ESNEKLİKLER
TALEBİN FİYAT ESNEKLİĞİ Talep edilen miktarın fiyattaki değişmelere olan hassasiyetini ifade eder. Fiyat Esnekliği = (E) Talep edilen miktardaki % değişme Fiyattaki % değişme
EDB > EDA
Çeşitli Talebin Fiyat Esneklikleri
FİYAT ESNEKLİĞİNİN ÖLÇÜMÜ Fiyat Esnekliği = P1: Malın ilk (başlangıçtaki) fiyatı P2: Malın sonraki (yeni) fiyatı Q1: Malın ilk (başlangıçtaki) miktarı Talep edilen miktardaki % değişme Fiyattaki % değişme Q2: Malın sonraki (yeni) miktarı P P olmak üzere 1 E Q Q P Q P 2 2 Q 1 Q P 1 1
A noktasında fiyat (P) 25 YTL ve talep edilen mal miktarı 50 birimdir. B noktasında ise fiyat 15 YTL, talep edilen mal miktarı 200 birimdir. Talebin fiyat esnekliği kaçtır?
ORTALAMALARDA ESNEKLİK VEYA YAY ESNEKLİĞİ Q 2 Q 1 E ( Q 1 Q 2 ) / 2 P 2 P 1 ( P 1 P 2 ) / 2 formülü ile hesaplanır.
TALEBİN FİYAT ESNEKLİĞİ VE TOPLAM HASILAT Toplam hasılat, TR= P*Q TR: Toplam hasılat P: fiyat (YTL,$ vb. ) Q: satılan mal miktarı (kg, ton, adet vb.) Bir malın fiyatı ile toplam hasılat arasındaki ilişki fiyat esnekliğine bağlıdır. Üç farklı fiyat esnekliği için üç farklı ilişki söz konusudur. Şimdi bu ilişkileri inceleyelim.
1) Talep Esnek Olduğunda Toplam Hasılat ve Fiyat Talep esnek olduğunda, bir malın fiyatı azalırsa toplam hasılat artar. Malın fiyatı artarsa toplam hasılat azalır. TR1= P1.Q1= 20*25= 500 (YTL) TR2= P2.Q2= 15*60= 900 (YTL) TR2>TR1 (fiyat azalınca toplam hasılat arttı. )
2) Talep Birim Esnek Olduğunda Toplam Hasılat ve Fiyat Talep birim esnek olduğunda, bir malın fiyatının azalması veya artması toplam hasılatı etkilemez TR1= P1.Q1= 30*30= 900 (YTL) TR2= P2.Q2= 15*60= 900 (YTL) TR2=TR1
3) Talep Esnek Olmadığında Toplam Hasılat ve Fiyat Talep esnek olmadığında, bir malın fiyatı artarsa toplam hasılatta artar, malın fiyatı azalırsa toplam hasılat da azalır. TR1= P1.Q1= 10*50= 500 (YTL) TR2= P2.Q2= 25*40= 1000 (YTL) TR2>TR1 (fiyat artınca toplam hasılat da arttı. )
ÖZETLE, Esneklik Fiyattaki düşüşün toplam hasılat üzerine etkisi Fiyattaki artışın toplam hasılat üzerine etkisi E<1 Hasılat düşer Hasılat Artar E=1 Hasılat değişmez Hasılat değişmez E>1 Hasılat artar Hasılat azalır.
TALEBİN FİYAT ESNEKLİĞİNİ NELER BELİRLER? 1) İkame edilebilir mal veya hizmetlerin olup olmaması, 2) Bir mal veya hizmet için ayrılan paranın bütçedeki payı, 3) Fiyat değişmesinden sonra geçen süre.
TALEBİN GELİR ESNEKLİĞİ Bir malın talep edilen miktarının gelirdeki değişmelere olan hassasiyetini ifade eder. Gelir Esnekliği = (Ey) Talep edilen miktardaki % değişme Gelirdeki % değişme Bir mala duyulan ihtiyaç ne kadar fazla ise o malın gelir esnekliği o derece küçüktür (Gıda, sigara, deterjan vb.). Otomobil, beyaz eşya vb mallarda gelir esnekliği genelde 1 den büyüktür.
ÇAPRAZ TALEP ESNEKLİĞİ Bir malın talep edilen miktarının ilişkili bir malın fiyatındaki değişmelere hassasiyetini ifade eder. Çapraz Esnekliği = (Ey) X Malının Talep edilen miktardaki % değişme Z malının fiyatındaki % değişme E>0 ise X ve Z malları ikame mallarıdır (Çay ve kahve gibi) E<0 ise X ve Z malları tamamlayıcı mallardır (foto mak ve foto film) E= 0 ise iki mal arasında bir ilişki yoktur.
ARZIN FİYAT ESNEKLİĞİ Talep edilen miktarın fiyattaki değişmelere olan hassasiyetini ifade eder. Arzın Fiyat Esnekliği = Arz edilen miktardaki % değişme Fiyattaki % değişme
Çeşitli Arzın Fiyat Esneklikleri
ARZIN FİYAT ESNEKLİĞİNİ NELER BELİRLER? 1) Üretimde ikame edilebilir mallar olup olmaması, 2) Malın dayanıklı bir mal olup olmaması, 3) Üretilen mal miktarı arttıkça maliyetlerin nasıl değiştiği, 4) Zaman.
Talep sonsuz esneklikte olduğunda KDV tamamen satıcılara yansır.
Talep sıfır esneklikte olduğunda KDV tamamen alıcılara (tüketicilere) yansır.
Arz talebe göre daha esnek ise KDV nin çoğu tüketiciye azı satıcıya yansır.
Bu sununun hazırlanmasında aşağıda belirtilen kaynaklardan yararlanılmıştır. Alkim, E., Yıldırım, K. ve Özer, M., 2007. İktisada Giriş, Anadolu Üniversitesi (Ed: Prof.Dr. İlyas Şıklar), ISBN 975-06-0204-8, 5. Baskı Eskişehir. Dinler, Z., 1993. Mikro Ekonomi, 9. Baskı, Ekin Kitabevi Yayınları, ISBN 975-7338-00-1, Bursa. Ertek, T., 2007. Temel Ekonomi (Basından Örneklerle), 2. Bası, Beta basım Yayım Dağıtım, ISBN 975-295-508-8, İstanbul. (ANA DERS KİTABI) Geray, A.U., 1998. Ekonomi. İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları, ISBN 975-404-369-8, İstanbul. White, J.A., Agee, M.H. and Case, K.E., 1989. Principles of Engineering Economic Analysis, Third Edition, John Wiley&Sons, ISBN 0-471-50350-9