Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:1/9 1.AMAÇ: Ambulansın ve içinde kullanılan tüm cihazların rutin ve vaka sonrası temizliğinin nasıl yapılacağı, ne sıklıkta yapılacağı, nasıl bir sıra izleneceği ve hangi temizlik malzemeleri ve dezenfektanların kullanılacağının standardize edilmesi ve olası aksaklıkların, bulaşların önlenmesi ve giderilmesidir. 2.KAPSAM: Ambulans, tıbbi cihaz ve tekrar kullanılan malzemelerin temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerini kapsar. 3.KISALTMALAR: 4. TANIMLAR: Dekontaminasyon: Dezenfeksiyon/sterilizasyon öncesinde, fiziksel veya kimyasal yöntemlerle bir yüzey veya malzemeden organik madde ve patojenleri uzaklaştırarak, güvenli hale getirme işlemidir. Dezenfeksiyon: Cansız materyallerde hastalık yapabilen mikroorganizmaların yok edilmesi veya engellenmesi işlemidir. Dezenfektan: dezenfeksiyon işleminde kullanılan maddelere verilen isimdir. Sterilizasyon: Tüm canlı organizmaların uzaklaştırılması veya inaktivasyonudur 5.SORUMLULAR: Bu talimatın uygulanmasından acil sağlık istasyonları, takibinden istasyon sorumlusu ve başhekim sorumludur. 6.FAALĠYET AKIġI: Temizlik ve dezenfeksiyonda kullanılacak solüsyon hazırlanışı: Kan ve vücut sıvıları bulaşı olmayan alet ve malzemeler için düşük düzey dezenfeksiyon veya su ve deterjanla temizlik yapılırken, kan ve vücut sıvıları bulaşı olan alet ve malzemeler için yüksek düzey dezenfeksiyon uygulanır. Solüsyon hazırlamak için piyasada bulunabilen ve %5 klor içeren çamaşır suyu kullanılır. YÜKSEK DÜZEY DEZENFEKSĠYON: Bu üründen 1/10 (1 birim %5 lik çamaşır suyu, 9 birim su ya da 10cc %5 lik çamaşır suyu, 90cc su) hesabıyla solüsyon hazırlanır. Yüksek düzey dezenfeksiyon yapılması gereken aletler dezenfektan madde ile işlemem girmeden önce mutlaka iyi bir şekilde deterjan + su ile yıkanmalıdır. En önemli aşama bu mekanik temizlik aşamasıdır. Dezenfeksiyon öncesinde su ve deterjanla temizlik işlemi yapılmazsa dezenfeksiyon etkili olmaz. Dezenfeksiyon işlemi sonrasında musluk suyu ile iyi bir şekilde durulama yapılmalıdır. Sonrasında alet kurutulduktan sonra kapalı olarak saklanır. Solüsyon günlük olarak hazırlanır.
Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:2/9 DÜġÜK DÜZEY DEZENFEKSĠYON: %5 lik klor içeren çamaşır suyu 1/100 oranında sulandırılarak hazırlanır. (Bu solüsyon: 1 birim çamaşır suyu, 99 birim su yada standart dezenfeksiyon için hazırlanan çözeltiden 1 birim alınıp 9 birim suya ilave edilerek hazırlanır.) günlük olarak hazırlanıp kullanılır. Her hasta taşıma sonrasında araç bildirilen sistemli bir yöntem izlenerek silinip temizlenerek belli bir düzen ve düzeyde mikroorganizma bulaş/kontaminasyon/içeriğinden uzak kalınmış olunmalıdır. Solunum yolu ile bulaşta risk faktörünü kaldıracak baştan geçmeli yüz korumalı hapşırma, öksürme, kusma, kan sıçraması v.b bir takım çıkartılanların gözlere ve yüze bulaşma riskini tamamen ortadan kaldıran maskeler kullanılmalıdır. Ambulans planlaması ve iç düzenlemesi yapılırken özellikle temizlik esasları göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Ana Hususlar; Müdahale sonrası kontamine olan cerrahi aletler Sağlık personeli tarafından eksiksiz olarak toplanır. Keskin ve delici atıklar belirtilen uygun kaplarda toplanmalıdır. Bu işlem sırasında personelin delici,kesici alet yaralanmasından korunmasını sağlamak amacıyla eldiven takması ve etrafın kontamine edilmemesine özen gösterilmesi gereklidir. Eldiven giyilerek öncelikle aracın hasta taşınan bölümü sonra sırası ile diğer bölümleri temizlenmelidir. Kan, kusmuk ve diğer vücut sıvıları döşemeye veya başka bir yere dökülmüş ya da değmişse silinmelidir. Kullanılan bandaj malzemeleri kumaş cinsi/kontamine malzeme ve kullanılmadığı halde ambalajı açılan, bozulan alet ve materyal açıkta kalması nedeni ile kirli/kontamine olduğu kabul edilen kumaş cinsi malzeme ise kirli torbasına konulmalıdır. Araç içine dağılmış olan malzeme atıkları ve çöpler süpürülerek toplanmalıdır. Bu işlemler mümkün olduğuca yerden toz kalkmasına sebebiyet verilmeksizin gerçekleştirilmelidir. Çoğunlukla yapılan işlemler için ıslak temizlik tercih edilmelidir. Kusmuk, dışkı, idrar kokusu gibi istenilmeyen ret edilen bir koku araç içine hakim ise araç yeterince havalandırılmalıdır. Yüzeydeki görülebilir atıkların, fiziksel olarak uzaklaştırılması öncelikle su ve sabun yada uygun bir deterjan yardımı ile yapılır. Yüzeyler dezenfekte edilmeden önce iyice temizlenmelidir. Temizlik yaparken kıyı, köşe gibi birleşme yerleri kir ve yağların birikmeye elverişli olduğu ulaşılması zor olan bölümler daha dikkatli temizlenmelidir. Ambulans yıkandıktan yada diğer bir deyimle yüzeyler silindikten yani bir anlamda temizlik dekontaminasyon işlemleri yapıldıktan/uygulandıktan sonra iç yüzeyler seçilecek uygun bir kimyasal kullanılılarak dezenfekte edilmelidir.
Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:3/9 Seçilecek kimyasalın aşındırıcı ve kalıcı olması ve gerek uygulamalar esnasında gerekse daha sonradan çalışma sürecinde personeli kötü yönde etkilememesi, solunum sisteminde nefes alıp vermede güçlük ve/veya gözlerde yanma v.b istenmeyen hiçbir sağlık sorununa sebebiyet vermemelidir. Sağlık sorunu yaratmayacak, standartlara uyum sağlayan bir dezenfektan kullanımı ile muhtemel araç içine bulaşmış özellikle de patojen mikroorganizmalar yok edilerek hasta ile personel arasında oluşabilecek bir çapraz infeksiyon olasığına fırsat verilmemiş, aksine bu sıkıntılı durum önlenmiş olacaktır. Ambulans temizlik,dezenfeksiyon ve strerilizasyonu uygulaması; Ambulans hasta kabininin temizlik ve sterilizasyonunu nöbetçi sağlık personeli, ambulansın dış kısmını ve sürücü kabininin temizliğini ise nöbetçi ambulans sürücüsü yapar. Ancak 112 A.S.İ ekip sorumlusu; talep etmesi durumunda ambulans nöbetçi sürücüsü hasta kabininin temizliğine dahil olarak yardımcı olur. Ambulans temizliği her gün nöbet değişiminde yapılır. Ayrıca görev sırasında temizliğin bozulduğu her durumda mümkün olan en kısa sürede temizlik yapılarak bir sonraki görev için hazırlanılır. Temizlik her zaman temiz alandan kirli Alana doğru ve yukarıdan aşağıya doğru yapılır. Hasta nakil sedyeleri %0,1 lik çamaşır suyu(ozon) ile silinir. Her hastadan sonra çamaşır suyu(ozon) ile temizleme tekrarlanır. %0.1 lik klor solüsyonu: 50 ölçü musluk suyu + bir ölçü çamaşır suyu (ozon) Kan ve diğer vücut sıvıları ile kirlenme durumunda %0.5 lik klor solüsyonu ile silinip en az 10 dakika bekletilir. Durulanıp kurulanır. %0.5 lik klor solusyonu: 9 ölçek musluk suyu + bir çamaşır suyu(ozon) Hastaların kan, ter, tükürük, püy, balgam gibi enfekte materyalleri ile kontamine olan tüm tıbbi atıkları için üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile DĠKKAT TIBBĠ ATIK ibaresi taşıyan kırmızı renkli plastik torbaları kullanılır. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasında çıkarılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz. Tıbbi atıklar, başka atıklarla karıştırılmaz. Tıbbi atık kova ve poşetleri ağızları sıkıca kapalı bir şekilde ve eldiven kullanarak Sağlık Müdürlüğünce belirlenen sağlık kuruluşlarına ait atık toplama bölgesinde bir yetkiliye teslim edilir. Bulaşıcı hastalığı olan yada bulaşıcı hastalık riski görülen bir hastanın taşınması söz konusu olduğunda taşıma işlemi bittikten sonra, hastalığa ait özel bir yöntem yada dezenfektan bildirilmişse bu şekilde, yoksa genel temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri uygulanır. Gün içinde rutin dışı temizlikler Komuta Kontrol Merkezi(KKM) onayı alınarak en kısa sürede gerçekleştirilir.
Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:4/9 TIBBĠ MALZEME TEMĠZLĠK VE DEZENFEKSĠYONU Ana Sedyenin Bakım ve Temizliği: Hazırlanan sodyum hipokloritli (çamaşır suyu) suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm metal parçalar silinir durulandıktan sonra kurulanarak işlem Aynı şekilde tüm plastik parçalar ve şilte silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Bu işlem haftada bir ve her vakadan sonra rutin olarak tekrarlanır. Bu işlemler tamamlandıktan sonra madeni yağla hareketli parçalar yağlanır, yağın fazlası silinerek alınır. Bu işlem haftada bir tekrarlanır. Sandalye ve Sedyenin Bakım ve Temizliği: Hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm metal parçalar silinir. Durulandıktan sonra kurulanarak işlem Aynı şekilde tüm plastik parçalar ve şilte silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Bu işlem haftada bir ve her vakadan sonra rutin olarak tekrarlanır. Bu işlemler tamamlandıktan sonra lityum esaslı madeni yağla hareketli parçalar yağlanır, yağın fazlası silinerek alınır. Bu işlem haftada bir tekrarlanır. FaraĢ Sedye (Scoop)nin Bakım ve Temizliği: Hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm metal parçalar silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Bu işlemler tamamlandıktan sonra lityum esaslı madeni yağla hareketli parçalar yağlanır, yağın fazlası silinerek alınır. Bu işlem haftada bir tekrarlanır. Vakum Sedyenin Bakım ve Temizliği: Hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt üst edilerek silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Pompa, Hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt üst edilerek silinir, nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem
Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:5/9 Sırt Tahtası(Spine Board) Hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt üst edilerek silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Baş tespit yastığı, olağan koşullarda temizliği, Hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt üst edilerek silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Olağandışı koşullar da (çok kanlı ve kirlenmişse. vb.), bol tazyikli su ile yıkandıktan sonra, hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzey alt üst edilerek silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Portatif Vakum Aspiratörünün Bakım ve Temizliği: Toplama kavanozunun içindeki atıklar kapağını açarak veya üstündeki büyük delikten tıbbi atık kutusuna boşaltılır. Önce sodyum hipoklorit (yukarıda tarif edilen miktarda sulandırılmış) ile silinip bol su ile durulandıktan sonra kurulanır. Vakum Aspiratör çalıştırılıp, uygun miktarda sulandırılmış sodyum hipoklorit ile emme hortumu ve ucunun içi temizleninceye kadar işleme devam edilir. Temizlendikten sonra bol su ile durulanır. Emme hortum ve ucu toplama kabına bağlanır. Uygun biçimde toplanan malzeme çantasına yerleştirilerek işlem Seyyar Tansiyon Aletinin Bakım ve Temizliği: Hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile manşon, puar ve hortumları silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Aynı işlem steteskop kulaklık ve hortumları için de tekrarlanır. ġiģme Atellerin Bakım ve Temizliği: Her biri için aynı işlem, hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış sıkılmış temizlik bezi, ile tüm yüzeyi alt üst edilerek silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Her kullanımdan sonra ve haftada bir tekrarlanır. Temizlik ve bakım işlemi bittikten sonra her biri uygun şekilde çantasına veya ambulansın iç bölmesine düz olarak yerleştirilir.
Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:6/9 Şişme ateller düzenli bir şekilde her kullanımdan sonra fermuar ve delik açısından kontrol edilir. Ayarlı Boyunluk Setinin Bakım ve Temizliği: Her biri kullanıldıktan sonra, hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile tüm yüzeyi alt üst edilerek silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Canlandırma Çantasının Bakım ve Temizliği. Hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile iç ve dış olmak üzere tüm yüzeyi silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Laringoskop Seti ve Bladelerin Bakım ve Temizliği: Her nöbet değişiminde öncelikle kontrol edilmelidir. Bladelerin ampullerinin sağlam olup olmadığına bakılır. Laringoskopun pili kontrol edilir, zayıflamış piller değiştirilir. Laringoskop hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanmış ve sıkılmış temizlik bezi ile silinir, su ve sabunlu nemli bezle durulandıktan sonra kurulanarak işlem Laringoskop bladeleri ise her kullanımdan sonra hazırlanan sodyum hipokloritli suda yıkanır, dezenfektan madde ile silinir bol su ile durulanır ve kurulanarak kilitli poşet içerisinde çantasına yerleştirilerek işlem Temizlik işlemi sırasında özellikle ampullerin kıvrımlarına dikkat edilmelidir. Portatif Oksijen ve Çantasının Bakım ve Temizliği: Her nöbet değişimi sırasında portatif oksijen tüpünün dolu olup olmadığı kontrol edilir. Sabunlu nemli bezle silinir. Sırt çantasında kullanılıyorsa haftada bir kez sırt çantası sodyum hipokloritli su ile yıkanır. Bol su ile durulandıktan sonra kurutularak kullanıma hazır hale getirilir. Balon Valf Maske Setinin Bakım ve Temizliği: Ambu ve seti her kullanımdan sonra mutlaka temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Balon Valf Maske kullanıldıktan sonra etrafı sodyum hipokloritli su ile yıkanmalı, bol su ile durulandıktan sonra dezenfektan madde ile silinir ve tekrar duru nemli bezle silinerek işlem Balon Valf Maske konektörü yerinden çıkarılarak sodyum hipokloritli su ile yıkanmalı, bol su ile durulandıktan sonra dezenfektan madde ile tekrar yıkanır durulanıp, kuruladıktan sonra yerine takılır. Balon Valf maskeleri kullanıldıktan sonra sodyum hipokloritli su ile yıkanır, bol su ile durulandıktan sonra dezenfektan madde ile silinir ve tekrar duru nemli bezle silinip, kurulandıktan sonra kilitli poşet içine konarak işlem
Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:7/9 Kurtarma Yeleğinin Bakım ve Temizliği: Kurtarma yeleği kullanıldıktan sonra düz bir yüzeye yayılarak önce ilgili karışım ile silinir sonra nemli bezle silinip durulanır. Temizlik işlemi bittikten sonra tekrar paketleme yapılır. Kurtarma yeleği sırt kısmı üste gelecek şekilde düz bir yüzeye yayılır. Göğüs kemerleri zikzak şekilde katlanır ve Velcro tutucularla tutturulur. Yeleği sarmaya, tokalar iç tarafa bakacak şekilde göğüs kemerleri (hastanın sağ tarafı) tarafından başlanır. Boyun desteği ve alın/çene kemerleri yelekle beraber veya ayrı olarak sarılabilir. Bütün parçalar taşıma çantasına yerleştirilir. Diagnostik setin Bakım ve Temizliği: Diagnostik set Otoskop, Oftalmoskop ve Rineskoptan oluşmaktadır. Her biri kullanıldığı takdirde önce sodyum hipokloritli su ile hazırlanmış solüsyonla silinir, ardından tekrar dezenfektan madde ile silinip durulandıktan sonra kurulanarak, çantasına yerleştirilerek kullanıma hazır hale getirilir. Mekanik Ventilatörün Bakım ve Temizliği: Atılabilir bir bez ve normal deterjan ile temizlenebilir. Ünitenin iç kısmına sıvıların girmemesine dikkat edilmelidir. Sökülen parçalar, deterjan ile yıkanır. Akan su altında çalkalanır. Defibrilatörün Bakım ve Temizliği: Her kullanımdan sonra sabunlu su ile nemlendirilmiş bir bezle tüm yüzeyi silinir ve durulanarak, kurulanır. Derivasyon ve pulse oksimetre kabloları sabunlu su ile nemlendirilmiş bir bezle silinir ve durulanarak, kurulanır. Defibrilatörün kaşıkları asla jelli bırakılmamalıdır. Her kullanımdan sonra nemli bezle silinir. Tam olarak jelden arınan kaşıklar (kesinlikle) kurulanarak kullanıma hazır hale getirilir. Defi Monitörün Bakım ve Temizliği: Defi Monitörü ve Duvar Monte Rafı gibi tüm aksesuarları, mevcut temizleyicilerle temizlenir. Temizlik için hafifçe nemli ve temiz bir bez kullanılır. Dezenfekte etmek için, standart dezenfektan solüsyonu kullanılır. Her uygulamadan sonra kaşıklar temizlenir, jelden tamamen arınmış kaşıklar kurulanarak kullanıma hazır hale getirilir.
Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:8/9 AMBULANSIN ĠÇ TEMĠZLĠĞĠ: Uygulamayı gerçekleştirecek tüm personel eldiven kullanmalıdır. Malzemeler eksiksiz olarak hazırlanır. Hastanın ve/ veya yaralının temas ettiği her yüzey temizlenir. Ambulans içerisindeki dolap sistemi, taban ve tavan kaplaması ile yan panel kaplamalarının temizliğinde sodyum hipoklorit ile hazırlanmış solüsyon kullanılarak, ardından tekrar dezenfektan madde ile silinip durulandıktan sonra kurulanarak işlem Öncelikle köşe ve ayrıntılardan başlanır. Araç iç zemini uygun biçimde süpürülür. Ilık sabunlu su ile yer yüzeyi temizlenir. Yumuşak bezle mutlaka kurulama işlemi yapılır. Araç bir süre havalandırılır. Kontamine iğne uçları vb. materyal kesici-delici alet atık kutularında toplanacaktır. Tıbbi atık ve kesici-delici atık kutuları dolduktan sonra anlaşmalı sağlık kuruluşunun tıbbi atık çöpüne bırakıldıktan sonra kaydedilmelidir. AMBULANSIN DIġ TEMĠZLĠĞĠ: Uygulamayı gerçekleştirecek tüm personel eldiven kullanmalıdır Malzemeler eksiksiz olarak hazırlanır. Aracın üstü, önü, arkası ve yanlarını sırasıyla yıkanır. Ambulansı yıkamada öncelikle tekerlek ve jantlar yıkanmalı ve çamurlarının akıtılması sağlanmalıdır. Aracın tepesinden başlanarak ılık veya soğuk su ile tüm araç yıkanır. Sabun veya araç şampuanı su ile köpürtülür. Uygun fırçayla tepeden başlayarak tüm dış yüzey yıkanır. Temiz su ile aynı şekilde durulama yapılır. Yumuşak bezle mutlaka kurulama işlemi yapılır. Paspaslar olanaklar dâhilinde tam kurumadan yerleştirilmemelidir. UYARI VE ÖNLEMLER: Ambulanslar 7 (yedi) günde bir detaylı olarak ve her vakadan sonra genel olarak temizlenir. Temizlik malzemesi olarak Sodyum Hidroklorit 2litre suya 1,5 ölçek (kapak) kullanılır. Temizlik işlemlerinde ayrıca Depo da mevcut bulunan zefiran, Mikrozid ve El Antiseptikleri v.b. malzemeler kullanılır.
Dok. Kodu: İST.TL.02 Yayın Trh.: Kasım 2012 Rev. Trh.: - Revizyon No: 00 Sayfa No:9/9 Cihaz ve ambulans içinde kullanılan malzemelere zarar vermemek için dezenfeksiyon ve temizlik ürünlerinin konsantrasyonlarına dikkat edilmelidir. Aracı güneş ışığında bırakmamaya özen gösterilmelidir. Araç olağan koşullarda sabah saatlerinde yıkanmalıdır. Aracı yıkarken sabun olarak bulaşık deterjanı kullanılmamalıdır. 7.ĠLGĠLĠ DOKÜMANLAR: