ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VERİMLİLİĞİ HEDEFLERİ KAPSAMINDA CADDE, SOKAK VE AÇIK ALAN AYDINLATMASINDA LED in KULLANILMASI 15 Kasım 2012 İSTANBUL 1 SUNUM PLANI MEVZUAT E. V. STRATEJİ BELGESİ HEDEFLERİ AYDINLATMA ÖDEMELERİ VE DENETİMİ AYDINLATMA YÖNETMELİĞİ LED Lİ CADDE AYDINLATMA PİLOT ÇALIŞMASI SONUÇ 2
ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU-Amaç- (K.No:5627 Kabul Tarihi: 18/4/2007 ) 1. Enerjinin etkin kullanılması, 2. İsrafın önlenmesi, 3. Enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi, 4. Çevrenin korunması, için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasıdır. 3 ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU -Kapsam- Enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarında, Endüstriyel işletmelerde, Binalarda, Elektrik enerjisi üretim tesislerinde, İletim ve dağıtım şebekelerinde, Ulaşımda,... 4
ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU -Kapsam- 1. Enerji verimliliğinin artırılmasına, 2. Desteklenmesine, 3. Toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesine, 4. Yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik uygulanacak usûl ve esasları kapsar. 5 ENERJİ VERİMLİLİĞİ STRATEJİ BELGESİ (2012-2023 ) GENEL HEDEF Sanayi, bina ve hizmet, ulaştırma ve enerji sektörlerinde yapılacak iyileştirmelerle Türkiye nin 2010 yılı enerji yoğunluğunu 2023 yılına kadar %20 azaltmak 6
STRATEJİK AMAÇLAR (1/2) 1. Sanayi ve hizmetler sektöründe enerji yoğunluğunu ve enerji kayıplarını azaltmak 2. Binaların enerji taleplerini ve karbon emisyonlarını azaltmak; yenilenebilir enerji kaynakları kullanan sürdürülebilir çevre dostu binaları yaygınlaştırmak 3.Enerji verimli ürünlerin piyasa dönüşümünü sağlamak 4. Elektrik üretim, iletim ve dağıtımında verimliliği artırmak; enerji kayıplarını ve zararlı çevre emisyonlarını azaltmak.. 7.. STRATEJİK AMAÇLAR (2/2) 5. Motorlu taştların birim fosil yakıt tüketimini azaltmak; yük ve yolcu taşımacılığında demiryollarının ve şehir içinde toplu taşımanın payını artırmak; şehiriçi ulaşımda gereksiz yakıt sarfiyatını önlemek ve çevreye zararlı emisyonlarını düşürmek 6. Kamu kuruluşlarında enerjiyi etkin ve verimli kullanmak 7. Kurumsal yapıları, kapasiteleri ve işbirliklerini güçlendirmek; ileri teknoloji kullanımını ve bilinçlendirme etkinliklerini artırmak; devlet teşvikleri DIŞINDA SÜRDÜRÜLEBİLİR FİNANSMAN ORTAMLARI OLUŞTURMAK 8
LED AYDINLATMANIN GELİŞİMİ 87% 13% 2010 <25% Geleneksel aydınlatma LED aydınlatma 2020 >75% 9 ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU- Destekler «ar-ge»- LED aydınlatma cihazının parçaları Soğutucu Güç LED Çip + Lens + Reflektör + PCB + Elemanlar + + + Sürücü Armatür ç) TÜBİTAK, enerji verimliliğinin artırılması ile yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerini öncelikle destekler; bu projelerin yönlendirilmesinde ve değerlendirilmesinde Genel Müdürlüğün görüşünü alır.. 10
TÜBİTAK DESTEKLERİ: LED/OLED AR- GE ÇALIŞMALARI LED teknolojisi ile ilgili olarak; TEYDEB kapsamında 8 proje yürürlük aşamasında, 10 proje değerlendirme aşamasındadır. 6 proje tamamlanmıştır. ARDEB'te tamamlanan 1 proje vardır. 11 2012 YILI KAMAG ÖNERİLERİ 12
ENERJİ TEKNOLOJİLERİ-AR-GE İŞBİRLİĞİ. Bakanlığımız kurum ve kuruluşlarının ihtiyaç duyduğu sistem ve alt sistemlerin tasarımı, geliştirilmesi, uygulaması, mevcut sistemlerin güncel teknolojilere uyarlanması ve yurt dışına bağımlılığı en aza indirici çalışmaların yapılması ve ihtiyaç duyulabilecek danışmanlık hizmetlerinin karşılanması amacıyla, Bakanlığımız ile Tübitak arasında 13.08.2012 tarihinde İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ imzalanmıştır. 13 YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ d) Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanlarındaki çalışmaları ve gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek, ülkenin ihtiyaç ve şartlarına uygun olarak araştırma ve geliştirme hedef ve önceliklerini belirlemek, bu doğrultuda araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak, yaptırmak, çalışma sonuçlarını ekonomik analizleri ile birlikte kamuoyuna sunmak. e) Yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesine ve enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik projeksiyonlar ve öneriler geliştirmek. 14
KULLANIM ALANLARINA GÖRE ELEKTRİK TÜKETİMİ 15 SOKAK VE CADDELERİN AYDINLATILMASINA ÖDENEN PARA 2010 yılı bütçesinden görev zararı ve gelir kaybı kapsamında 901.192.659,55 TL ödeme yapılmıştır. 4628 sayılı Kanunu nun geçici 17 nci maddesi; «kamunun genel kullanımına yönelik cadde ve sokak aydınlatması tüketim giderleri ile trafik sinyalizasyonlarına ait tüketim giderleri, 01.01.2009 ila 31.12.2015 tarihleri arasında Hazine Müsteşarlığı bütçesinden karşılanacaktır». Kaynak: TC Sayıştay Başkanlığı 2010 yılı hazine işlemleri raporu 16
SOKAK VE CADDELERİN AYDINLATILMASI DENETİMİ 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun Amaç, Kapsam Ve Tanımlar başlıklı 1 inci maddesinde mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması amacından bahsedilmiş ve bu anlamda EPDK yetkili kılınmıştır. 17 SOKAK VE CADDELERİN AYDINLATILMASI DENETİMİ 2011 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu nun E Cetvelinin 10 uncu sırasına; TEDAŞ, dağıtım şirketleri tarafından gönderilen faturalardaki tüketim miktarı ve bedellerinin gerçek durumu gösterip göstermediğine ilişkin olarak belirli dönemler itibarıyla dağıtım şirketleri nezdinde gerekli denetimleri yapar. ifadesi ile TEDAŞ a genel aydınlatma sayaçlarını denetleme yetkisi verilmiştir. «kaynak: 2009 yılı Hazine İşlemleri Raporundaki öneri: Denetim mekanizması kurulmasıdır» 18
AYDINLATMA YÖNETMELİĞİ (2009/EPDK) Aydınlatma yükümlülüğünün kapsamı, aydınlatma tüketimlerinin ölçülmesine ilişkin kurallar ile ödemeye, kesinti yapılmasına, uygulamaya ve denetime ilişkin usul ve esasları kapsıyor. 19 AYDINLATMA YÖNETMELİĞİ. A-) Dağıtım şirketi, dağıtım bölgesindeki yerleşim yerlerinde bulunan otoyollar hariç, kamunun genel kullanımına yönelik meydan, bulvar, cadde ve sokak aydınlatmasından ve bunlara ait gerekli aydınlatma sistemleri ve ölçüm sistemlerinin tesis edilmesi ve işletilmesinden sorumludur. 20
AYDINLATMA YÖNETMELİĞİ B.) Kamuya ait park, bahçe, tarihî yerler ve ören yerleri gibi halka açık yerler ile reklam, ilan ve benzeri amaçlı panoların genel aydınlatmaları, ilgisine göre ilgili belediye veya il özel idaresinin yükümlülüğündedir. Bu kapsamda gerekli sistemler, ilgisine göre ilgili belediye veya il özel idaresi tarafından tesis edilir, işletilir ve aydınlatma giderleri ödenir. 21 AYDINLATMA YÖNETMELİĞİ C.) Güvenlik amacıyla yapılan sınır aydınlatmaları için gerekli sistemler İçişleri Bakanlığı tarafından tesis edilir, işletilir ve aydınlatma giderleri ödenir. 22
AYDINLATMA YÖNETMELİĞİ D.) Toplumun ibadetine açılmış ve ücretsiz girilen ibadethanelerin içlerinin ve çevrelerinin aydınlatılması için gereken sistemler Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından tesis edilir, işletilir ve aydınlatma giderleri ödenir. 23 AYDINLATMA YÖNETMELİĞİ E.) OSB içerisindeki genel aydınlatma yükümlülüğü OSB tüzel kişiliğine aittir. 24
HALİHAZIRDA KULLANILAN YOL AYDINLATMA LAMBALARI 2006 yılında şehir içi yol aydınlatmalarında YÜKSEK BASINÇLI CİVA BUHARLI lambaların kullanımı yasaklandı. Yüksek etkinlik faktörlü ŞEFFAF TÜPLÜ YÜKSEK BASINÇLI SODYUM BUHARLI lambaların kullanımı zorunlu hale getirildi. Civa Buharlı Lamba Sodyum Buharlı Lamba 25 HALİHAZIRDA KULLANILAN YOL AYDINLATMA DİREKLERİ. Ağaç direklerdeki armatür ve lamba sayısı: 1.674.441 Beton direklerdeki armatür ve lamba sayısı: 1.726.342 Demir direklerdeki armatür ve lamba sayısı: 2.537.297 Toplam armatür ve lamba sayısı 5.938.080 dir. Kaynak: 2010 TEDAŞ verileri. 26
LED AYDINLATMANIN ÜSTÜNLÜKLERİ 1. Çalışma Ömrü>50.000 saat, 2. İşletme-Bakım maliyeti düşüktür, 3. Cıva ve kurşun içermez, 4. CO₂ salınımını %52 azaltır, 5. Halojen ampullere göre %50 enerji tasarrufu 6. LED solar PV ile kombine edilebilir. 27 LED Lİ YOL AYDINLATMA PİLOT PROJESİ Konvansiyonel Armatürlerin LED Armatürlerle Değişimi ve Kontrol Sistemi Entegrasyonu 19 direkx2 =38 armatür 2 kavşak 2 direkte 4x2 =8 armatür Toplam: 21 direkte 46 armatür 28
YOL AYDINLATMA SINIFLARI HER AYDINLATMA SINIFININ SAĞLAMASI GEREKEN AYDINLATMA KRİTERLERİ Aydınlatma Sınıfı Lort(cd/m2) Uo TI (%) SR Ul M1 2,0 0,4 0,7 10 0,5 M2 1,5 0,4 0,7 10 0,5 M3 1,0 0,4 0,5 10 0,5 M4 0,75 0,4 0,5 15 0,5 M5 0,50 0,35 0,4 15 0,5 M6 0,30 0,35 0,4 15 - Lort: Yolun ortalama parıltısı Uo : Ortalama düzgünlük (Uo=Lmin/Lort) Ul: Boyuna düzgünlük (Ul=Lmin/Lmaks) TI : Bağıl eşik artışı SR : Çevreleme oranı 29 TÜKETİM KARŞILAŞTIRMALARI. KONVANSİYONEL AYDINLATMADA HARCANAN TOPLAM ENERJİ Konvansiyonel aydınlatmadan kullanılan armatürler : Sodyum-250W Armatürün harcadığı toplam güç (kayıplarla birlikte) : 276W Sistem gücü : 276W x 46 = 12,696 kwh LED Lİ AYDINLATMADA HARCANAN TOPLAM ENERJİ 159W x 28 = 4,452 kwh 169W x 18 = 3,042 kwh LED li Toplam Sistem Gücü Konvansiyonel Sistemde Harcanan Güç LED li Sistemde Harcanan Güç : 7,494 kwh : 12,696 kwh : 7,494 kwh Tasarrruf Miktarı: 12,696-7,494 = 5,2 kwh Tasarrruf Oranı: (12,696-7,494) / 12,696 = %41 Sisteme entegre edilen kontrol sistemi devreye girdiğinde bu oran artacaktır. 30
UZAKTAN KONTROL SİSTEMİ Operatör Hesaplama & Depolama Internet Internet Erişim Noktası GSM/GPRS Modem CityTouch Servisi Kontrol Donanımı 31 İZLEME VE KONTROL. SİSTEMDE TÜM ARMATÜRLER KONTROL EDEBİLİYOR, DİMLENEBİLİYOR VE HARCANAN ENERJİ MİKTARLARI TAKİP EDİLEBİLİYOR. TEKNİK SORUN OLDUĞU NDA SİSTEME VE EMAİL ADRESİNİZE «PROBLEM UYARISI» MESAJI GELİYOR.
DİMLEME Dimleme için belirlenen gün ve saatler, dimleme oranı (%) olarak sisteme giriliyor. (Haftaiçi, haftasonu, özel günler vb..) Trafiğin az olduğu saatlerde armatürlerin %100 yanması önlenerek daha fazla enerji tasarrufu sağlanabilecek. (Sodyum veya diğer konvansiyonel armatürlerle dimleme yapılamıyor.) 33 UZAKTAN AYDINLATMA KONTROL SİSTEMİ ENTEGRASYONU 1. Armatürler ve kontrol kabinleri devreye alındı. Şu anda 38 armatür kontrol sistemi ile entegreli çalışıyor. 2. Dimleme gün ve saatleri belirlenecek. Harcanan enerji daha da azaltılacak. Günlük, aylık ve yıllık bazda kaydedilecek. 3. Sisteme entegre edilen kontrol sistemi ile toplam enerji tasarruf miktarı belirlenecekcek. 34
SONUÇ Yeni Pilot Projeler ile Ölçme ve Değerlendirme Amaçlı Çalışmalara devam edilecek ve sonuçlar kamuoyu ile paylaşılacaktır. TEDAŞ, EPDK, HAZİNE, Dağıtım Şirketleri, Belediyeler, Karayolları ve Diğer İlgili Kurum ve Kuruluşlar ile koordinasyonlar sürdürülecektir. Üniversitelerin ve Sektörün tecrübeleri de dikkate alınarak LED Teknolojisinin gelişimi takip edilecektir. Dönüşüm için Finansman ve Model seçenekleri üzerinde çalışmalara Hız Verilecektir. 35 TEŞEKKÜRLER Hayati ÇETİN Genel Müdür Yardımcısı hcetin@yegm.gov.t r Fatih YAZITAŞ Daire Başkanı fyazitas@yegm.gov.tr 36