Konaklama İşletmelerinde Çalışan Mutfak Personelinin İş Kazası Geçirme Durumlarının ve Kaza Nedenlerinin Belirlenmesi

Konaklama İşletmelerinde Çalışan Mutfak Personelinin İş Kazası Geçirme Durumlarının ve Kaza Nedenlerinin Belirlenmesi The Determination Of The Situation About The Occupational Accident Of The Kitchen Personel Working in Accomadation Enterprises and The Determination Of Accident Reasons 1 2 Hande ŞAHİN, Sibel ERKAL ÖZET Bu araştırmada konaklama işletmelerinde çalışan mutfak personelinin iş kazası geçirme durumu ve iş kazaları üzerinde etkisi olabileceği düşünülen yaş, cinsiyet, meslek gibi değişkenler incelenmiştir. Çalışmaya Ankara'da bulunan 85'i dört yıldızlı, 41'i ise beş yıldızlı otelde çalışan toplam 126 mutfak personeli katılmıştır. Tanımlayıcı tipte bir çalışmadır. Araştırmada anket uygulaması ile elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS 13.00 programından yararlanılmış, istatistiksel analizlerde frekans ve yüzde dağılımların yanı sıra Ki-kare (χ2) testi uygulanmıştır. Mutfak personelinin % 81.7'sinin çalışma yaşamı boyunca iş kazası geçirdiği saptanmıştır. Çalışmada personelin kaza geçirme durumu ile yaş, cinsiyet, meslek arasında istatistiksel olarak fark olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Aşçıların % 88.4'ü, temizlik personelinin % 83.3'ü, aşçı yardımcısının % 78.0'i, bulaşıkçıların da % 77.8'i iş kazası geçirmiştir. Kadınların % 63.2'si, erkeklerin % 85.0'i iş kazası geçirmiştir (p<0.05). Kırk iki yaş ve üzerinde kaza geçirenler en yüksek orandadır (P<0.05). Personel arasında % 44.7 ile kesik kazası geçirenler ilk sıradadır. Kaza geçiren personel arasında dikkatsizlik nedeniyle kaza geçirdiğini belirtenler (%44.7) önde gelmektedir. Anahtar Kelimeler: Konaklama işletmesi, Mutfak personeli, Temizlik personeli, İş kazası GİRİŞ En sık ölüm ve yaralanmalara neden olan kaza türleri içerisinde iş kazaları; trafik kazası ve ev kazalarından sonra üçüncü sırada yer almaktadır (1). Uluslar arası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından iş kazası; "belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış 1. Arş.Gör.Uzm, Gazi Üniversitesi, Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi, Aile ve Tüketici Bilimleri Eğitimi Bölümü Gölbaşı, Ankara 2. Doç.Dr. Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Aile ve Tüketici Bilimleri Bölümü Beytepe, Ankara SUMMARY In this study, variables such as age, gender and occupation which may be effect on the situation of occupational accident and occupational accidents about kitchen personel working in accomodation enterprises have been examined. Totally 126 kitchen personel working in the hotels (85 from four stars hotels and 41 from five star hotels) participated in this study. This is a kind of descriptive study. In this research, SPSS 13.00 programme has been used for the analysis of the findings obtained by the questionaire application, and Ki-square (X2) test has been applied as well as frequency and percentage distributions. It has been determined that there are ststistically differences between age,gender and occcupations and the situation of the occupational accidents of the personel (P 0.05). It has been determined that 81.7 % of the kitchen personel had a kitchen acccident during their work life. 88.4 % of the cooks, 83.3% of the cleaning personel, 78.0 % of cook helpers and 77.8 % of the dish washers had occupational accidents. 63.2 % of the women and 85 % of the men had occupational accidents (p 0.05). those who are 42 years old or more are in the highest rate (p 0.05). Those who had cutting accidents are in the first rank with 44.7 %. The ones who stated that they had accidents because of carelessness are the leading ones with 44.7 %. Key Words: Accomodation enterprises, Kitchen personel, Cleaning personel, Occupational accident beklenmedik bir olay" şeklinde tanımlanmıştır (2). Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından ise iş kazası; önceden planlanmamış, çoğu zaman kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan olaylar şeklinde tanımlanmaktadır (3). Her yıl azımsanmayacak sayıda insan çok rahatlıkla engellenebilecek iş kazaları nedeniyle yaşamını yitirmekte veya engelli hale gelmektedir (4). Bütün gelişmekte olan ülkelerde 40

Konaklama İşletmelerinde Çalışan Mutfak Personelinin İş Kazası Geçirme Durumlarının ve Kaza Nedenlerinin Belirlenmesi olduğu gibi Türkiye'de de iş kazaları gelişmiş ülkelere oranla daha sıktır (5). Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre 2008 yılında meydana gelen 72.963 iş kazası sonucunda 866 kişi yaşamını yitirirken 1.452 kişi ise iş göremez derecede engelli olmuştur (6). İş kazası nedenleri başlıca 2 grupta toplanmaktadır; 1.Güvensiz iş koşulları; iş kazası olasılığını artırıcı fiziksel çevre faktörleri (iş yeri düzeni, makine koruyucusu kullanmama, aydınlatma ve havalandırmada yetersizlik vb.) 2.Güvensiz davranışlar; bireyin herhangi bir kaza olasılığını artırıcı, bilinçli veya bilinçsiz davranışları, fiziksel ve psikolojik özellikleri vb. (7). Tüm iş kollarında olduğu gibi mutfak çalışanları arasında da iş kazaları sıklıkla görülmektedir. Konaklama işletmelerinin mutfaklarında özellikle dikkatsiz davranışlar ve alanların bakımsız olması nedeniyle çeşitli iş kazaları yaşanmaktadır (8). Mutfak çalışanları arasında görülen iş kazaları şu şekilde sıralanabilmektedir; Düşmeler: İş kazalarının altıda birini düşmeler oluşturmaktadır. Sabunlu suların, yağların ve yemeklerin yerlere dökülmesinden dolayı yerlerin kayganlaşması, uygun olmayan araçlarla aşırı yük taşınması, çalışanın taşıyabileceğinden fazla yükü tek başına taşıması, çalışma ortamının yeteri kadar aydınlatılmaması ve havalandırılmaması, yüksek raflara ulaşmak için portatif merdiven kullanılmaması, merdivenin sağlam ve temiz olmaması, mutfak zemin yapısının uygun olmaması, uygun olmayan iş ayakkabılarının giyilmesi vb. nedenlerden oluşabilecek düşmeler sonucu kırıklar ve çıkıklar oluşabilir (9,10). Yanıklar: Mutfak personeli çoğunlukla sıcak olan yemek ve sıvıların üzerlerine dökülmesi sonucu deri yanıklarına maruz kalırlar (8). Yemek pişirmede kullanılan araçların sıcak olması ve bunların koruyucu malzeme kullanılmadan tutulması, kızgın yağların sıçraması, sıcak su dökülmesi veya sıcak su buharına maruz kalmak ve basınçlı tencerelerin dikkatli kullanılmaması sonucu yanmalar meydana gelir (11). Kesikler: Kurum mutfaklarında araç ve gereçlerin uygun şekilde kullanılmaması ve yerleştirilmemesi kesiklere sebep olur. Özellikle de et kesmede kullanılan kesiciler mutfaktaki en tehlikeli araçlardır. Bu araçları kullanırken ve temizlerken çok dikkatli olunması gerekmektedir (8). Ayrıca bıçakların ve diğer kesici araçların dikkatsiz kullanılması, kullanım sırasında keskinliğine dikkat edilmemesi ve kıyma makinesi gibi kesici araçlara el, kol kaptırılması mutfaklarda kesiklere yol açan önemli etmenlerdir (11). Elektrik Çarpmaları: Mutfakta elektrik kablolarının açıktan geçmesi, tesisatın standartlara uygun olmaması, emniyetsiz prizlere fiş takılması, elektrikle teması kesmeden aracın temizliğinin yapılması, ıslak ellerle elektrikli araçlara dokunulması ve elektrikli araçların toprak hattı olmaması gibi nedenler elektrik çarpmalarına neden olurlar (12). Zehirlenmeler: Çeşitli kimyasal maddeler ve temizlik maddelerinin buharına maruz kalmak ciltte ve akciğerde çeşitli zararlara yol açabilir. Bu maddeler çıplak elle kullanıldığında ise ellere zarar verebilir. Ayrıca haşere ilaçlarının dikkatsizce kullanımı da zehirlenmelere yol açabilir (13,14). Mutfak personeli çalışma koşulları nedeniyle sürekli risklere maruz kalmaktadır ancak mutfak çalışanlarının risklerinin belirlenmesine ilişkin çalışmalar oldukça az sayıdadır. Bu çalışmada Ankara'da 4 ve 5 yıldızlı otellerde çalışan mutfak personelinin iş kazası geçirme durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Araştırmanın evrenini, Ankara il sınırları içerisindeki farklı sosyo-ekonomik düzeyi temsil eden Çankaya, Keçiören, Altındağ ilçelerindeki 4 ve 5 yıldızlı otellerde çalışan mutfak personeli oluşturmaktadır. Araştırmada zaman, maliyet ve mesafe gibi kısıtlardan dolayı örneklem alınma yoluna gidilmiş ve küme örnekleme yöntemi uygulanmıştır. Küme örnekleme yönteminde öncelikle birimler değil, birimlerin bağlı bulunduğu kümeler (kurum-kuruluş vb) seçilmektedir (15). Bu çerçevede, Ankara'daki 3 tane beş yıldızlı, 4 tane dört yıldızlı toplam 7 otel küme olarak ele alınmış ve otellerde çalışan 126 mutfak personeli araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. 41

Tablo 1:Mutfak Personelinin Sosyo-Demografik Özelliklerine Göre Dağılımı (n=126) Değişken Gruplar Sayı (f) Yüzde (%) Cinsiyet Kadın 19 15.1 Erkek 107 84.9 18-25 30 23.8 Yaş 26-33 31 24.6 34-41 30 23.8 42-49 35 27.8 Medeni Durum Evli 85 67.5 Bekar 41 32.5 Okur-yazar 9 7.2 Öğrenim Düzeyi Aylık Gelir Düzeyi Meslek İlköğrenim 31 24.6 Ortaöğrenim 59 46.8 Yükseköğrenim 27 21.4 750 TL ve daha az 24 19.1 751-1500 TL 59 46.8 1501 TL ve üstü 43 34.1 Aşçı 43 34.1 Aşçı yardımcısı 59 46.8 Bulaşıkçı 18 14.3 Temizlik personeli 6 4.8 Toplam 126 100.0 Araştırmada, daha önce yapılmış çalışmalardan da yararlanılarak bir anket formu hazırlanmıştır (10,16). Anket formu iki bölümden oluşmaktadır. Anketin ilk bölümü mutfak personelinin cinsiyeti, yaşı, medeni durumu, öğrenim durumunu, gelir düzeyini, konaklama işletmesinde çalışma süresi, mesleği, işinden memnuniyet düzeyi, gün içerisindeki çalışma süresini içermektedir. Anketin ikinci bölümünde ise; personelin çalışma hayatı boyunca kaza geçirme durumunu, geçirilen kaza sayısını, şu an çalışılan kurumda kaza geçirme durumunu, geçirilen iş kazası tipini, nedenini, kaza sonrası başvurulan kuruluşu, kaza sonrası iyileşme durumunu ve iş kazalarının önlenmesinde alınması gereken önlemleri belirlemeye yönelik sorulara yer verilmiştir. Araştırmada anket uygulaması ile elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS programından yararlanılmıştır. Mutfak personelinin sosyodemografik özellikleri ve iş kazası geçirme durumları frekans ve yüzde dağılımı ile verilmiştir. Bununla birlikte araştırma kapsamındaki bireylerin kaza geçirme durumları ile yaş, cinsiyet, meslek gruplarının karşılaştırılması için Ki-kare ( χ2) bağımsızlık testi uygulanmıştır. BULGULAR Araştırmaya alınan mutfak personelinin % 84.9'u erkek, % 15.1'i ise kadındır. Personelin % 27.8'i 42-49 yaş grubunda, % 67.5'i evli, % 46.8'i ortaöğrenim, %24.6'sı ilköğrenim, % 21.4'ü yükseköğrenim mezunu, % 7.2'si de okuryazardır. Personelin % 46.8'i 751-1500 TL gelire sahiptir. Meslek gruplarına bakıldığında; personelin % 46.8'i aşçı yardımcısı, % 34.1'i aşçı, % 14.3'ü bulaşıkçı, % 4.8'i de temizlik personelidir (Tablo 1). Mutfak personelinin % 67.5'i 4 yıldızlı, % 32.5'i de 5 yıldızlı otelde çalışmaktadır. Personelin % 23.8'i 11+ yıl, % 23.0'ü de eşit oranlarla 1-3 yıl ve 7-10 yıldır çalışmaktadır. Personelin günlük çalışma süresi incelendiğinde; % 70.6 ile 7-9 saat çalıştığını belirtenler ilk sıradadır (Tablo 2). Konu personelin meslek gruplarına göre incelendiğinde; aşçı (% 79.1), aşçı yardımcısı (% 42

Konaklama İşletmelerinde Çalışan Mutfak Personelinin İş Kazası Geçirme Durumlarının ve Kaza Nedenlerinin Belirlenmesi Tablo 2:Mutfak Personelinin Bazı Değişkenlere Göre Dağılımı (n=126) Değişken Gruplar Sayı (f) Yüzde (%) Çalışılan Otelin Yıldız Sayısı 4 yıldızlı otel 85 67.5 5 yıldızlı otel 41 32.5 1 yıldan az 20 15.9 Çalışma Yılı Çalışma Süresi 1-3 yıl 29 23.0 4-6 yıl 18 14.3 7-10 yıl 29 23.0 11 + yıl 30 23.8 6 saat ve daha az saat 1 0.8 7-9 saat 89 70.6 10-13 saat 28 22.2 14 + saat 8 6.4 Toplam 126 100.0 81.4) ve bulaşıkçıda 7-9 saat, temizlik personelinde (%66.7) ise 10-13 saat çalıştığını belirtenler önde gelmektedir. Araştırmada mutfak personelinin çoğunluğunun (%81.0) yaptığı işten memnun olduğu belirlenmiştir. Aşçıların % 97.7'si, aşçı yardımcılarının % 86.4'ü, bulaşıkçıların %44.4'ü, temizlik personelinin ise % 16.7'si işinden memnun olduğunu belirtmiştir (Şekil 1). Personelin meslek grupları ile işlerinden memnun olma durumları arasındaki ilişki istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur (X² =40.590, P=0.00 ). Şekil 1:Farklı Tıbbi Durumlarda Kontraseptiif Kullanımıyla İlgili Tıbbi Uygunluk Kriterleri Şekil 2'de mutfak personelinin meslek gruplarına göre iş yaşamı boyunca iş kazası geçirme durumu görülmektedir. Mutfak personelinin % 81.7'si iş kazası geçirdiğini belirtmiştir. İş kazası geçirme oranı; aşçılarda % 88.4, temizlik personelinde % 83.3, aşçı yardımcısında % 78.0, bulaşıkçıda % 77.8'dir. Personelin iş kazası geçirme durumu ile meslek grupları arasındaki ilişki istatistiksel açıdan önemsiz bulunmuştur (X² =2.030, P=0.566 ). Personelin kaza geçirme durumu yaş ve cinsiyete göre incelendiğinde; kadınların % 63.2'sinin, erkeklerin ise % 85.0'inin iş kazası geçirdiği Şekil 2:Mutfak Personelinin Yaptıkları İşlere ve İş Kazası Geçirme Durumlarına Göre Dağılımı 43

saptanmıştır. Bu ilişki istatistiksel açıdan da önemli bulunmuştur (X² =5.181, P=0.023 ). Konu yaş gruplarına göre incelendiğinde; % 97.1 ile 42+ yaş grubunda kaza geçirenler en yüksek orandadır. Bunu % 93.3 ile 34-41 yaş grubundakiler izlemektedir. Yaş arttıkça kaza geçirenlerin oranında da artış olmaktadır. Bu ilişki istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur (X² =17.489, P=0.001)(Şekil 3). Şekil 4'te görüldüğü gibi iş kazası geçirme sayısı aşçılarda (%47.4) ve temizlik personelinde (% 40.0) 7+, bulaşıkçılarda eşit oranlarla (% 42.8) 5-6 ve 7+ kez, aşçı yardımcısında 3-4 kez olarak belirtilmiştir. Personel arasında şu an çalışılan iş yerinde kaza geçirenler önde gelmektedir (Aşçı % 81.4, aşçı yardımcısı % 67.8, bulaşıkçı % 77.8, temizlik personeli % 50.0). Personelin geçirdiği kaza tipi incelendiğinde; % 44.7 ile kesik kazası geçirenler ilk sıradadır. Bunu % 30.1 ile yanma-haşlanma kazası geçirenler izlemektedir. Şekil 5'de görüldüğü gibi aşçılarda (%39.5) ve aşçı yardımcısında (%60.9) en sık rastlanan kaza tipi kesik iken, bulaşıkçı (%50.0) ve temizlik personelinde (% 40.0) yanma-haşlanmaları belirtenler önde gelmektedir. Ancak bu ilişki istatistiksel açıdan önemsiz bulunmuştur(x² =20.513, P=0.058 ). Personelin geçirdiği kaza tipi cinsiyete göre incelendiğinde; kadınlarda düşme kazası (% 41.7) geçirenler ilk sırada yer alırken, erkeklerde kesik kazası geçirenler (%47.3) önde gelmektedir. Kaza tipi ile cinsiyet arasındaki ilişki istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur (X² =14.563, P=0.006 ). Konu yaş gruplarına göre incelendiğinde; tüm yaş gruplarında da kesik kazası geçirenler ilk sıradadır. Kaza tipi ile yaş grupları arasındaki ilişki istatistiksel açıdan da önemli bulunmuştur (X² =30.336, P=0.002 ) (Şekil 6). Mutfak personelinin karşılaştığı kazaların nedenleri incelendiğinde; %44.7 ile dikkatsizlik sonucu kaza geçirenler ilk sıradadır. Bunu % 17.4 ile koruyucu giysi kullanılmaması sonucu kaza geçirdiğini belirtenler izlemektedir (Şekil 7). Personelin kaza sonucu başvurdukları yer incelendiğinde;% 42.7 ile işyeri hekimine müracaat edenler önde gelmektedir. Araştırmada personelin kazalara karşı alınabilecek önlemlere ilişkin görüşleri incelendiğinde; % 27.8 ile koruyucu giysi kullanılması gerektiğini belirtenler ilk sırada yer alırken, bunu % 26.2 ile hizmet-içi eğitim verilmesi gerektiğini belirtenler izlemektedir (Şekil 8). Konu cinsiyete göre incelendiğinde; kadınlarda % 31.6 ile hizmet içi eğitim verilmesi gerektiğini belirtenler önde gelirken, erkeklerde % 28.0 ile koruyucu giysi kullanılması gerektiğini bildirenler ilk sıradadır (P>0.05). TARTIŞMA Araştırmada mutfak personeli arasında yaptığı işten memnun olanlar çoğunluktadır. İşinden en az memnun olan meslek grubu temizlik personelidir. Meslek grupları ile işten memnun olma durumu arasındaki ilişki istatistiksel açıdan da önemli bulunmuştur. Çalışmada temizlik personeli arasında günde 10-13 saat çalıştığını belirtenlerin yüksek oranda olması, yaptıkları işten memnun olmamalarında etkili olabilir. Mutfak personelinin % 81.7'si kaza geçirmiştir. Aşçılarda (% 88.4) ve temizlik personelinde (% 83.3) iş kazası geçirme oranı aşçı yardımcısı ve bulaşıkçılara göre daha fazladır. Ancak bu farklılık istatistiksel açıdan önemsiz bulunmuştur. Koç'un (10) çalışmasında da mutfak çalışanları arasında aşçıların iş kazası geçirme oranı yüksek bulunmuştur. Bu sonuç, çalışmamızın sonucunu desteklemektedir. TUİK'in (17) 2006-2007 yılı iş kazaları ve işe bağlı sağlık problemleri araştırmasında son 12 ay içinde çalışmış olanların % 2.9'unun bir iş kazası geçirdiği saptanmıştır. İş kazası geçirenlerin oranının en yüksek olduğu sektörün % 10.1 ile madencilik ve taşocakçılığı olduğu, otel sektöründe ise % 2.7 oranında olduğu belirtilmiştir. Otel sektöründe çalışanların iş kazası oranının diğer sektörlere göre daha az gibi görünüyor olması ise; iş kazalarının hepsinin resmi kayıtlara geçmemesinden kaynaklanabilir. Özellikle mutfak personelinin iş kazalarında kesik ya da yanık gibi kazalar ciddi boyutta olmadığında önemsenmemekte ve kayıtlara geçmemektedir. Araştırmada erkek personel arasında kaza geçirme oranı kadınlardan daha fazladır. Bu ilişki istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur. TUIK'in (17) çalışmasında da iş kazası geçiren erkeklerin 44

Konaklama İşletmelerinde Çalışan Mutfak Personelinin İş Kazası Geçirme Durumlarının ve Kaza Nedenlerinin Belirlenmesi Şekil 3:Mutfak Personelinin Kaza Geçirme Durumunun Yaşa ve Cinsiyete Göre Dağılımı Şekil 4:Mutfak Personelinin Yaptıkları İşlere ve Geçirdikleri Kaza Sayısına Göre Dağılımı 45

Şekil 5:Mutfak Personelinin Yaptıkları İşlere ve Geçirdikleri Kazanın Tipine Göre Dağılımı Şekil 6:Mutfak Personelinin Geçirdiği Kaza Tipine ve Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı oranı kadınlardan daha yüksek bulunmuştur (Erkek % 3.6; Kadın % 1.3). Çalışmada 42 ve üzeri yaş grubunda kaza geçirenlerin en yüksek oranda olduğu ve yaş arttıkça kaza geçirenlerin oranında da artış olduğu görülmüştür. Bu ilişki istatistiksel açıdan da önemli bulunmuştur. İş kazası geçirme sayısı aşçılarda ve temizlik personelinde 7+ kezdir. Bu sonuç aşçı ve temizlik personelinin daha fazla iş kazası geçirdiği bulgusu ile örtüşmektedir. Koç'un (10) çalışmasında ise personel arasında bir kez kaza geçirenler yüksek orandadır. Mutfakta çalışanlar keskin bıçakla çoğu zaman ellerini ve parmaklarını kesmektedirler (18). Nitekim çalışmamızda da personel arasında kesik kazası 46

Konaklama İşletmelerinde Çalışan Mutfak Personelinin İş Kazası Geçirme Durumlarının ve Kaza Nedenlerinin Belirlenmesi Şekil 7:Kaza Geçiren Mutfak Personelinin Kaza Nedenlerine Göre Dağılımı Şekil 8:Mutfak Personelinin Kazalara KarşıAlınabilecek Önlemlere İlişkin Görüşleri geçirenler ilk sıradadır. Ancak mutfak personelinde yapılan işe göre iş kazası tipinde farklılık olduğu görülmektedir. Aşçı ve aşçı yardımcısında en sık rastlanan kaza tipi kesik iken, bulaşıkçı ve temizlik personelinde yanmahaşlanmalar sıklıkla görülmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu 2008 yılı istatistik verilerine göre iş kazalarının tipleri arasında yüzeysel yaralanmalar ve açık yaralar (kesik vb) en yüksek oranda belirtilmiştir (6). Araştırmada kadınlarda düşme kazası geçirenler ilk sırada yer alırken, erkeklerde kesik kazası geçirenler önde gelmektedir. Bu ilişki 47

istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur. Kaza geçiren personel arasında kaza nedeni olarak dikkatsizliği belirtenler ilk sıradadır. Bunu koruyucu giysi kullanılmamasını bildirenler izlemektedir. Koç'un (10) çalışmasında da personelin çoğunluğu iş kazasının nedeni olarak dikkatsizliği ilk sırada belirtmiştir. Bu sonuç çalışmamızın sonuçlarını desteklemektedir. Yapılan çeşitli çalışmalarda da iş kazalarının nedeni olarak dikkatsizlik ilk sırada belirtilmektedir. SONUÇ VE ÖNERİLER Araştırma sonucunda; Araştırmada mutfak personeli arasında yaptığı işten memnun olanlar çoğunluktadır. İşinden en az memnun olan meslek grubu temizlik personelidir. Mutfak personelinin % 81.7'si kaza geçirmiştir. Aşçılarda ve temizlik personelinde iş kazası geçirme oranı aşçı yardımcısı ve bulaşıkçılara göre daha fazladır. Araştırmada erkek personel arasında kaza geçirme oranı kadınlardan daha fazladır. Kırk iki ve üzeri yaş grubunda kaza geçirenlerin en yüksek orandadır. İş kazası geçirme sayısı aşçılarda ve temizlik personelinde 7+ kezdir. Personel arasında kesik kazası geçirenler ilk sıradadır. Aşçı ve aşçı yardımcısında en sık rastlanan kaza tipi kesik iken, bulaşıkçı ve temizlik personelinde yanma-haşlanmalar sıklıkla görülmektedir Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; Mutfak personeline iş kazalarının nedenleri, korunma yolları konusunda hizmet içi eğitim verilmesi ve bu eğitimde sürekliliğin sağlanması, böylece kaza sayısının azaltılması, Bu konuda Türkiye genelinde kapsamlı çalışmaların yapılması, böylece mutfak personeline ait Türkiye geneli kaza profilinin çıkarılması, Personelin karşılaştığı kazaların kayıt altına alınması, böylece kaza nedenlerinin belirlenerek önleyici programlar geliştirilmesi önerilebilir. KAYNAKLAR 1. Yavuz M S, Asırdizer M, Uluçay T, Zeyfeoğlu Y, Erbuyun K, Güllüçayır S. İş Kazası Sonucu Acil Servise Müracaat Eden Olgular. Altıncı Anadolu Adli Bilimler Kongresi Sözel ve Poster Bildiriler Kitabı 2007:102-7. 2. ILO. Encyclopaedia of Occupational Safety and Health 1983,Geneva: ILO 3. Dizdar E N. Kaza Sebeplendirme Yaklaşımları. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi http://74.125.155.132/ scholar?q=cache:gd_erh2ime0j:scholar.google.com/+k aza+tan%c4%b1m%c4%b1&hl=tr&as_sdt=2000 (Erişim tarihi:25.02.2010). 4. Yardım N, Çipil Z, Vardar C, Mollahaliloğlu S. Türkiye İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları : 2000-2005 Yılları Ölüm Hızları. Dicle Tıp Dergisi 2007, 34 (4):264-271. 5. Erkal S, Şafak Ş. Ev İdaresi Hizmetlerinin Yürütülmesinde Karşılaşılacak Kazalar ve Önlemler. I. Ulusal Kurum Ev İdaresi Kongresi (Uluslararası Katılımlı) 1998, Ankara 6. SGK. 2008 Yılı İstatistikleri http://www.sgk.gov.tr/wps/ portal/!ut/p/ c1/04_sb8k8xllm9 MSSzPy8xBz9CP0os_ gaspaae8tiwmdn09na6mwn5agc1d_g2axe_2cbedfa FjM7Yo!/ (Erişim tarihi: 14.06.2010) 7. Çakır B, Bertan, M. Halk Sağlığı Yönünden Kazalar. (Ed. Bertan M.; Güler Ç) Halk Sağlığı Temel Bilgiler 462-472, Güneş Kitabevi.1997, Ankara. 8. Dalhouse, N. Restaurants. (Erişim tarihi: 05.04.2007) 9. Güler Ç, Çobanoğlu Z. Kazalar ve Önlenmesi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi No:13. 2001, Ankara. 10. Koç F. Toplu Beslenmede Mutfak Çalışanlarının İş Kazaları Risklerinin Değerlendirilmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2005, Ankara. 11. Merdol T K, Birer S. Kurum Beslenmesi. Milli Eğitim Basımevi.1997, İstanbul. 12.Beyhan Y. Toplu Beslenme/Toplu Yemek Sektöründe Mutfak Çalışanlarının İş Kazası Riskleri ve Önleme Stratejileri. IV. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB Makine Mühendisleri Odası. 2007, Ankara. 13. Şafak, Ş. Kurumlarda Ev İdaresi. Damla Matbaacılık. 1997, Ankara. 14. Yertutan, C. Kurumlarda Ev İdaresi Hizmetlerinin Verimliliği. Minpa Matbaası. 2000, Ankara. 15. Ural A, Kılıç İ. Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS İle Veri Analizi. 2.Baskı. Detay Yayıncılık. 2006, Ankara. 16. Maguire K, Howard M. A Study of the Social and Physical Environment in Catering Kitchens and the Role of the Chef in Promoting Positive Health and Safety Behaviour. International Journal of Environment Health Research. 2001, 11, 203-217. 17. TÜİK. TC Başbakanlık İstatistik Kurumu 2006-2007 İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları. Sayı: 50, Mart. 2008, Ankara. 18. İş Güvenliği-Otel ve Lokanta İşletmeciliği Sektöründe İş Sağlığı Güvenliği. http://www.işguvenliği.net/ index.php?option=com_content&task=view&id=942&ite mid=52 (Erişim tarihi: 07.06.2010) 48