Atılıyor Dört kişiyle başlayan mesleki örgütlenme toplantıları zamanla bir inisiyatife dönüşüyor. O dönemlerde Yapı Kredi Bankası Teftiş Kurulu Başkan Yardımcısı olarak görev yapan Çetin Özbek de, mesleki örgütlenmenin yolunu açan bu inisiyatifte yer alıyor. Bir dönem Enstitünün başkanlığı görevini üstlenen Çetin Özbek, o günlere dair duygularını şöyle paylaşıyor: Yakın arkadaşım Ayşegül Denli nin yönlendirmesiyle Ali Kamil Bey in önderliğinde süren Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün ilk oluşum toplantılarına katılmaya başladım. Benim de içinde yer almaya başladığım ve yine Ali Kamil Bey in önderliğinde yaklaşık dokuz ay süren çalışmalar sonunda, özellikle Ayşegül Denli, Sancar İşçiel, A. Meral Safsoy un özverili çalışmalarıyla İç Denetim Enstitüsü adı altında resmi kuruluşu gerçekleştirmiş, Dedeman Oteli nde ilk resmi toplantımızı yapmıştık. O günden bu yana Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün 17. yılına ulaştığını görmek benim için ayrı bir mutluluk. Kurucu üye olarak sekiz yıl yönetim kurulu üyeliği; bu süre içerisinde genel sekreterlik, yönetim kurulu TİDE benim ve eşim için gerçek bir aileyi ifade ediyor başkan yardımcılığı ve iki yıl da Türkiye İç Denetim Enstitüsü başkanlığı görevlerini sürdürmeye çalıştım. Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün bugün ulaştığı seviye, kuruluş dönemlerinde bizim için sadece hayal ama aynı zamanda bir hedefti. İlk olmak, kurucu olmak her zaman zordur. Aynı frekansı yakalayabilmek, farklı görüşlerden bir sentez yaratabilmek aynı zamanda büyük fedakarlık da gerektiriyor. Ancak Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün ilk yıllarında verilen mücadelenin hatıraları benim için her zaman değerli olmuştur. Profesyonel iş yaşamındaki sorumluluklarımızın yanı sıra geç saatlere kadar kâh İstanbul Üniversitesi (İÜ) İşletme Fakültesi nin Levent teki lokalinde, kâh Sancar ın Yapı Merkezi ndeki ofisinde, kâh A. Meral Safsoy un Profilo Holding teki ofisinde toplanıp, Türkiye İç Denetim Enstitüsü nü nasıl şekillendireceğimize ilişkin yapılan tartışmalar hâla aklımdadır. Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün bugününden gurur duymakla birlikte o günlerdeki heyecanımızın tadının farklı olduğunu düşünüyorum. O dönemler hem iç denetim, iç kontrol, risk yönetimi gibi kavramların henüz bugünkü kadar iyi anlaşılmadığı hem de kurumsal olarak neredeyse hiç maddi imkanımızın olmadığı, tüm faaliyetlerin kurucuların kişisel katkıla- 1995 yılında henüz Mimar Sinan Üniversitesi, Mimarlık öğrencisi iken, eş zamanlı bir iş arayışımın olmadığı bir dönemde bana, yeni kurulan İç Denetim Enstitüsü Derneği nin ofis yöneticisine ihtiyaç duyduğu, o dönem Yapı Kredi Bankası Teftiş Kurulu Başkan Yardımcısı ve aynı zamanda TİDE Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi olan Çetin Özbek aracılığı ile ulaşmıştı. İşe başladıktan hemen sonra değerli büyüğüm, TİDE Kurucu Başkanı Ali Kamil Uzun un da, Moda dan komşumuz olduğunu öğrendim. Hızlı bir tempo ile ilk kongreleri, ilk toplantıları organize edip, ilk faaliyet raporlarını oluştururken, heyecan veren üye sayılarına ulaşmanın mutluluğunu yaşadık. Güzel dostluklar içinde, kısa bir dönem niyeti ile başlayan çalışmamım, üç yıla nasıl ulaştığını fark edemedim bile. Benim için TİDE, sadece denetim mesleğini yapanların bir araya geldiği platform olmadı, aynı zamanda hayat arkadaşımı da karşıma çıkardı. TİDE Ailesi kavramı, ben ve kurucu üye olan eşim için gerçek bir aileyi ifade ediyor. Yasemin Ayaşlı rıyla gerçekleştirildiği günlerdi. Bütün arkadaşlarımızla bir faaliyet gerçekleştirileceği zaman çalıştığımız kurumlardaki yöneticilerimizin kapılarını aşındırır ya yer verin ya maddi kaynak sağlayın diyerek kaynak yaratmaya çalışırdık. O dönemde tüm arkadaşlarımız çok büyük fedakarlıklarla hizmet ettiler. Kimi maddi destek sağladı kimi ofisini tahsis etti kimi çalıştığı kurumların tesislerinden faydalanmamızı sağladı. Hafta sonları sabah başlayan toplantılar, gece geç saatlere kadar sürer, alınan kararlar elbirliğiyle gerçekleştirilmeye çalışılırdı. Başta Ali Kamil Bey olmak üzere bütün arkadaşlarımız özel yaşamlarından çok büyük fedakarlıklarla Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün ilk temellerini attılar. Hepimizde profesyonel meslek yaşantımızın yanı sıra hem mesleğimiz hem ülkemiz için birşeyler yapmanın gururu, heyecanı ve mutluluğu vardı. Morallerimizin bozulduğu anlarda Ali Kamil Bey in motivasyonu ve hayalleri zorlayan ancak sonra doğru olduğu ortaya çıkan vizyonu hepimizin aynı çizgide buluşmasına ve yola devam etmemize yardımcı oldu. Türkiye İç Denetim Enstitüsü nü, Enstitü yapan ilk faaliyetlerinden aldığımız keyif, gurur ve mutluluk hiçbir zaman unutulmayacaktır. Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu Üyeleri arasında yer alan ve aynı zamanda Eski Yönetim Kurulu Üyesi olan Selda Timur, Enstitü nün kuruluş günlerine şahit olanlardan biri. Okulundan yeni mezun olan Selda Timur, 1993 yılında bir aracı kurumda işe başlıyor. Göreve başladıktan kısa bir süre sonra Genel Müdürü Haluk Ertuğrul, iç denetim birimi kurmak istediğini ve bu görevi de kendisine verdiğini söylüyor. Enstitü kuruluş çalışmalarıyla ilgili yapılan toplantı sonrası Ali Kamil Uzun un doğum günü kutlanıyor. Ali Kamil Uzun ve eşi Aysel Uzun, kurucu üyeler A. Meral Safsoy, Mahir Kadayıfçı ve Çetin Özbek ile bir arada. Tüm faaliyetler kurucuların kişisel katkılarıyla gerçekleştirildi Türkiye İç Denetim Enstitüsü nün bugününden gurur duymakla birlikte o günlerdeki heyecanımızın tadının farklı olduğunu düşünüyorum. O dönemler hem iç denetim, iç kontrol, risk yönetimi gibi kavramların henüz bugünkü kadar iyi anlaşılmadığı hem de kurumsal olarak neredeyse hiç maddi imkanımızın olmadığı, tüm faaliyetlerin kurucuların kişisel katkılarıyla gerçekleştirildiği günlerdi. Bütün arkadaşlarımızla bir faaliyet gerçekleştirileceği zaman çalıştığımız kurumlardaki yöneticilerimizin kapılarını aşındırır ya yer verin ya maddi kaynak sağlayın diyerek kaynak yaratmaya çalışırdık. O dönem kimi arkadaşımız maddi destek sağladı, kimi ofisini tahsis etti, kimi çalıştığı kurumların tesislerinden faydalanmamızı sağladı. Çetin Özbek Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi 14

Birinci Etap: Yüksek Çıkış Selda Timur sonrasını şöyle anlatıyor: O zamana kadar aracı kurum işlemlerine yönelik bilgiler edinmiş, dealerlık, brokerlık yapmıştım ama iç denetimin, teftişin ne olduğunu tam olarak bilmiyordum. Bendeki paniği gören Haluk Bey, merak etme bu işi, bu mesleğin en iyisinden öğreneceksin, yarın öğlen üniversite arkadaşımla yemek yiyeceğiz dedi. Ertesi gün öğlen yemeğinde Ali Kamil Uzun ile tanıştım. İtiraf ediyorum o yemek bitmek bilmedi. Konuştukça ben hiçbir şey bilmiyorum, bu işi başaramayacağım endişesi ve korkusu had safhadaydı. Günlerce Ali Kamil Bey yorulmadan, sıkılmadan denetimi anlatıyor, ufkumu açmaya çalışıyordu. Bazen öğlen yemeğinde bazen ofisinde bu işin gurusundan özel ders alıyordum. Şimdi düşünüyorum da, o zamanlar nasıl bir şans yakaladığımın farkında değildim. İç denetimi meslek yapan, değer katan, hatta kurumsallaştıran üstattan şahsen bilgi edinmek, özel ders almak kaç kişinin eline geçen bir fırsat ki? Bir süre sonra çalıştığım aracı kurumda iç denetimi kurmuş, ilk denetimimi yapmış ilk raporumu yazmıştım. Ne kadar mutlu ve gururlu olduğumu anlatamam. Bu arada Üstat ile görüşmelerimiz devam ediyordu. Bir gün aracı kurum işlemlerinin denetlenmesini kendi ekibine anlatmamı istedi. O ana kadar ders alan, dinleyendim şimdi koskoca bir banka teftiş kuruluna aracı kurum işlemlerinin denetiminin nasıl yapıldığını anlatacaktım. Gururla karışık korkumu şimdi bile hatırlıyorum. Sunum için günlerce hazırlandım, sonunda çok güzel, interaktif bir sunum hazırlamayı başarmıştım. Benim için önemli olan tek soru vardı; Üstat beğenmiş miydi acaba? Çok yolum vardı ama üstadın gözlerinden geçer not aldığımı hissetmiştim. Asıl mesleğe kabul edilişimi üstattan aldığım bir davetle teyit etmiş oldum. Hep anlattığı, hayalini kurduğu İç Denetim Enstitüsü nü kurmak için 19 Eylül 1995 tarihinde meslektaşlarımızla bir araya gelecektik, bir hayali gerçekleştirecektik. İç Denetim Enstitüsü nü kurmak için hepimiz oradaydık. Üstat tüm hazırlıkları yapmıştı, logomuza, rengimize, misyonumuza, vizyonumuza karar verdik. O zamanlar ne kadar önemli bir işe imza attığımızın farkında mıydım bilmiyorum ama gurur verici bir iş yaptığımızdan, mesleğimizi geliştirecek çok önemli bir adım attığımızdan emindim. Yıllar beni yanıltmadı, o gün hep birlikte kurduğumuz TİDE bugün 17 yaşında... Nice 17 yıllara Birlikten Kuvvet Doğuyor Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu Üyeleri arasında o dönem bebek bekleyenler de vardı. Şimdi TİDE ile yaşıt oğlu olan Ayşegül Denli, Ali Kamil Uzun dan aldığı bir telefonla TİDE nin kurucuları arasında yer aldığını söylüyor. Denli yapılan ilk toplantıların Levent te bir kafede başladığını daha sonra A. Meral Safsoy un ofisinde, hatta meslektaşların evlerinde kısaca buluşmaya uygun her mekanda kurulacak derneğin tüzük çalışmalarını yürüttüklerini belirtiyor. Bir yandan dernek tüzük çalışmaları devam ederken diğer yandan meslektaşlarını da derneğe üye yapma konusunda aktif çalışmalar içinde bulunduklarını vurguluyor. Denli o günlere ilişkin şunları söylüyor: Nihayetinde başvurumuz kabul edilip dernekler masasından onay geldiğinde çok sevinmiştik. Hemen akabinde ise Enstitümüzün tanıtılması, bir ofisinin ve sekreterinin olması, yönetim kurulu organizasyonu ve görev dağılımının yapılması gibi konular gündeme gelmişti. Bunun için de para kazanmak lazımdı. Derneğin sadece aidatlarla yürümeyeceğini bildiğimiz için hemen kongreler, eğitim programları planlamaya başlamıştık. İlk genel kuruldan sonra yönetim belirlendi. İcra takımı oluşturuldu, görev dağılımları yapıldı. O dönemden yine hatırladığım Ali Kamil Bey in yönetim kurulu üyelerinin iyi bir ekip çalışması sergilemelerini sağlamaları için organize ettiği bir eğitim programı vardı. İki gün bir İngiliz çift bize unutamayacağımız bir eğitim vermişlerdi. Eğitim sonrasında bu ekip bir arada çalışabilir mi, kimler neleri başarabilir, bireysel farklılıklarımız neler gibi birçok bakımdan önemli yönetim anahtarlarını öğrenmiştik. Bir yandan üye sayısını artırmaya çalışırken bir yandan da ilk iç denetim kongresini hazırladık ve gerçekleştirdik. Yıllar beni yanıltmadı İç Denetim Enstitüsü nü kurmak için 19 Eylül 1995 tarihinde meslektaşlarımızla bir araya gelecektik, bir hayali gerçekleştirecektik. İç Denetim Enstitüsü nü kurmak için hepimiz oradaydık. Üstat tüm hazırlıkları yapmıştı, logomuza, rengimize, misyonumuza, vizyonumuza karar verdik. O zamanlar ne kadar önemli bir işe imza attığımızın farkında mıydım bilmiyorum ama gurur verici bir iş yaptığımızdan, mesleğimizi geliştirecek çok önemli bir adım attığımızdan emindim. Yıllar beni yanıltmadı, o gün hep birlikte kurduğumuz TİDE bugün 17 yaşında... Nice 17 yıllara Selda Timur Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu Üye Giovanni Grossi, Ali Kamil Uzun ve J. Pierre Garitte 1996 yılında Roma da yapılan ECIIA Genel Kurul toplantısında Enstitü kuruluş çalışmaları için yapılan toplantıdan bir görünüm Mehmet Gerçek, Jean Pierre Garitte, Ali Kamil Uzun, Giovanni Grossi ve Sancar İşçiel ECIIA Yönetim Kurulu Üyeleriyle birlikte 16

Birinci Etap: Yüksek Çıkış Şimdi baktığımda müthiş bir çalışma yaptığımızı daha iyi anlıyorum. Gerek içerik gerekse organizasyonun bütünü en ince detayına kadar düşünülmüştü. Çok iyi katılım sağlanmıştı. Yabancı misafirlere çevirmenliği de yine bir arkadaşımızın eşi yapmıştı. Ben 1995-2003 yılları arasında TİDE de aktif görevler aldım. Bu dönemde her şeyden evvel karşılıksız olarak bir sivil toplum örgütünde nasıl çalışılır, nelerle karşılaşılır, bunları çok iyi deneyimlediğimi düşünüyorum. Özellikle insan yönetimi, organizasyon yapma, detayları görme, kısacası yönetsel becerilerimi geliştirme konusunda TİDE deneyimimi inkar etmem mümkün değil. Yine bu çalışmalar sayesinde çok insan tanıma şansım oldu, çevrem gelişti. O zaman birlikte güzel çalışmalar gerçekleştirdiğimiz birçok arkadaşımla ne yazık ki şu anda görüşemiyoruz. Ama benim TİDE sayesinde tanıştığım ve halen çok sıkı görüştüğüm dostlarım da var. Şimdi bakıyorum da o günler benim için çok amatörce ve iyi niyetle yapılan ama bir o kadar da eğitici bir dönem olmuş. Bir de o dönemde ben, bebek bekliyordum. Oğlum şu an 17 yaşında. Biz Türkler işe heyecanla başlar ama sonrasında giderek heyecanımızı yitirir ve bir süre sonra da unuturuz. TİDE böyle olmadı. Kuruluş aşamasından bugüne kadar geldiği sürece bakıldığında müthiş işler yapıldığı görülecektir. Emeği geçenleri yürekten kutluyorum Bir araya gelen bir avuç meslektaş Enstitü kuruluşuyla ilgili çalışmalarını sürdürürken, bu faaliyetten habersiz, yurt dışındaki gelişmeleri takip edenler de bulunuyordu. Bunlardan biri de Sancar İşçiel idi. İç denetim mesleğini sürdürürken, İngiltere İç Denetçiler Enstitüsü ne de üye olan İşçiel, enstitünün dergilerini de takip ediyordu. Sancar İşçiel, o günlere ilişkin değerlendirmelerini şu şekilde aktarıyor: 1994 yılında İngiltere de katıldığım bir eğitimde tanıştığım eğitmenlerle, bu mesleki örgütü Türkiye de kurma konusunda görüş alış verişinde bulunduğumda, IIA yetkilisi Giovanni Grossi nin ülkemizden bazı meslektaşlarla iletişim içinde olduğu ve kuruluş çalışmalarının başlatılmış bulunduğu bilgisini aldım ve başlatılmış bulunulan çalışmaya ben de katıldım. Böylece, Ali Kamil Uzun ve diğer meslektaşlar ile tanıştık ve çalışmaları yürüttük. Bu çalışmalar bazen birimizin işyerinde, bazen birimizin evinde sürdürüldü. Bunların dışında, Moda Deniz Kulübü veya İstanbul Ticaret Odası nın Kandilli deki tesisinde de toplanıp çalıştığımızı hatırlarım. Küçük bir grupla yürüttüğümüz çalışmalar oldukça yoğun bir o kadar da heyecanlıydı. Sabahları toplandığımızda bazı arkadaşlarımızın getirdikleri kahvaltıların lezzeti hala damağımdadır. Enstitümüzün kurucu ve ilk yönetim kurulunda yer aldım. Resmi işlemleri tamamlayışımız, ilk gelir makbuzlarımızı Şişli Kaymakamlığı nda onaylatışımız sanki dün gibi hatırımdadır. Ali Kamil Uzun derneğimizin kuruluş çalışmaları toplantılarından birinde şunu söylemişti: Arkadaşlar hepimiz bir gün profesyonel hayattan uzaklaşacağız. Şimdi ilgilenecek çok konumuz var. Ama o zaman meşgul olacak alanlar arayacağız. İşte Türkiye İç Denetim Enstitüsü bizim için böyle bir alan ve fırsat olacak. Sizler gelip burada deneyimlerinizi ve bilgi birikimlerinizi genç insanlarla paylaşıyor olacaksınız. O gün için sanki bir hayalmiş gibi görünen bu sözlerin üzerinden 17 yıl geçti. Bu sürecin ne kadar doğru bir vizyonla ilerlediğini görüyorum. Emeği geçen tüm arkadaşları, başta Ali Kamil Bey sizi yürekten kutluyorum. Ayşegül Denli Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi Başarı İyi Bir Liderlikle Geldi... Enstitünün kuruluşunda görev alan isimlerden biri de Mahir Kadayıfçı. Kadayıfçı, Ali Kamil Uzun ile bir araya geldiklerinde, ondaki vizyonu gördüğünü belirterek, başarının kaçınılmaz olduğunu vurguluyor. Liderlik; eylemi benimseyip yöneten, insanlara bugünün paradigmalarını terk edip geleceğe doğru yürümeleri için gerekli olan güveni oluşturabilen bir kişilik ve çok kararlı bir yaklaşım gerektirir. diyerek, Ali Kamil Uzun un liderlik ve örgütleyicilik özelliklerine dikkat çekiyor. Mahir Kadayıfçı Enstitü nün kuruluş yıllarını ve kendisi için anlamını şöyle özetliyor. Hal hatır sormak için Ali Kamil Uzun u aramıştım. Ne var ne yok derken laf geldi TİDE ye takıldı. Bir Enstitü kuruyoruz, birkaç arkadaş ile bir araya geldik, hazırlık içindeyiz, çevrende iç denetçi, müfettiş, murakıp mesleğini icra eden arkadaşların varsa bu oluşuma yönlendir dedi. Ben de o sıralar Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde master yapıyordum. Oradaki okul arkadaşlarımdan bazıları ile görüşüp bu oluşumda bulunmalıyız diyerek bir araya geldik. Muhteşem Oma, Halil İbrahim Ayaşlı, Nurşen Kut ve ben kurucu üyeler arasına katıldık. Enstitü nün resmi kuruluşu tamamlandı. Fakat o da ne? Ben denetçi, müfettiş, murakıp falan değilim. Tüzüğe göre meslek mensupları üye olabilecekti. Diğer yandan kurucular arasında Genel Müdür unvanı olan bir tek ben varım. İTO, İSO, İTKİB, MESİAD gibi bir dizi meslek kuruluşu, sivil toplum örgütlerinde hem üye hem komitelerde aktif görevler üstlenmişiz. Bu konudaki tecrübe ve bilgi birikimi ve sektörde temsilcisi olduğum firmanın da iyi bir yeri var. Bütün bunlar TİDE üye profiline pozitif katkı yapa- TİDE Kurucu Üyelerinden Ayşegül Denli nin TİDE ile yaşıt oğlu var Az zamanda çok başarılı işler gerçekleştirdik O zamanki öngörülen, belki de hayallerimizi zorlayarak yazdığımız hedeflere çok hızlı varıldı. Bağımsız iç denetimin nasıl olacağını hep birlikte gördük. Bankacılık, sermaye piyasası kanunları gibi kanunların iç denetim esaslarını adeta biz yazdık. Bu süreci üyelerimiz yakın zamanda yaşadılar. Biz bugünleri, kuruluşun ikinci yılında hedeflemiştik. Gün oldu gece yarılarına kadar yönetim kurulu toplantılarında az zamanda çok başarılı işler gerçekleştirdik ve TİDE vücut buldu. Emeği geçen tüm arkadaşlara teşekkür ederim. Bana da bu yapıya harç koyma nasip oldu, mutluyum. Mahir Kadayıfçı Türkiye İç Denetim Enstitüsü Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi 18