T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAAT TEKNOLOJİSİ DUVAR ÇİZİMİ ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 1. TAŞ, TUĞLA, HAZIR BLOK VE BİRİKET DUVARLARI ÇİZİMİ...3 1.1. Taş...3 1.1.1. Taş Çeşitleri...3 1.1.2. Taş Duvar Çizimi...5 1.2. Tuğla...7 1.2.1. Tuğla Duvar Çizimi...8 1.3. Hazır Blok...10 1.3.1. Malzeme Özellikleri...10 1.3.2. Hazır Blok Çeşitleri...11 1.3.3. Hazır Blok Çizimleri...11 1.4. Biriket...13 1.4.1. Biriketlerin Özellikleri...14 1.4.2. Biriket Duvarların Çizimi...14 UYGULAMA FAALİYETİ...15 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...16 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...18 2. CAM TUĞLA ve TEK ÇİFT ÖRÜLEN DUVARLARIN ÇİZİMİ...18 2.1. Cam Tuğla...18 2.1.1. Cam Tuğla Duvarların Çizimi...19 2.2. Tek Çift Örülen Duvar...21 2.2.1. Tek Çift Örülen Duvar Çizimi...23 UYGULAMA FAALİYETİ...25 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...26 ÖĞRENME FAALİYETİ 3...28 3. HARPUŞTA DENİZLİK ve PAREPETL...28 3.1. Harpuşta...28 3.1.1. Harpuşta Çizimi...29 3.2. Denizlik...30 3.2.1. Denizlik Çizimi...30 3.3. Parapet...31 3.3.1. Parapet Çizimi...31 UYGULAMA FAALİYETİ...32 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...33 MODÜL DEĞERLENDİRME...35 CEVAP ANAHTARLARI...36 ÖNERİLEN KAYNAKLAR...37 KAYNAKÇA...38 i

KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR 582YIM175 İnşaat Teknolojisi Duvarcılık Duvar Çizimi Duvarcılık meslek resmi alanında, imalat ve montaj ile ilgili bilgi ve çizim becerilerinin verildiği materyaldir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL Onuncu sınıf Teknik Çizimler dersini başarmış olmak. YETERLİK MODÜLÜN AMACI Duvar çizebilmek. Genel Amaç: Gerekli ortam sağlandığında duvar çizimini kurallarına ve tekniğine uygun olarak yapabileceksiniz. Amaçlar koyu Taş, tuğla, hazır blok ve biriket duvarları kuralına uygun çizebileceksiniz. Cam tuğla ve tek, çift örülen duvarları kuralına uygun çizebileceksiniz. Harpuşta, denizlik ve parapetleri kuralına uygun çizebileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Ortam: Yapı teknolojisi atölyesi, resim salonu, işletmeler, bilgi teknolojileri ortamı Donanım:Proje, cetvel, gönye, hesap makinesı, kalem, silgi ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Her faaliyet sonrasında o faliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru, cevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci; Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile duvarcılık alanında her türlü resmi kolaylıkla çizebileceksiniz. Bu da size mesleğinizi yaparken daha planlı çalışma ortamı sağlamanızı kolaylaştıracaktır. İnşa edeceğiniz duvarın önceden resmini çizmek sizin kafanızda tasarladığınız duvarın hayal ürünü olmaktan çıkıp başkalarının da ne yapacağınızı görmesi açısından yararlı olacaktır. Duvarın kâğıt üzerinde çizilmesi nasıl görüneceği hakkında bilgi verecektir. İşlerinizin planlı bir şekilde ve hatasız yürümesini sağlayacaktır. Bu hem zaman yönünden hem de ekonomiklik yönden tasarruf sağlayacaktır. Duvarcılık mesleği çizimleri ile ilgili tüm sorularınızın cevaplarını bu kitapçıkta bulabileceksiniz. 1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Uygun ortam sağlandığında taş, tuğla, hazır blok ve biriket duvarları kurallarına göre çizebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır. Çevremizdeki binaların duvarları hangi malzemelerden yapılmıştır? Binalarda duvarların hepsi aynı malzemeden mi yapılmaktadır? Eğer farklı malzemelerden de yapılıyorsa bu malzemeler nelerdir? Duvar kalınlıkları hangi şartlara göre değişir? 1. TAŞ, TUĞLA, HAZIR BLOK VE BİRİKET DUVARLARI ÇİZİMİ 1.1. Taş Dünyamızın kabuk tabakasını meydana getiren taş; katı ve sert kütle halinde meydana gelmiştir. Yapıda her taşın kullanılması mümkün olmamakla birlikte; tortul, püskürük ve başkalaşmış taşlar kullanılır. Taşlar doğada toplama ve ocak taşları olarak temin edilirler. Daha sonra istenilen şekil ve boyutlarda işlenirler ve duvarların örülmesinde kullanılırlar. 1.1.1. Taş Çeşitleri Yapı taşları işleniş şekillerine göre dört guruba ayrılır. Bunlar; Moloz taşlar Kaba yonu taşlar İnce yonu taşlar Kesme taşlar 3

1.1.1.1. Moloz Taşlar Ocaktan çıkartılan taşların kullanılmadan önce çekiç ile çıkıntılı ve sivri yerleri kırılır. Bu taşların yüzleri düzgün olmadığından yapılan taş duvarın örgüleri ve ön görünüşleri düzgün olmaz. Duvar yapımında kullanılacak moloz taşların en dar kenarı minimum 10 cm olmalıdır.( Şekil 1.1 ) Şekil 1.1 1.1.1.2. Kaba Yonu Taşlar Duvar yapımında kullanılacak taşların alın ve yan yüzlerinin kabaca düzeltilmesiyle elde edilen taşlardır. Alın yüzü ve diğer yüzlerin alına dik kısımları 12,15 cm düzeltilerek yapılır. Çerçeveli olanlarda alın yüzeyinin kenarına 2,3 cm çerçeve açılır. (Şekil 1.2 ) Şekil 1.2 1.1.1.3. İnce Yonu Taşlar Alın yüzleri tamamen, yatak ve yan yüzleri 15 cm derinlikte gönyesinde, düzgün ve keskin köşeler oluşturacak şekilde işlenmiş taşlardır. Taşın en küçük ölçüsü 20 cm olmalıdır. (Şekil 1.3 ) Şekil 1.3 1.1.1.4. Kesme Taşlar Bütün yüzeyleri düzgün geometrik şekilde taş kesme makinalarıyla hazırlanmış taşlardır. (Şekil 1.4 ) Şekil 1.4 4

1.1.2. Taş Duvar Çizimi Taşlarla yapılan duvarlar taşıyıcı duvarlardır. Taş, kaba ölçülerde olduğundan yapılacak duvarların ölçüsüde büyük olur. Çizime başlamadan önce çizim kalemlerimizi iyi seçmemiz gerekir. Çizimlerimize derinlik kazandırabilmek için farklı kalemlerle ve farklı kalınlıkta çizim yapılmalıdır. Bunun için ince çizilmesi gerekli yerlerde (tarama, ölçülendirme v.b.) sert (2H), normal çizilmesi gerekli yerlerde (görünüş resimlerinde vb.) normal (H), kalın çizilmesi gerekli yerlerde (kesit resimlerinde vb.) de yumuşak (2B) kalemler kullanılmalıdır. Çizimi yapacağımız kâğıdı masamıza sabitlememiz çalışmamızı kolaylaştıracaktır. Taşların genel şekli geometrik olmadığından taş duvar çizimi serbest elle yapılmalıdır. Uygun çizim ölçeği seçilir. Genelde A4 çizim kâğıdı için 1/20 ölçeği uygundur. Moloz taşların geniş yüzleri alta gelecek şekilde yan yana çizilir (Şekil 1.5) Şekil 1.5 Taşlar arasında 3 cm derz aralıkları bırakılmalıdır. Aralarda kalan gelişi güzel boşlukları uygun büyüklükte taş parçaları doldurulur. (Şekil 1.6) Şekil 1.6 5

Taşların bir üstteki sırada birbirleri üzerine en az 10 cm binmelerini sağlayacak şekilde düşey veya eğik derzler (taşlar arasında yapıştırma harcı konulmak için bırakılan boşluk) düzenlenir.(şekil 1.7) Derz Şekil 1.7 Üst görünüşlere göre ön ve yan görünüş çizilir. Gerekli taramalar yapılır. Ölçülendirme yapılır 6

Uygun yerlere gerekli yazılar yazılır. 1.2. Tuğla Şekil 1.8: Moloz taş duvar çizimi Kil, killi toprak ile kumun suyla karıştırılarak kalıplanması, kalıplanan malzemenin kurutulduktan sonra 800 1000 C de pişirilmesiyle elde edilen yapı malzemesidir. Tuğlaların değişik tip, şekil ve boyutları vardır. Dolu tuğla, düşey delikli, yatay delikli tuğla olarak çeşitli ebatlarda üretilirler. Ayrıca normal, modüler ve blok tuğla olarak da değişik sınıfları vardır. Resim 1.9 Değişik tip, şekil ve boyutlarda tuğlalar Tuğlalar zengin detay elemanlarına sahiptir. Özel şekil ve boyutlara sahip tuğlalar, tasarımcıyı hiçbir noktada yalnız bırakmamaktadır. Proje ve uygulamalarda karşılaşılan detay problemlerini çözmek, tasarım yaparken karşılaşılan sınırlandırmaları kaldırmak amacıyla, farklı tasarımlara uygun olarak üretilmektedir. 7

1.2.1. Tuğla Duvar Çizimi Tüm diğer çizimlerde olduğu gibi kullanacağımız kalemleri, gönyeleri ve çizim kâğıtlarımızı hazırlayarak çizime başlamalıyız. Çizim yapacağımız kâğıdı masamıza sabitlemeliyiz. Duvar çizimlerinde 45º lik ve 30º,60º lik gönyeler ile T cetvelleri veya paraleller kullanılır Resim 1.10 30 ~ 60 lik ve 45 lik gönyeler Resim 1.11 T Cetveli ve paralel örnekleri 8

Bütün tuğla duvar resimlerinde üst görünüş resimleri alt tarafa, ön görünüş resimleri üst görünüşlerin yukarısına, yan görünüş resimleri ise, ön görünüş resminin sağ tarafına gelecek şekilde düzenlemelidir. Uygun çizim ölçeği seçilir. Genelde tuğla duvar çiziminde 1/10 ölçeği uygun olur 1. Sırada tuğla duvar örgüsü üst görünüş resmi çizilir. 2. Sırada tuğla duvar örgüsü ½ tuğla ile başlanarak çizilir. Böylelikle düşey derzlerde ½ tuğla boyu kaydırma yapılmış olur. Çizim yapılırken tuğla ebatlarına ve tuğla aralarındaki derz mesafelerine dikkat edilerek çizilir. Ön görünüş resmi iz düşüm kurallarına uygun olarak üst görünüş resminin üzerine gelecek şekilde çizilir. Yan görünüş resmi iz düşüm kurallarına uygun olarak ön görünüş resminin sağ tarafına gelecek şekilde çizilir. Gerekli taramalar yapılır. Ölçülendirmeler yapılır. Gerekli yerlere uygun yazılar yazılır. Örnek Uygulamalar: Şekil 1.12: ½Tuğla kalınlığındaki duvar çizimi 9

Şekil 1.13: Tam tuğla kalınlığındaki şaşırtma örgü duvar çizimi 1.3. Hazır Blok Gazbeton, bünyesindeki milyonlarca gözenek nedeniyle ısı yalıtımı değeri çok yüksek, hafif, esnek, depreme ve yangına karşı dayanıklı, çağdaş bir yapı malzemesidir (Resim 1.14). Üstün özellikleriyle gazbeton yapı malzeme ve elemanları; tek katlı ve çok katlı konutlarda, sosyal ve turistik tesislerde, ticari ve sanayi yapılarında sağladığı ekonomi, kalite, konfor ve sürat nedeniyle güvenle kullanılmaktadır 1.3.1. Malzeme Özellikleri Yüksek ısı yalıtımı sağlar: Hafiftir ve depreme dayanıklıdır. Kolay işlenir. Milimetrik ölçülerdedir. Sağlıklı iç mekânlar oluşturur. Sağlamdır. Yanmaz. Resim 1.14 10

1.3.2. Hazır Blok Çeşitleri Konut, sanayi ve ticari yapılarda taşıyıcı olmayan hafif duvar oluşumunda bölme panoları kullanılır. Gazbeton taşıyıcı blok duvarlar 60 cm boyunda, 25 cm yükseklikte ve çeşitli kalınlıkta üretilirler. Yapıların iç ve dış duvar oluşumunda kullanılır (Resim 1.15). Resim 1.15 Gazbeton taşıyıcı düşey duvar elemanları; antikorozif çift sıra çelik donatılı olarak imal edilirler ve bu sınıfın özelliklerine sahiptirler. Bu elemanlar; en fazla 3 tam kata kadar konut ve dinamik yüklerin önemli olmadığı iş yerlerinde, taşıyıcı iç ve dış duvar yapımında, ateşe dayanımlı ve ateşe yüksek dayanımlı taşıyıcı duvar yapımında, yangın duvarı yapımında, havalandırmalı dış duvarların iç tabakasının yapımında kullanılırlar (Resim 1.16). Resim 1.16 Toplu konut inşaatlarında, ticari ve sanayi yapılarında büyük bina cephelerinin (18 m² ye kadar) bir kerede kapatılmasında hazır duvarlar kullanılır ( Resim 1.17 ). Resim 1.17 1.3.3. Hazır Blok Çizimleri Hazır blokların çiziminde çizilecek duvarda kullanılan ya da kullanılması düşünülen hazır bloğun boyutlarında bilinmesi gerekir. Kullanılacak hazır bloğun boyutuna göre ölçek seçilir. Bu ölçeğe uygun şekilde görünüş resimleri teknik resim kurallarına uygun şekilde çizilir. Kesit resimleri çıkarılır. Gerekli yerlerde ayrıntı resimleri çizilir. 11

Uygun taramalar yapılır. Ölçülendirmeler yapılır. Açıklayıcı bilgiler uygun yerlere yazılır. Şekil 1.18: Hazır duvar çizimi 12

Şekil 1.19: Hazır blok duvar çizimi 1.4. Biriket Hazırlanan betonun kalıplarda şekillendirilmesi ve kurutulmasıyla elde edilen, dikdörtgenler prizması şeklinde içi boş bırakılan yapı malzemesidir. Hazırlanan betonun içeriğinde, içinden kuvars kumu ayrılan bims agregası ile çimento ve su bulunur. Bu blokların yeterli dayanıma ulaşabilmesi için yeterli su ve buhar kürüne tabi tutulması gerekir. Biriketler, ısı yalıtımlı ve ısı yalıtımsız olduğu gibi dolu blok, tek sıra delikli blok ve çift sıra delikli blok şeklinde de olabilirler. Resim 1.20:Tek sıra delikli biriket Resim 1.21:Çift sıra delikli biriket 13

1.4.1. Biriketlerin Özellikleri Doğal gözenekleri sayesinde ısı ve ses yalıtımı vardır. Yangına karşı dayanıklıdır. Hafifliği sayesinde binaların ağırlığını azaltıcı etkisi vardır. Yüksek elastikiyet özelliği nedeniyle depreme dayanıklıdır. Nefes alabilen yapıdadır. Nem tutuculuğu mükemmeldir. Donmaz. Duvar ve sıvada daha az ve ucuz işçilik sağlar. İnşaat maliyeti, aynı yalıtım değerinde tuğla ve gazbeton duvara göre daha azdır. 1.4.2. Biriket Duvarların Çizimi Biriket duvarların çizimini yapabilmek için biriket boyutlarını bilmek gerekir. Boyutlar firmalara göre farklılık gösterebilir. Bizim duvar kalınlığımız ne kadar ise o boyutta biriket kullanmak gereklidir. Çizim tekniği olarak tuğla duvar çizimiyle aynıdır. Tek fark malzeme boyutları arasındaki farktır. Şekil 1.22: Biriket duvar çizimi 14

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Çizim ölçeğini seçiniz. Görünüş kısımlarını çiziniz. Kesilen kısımları çiziniz. Ayrıntıları çiziniz. Taramaları yapınız. Ölçülendirme yapınız. Yazılarını yazınız. Öneriler Çizim ölçeğini seçerken çizimin amacına uygun seçiniz. Görünüşleri çizerken üst görünüşlerden başlayınız, ön ve yan görünüşleri iz düşüm kurallarına uygun olarak çiziniz Kesilen kısımların çiziminde genel kesit çizim kurallarına uyunuz. Ayrıntı resim ölçeklerine dikkat ediniz ve gerekli yerlerde çizmelisiniz Taramaları yaparken sert kalem kullanarak ince çizgi ile ifade ediniz Ölçülendirmelerde de sert kalem kullanınız. Yazıları gerekli yerlere yeteri kadar kullanınız. 15

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) SIRA NO 1) Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Doğru Yanlış Çizime başlamadan önce çizim yapacağımız kâğıdı sabitlemeliyiz. 2) Kesit resimlerinde sert (2H) kalem kullanırız. 3) Taş duvar resimlerini çizerken gönye kullanmamalıyız. 4) Yan görünüş ve kesit resimlerini ön görünüş resminin altına çizmeliyiz. 5) Çizimlerimizde mutlaka ölçülendirme yapmalıyız. 6) 7) 8) 9) Tuğla duvar çizimlerinde gerekli derz aralıkları bırakmalıyız. Her türlü çizimde mutlaka ayrıntı resimleri de çizmeliyiz. Toplu konut inşaatlarında, ticari ve sanayi yapılarında büyük bina cephelerinin (18 m² ye kadar) bir kerede kapatılmasında hazır duvarlar kullanılır. Gazbeton taşıyıcı blok duvarlar 60 cm boyunda, 25 cm yükseklikte vyükseklikte çeşitli kalınlıkta üretilirler. Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz 16

B. UYGULAMALI TEST 50 cm kalınlığında 300 cm uzunluğunda ve 200 cm yüksekliğinde moloz taş duvar çizimini A4 kâğıdına yapınız. Daha sonra aşağıdaki değerlendirme kriterlerlerine vereceğiniz cevaplarla kendinizi değerlendiriniz DEĞERLENDİRME KISTASLARI Evet Hayır A4 kâğıdınızı çizim yapacağınız masaya sabitlediniz mi? Çizim kalemlerinizi hazırladınız mı? Çizimlerinizi 1/20 ölçeğinde çizdiniz mi? Moloz taşların geniş yüzleri alta gelecek şekilde yan yana çizdiniz mi? Taşlar arasında 3 cm derz aralıkları bıraktınız mı? Aralarda kalan gelişi güzel boşlukları uygun büyüklükte taş parçaları ile doldurdunuz mu? Taşların bir üstteki sırada birbirleri üzerine en az 10 cm binmelerini sağlayacak şekilde düşey veya eğik derzler düzenlediniz mi? Üst görünüşlere göre ön görünüş resmini düzgün çizdiniz mi? Üst ve ön görünüşlere göre yan görünüş resmini düzgün çizdiniz mi? Gerekli taramaları yaptınız mı? Ölçülendirme yaptınız mı? Uygun yerlere gerekli yazıları yazdınız mı? DÜZENLİ VE KURALLARA UYGUN ÇALIŞMA Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi? Çalışma alanını tertipli ve düzenli kullandınız mı? Uygun araç gereci seçip kullandınız mı? Zamanı iyi kullandınız mı? Çalışma alanını tertipli ve düzenli bıraktınız mı? Yapılan değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz. 17

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Uygun ortam sağlandığında cam tuğla ve tek çift örülen duvarları kurallarına göre çizebileceksiniz. ARAŞTIRMA Sevgili öğrenci, bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlar olmalıdır: Cam duvar yapımında hangi malzemeler kullanılmaktadır? Tek çift örülen duvarlarda kalınlık farkları nasıldır? Cam tuğla boyutları nelerdir? 2. CAM TUĞLA VE TEK ÇİFT ÖRÜLEN DUVARLARIN ÇİZİMİ 2.1. Cam Tuğla İçi boş kenarlıklı tabak şeklindeki prizmatik yapılı iki ayrı parça bloğun yüksek ısıyla birleştirilmesiyle elde edilen yapı malzemeleridir. İç kısımlarında hava boşluğu vardır. Bu nedenle ısı yalıtımı gayet yüksektir. Cam tuğla ile duvar örmek istendiğinde, öncelikli konu ölçülendirmedir. Bunun için de kullanılacak cam tuğlanın boyutunun seçilmesi gerekir. Resim 2.1: Cam tuğla Standard cam tuğla boyutları şöyledir; 19 x 19 x 8 cm 19 x 19 x 10 cm 24 x 11,5 x 8 cm 24 x 24 x 8 cm (Son rakamlar kalınlığı ifade eder.) 18

19 x 19 x 8 cm boyutlu tuğlaları örnek alırsak; düşey ve yatay derzler 10 mm olacak şekilde plastik derz aparatları yardımı ile kolay ve çabuk örme işlemi sağlanabilmektedir. Ölçülendirme yapılırken, gerekli boşluğun 20 cm ve katları şeklinde bırakılması, son derz içinde 10 mm ilave edilmesi gerekir. Şekil 2.2 Şekil 2.3 Yatay ve düşeyde cam tuğlalar tam bir düzlem oluşturacak bir şekilde, özenle, tuğla gibi örülür. Örümü yapılacak boşluğa yatay ve düşeyde her iki ya da üç sırada bir donatı demirleri derzlerin içine yatırılarak ek mukavemet sağlanır. Bu nervülü demirlerin, aynı zamanda zemine ve yanlardaki duvarlara birkaç santimetre saplanması gerekmektedir. Taşan fazla harçlar donmadan temizlenmelidir. Şekil 2.4 Şekil 2.5 Şekil 2.6 Harç donduktan sonra ( iklim durumuna göre ortalama bir gün sonra ) plastik ayar aparatlarının kulakçıkları kopartılarak derz boşlukları derz dolgu malzemesi ile doldurularak kapatılır. Bir sünger yardımı ile cam tuğlalara yapışan fazla malzemeler temizlenerek profesyonelce uygulanmış bir cam tuğla duvar elde edilir 2.1.1. Cam Tuğla Duvarların Çizimi Cam tuğla duvar çizimi için gerekli çizim kâğıdı, kalemler, gönye ve cetveller hazırlanır. Cam tuğla duvar üst görünüşünü çizmek için kâgir duvar kısmi kesitleri çizilir. (Şekil 2.7) 19

Şekil 2.7 İki duvar arasına cam tuğla duvar üst görünüşü paralel ve gönye yardımıyla çizilir (şekil 2.8). Şekil 2.8 Cam tuğla üst görünüşünden faydalanarak taşıma çizgileri kullanarak cam tuğla duvar ön görünüşü oluşturulur (şekil 2.9). Şekil 2.9 Daha önce çizilmiş olan görünüş resimlerinden faydalanarak yan görünüş resmi çizilir. Gerekli olan taramalar yapılır. Ölçülendirmeler belirtilir. Uygun yerlere açıklayıcı yazılar yazılır. 20

2.2. Tek Çift Örülen Duvar Şekil 2.10: Cam tuğla duvar çizimi Isı yalıtımı için yapılan duvarlardır. Sandviç duvar adı da verilir. İki duvar arasından yalıtımı yapılmış duvarlardır. Bu tür duvarlar iki şekilde uygulanabilir. Birincisi arasında hava boşluğu bırakılmış, ısı yalıtımlı duvar, ikincisi de iki duvar arasında hava boşluğu olmayan sadece ısı yalıtımı malzemesi bulunan sandviç duvardır. (Şekil 2.11). Şekil 2.11: Çift örülen duvar 21

Her iki sistemde de dış ve iç duvar eş zamanlı veya ayrı zamanlarda, masif yapı malzemeleriyle örülür. Genellikle beton blok ve biriket, dolu tuğla, pres tuğla, klinker tuğla ile doğal taş ve beton gibi malzemeler kullanılır. İç ve dış duvar ayrı cins malzemelerden yapılabilir. İki duvar arasına ısı yalıtım malzemesi olarak cam yünü, taş yünü, sert köpük vb. malzemeler kullanılır ( Resim:2.12). Isı yalıtım malzemeleri arasında hava en iyi yalıtkan özelliğe sahiptir. Bu nedenle gerek kapalı ve gerekse açık gözenekli ısı yalıtım malzemeler içinde hava kalması istenir. Malzeme içinde havalandırmalı sandviç duvarlarda havanın durgun olması yalıtkanlık değerini artırır. Resim:2.12 Sandviç duvarlarda iç ve dış duvar arasında yapısal bir bağlantı yoktur. Bununla beraber her iki kabuğun mekanik dayanım açısından birlikte çalışması gerekir. Bunun için iç ve dış duvar metrekarede en az 4 yerden metal bağlarla (kancalarla) birbirine bağlanır. Bağlanma, duvar örülürken bağların bir ucu iç diğer ucu dış duvara ve karşılıklı aynı düzlemdeki derzlere veya iç ve dış duvarlardaki boşluklara sokularak gerçekleştirilir ( Şekil 2.13 ). Şekil 2.13 22

2.2.1. Tek Çift Örülen Duvar Çizimi Bu tür duvarların çizim tekniği, kullanılan malzemeyle örülen duvarların çizim tekniği ile aynıdır. Ön görünüş resmi, ihtiyaç duyulduğu zaman çizilir. Her zaman çizmeye gerek yoktur. Çünkü örüldüğü malzemenin cinsi ön görünüş resmi ile aynı olacaktır. Ayrıntı resmi olarak çizilirler. Bu da ölçeğin büyük olması gerektiğini belirtir. Üst görünüş resmi paralel ve gönyeler vasıtasıyla çizilir. Burada duvar örülürken hangi malzeme kullanılmışsa o malzemenin üst görünüşü; boyutlarına uygun olarak çizilir. İki duvar arasında herhangi bir yalıtım malzemesi kullanılmış ise o malzemenin taraması yapılır (Şekil 2.14). Şekil 2.14: Çift örülen duvar üst görünüş resmi Çift duvar, yan görünüş ya da kesit resmi kullanılan malzemenin cinsi dikkate alınarak çizilir. Burada da varsa yalıtım malzemesi taraması yapılır ( Şekil 2.15 ). Şekil 2.15: Çift Örülen Duvar Kesit (Yan Görünüş ) Resmi 23

Gerekli diğer taramalar yapılır. Ölçülendirme yapılır. İhtiyaç duyulan yerlere gerekli yazılar uygun bir şekilde dik norm yazıyla yazılır. Şekil 2.16: Çift örülen duvar çizimi 24

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Çizim ölçeğini seçiniz. Görünüş kısımlarını çiziniz. Kesilen kısımları çiziniz. Ayrıntıları çiziniz. Taramaları yapınız. Ölçülendirmeyi yapınız. Yazılarını yazınız Öneriler Çizim ölçeğini seçerken çizimin amacına uygun seçiniz. Görünüşleri çizerken üst görünüşlerden başlayınız, ön ve yan görünüşleri iz düşüm kurallarına uygun olarak çiziniz Kesilen kısımları çiziminde genel kesit çizim kurallarına uyunuz Ayrıntı resim ölçeklerine dikkat ediniz. Taramaları yaparken sert kalem kullanarak ince çizgi ile ifade ediniz. Ölçülendirmelerde de sert kalem kullanınız. Yazıları gerekli yerler de yeteri kadar kullanınız. 25

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. İŞLEM NO 1) 2) 3) DEĞERLENDİRME KISTASLARI Doğru Yanlış Cam tuğlalar, içi boş kenarlıklı tabak şeklindeki prizmatik yapılı iki ayrı parça bloğun yüksek ısıyla birleştirilmesiyle elde edilen yapı malzemeleridir Cam tuğla ile duvar örmek istendiğinde, öncelikli konu ölçülendirmedir. Bunun için de kullanılacak cam tuğlanın boyutunun seçilmesi gerekir İki duvar arasından yalıtımı yapılmış duvarlara çift örülen duvar denir. 4). Sandviç duvarlarda iç ve dış duvar ayrı cins malzemelerden yapılamaz 5) Çift duvarların dayanım açısından birlikte çalışması gerekmez. 6) Çift örülen duvarlarda üst görünüş resmi paralel ve gönyeler çizilir. Burada duvar örülürken hangi malzeme kullanılmışsa o üst görünüşü boyutlarına uygun olarak çizilir Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz 26

B. UYGULAMALI TEST 240 cm uzunluğunda 160 cm yüksekliğinde cam tuğla duvar yapılmak isteniyor. Yapılacak olan bu duvarın resmini çiziniz ve daha sonra aşağıda verilen değerlendirme kıstaslarında kendinizi değerlendiriniz. DEĞERLENDİRME KISTASLARI Evet Hayır A4 kâğıdınızı çizim yapacağınız masaya sabitlediniz mi? Çizim kalemlerinizi hazırladınız mı? Çizimlerinizi uygun ölçeğinde çizdiniz mi? Cam tuğlaların bağlanacağı kâgir duvarın kısmi kesitlerini çizdiniz mi? Kısmi kesitleri çizerken yumuşak 2B kalem kullandınız mı? Cam tuğla duvar üst görünüşünü paralel ve gönye yardımıyla çizdiniz mi? Üst görünüşe göre ön görünüş resmini düzgün çizdiniz mi? Üst ve ön görünüşlere göre yan görünüş resmini düzgün çizdiniz mi? Gerekli taramaları yaptınız mı? Ölçülendirme yaptınız mı? Uygun yerlere gerekli yazıları yazdınız mı? DÜZENLİ VE KURALLARA UYGUN ÇALIŞMA Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi? Çalışma alanını tertipli ve düzenli kullandınız mı? Uygun araç gereci seçip kullandınız mı? Zamanı iyi kullandınız mı? Çalışma alanını tertipli ve düzenli bıraktınız mı? Yapılan değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz 27

ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 3 Uygun ortam sağlandığında harpuşta, denizlik ve parapetleri kurallarına göre çizebileceksiniz. ARAŞTIRMA Sevgili öğrenci, bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır. Çevremizdeki binaları inceleyerek harpuştaların hangi tip duvarlara yapıldığını bulunuz. Denizlik ile parapet arasındaki farklar nelerdir? 3. HARPUŞTA DENİZLİK VE PAREPETL 3.1. Harpuşta Don ve yağış etkilerinden duvarı korumak için yapılan açık duvar üstleri kaplamasıdır. Kesme taş, beton veya mozayikle yapılır. Günümüzde harpuşta tuğlaları da imal edilmekte ve örülmesi hem zaman hem işçilik hemde parasal yönden ekonomik olmaktadır. Resim 3.1: Harpuşta tuğlası uygulaması Resim 3.2: Harpuşta tuğlası Harpuşta üzeri bir ya da iki yana eğimli ve duvar yüzünden çıkıntılı, damlalıklı yapılır. Derzlerin az olmasına çalışılır ve derzler yüksek dozlu çimento harcıyla doldurulur. 28

Resim 3.3: Kesme taş harpuşta örnekleri 3.1.1. Harpuşta Çizimi Harpuşta çizimleri genelde detay resimlerine girer. Bunun için ölçekleri genelde büyük ölçek seçilmelidir. 1/10 ~ 1/ 5 ölçekleri bu iş için uygundur. Harpuştaların sadece kesit resimlerinin çizilmesi yeterlidir. Öncelikle harpuştanın yapılacağı duvarın kesiti çizilir. Kesit resimlerinde yumuşak kalın yazan kalem kullanmaya özen gösterilmelidir. Harpuştanın oluşumu için duvarın her iki yanından 5 er cm dışarı doğru çizilir. Akan suların duvara ulaşmaması için damlalıklar her iki yönde de çizilir. Harpuşta kalınlığı kadar yukarı doğru çizilir. Üzeri eğimli olarak çizilir. Gerekli taramalar ince kalemle yapılır. Ölçülendirmeler yapılır. Eğim yönleri gösterilir. Şekil 3.4: Harpuşta çizimi 29

3.2. Denizlik Pencere alt kenarlarıyla duvar arasına yapılan, bina duvarının dış kısmını yağmur, rutubet, buğu akıntısından koruması amacı ile yapılan yapı elemanına denizlik denir. Denizlikler mozayikli beton, mermer, granit vb. malzeme ile yapılırlar. 3.2.1. Denizlik Çizimi Denizliklerde aynı harpuştalar gibi detay resimleridir. Çizimleri yapılırken ölçekleri genelde 1/10 olarak seçilir. Denizliklerin de sadece kesit resminin çizilmesi yeterlidir. Bunun için çoğunlukla yumuşak kurşun kalem kullanılır. Denizliği çizeceğimiz duvarın kısmi kesiti çizilir. Duvarın üst kısmından denizliği çizeceğimiz yerden itibaren dışa doğru 5 cm çizilir. Suların duvara zarar vermemesi için deniziliğin alt kısmında bırakılan damlalık çizilir. Yukarıya doğru 5 cm denizlik kalınlığı çizilir. Denizliğin üst tarafı suların kolayca akabilmesi için %10 luk bir eğimle çizilir. Denizlik üst bölümünde çizimle bütünlük sağlaması amacıyla pencere kasası kesiti aynı ölçekle çizilir. Gerekli taramalar ince sert kalemle yapılır. Ölçülendirmeler gösterilir. Şekil 3.5: Denizlik çizimi 30

3.3. Parapet Pencere alt kenarlarıyla teras duvarları üstüne yapılan, bina duvarlarının iç kısımlarını yağmur, rutubet, buğu, akıntısından korumak amacı ile yapılan yapı elemanına parapet denir. Bütünlük oluşturması amacıyla denizlilerle aynı malzemeden ve aynı zamanda yapılırlar. Zaten pencerelerde dış ön kısma denizlik, iç ön kısma parapet denir. Ayrıca teras, balkon ve köprü gibi yerlerde yapılan, yaklaşık olarak 90 cm yüksekliğinde korkuluk duvarına da parapet denir. 3.3.1. Parapet Çizimi Yukarıda belirtildiği gibi denizliklerle beraber yapıldıkları gibi çoğunlukla yine denizliklerle beraber çizilirler. Çizim aşamaları da aynıdır. Çizim aşamasında denizlik ve parapeti ayırmayız. Denizliğin devamı olan kısım parapet olarak adlandırılır. Parapetin üst tarafında yağmur, buğu sularının toplanabilmesi ve duvara zarar vermemesi için damlalık çizilir. Parapetlerin kalınlığı da 5 cm ve duvarda çıkıntı kısmı da 5 cm dir. Şekil 3.6: Parapet çizimi 31

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Çizim ölçeğini seçiniz. Görünüş kısımlarını çiziniz. Kesilen kısımları çiziniz. Ayrıntıları çiziniz. Taramaları yapınız. Ölçülendirme yapınız. Yazılarını yazınız. Öneriler Çizim ölçeğini çizimin amacına uygun seçiniz. Görünüşleri çizerken üst görünüşlerden başlayınız, ön ve yan görünüşleri iz düşüm kurallarına uygun olarak çiziniz. Kesilen kısımların çiziminde genel kesit çizim kurallarına uyunuz. Ayrıntı resim ölçeklerine dikkat ediniz. Taramaları yaparken sert kalem kullanarak ince çizgi ile ifade ediniz. Ölçülendirmelerde de sert kalem kullanınız. Yazıları gerekli yerlere yeteri kadar kullanınız. 32

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME A OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. İşlem No DEĞERLENDİRME KISTASLARI Doğru Yanlış 1) 2) Don ve yağış etkilerinden duvarı korumak için yapılan açık duvar üstleri kaplamasına harpuşta denir. Harpuşta üzeri düz ve duvarla aynı kalınlıkta, damlalıklı yapılır. 3). Öncelikle harpuştanın yapılacağı duvarın kesiti çizilir 4). 5) 6) 7) 8) 9) 10). Harpuştaların sadece kesit resimlerinin çizilmesi yeterlidir Çizimleri yapılırken ölçekleri genelde 1/50 olarak seçilir Suların duvara zarar vermemesi için denizliğin alt kısmında bırakılan damlalık çizilir. Denizlik üst bölümünde çizimle bütünlük sağlaması amacıyla pencere kasası kesiti aynı ölçekle çizilir Pencerelerde iç ön kısma denizlik, dış ön kısma parapet denir. Bina duvarlarının iç kısımlarını yağmur, rutubet, buğu, akıntısından korumak amacı ile yapılan yapı elemanına parapet denir. Çizim aşamasında denizlik ve parepeti ayırmayız. Denizliğin devamı olan kısım parepet olarak adlandırılır Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz 33

B. UYGULAMALI TEST Bir pencere alt kısmına denizlik ve parapet yapılacaktır. Yapılacak olan bu denizlik ve parapetin resmini çiziniz ve daha sonra aşağıda verilen değerlendirme kıstaslarında kendinizi değerlendiriniz. DEĞERLENDİRME KISTASLARI Evet Hayır A4 kâğıdınızı çizim yapacağınız masaya sabitlediniz mi? Çizim kalemlerinizi hazırladınız mı? Çizimlerinizi uygun ölçeğinde çizdiniz mi? Denizliği çizeceğimiz duvarın kısmi kesiti çizdiniz mi? Kısmi kesitleri çizerken yumuşak 2B kalem kullandınız mı? Deniziliğin alt kısmında bırakılan damlalığı çizdiniz mi? Denizliğin üst tarafını %10 luk bir eğimle çizdiniz mi? Parapetin üst tarafına damlalık çizdiniz mi? Gerekli taramaları yaptınız mı? Ölçülendirme yaptınız mı? Uygun yerlere gerekli yazıları yazdınız mı? DÜZENLİ VE KURALLARA UYGUN ÇALIŞMA Mesleğe uygun kıyafet giydiniz mi? Çalışma alanını tertipli ve düzenli kullandınız mı? Uygun araç gereci seçip kullandınız mı? Zamanı iyi kullandınız mı? Çalışma alanını tertipli ve düzenli bıraktınız mı? DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz. 34

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME) Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır Taş Duvar Çizimi Taşların aralarındaki derzleri istenilen şekilde düzenlediniz mi? Aralarda kalan gelişi güzel boşluklara uygun büyüklükte taş parçaları çizdiniz mi? Tuğla Duvar Çizimi Tuğla boyutlarına ve tuğla aralarındaki derz mesafelerine dikkat ederek ölçeğinde çizdiniz mi? Yan görünüş resmini ön görünüşün yan tarafına çizdiniz mi? Hazır Blokların Çizimi Hazır blokların boyutlarına uygun üst görünüşlerini çizdiniz mi? Üst görünüşlerinden yaralanarak ön görünüşlerini çizdiniz mi? Biriket Duvar Çizimi Biriket duvarın üst görünüşlerini tekniğine uygun çizdiniz mi? Duvarın ön ve yan görünüşlerini üst görünüşten faydalanarak çizdiniz mi? Cam Tuğla Duvar Çizimi Ön görünüş resmini tekniğine uygun çizdiniz mi? Yan görünüş resmini tekniğine uygun çizdiniz mi? Çift Örülen Duvar Çizimi İki duvar arasında gerekli boşluğu bırakarak duvarı çizdiniz mi? Duvarların beraber dayanıma çalışması için gerekli bağlantı elemanlarını çizdiniz mi? Harpuşta Çizimi Üzerine harpuşta yapılacak duvarın kesitini kurallarına uygun çizdiniz mi? Duvarın her iki yanından çıkıntı oluşturdunuz mu? Denizlik ve Parapet Çizimi Damlalıkları çizdiniz mi? Gerekli taramaları yaptınız mı? DEĞERLENDİRME Yaptığınız değerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız. Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime geçiniz. 35

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ -1 İN CEVAP ANAHTARI 1 D 2 Y 3 D 4 D 5 Y 6 D 7 D 8 Y 9 D 10 D ÖĞRENME FAALİYETİ- 2 İN CEVAP ANAHTARI 1 D 2 D 3 D 4 Y 5 Y 6 D ÖĞRENME FAALİYETİ- 3 ÜN CEVAP ANAHTARI 1 D 2 Y 3 D 4 D 5 Y 6 D 7 D 8 D 9 Y 10 D Cevaplarınızı cevap anahtarları ile karşılaştırarak kendinizi değerlendiriniz. 36

ÖNERİLEN KAYNAKLAR ÖNERİLEN KAYNAKLAR Tasarı geometri kitapları, Teknik resim ve meslek resim kitapları, İnşaat teknik resim kitabı NEUFERT mimari tasarım kitabı, Duvar yapım elemanları üreten ve satan firmaların katalogları 37

KAYNAKÇA KAYNAKÇA Doç. Dr. OYMAEL, Sabit, Yapı Bilgisi Cilt -1, Temel Ders Kitabı, İstanbul 2003 ERARSLAN, Adnan, Bina Bilgisi, Temel Ders Kitabı, Ankara, 2000 www.ytong. com.tr www.okyap.com.tr www.blokbims.com.tr www2.itu.edu.tr/.isikb/alker03doc_03html 38