10. SINIF KİMYA KONU ÖZETLİ SORU BANKASI ÇÖZÜMLERİ Sayfa 15 soru 5 ASİTLER BAZLAR TUZLAR Asit ve baz tepkimeye girdiğinde nötralleşme 1. ÜNİTE olur. Asit ve baz özelliklerini kaybederler, kimyasal değişme olur. Kireç suyu bazik özellik Sayfa 12 soru 1 gösterir ve sülfürik asit ile nötralleşme tepkimesi sonucunda tuz ve su oluşur. Asitler su ortamında H + iyonu oluşturan maddelerdir. A, C ve E seçeneklerindeki maddeler su Ca(OH) 2 + H 2 SO 4 CaSO 4 + H 2 O 123 123 123 123 ortamında H + iyonu oluşturdukları için asittir. kireç sülfürik kalsiyum su Bazlar su ortamında OH iyonu oluşturan maddelerdir. B seçeneğindeki madde OH iyonu suyu asit sülfat oluşturduğu için bazdır. Ancak D seçeneğindeki madde asit değil bazdır. Sayfa 16 soru 6 X gazı asit çözeltisi ile tepkime verdiğine göre bazik özellik gösterir. X gazı, Z çözeltisi ile Sayfa 12 soru 2 tepkime vermeden geçtiğine göre Z çözeltisi de bazik olmalıdır. Çünkü baz ile baz tepkime Metil oranj çözeltisi asitli ortamda kırmızı, bazik ortamda ise sarı renk oluşturur. A ve E seçeneğindeki maddeler asit olduğu için metil oranj veremez. Y gazı, Z çözeltisi (bazik) ile tepkime verdiğine göre asidik özellik gösterir. çözeltisine damlatıldığında kırmızı renk oluşturur. B ve D seçeneğindeki maddeler baz olduğu için metil oranj çözeltisine damlatıldığında sarı renk oluşturur. C seçeneğindeki madde asit olduğu için metil oranj çözeltisine damlatıldığında sarı Sayfa 16 soru 7 ph değeri 7 den küçük olan çözeltiler asidik, 7 den büyük olan çözeltiler ise bazik özellik gösterir. Y, renk oluşturmaz. suda çözündüğünde H + iyonu oluşturduğuna göre asidik olup ph değeri 7 den küçüktür. Z, suda çözündüğünde OHˉ iyonu oluşturduğuna göre bazik olup ph değeri 7 den büyüktür. X in ph değerinin Sayfa 13 soru 3 İndikatör asidik ortamda kırmızı renk verdiğine Y den küçük olduğuna göre X de asidiktir. göre, bu duruma uyan sadece Y çözeltisidir. Sayfa 13 soru 4 Bir çözeltiye turnusol kağıdı (mavi renkli) batırıldığında rengin kırmızıya dönüşmesi o çözeltinin asidik özellikte olduğunu gösterir. Bu durumda; I. öncüldeki madde asidik, diğerleri ise baziktir. Sayfa 17 soru 8 ph değeri 7 den küçük olan X ve Z çözeltileri asidik, Y ise bazik özellik gösterir. X asit, Y baz olduğundan aralarında nötralleşme olur. (I doğru) X ve Z çözeltileri asidik olduğu için aralarında tepkime olmaz. (II yanlış) Y çözeltisi bazik olduğundan turnusol kağıdının rengini mavi yapar. (III yanlış) 1
Sayfa 17 soru 9 Asit, baz ve tuz çözeltileri elektrik akımını iletir. Elektrik iletkenliği bir çözeltinin asidik özellikte olduğunu kanıtlamaz. Ancak A, B, D ve E seçeneğindeki bilgiler bir çözeltinin asidik özellikte olduğunu kanıtlar. Sayfa 17 soru 10 Bir çözeltiye kırmızı turnusol kağıdı batırıldığında rengin maviye dönüşmesi o çözeltinin bazik olduğunu gösterir. Bir çözeltiye mavi turnusol kağıdı batırıldığında rengin kırmızıya dönüşmesi o çözeltinin asidik olduğunu gösterir. Bu bilgilere göre, 1. çözelti bazik, 3. çözelti asidik olup aralarında nötralleşme tepkimesi olur. Sayfa 19 soru 13 X çözeltisine metil oranj indikatörü damlatılınca rengin kırmızı olması X in asidik olduğunu gösterir. Y çözeltisine fenolftalein indikatörü damlatılınca rengin kırmızı olması Y nin bazik olduğunu gösterir. X asidik olduğu için ph değeri 7 den küçük, Y ise bazik olduğu için ph değeri 7 den büyüktür. Sayfa 19 soru 14 ph değeri 7 den küçük olduğuna göre meyve suyu asidik özellik gösterir. Asidik olan meyve suyuna kırmızı turnusol kağıdı batırılınca rengi mavi olmaz, değişmez. Sayfa 18 soru 11 X, suda çözündüğünde H + iyonu verdiği için asidik, Y ise X ile tepkimesinden tuz ve su oluşturduğuna göre bazik özellik gösterir. X in ph değeri 7 den küçük, Y nin ise ph değeri 7 den büyük olur. X, kireç suyu olamaz. Kireç suyu bazik özellik gösterir. Y sülfürik asit olamaz. Y bazdır. Sayfa 19 soru 15 NaOH çözeltisi baziktir. Bazlar asitler ile tepkimeye girerek tuz oluştururlar. A, B, C ve E seçeneklerindeki maddeler asidik özellik gösterir. Ancak NH 3 bazik özellik gösterdiği için yine baz olan NaOH ile tepkimeye giremez ve tuz oluşturamaz. Sayfa 18 soru 12 NaOH çözeltisine indikatör eklenince rengin kırmızı olması çözeltinin bazik özellikte olduğunu gösterir. Bu çözeltinin üzerine X çözeltisi eklenince rengin kaybolması (renksiz) ise X çözeltisinin asidik özellikte olduğunu gösterir. Böylece NaOH ve X çözeltisi arasında nötralleşme tepkimesi olur. Oluşan renksiz çözelti ise asidik veya nötr çözelti olup, ph değeri, 7 veya 7 den küçüktür. Renksiz çözeltinin suyu buharlaştırılınca kalan beyaz renkli katı madde ise iyonik yapılı bir tuz olabilir. Sayfa 20 soru 16 Kırmızı turnusol kağıdı X kabına daldırılınca rengin mavi olması X kabındaki maddenin bazik olduğunu gösterir. Mavi olan turnusol kağıdı Y kabına daldırılınca rengin değişmemesi Y kabındaki maddenin tuz olduğunu gösterir. Mavi turnusol kağıdının Z kabına daldırılınca rengin kırmızı olması Z kabındaki maddenin asidik olduğunu gösterir. 2
Sayfa 21 soru 17 Na, Ca, Mg ve Al aktif metaller olup HCl çözeltisi ile H 2 gazı açığa çıkarırlar. Ancak Cu soymetal olup HCl çözeltisi ile tepkimeye girmez. Sayfa 23 soru 22 HF çözeltisi camın yapısındaki SiO 2 ile tepkimeye girerek SiF 4 gazı ve H 2 O oluşturur. Bu nedenle HF çözeltisinin cam şişede bulundurulması uygun değildir. Diğer asit çözeltileri SiO 2 ile tepkimeye girmez. Sayfa 22 soru 18 Ag soymetaldir. K, Na, Fe ve Zn aktif metaldir. Sayfa 23 soru 23 Asitler karbonatlı bileşiklerle tepkimeye girerek CO 2 gazı oluştururlar. Karbonatlı bileşikler içinde 2 CO 3 bulunduran bileşiklerdir. Sayfa 22 soru 19 Cu soymetaldir. Cu, H 2 SO 4 ün derişik çözeltisi ile tepkimeye girdiğinde SO 2 gazı açığa çıkarır. Sayfa 23 soru 24 Kumun yapısında bulunan SiO 2, HF çözeltisi ile tepkimeye girerek SiF 4 gazı açığa çıkarır. Sayfa 22 soru 20 Ag soymetaldir. Ag, HNO 3 ün derişik çözeltisi ile tepkimeye girdiğinde NO 2 gazı açığa çıkarır. Sayfa 23 soru 25 I. ve III. kaptaki asit çözeltileri üzerlerindeki karbonatlı bileşikler ile tepkimeye girerek CO 2 gazı açığa çıkarırlar. II. kaptaki baz çözeltisi ise CO 2 gazı açığa çıkaramaz. Sayfa 22 soru 21 I. ve II. kaplarda bulunan karbonatlı bileşikler (CaCO 3 ve NaHCO 3 ) üzerlerindeki asitler ile tepkimeye girdiklerinde CO 2 gazı açığa çıkarırlar. II. kapta SiF 4 gazı, IV. kapta ise H 2 gazı açığa çıkar. Sayfa 24 soru 26 Camın yapısında bulunan SiO 2 ile sadece HF asit çözeltisi tepkimeye girer. Bu nedenle cama etki edebilen HF çözeltisi kullanılabilir. HCl ve HNO 3 çözeltileri ise cama etki etmediği için kullanılmaz. 3
Sayfa 24 soru 27 Fe ve Mg metalleri HCl çözeltisi ile H 2 gazı açığa çıkarır. Cu metali HNO 3 çözeltisi ile NO 2 gazı açığa çıkarır. SiO 2 ise HF çözeltisi ile SiF 4 gazı açığa çıkarır. Katı parçasında CaCO 3 olsaydı CO 2 gazı açığa çıkardı. Sayfa 34 soru 28 Sayfa 35 soru 32 Formülü H 3 PO 4 olan maddenin kimyasal adı fosforik asittir. Fosforik asit, asitler ile tepkimeye girmez. Sayfa 35 soru 33 Formülü CaO olan maddenin kimyasal adı kalsiyum oksittir. Halk arasında zaç yağı olarak bilinen madde sülfürik asit (H 2 SO 4 ) tir. H 2 SO 4 suda çözündüğünde OH değil H + iyonu oluşturur. Sayfa 34 soru 29 Kimyasal adı nitrik asit (HNO 3 ) olan maddenin halk arasındaki adı kezzaptır. Dinamit ve patlayıcı yapımında kullanılan ve deriye temas ettiğinde zararlı etkileri bulunan bir maddedir. Sayfa 35 soru 34 Halk arasında sudkostik olarak bilinen madde bazik özellik gösteren sodyum hidroksit (NaOH) tir. NaOH ın yutulması durumunda nötürleştirmek ve etkisini azaltmak için zayıf asidik sıvılar (limon suyu, sirke) içilip tehlikesi en aza indirilebilir. Sayfa 34 soru 30 Formülü HCl olan maddenin kimyasal adı hidroklorik asittir. HCl asiti kırmızı turnusol kağıdının rengini değiştirmez. Sayfa 35 soru 35 Arap sabunu yapımında formülü KOH olan ve kimyasal adı potasyum hidroksit olan, temas edildiğinde cilde zarar veren madde kullanılır. Sayfa 34 soru 31 Sirke ruhu, kimyasal formülü CH 3 COOH olan bir asittir. İlaç yapımında kullanılır. İnsan sağlığı için zararlı etkileri bulunmaktadır. Sayfa 36 soru 36 Amonyak, formülü NH 3 olan ve sulu çözeltisi bazik olduğu için ph değeri 7 den büyük olan bir maddedir. Solunduğunda bazik olduğu için asidik sıvılar içilerek etkisi en aza indirilebilir. 4
Sayfa 37 soru 37 Asit yağmurları; Azot ve kükürt oksitlerin havadaki su buharı ile tepkimesi sonucu oluşur. Topraktaki bazı mineralleri (Ca, Mg, K vs) çözerek toprağın kalitesini düşürür. Karbonat içeren yapıları aşındırır. Azot oksitlerin su buharı ile tepkimesinden oluşur. 3NO 2 + H 2 O 2HNO 3 + NO Göl ve akarsuların PH değerini düşürür. Sayfa 51 soru 41 Halk arasında yemek tuzu olarak bilinen, sudaki çözeltisi nötr olan, dericilikte ve suyun yumuşatılmasında kullanılan madde NaCl dir. Sayfa 52 soru 42 Halk arasında soda olarak adlandırılan ve soruda verilen tüm özelliklere sahip olan madde sodyum karbonat (Na 2 CO 3 ) tır. Sayfa 37 soru 38 Yapılan deneyde asit damlatılınca mermerin tahriş olduğu gözleniyor. Bu durumda limon asidik olduğuna göre mermer tezgahın üzerinde limon kesmek uygun değildir. Sayfa 38 soru 39 Tepkimelerde oluşan maddelerin (Cl 2, H 2, NO 2 ) sakıncaları verilmiştir. Tuz ruhu ve çamaşır suyunun karıştırılması ile oluşan Cl 2 gazı insan sağlığı için zararlı madde oluşmasına neden olur. (I doğru) Lavabo tıkandığında kullanılan lavabo açıcıların oluşturduğu H 2 gazı tesisat borularına zarar verebilir. (II doğru) Kireçlenen alüminyum çaydanlığa derişik nitrik asit (kezzap) döküldüğünde oluşan NO 2 gazı zehirlenmeye neden olur. (III yanlış) Sayfa 38 soru 40 Sayfa 52 soru 43 Potaskostik (KOH) ile kezzap HNO 3 ın tepkimesi, KOH + HNO 3 KNO 3 + H 2 O şeklindedir. Bu tepkimede oluşan KNO 3 (potasyum nitrat) havai fişek, karabarut yapımında kullanılır. Gübre yapımında kullanılınca bitkilerin kalite ve verimini artırır. Sayfa 52 soru 44 Ca(OH) 2 bazı ile HNO 3 asidinin tepkimesinden CaSO 4 değil, Ca(NO 3 ) 2 oluşur. Ca(OH) 2 + 2HNO 3 Ca(NO 3 ) 2 + 2H 2 O Sayfa 52 soru 45 Halk arasında kireç taşı olarak adlandırılan tuzun formülü CaCO 3 tür. Şişedeki madde ile ilgili verilen uyarı işaretlerine göre; şişedeki maddenin insan sağlığı için bir tehlikeye neden olduğu görülmektedir. Sayfa 53 soru 46 Halk arasında nişadır olarak adlandırılan tuzun formülü NH 4 Cl dir. 5
Sayfa 53 soru 47 Formülü NH 4 NO 3 olan tuzun kimyasal adı amonyum nitrattır. Zayıf baz olan NH 3 ile kuvvetli asit olan HNO 3 den oluştuğu için asidik bir tuzdur. Tarımsal gübre ve patlayıcı yapımında kullanılır. Sayfa 53 soru 48 Amonyak (NH 3 ) ile sülfürik asitin (H 2 SO 4 ) tepkimesinden amonyum fosfat değil, amonyum sülfat tuzu oluşur. (I. ve II. öncül doğrudur.) Sayfa 53 soru 49 Formülü Al 2 (SO 4 ) 3 olan tuzun kimyasal adı alüminyum sülfattır. Sayfa 54 soru 50 Halk arasında yemek sodası olarak bilinen madde NaHCO 3 tür. KARIŞIMLAR 2. ÜNİTE Sayfa 117 soru 1 Bakır aynı cins atomdan oluşur ve elementtir. Diğer seçenekteki maddeler ise iki veya daha fazla farklı maddeden oluşan karışımlardır. Sayfa 118 soru 2 Tuzlu su; tuz ve suyun birbiriyle karışmasıyla oluşan bir homojen karışımdır. Diğer seçenekteki maddeler ise en az iki tür atomdan oluşan bileşiklerdir. Sayfa 118 soru 3 I. O 2(g) : Tek tür atomdan oluşur, elementtir. II. NaCl (suda) : NaCl ve H 2 O nun karışmasıyla oluşur, karışımdır. Sayfa 54 soru 51 I. ve II. öncül doğrudur. Al(NO 3 ) 3 bir şap değildir. Şapların genel formülü Me + M 3+ (SO 4 ) 2. 12H 2 O şeklindedir. Sayfa 54 soru 52 Sodyum sülfat (Na 2 SO 4 ) bileşiği NaOH ve H 2 SO 4 ün tepkimesi sonucunda oluşur. Na 2 SO 4 ün sulu çözeltisi nötr bir tuzdur. III. H 2 O (s) : Farklı tür elementlerin oluşturduğu aynı tür moleküldür, bileşiktir. Sayfa 118 soru 4 I. ve II. deki küre modellerine bakıldığında her ikisinde de aynı tür moleküller olduğu görülür. Örneğin I. kapta H 2, II. kapta H 2 O gibi. Ancak III. kapta farklı tür küre modelleri bir arada bulunuyor. Bu da III. kapta karışım olduğunu gösterir. I. kapta element, II. kapta ise bileşik bulunur. 6
Sayfa 119 soru 5 Bileşenleri eşit oranda dağılan, değişik tarafları aynı görüntü ve özellikte olan karışımlara homojen karışım denir. Bu tanıma uyan kolonyadır. Sayfa 120 soru 10 Emülsiyon, dağılan faz ile dağıtıcı fazın birbiri içinde çözünmediği, sıvı-sıvı heterojen karışımlardır. Sayfa 119 soru 6 Bileşenleri eşit oranda dağılmayan, değişik tarafları farklı görüntü ve özellikte olan karışımlara heterojen karışım denir. Bu tanıma uyan odun talaşı-sudur. Sayfa 120 soru 11 Süspansiyon; dağılan madde, dağılma ortamında asılı kalır ve bu nedenle her iki ortam gözle görülür. Katı-sıvı heterojen karışımlardır. Sayfa 119 soru 7 Herhangi bir katının bir sıvı içerisinde çözünmeden asılı olarak kalmasıyla oluşan heterojen karışıma süspansiyon denir. Bu tanıma uyan Türk kahvesidir. Sayfa 119 soru 8 Birbiri içinde çözünmeyen sıvıların oluşturduğu heterojen karışıma emülsiyon denir. Bu tanıma uyan I nolu kaptaki sıvı-sıvı karışımdır. Sayfa 120 soru 12 Aerosol; katı ve sıvıların gaz içinde dağılmasıyla oluşur. Heterojen karışımlardır. Her yeri aynı görüntü ve özellikte değildir. Sayfa 122 soru 13 I. CCl 4 : Merkez atom olan C nin tüm bağları Cl ile bağlıdır. Dolayısıyla apolar moleküldür. Apolar moleküllerde sıvı halde London kuvvetleri etkindir. (I doğru) II. H 2 O: Merkez atom olan O nun iki tek bağında H atomları vardır. Ancak O nun üzerinde ortaklanmamış iki çift elektron bulunur. Bu durum H 2 O yu polar molekül yapar. Sayfa 120 soru 9 Bir katının veya sıvının gaz içinde heterojen olarak dağılmasıyla oluşan karışımlara aerosol denir. Kolonya, homojen karışım olup, çözeltidir. Sıvı halde H 2 O molekülleri arasında hidrojen bağları etkindir. (II doğru) III. Polar madde polar çözücüde, apolar madde apolar çözücüde çözünür. CCl 4 apolar, H 2 O ise polar olduğundan birbiri içinde tamamen karışamaz ve ayrı faz oluştururlar. 7
Sayfa 122 soru 14 CS 2 apolar molekül olduğundan, apolar bir sıvıda çözünür. Seçeneklerdeki CCl 4 apolardır. Diğerleri ise polardır. Sayfa 123 soru 18 C 2 H 5 OH polar molekül olup molekülleri arasında hidrojen bağları etkindir. H 2 O da polar molekül olup molekülleri arasında hidrojen bağları etkindir. C 2 H 5 OH molekülleri, polar yapılı H 2 O molekülleri ile hidrojen bağı yaptığı için çok iyi çözünür. Diğer seçeneklerdeki maddeler ise apolar yapılıdır. Sayfa 123 soru 15 İki farklı atomdan oluşan HF molekülünde, atomların elektronegatiflikleri farklı olduğu için HF polar moleküldür. H 2 O nun polar molekül olduğu 13. soruda açıklanmıştır. H nin F ve O atomları ile yaptığı bileşiklerde molekülleri arasında hidrojen bağları etkindir. HF ve H 2 O polar molekül olduklarından birbiri içinde çözünürler. Sayfa 124 soru 19 Zeytinyağı su ile tamamen karışamadığı için sıvı-sıvı heterojen karışımı olan emülsiyonu oluşturur. (A doğru) Zeytinyağı polar olan suda çözünmediğine göre apolar yapılıdır. (B doğru) Şekil-2 de apolar olan zeytinyağı X sıvısı ile tek fazlı görünüm oluşturduğuna göre X sıvısı da apolardır. (C yanlış) X sıvısı apolar olduğu için polar olan suda çözünmez ve karışımları iki farklı faz görünümünde olur. (D ve E doğru) Sayfa 123 soru 16 Benzen (C 6 H 6 ) apolar olduğundan apolar olan CCl 4 ü çözer. NaCl ve H 2 O polar yapılı oldukları için apolar yapıdaki benzende çözünmezler. Sayfa 124 soru 20 Polar yapıdaki moleküllü bileşikler, polar yapıdaki moleküllü sıvılarda çözünür. (I ve II doğru) Molekülleri arasında hidrojen bağı oluşan bileşikler, molekülleri arasında hidrojen bağı oluşan çözücülerde iyi çözünür. (III doğru) Sayfa 123 soru 17 Sadece C ve H bulunduran bileşikler apolar yapılıdır. Bu durumda apolar molekül olan CH 4, apolar olan CCl 4 sıvısında en fazla çözünür. Sayfa 124 soru 21 İyonik bileşik olan KNO 3 polar yapılı H 2 O da çözünür. CCl 4 ve C 6 H 6 ise apolar yapılıdır. 8
Sayfa 127 soru 22 Bir çözeltide sadece bir çözücü ve bir çözünen bulunmaz. Aynı çözücüde birden fazla farklı madde çözünebilir. Diğer seçenekler doğrudur. Sayfa 128 soru 26 Gazoz; çözücüsü sıvı çözüneni gaz olan bir çözelti türüdür. (C yanlış) Diğer seçenekler doğrudur. Sayfa 130 soru 27 Sayfa 127 soru 23 Su polar, benzin apolar yapılı olduğu için birbiri içinde çözünmezler ve çözelti oluşmaz. Diğper seçeneklerdeki maddeler birbiri içinde tamamen çözünür ve homojen karışım (çözelti) oluştururlar. a) Çözünen şeker miktarının fazla olduğu Y kabındaki çözelti daha derişiktir. b) Derişik olan Y kabındaki çözünen/çözücü oranı daha fazladır. c) X kabında, Y kabına göre daha az şeker çözündüğünden birim hacimdeki şeker miktarı daha azdır. Sayfa 127 soru 24 Gazoz homojen bir karışım yani çözeltidir. Gazozda çözücü sudur. Çözünen maddeler ise şeker ve karbondioksittir. Sayfa 130 soru 28 Çözeltinin birim hacmindeki iyon sayısı arttıkça çözeltinin elektirik iletkenliği artar. Tablodaki iyonik bileşiklerden iyon sayısı çok olan madde ile yapılan karışımın elektrik iletkenliği en yüksektir. AgI Ag + + I ˉ (AgI: Gümüş iyodür) NaCl Na + + CI ˉ (NaCl: Sodyum klorür) AlCl 3 Al 3+ + 3CI ˉ (AlCl 3 : Alüminyum klorür) İyon sayısı en fazla olan AlCl 3 tür. Sayfa 127 soru 25 Fiziksel hali katı olan çözeltilere alaşımları (çelik, bronz, pirinç) örnek verebiliriz. Doğal gaz ise fiziksel hali gaz olan çözelti türüne örnek verilebilir. Sayfa 130 soru 29 İyonik çözünme ile oluşan çözeltiler elektrik akımını iletir. (I ve II iletir) Moleküler çözünme ile oluşan çözeltiler elektrik akımını iletmez. (III iletmez) 9
Sayfa 131 soru 30 A) X tüpüne eklenen su miktarı Y tüpüne eklenenden fazla olduğu için tuz oranı da azalmıştır. (A yanlış) B) Y ve Z tüplerine eklenen su ile tüplerdeki çözelti miktarları aynı olduğu için tuz oranları değişmez, aynı olur. (B yanlış) C) X deki tuz oranı Z dekinden daha düşük olduğu için iletkenliği de daha az olur. (C yanlış) D) X tüpünde 10 ml çözelti üzerine 20 ml su eklendiği için en seyreltik olan X tüpündeki çözeltidir. (D doğru) E) B şıkkında açıklandığı gibi Y ve Z tüplerindeki derişimler aynıdır. (E yanlış) Sayfa 131 soru 31 Birim hacimdeki çözünen madde miktarı fazla olan çözeltinin derişikliği de fazla olur. 3 fleker 100 ml su K 1 = 3 100 2 fleker 200 ml su K 2 = 2 200 1 fleker 300 ml su K 3 = 1 300 Sayfa 132 soru 33 a) 1. kaptaki çözeltinin yarısının boşaltılması derişikliğini değiştirmez. b, c) 2. kaptaki çözeltiye bir şey yapılmadığı için halini korur. Ancak 3. kapta katısı ile dengedeki çözelti ısıtılıp tekrar başlangıç sıcaklığına getirilince dibindeki katının kaybolması aşırı doymuş çözelti olduğunu gösterir. Bu durumda 2. çözelti, 3. çözeltiden daha seyreltik olur. (b ve c doğru) Sayfa 132 soru 34 Çözünmeden kalan katı kütlesi en fazla olan (10 gram) 1. kaptaki çözeltidir. Dolayısıyla en az su 1.kaba eklenmiştir. (a yanlış) 1. ve 2. kapta çözünmeden kalan katılar vardır. Bu durum her iki kabın derişikliğinin aynı olduğunu gösterir. Her iki kaptaki çözeltiler de doymuştur. (b yanlış, d doğru) 3. grafikten anlaşılacağı gibi 3. kaptaki katının tamamı çözünmüştür. (c doğru) (Cevap a, b) Şeker derişiklikleri: K 1 > K 2 > K 3 Sayfa 131 soru 32 1, 2 ve 3 numaralı tüpler başlangıçta eşit derişikliğe sahiptir. 1. tüpe su eklenince hem seyreltik hem de doymamış hale gelir. (A ve D doğru) 2. tüpe biraz tuz eklenince eklenen tuz çözünmez başlangıç halindeki doymuşluğunu korur. (B doğru) 2. ve 3. kaplardaki çözeltilerin derişikliği aynı olduğu için elektrik iletkenlikleri de aynıdır. (E doğru) 3. tüpteki çözeltiye bir şey yapılmadığı için doymuş halini korur. Aşırı doymuş olamaz. (C yanlış) Sayfa 132 soru 35 Kaptaki su üzerine tuz eklenince tuz çözünür ve çözeltideki tuz oranı artar. (I doğru) Tuz oranı arttıkça iletkenlik de artar. (II yanlış) Çözelti kütlesi tuz eklendikçe artar. (III yanlış) Sayfa 134 soru 36 mçözünen % =. 100 mçözelti m çözünen = 16 m çözücü = 64 m çözelti = 64 + 16 = 80 16 % =. 100 = 20 80 10
Sayfa 135 soru 37 m % = m çözünen çözelti. 100 m çözünen = 12 gr m çözücü = x olsun m çözelti = 12 + x 12 30 = 100 12 + x Sayfa 135 soru 38 m çözünen % =. 100 m çözelti x = 28 Sayfa 135 soru 40 m çözünen % =. 100 m çözelti 20 40 = 8 gr 100 8 % = 100 & % 16 40 + 10 Sayfa 135 soru 41 m d = V m d çözelti = 1,2 g/ml 12, = 200 V çözelti = 200 ml m çözelti =? m çözelti = 240 gr 30 240 = 72 gr 100 m çözelti = 20 gr 30 m çözünen = 20 = 6 gr 100 Su buharlaştırmak çözünen madde miktarını değiştirmez. % = 6 100 20 5 = % 40 Sayfa 135 soru 42 m 1 %60 çözelti I m 2 %20 m 1.60 + m 2.20 = (m 1 + m 2 )25 60m 1 + 20m 2 = 25m 1 + 25m 2 çözelti II 35m 1 = 5m 2 Sayfa 135 soru 39 20 120 = 24 gr çözünen KNO 100 3 var. Eklenen KNO 3 ise 30 gr dır. Toplam: m çözünen = 30 + 24 gr dır. Çözünen eklenmesi hem çözünen hem de çözelti kütlesini artırır. m çözelti = 120 + 30 gr dır. m çözünen %. 24 + 30 = 100 & % = 100 m 120 + 30 çözelti % 36 7m 1 = m 2 1 7 1/7 Sayfa 136 soru 43 Çözelti I Çözelti II m 1 m 2 % 10 % 50 Karışım = %20 400 gram = m 1 + m 2 m 1. 10 + m 2. 50 = 20. 400 m 1. 10 + m 2. 50 = 8000 m 1 + 5m 2 = 800 m 1 + m 2 = 400 m 2 = 100g % 50 lik m 1 = 300g % 10 luk 11
Sayfa 136 soru 44 100 gr %20 çözelti I m 2 %60 100 + m 2 %40 100.20 + m 2.60 = (100 + m 2 ).40 2000 + 60 m 2 = 4000 + 40m 2 20m 2 = 2000 m 2 = 100 karışım 100 + 100 = 200 çözelti II Sayfa 136 soru 47 20 400 = 80 gr 100 çözünen madde (X 2 (SO 4 ) 3 ) bulunur. a) 0,2 mol X 2 (SO 4 ) 3 1 mol 80 gr ise?? = 400 b) X 2 (SO 4 ) 3 = 400 2X + 3.32 + 12.16 = 400 = 56 Sayfa 136 soru 48 a) Çözünen madde KOH (KOH = 56) Sayfa 136 soru 45 m % = m çözünen çözelti. 100 x 40 = 100 150 + x x = 100 gr m çözünen = x m çözücü = 150 m çözelti = x + 150 m m n = & 025, = & m = 14 gr KOH M 56 A Çözücü madde H 2 O (H 2 O = 18) m m n = & 2 = & m = 36 gr H O M 18 2 A m çözelti = 14 + 36 = 50 gr m çözünen b) % =. 100 m çözelti % = 14 100 & % 28 50 Sayfa 136 soru 46 20 400 = 80 gr 100 400 gr çözelti 320 gr su 80 gr çözünen Sayfa 137 soru 49 çözünenin hacmi Hacimce yüzde =. 100 çözeltinin hacmi 100 gr su 30 gr çözünen ile doymufl hale gelirse 320 gr su x x = 96 gr 96 80 = 16 gr daha çözebilir. çözünenin hacmi 20 =. 100 250 çözünen (metanol) hacmi = 50 ml 12
Sayfa 137 soru 50 40 16 =. 100 çözeltinin hacmi çözelti hacmi = 250 ml Sayfa 139 soru 55 çözünen miktarı( mg) ppm = çözeltinin kü tlesi ( kg) 05, mg ppm = = 5 ppm 01, kg (Cevap 5 ppm) Sayfa 137 soru 51 Hacimce yüzde 25 =. 100 400 Hacimce yüzde = 6,25 Sayfa 139 soru 56 Derişimi 10 mg Pb 2+ /kg su demek 10 ppm dir. 2+ çözü nen ( Pb ) mg 10 = 500 kg Sayfa 138 soru 52 çözünenin kütlesi Hacim kütlece yüzde =. 100 çözeltinin hacmi Pb 2+ kütlesi = 5000 mg = 5g (Cevap 5g) ( HK %) Sayfa 138 soru 53 25 =. 100 = 5 500 30 20 =. 100 çözelti hacim Sayfa 139 soru 57 2+ çözü nen ( Hg ) mg 4 = 100 kg Hg 2+ kütlesi = 400 mg = 0,4 g (Cevap 0,4g) çözelti hacmi = 150 Sayfa 138 soru 54 İyot (I 2 ) için; iyot kütlesi 2 =. 100 20 İyot (I 2 ) kütlesi = 0,4 g Sodyum iyodür (NaI) için; 25, = sodyumiyodür 20. 100 sodyum iyodür (NaI) kütlesi: 0,5 g Sayfa 140 soru 58 çözünenin kütlesi Derişim = çözelti hacmi Çözeltinin derişimi arttıkça donma noktası düşmesi daha fazla olur. Çözelti miktarları eşit verilmiştir. Bu durumda donmaya başlama sıcaklığı en düşük olanın derişimi yani kullanılan antifiriz miktarı en fazla olmalıdır. Donmaya başlama sıcaklığı Z < X < Y dir. Bu durumda antifiriz miktarları Z > X > Y dir. 13
Sayfa 141 soru 59 çözünenin kütlesi Derişim = çözelti hacmi Çözünen kütleleri eşit verildiğine göre çözelti hacmi küçük olanın derişimi fazla olur. Derişimi fazla olanın donmaya başlama sıcaklığı daha düşük olur. Donmaya başlama sıcaklığı z < y < x tir. Derişimleri z > y > x tir. Buna göre çözelti hacimleri x > y > z dir. Sayfa 141 soru 60 Her üç kaptaki derişimleri bulalım; Sayfa 142 soru 62 Çözeltinin derişimi arttıkça kaynama noktası yükselmesi daha fazla olur. Verilen çözeltilerin derişimleri sıralanırsa III > I > II olur. Bu çözelti örneklerinin aynı ortamda kaynamaya başlama sıcaklıkları III > I > II dir. Sayfa 143 soru 63 Çözeltilerin kaynamaya başlama sıcaklıkları II > III > I dir. Bu durumda kaynamaya başlama sıcaklığı fazla olanın hacim kütlece yüzde derişimi de fazla olmalıdır. Bunu karşılayan seçenek C dir. 30 I. Derişim = = 0,2 150 40 II. Derişim = = 0,1 400 50 III. Derişim = = 0,25 200 Derişimleri III > I > II dir. Derişimi fazla olan çözeltinin saf suya göre donma noktalarındaki düşüş farkı da büyük olur. Sayfa 143 soru 64 Derişimi fazla olan çözeltinin aynı ortamda kaynama noktası yükselmesi en yüksek olur. 4 g şeker Derişimi en fazla olan = 0,08 ile D seçeneğidir. 50 ml çözelti Sayfa 141 soru 61 Karlı ve buzlu havalarda yolların tuzlanması suyun donmaya başlama sıcaklığını düşürür. (I doğru) Buzdolabının buzluğuna konulan suyun donması suyun donma sıcaklığını değiştirmez. (II yanlış) Motorlu araçların radyotörlerindeki suya antifiriz (glikol) karıştırılınca çözelti oluşur ve derişim artar bu da suyun donma sıcaklığını düşürür. (III doğru) Sayfa 143 soru 65 Saf suya tuz eklenince tuzlu suyun kaynamaya başlama sıcaklığı saf suya göre daha fazla olur. (I doğru) Aynı katıdan oluşan doymuş çözeltinin derişimi doymamış çözeltiden daha fazla olduğu için kaynama sıcaklığı da daha yüksek olur. (II doğru) Aynı katıdan oluşan seyreltik çözeltinin derişimi derişik çözeltiden daha az olacağı için kaynamaya başlama sıcaklığı da daha düşük olur. (III doğru) 14
Sayfa 145 soru 66 Seçici geçirgen zarın her iki tarafındaki çözeltinin derişimleri arasındaki fark arttıkça osmatik basınçta artar. Sorudaki derişimler arasındaki farka bakılınca π 2 (%2 %10), π 1 (%1 %5) ve π 3 (%10 %12) dir. π 2 > π 1 > π 3 olur. Sayfa 145 soru 67 Seçici geçirgen zarın her iki tarafındaki çözeltinin derişimleri arasındaki fark arttıkça sıvı sütunun yüksekliği artar. B seçeneğinde (%8 %20) derişim farkı en fazla olduğu için sıvı seviyeleri farkı da en fazla olur. Sayfa 145 soru 68 Osmoz olayında; çözücü molekülleri derişimin az olduğu taraftan fazla olduğu tarafa hareket eder. Bunun sonucu olarak çözelti tarafındaki sıvı seviyesi yükselir. 20 I. bölmede derişim = = 0,1 200 50 II. bölmede derişim = = 0,125 400 10 III. bölmede derişim = = 0,1 100 I. ve III. bölmede derişim az olduğundan burada sıvı seviyesi azalır, derişimin fazla olduğu II. bölmede sıvı seviyesi artar. Sayfa 147 soru 69 Verilen tüm örnekler farklı büyüklükteki taneciklerin karıştırılmasıyla oluşturulduğu için, tanecik boyutundan yararlanılarak bileşenlerine ayrılabilirler. Sayfa 148 soru 70 Ayıklama; maddelerin tane büyüklüğü, renk, parlaklık gibi fiziksel özelliklerinin farklılığına dayanan bir ayırma yöntemidir. Bu tanıma uyan I. öncüldeki karışımdır. Sayfa 148 soru 71 Süzme; sıvı-katı ve gaz-katı heterojen karışımlarını süzgeç, filtre gibi araçlar yardımıyla bileşenlerine ayırma yöntemidir. Bu tanıma uyan II. öncüldeki karışımdır. Sayfa 148 soru 72 Eleme; katı-katı heterojen karışımları bileşenlerine ayrımak için tanecik boyutu farkından yararlanılarak yapılan ayırma işlemidir. Bu tanıma uymayan IV. öncüldeki karışımdır. Sayfa 148 soru 73 Diyaliz; yarı geçirgen bir zar aracılığıyla kanda yüksek yoğunlukta bulunan bazı zararlı maddelerin yayılma yoluyla diyaliz sıvısına geçmesi prensibine dayanır. Tanecik boyutuna dayanan bir ayırma yöntemidir. Yarı geçirgen zardan bazı maddeler geçemez. Silindir biçiminde özel filtreler kullanılır. Sayfa 151 soru 74 I. Odun talaşı - kum karışımı suya konunca biri dibe çöker diğeri üstte kalır. Yani yoğunluk farkına göre ayrışır. II. Buğday - saman karışımı rüzgârda ayrışırken yoğunluğu fazla olan buğday yakına, yoğunluğu az olan saman ise uzağa giderek ayrışır. III. Çamurlu suyu süzgeç kâğıttan geçirerek bileşenlerine ayırma, süzme (tanecik boyutu farklı) işlemidir. 15
Sayfa 151 soru 75 Katı-sıvı heterojen karışımındaki katı kısım çöktükten sonra üstteki sıvı kısmın başka bir kaba aktarılması işlemine aktarma (dekantasyon) denir. Bu tanıma uyan yalnız I. öncüldür. Sayfa 155 soru 80 Basit damıtma kaynama sıcaklıkları arasındaki fark 40 C nin üzerinde olan maddelerin ayrılmasında kullanılan bir yöntemdir. (D yanlış) Diğer seçeneklerdeki bilgiler doğrudur. Sayfa 151 soru 76 İki çözeltinin tepkimeye girmesi sonucunda istenilen maddenin çöktürülmesi ile ayırma işlemi yapılır. 1. işlemde çöktürme yöntemi kullanılmıştır. 2. işlemde ise aktarma yapılmıştır. Sayfa 152 soru 77 Birbiri içinde çözünmeyen ve yoğunluk farkı büyük olan bu iki sıvı aktarma ile ayrılabilir. Sayfa 154 soru 78 Homojen sıvı-sıvı ve katı-sıvı karışımların birleşenlerine ayrılmasında damıtma kullanılır. D seçeneğindeki heterojen katı-katı karışım olan iyot-tuz karışımı (her iki madde de katı) damıtma yöntemi ile bileşenlerine ayrılmaz. Sayfa 155 soru 81 Sıvı-sıvı çözeltilerin kaynama sıcaklıkları genellikle birbirine yakındır. Bu nedenle sıvı-sıvı çözeltilerinin bileşenlerine ayrılmasında çoğunlukla ayrımsal damıtmadan yararlanılır. (I doğru) Yoğunlukları farklı, heterojen olarak dağılan sıvıların ayrılmasında ayırma hunisi kullanılır. (II yanlış) İkiden fazla sıvının karışarak oluşturduğu homojen karışımlarda da ayrımsal damıtma yöntemi kullanılır. (III yanlış) Sayfa 156 soru 82 Suya bazı kimyasal maddeler ekleyerek çökme özellikleri iyi olmayan, askıdaki katı maddelerin ve kolloidlerin daha iyi çökebilen pıhtılar haline getirilmesine koagülasyon denir. (I ve II doğru, III yanlış) Sayfa 157 soru 83 Sert sular ile ilgili verilen tüm öncüllerdeki bilgiler doğrudur. Sayfa 154 soru 79 Kaynama sıcaklığı 34 C olan X sıvısı II. bölgede kaynayarak karışımdan ayrılır. Ancak IV. bölgede kaynama sıcaklıkları 78 C ve 132 C olan Y, Z sıvıları bulunur. Sayfa 157 soru 84 Sert suda bulunan Ca 2+ ve Mg 2+ iyonlarının Na + iyonu ile yer değiştirmesi için yapılan sistemlere iyon değiştiricili sistemler denir. (I doğru) Bu tür sistemlerde genellikle reçine kullanılır. ( II ve III yanlış) 16
ENDÜSTRİDE VE CANLILARDA ENERJİ 3. ÜNİTE Sayfa 213 soru 5 Verilen maddelerin tümü kömür türüdür. Sayfa 211 soru 1 Fosil yakıtlar yenilenebilir enerji kaynakları değildir. (C yanlış) Diğer seçenekler doğrudur. Sayfa 214 soru 6 Kömürün oluşumu ile ilgili verilen tüm bilgiler doğrudur. 211 soru 2 Organik bileşiklerin yapısındaki temel element karbondur. (I doğru) Karbon dışında P, S ve N elementleri de bulunur. (II doğru) Karbonat bulunduran bileşikler organik değildir. Na 2 CO 3 (sodyum karbonat) organik bileşik değildir. (III yanlış) Sayfa 211 soru 3 CO ve MgCO 3 anorganik bileşiklerdir. (I ve II doğru) Sirke ruhu ise organik bileşiktir. (III yanlış) Sayfa 215 soru 7 Verilen tüm bilgiler kömür kullanımının sonuçlarından olabilir. Sayfa 215 soru 8 Kömür dikkatli kullanılmadığında tabiata zararlı etkileri bulunur. (III yanlış) I ve II. öncül ise kömürü diğer fosil yakıtlara göre üstün kılan özellikleridir. (I ve II doğru) Sayfa 213 soru 4 Kömürün oluşumu milyonlarca yıl eskiye dayanır. (I doğru) Kömür yapısında karbon bulunan fosil bir yakıttır. (II doğru) Kömürün yapısında H ve O elementleri bulunur. (III yanlış) Sayfa 215 soru 9 CO 2 gazı zamanla karbona dönüşemez. (III yanlış) CO 2 gazının O 2 gazına göre tabiatta artması küresel ısınmaya neden olur ve tabiata zarar verir. (I ve II doğru) Sayfa 216 soru 10 Verilen tüm bilgiler NO 2 gazı için doğrudur. 17
Sayfa 216 soru 11 NO 2 ve SO 2 gazları kömürün yanması sonucu oluşan gazlardır. (II ve III doğru) H 2 gazı ise kömürün yanması sonucu oluşmaz. (I yanlış) Sayfa 222 soru 17 Ham petrolün yapısında en çok bulunan element karbondur. Sayfa 216 soru 12 SO 2 gazı havadaki su buharı ile tepkimeye girer. (I yanlış) II. ve III. öncüller doğrudur. Sayfa 222 soru 18 LPG sıvılaştırılmış petrol gazıdır. (I doğru) Gazyağı ham petrolün rafinasyonunda benzinden sonra ele geçer. (II doğru) Mazotun kaynama sıcaklığı parafinden daha düşük değildir. ( III yanlış) Sayfa 216 soru 13 Verilen tüm tepkimeler kömürün yanması sırasında gerçekleşir. Sayfa 217 soru 14 Kömürün yanması sonucu oluşan ağır metaller ve civa verilen tüm öncüllerdeki etkilere neden olur. Sayfa 217 soru 15 Özgül yanma ısısı ile ilgili verilen tüm bilgiler doğrudur. Sayfa 222 soru 19 Ham petrolün yapısında kükürtlü bileşikler bulunur. (I yanlış) Ham petrolde bulunan azotlu bileşikler korozif etkiye neden olur. (II doğru) Asfalt petrolün rafinasyonunda elde edilen bir yan üründür. (III doğru) Sayfa 223 soru 20 Ham petrol saf bir madde olmadığı için belli bir kaynama noktası olmaz. (III doğru) Petrolün kimyasal formülü olmaz. (I yanlış) Azot ve kükürt elementleri ham petrolün yapısında bulunur. (II yanlış) Sayfa 222 soru 16 Klor ham petrolün yapısında bulunmaz. Sayfa 223 soru 21 Kükürt ve bileşikleri ham petrolün ana bileşeni değildir. (I yanlış) II. ve III. öncüller doğrudur. 18
Sayfa 223 soru 22 Ham petrolün bileşenlerine ayrılmasında ayrımsal damıtma gibi fiziksel yöntemler kullanılır. (E yanlış) Diğer seçeneker doğrudur. Sayfa 230 soru 26 H : 1 1 H 1 tane ortaklaşılmamış elektronu vardır. Bu tek elektronunu kullanarak 1 tane kovalent bağ oluşturur. Bu kovalent bağ başka bir hidrojen atomuyla (H 2 ) olabileceği gibi başka elementlerin (H 2 O) atomuyla da oluşturulabilir. H H (H 2 ) (H 2 O) Sayfa 229 soru 23 İki karbon atomu arasında dörtlü bağ (C C) bulunmaz. (III yanlış) C : 2 4 2. periyot 4A grubunda bulunur. 6 Dört tane değerlik elektronu vardır. Kovalent bağ yapma kapasitesi 4 tür. (I doğru) Karbon atomları birbirine bağlanarak zincirli, halkalı ve dallanmış moleküller oluşturabilir. (II doğru) Sayfa 230 soru 27 C seçeneğinde karbon atomlarının birbiri ile yaptığı bağlar takip edilirse halkalı yapıda bir bileşik oluştuğu görülür. Sayfa 229 soru 24 Karbon atomunun kovalent bağ yapma kapasitesi 4 tür. Her bir C atomunun 4 bağ yapması gerektiğine göre bunu sağlayan C C dir. I. öncül doğru, diğerleri yanlıştır. Sayfa 231 soru 28 O : 2 6 2. periyot 6A grubunda bulunur. 8 6 tane değerlik elektronu vardır. Oksijen üzerindeki 2 tek elektronu ortaklaşa kullanarak iki tane kovalent bağ yapar. Oksijen atomları arasında ikili bağ ile O 2 molekülü oluşur. (O = O) Hidrojen atomu ile iki tekli bağ ile H 2 O bileşiğini oluşturur. Sayfa 230 soru 25 ( ) N : 2-5 2. periyot 5A grubunda bulunur. 7 5 tane değerlik elektronu vardır. Azot atomu 3 tek elektronunu ortaklaşa kullanarak 3 tane kovalent bağ yapar. H : 1 1 H 1. periyot 1A grubunda bulunur. 1 tane değerlik elektronu vardır. Bu tek elektronunu kullanarak 1 tane kovalent bağ oluşturur. Bu koşulları sağlayan dir. Sayfa 231 soru 29 Oksijen atomu başka bir oksijen atomu ile veya başka bir element atomu ile ikili (=) veya iki tekli bağlı molekül oluşturabilir. Ancak üçlü ( ) bağ yapamaz. 19
Sayfa 231 soru 30 N : 2-5 3 tek elektronunu kullanarak 3 tane 7 kovalent bağ yapar. Azot atomları arasında üçlü bağ (N N) ile N 2 molekülü oluşur. Azot atomu hidrojen atomu ile üç tekli bağ ile NH 3 molekülünü oluşturur. ( ) Sayfa 240 soru 35 C ve H dışında oksijen atomu (O) bulunduran C seçeneği hidrokarbon değildir. Sayfa 240 soru 36 Sayfa 231 soru 31 Karbon atomunun kovalent bağ yapma kapasitesi 4 tür. Ancak, A seçeneğindeki 1 nolu C atomunun etrafında 5 tane bağ vardır. C 2 H 2 bileşiği C n H 2n - 2 genel formülüne uyduğu ve üçlü bağ taşıdığı için alkindir. (I yanlış) C 6 H 14 bileşiği C n H 2n + 2 genel formülüne uyduğu için alkandır. (II yanlış) C 2 H 4 bileşiği C n H 2n genel formülüne uyduğu ve çift bağ taşıdığı için alkendir. (III doğru) Sayfa 232 soru 32 Karbon atomunun kovalent bağ yapma kapasitesi 4, hidrojen atomunun ise 1 dir. Ancak, E seçeneğindeki 1 nolu C atomu etrafında 5 tane bağ vardır. Sayfa 240 soru 37 Bileşiklerin C ve H atomlarını sayarak kapalı formüllerini yazalım: X: C 3 H 6 (alken), Y: C 3 H 4 (alkin) ve Z: C 3 H 8 (alkan) Kapalı formülleri farklıdır. (I yanlış) Y alkin sınıfı bileşiktir. (II doğru) X alken sınıf bileşiktir. (III doğru) Sayfa 232 soru 33 Her bir seçenekteki C atomlarının etrafındaki bağlar sayıldığında 4 bağ yapan tek molekül B seçeneğinde verilmiştir. Sayfa 240 soru 34 C ve H bulunduran bileşikler hidrokarbon olarak adlandırılır. Tüm seçenekler C ve H bulundurduğu için hidrokarbondurlar. Sayfa 241 soru 38 C ve H atomları sayılırsa bileşiğin kapalı formülü C 2 H 6 dır. (I doğru) C n H 2n + 2 genel formülüne uyduğu için alkan sınıfı bir bileşiktir. (II yanlış) C ve H bulundurduğu için organik bileşiktir. (III doğru) 20
Sayfa 241 soru 39 C ve H atomları sayılırsa bileşiğin kapalı formülü C 3 H 6 dır. (I doğru) C n H 2n genel formülüne uyduğu ve çift bağ taşıdığı için alkan değil alkendir. (II yanlış) C ve H bulunduğu için organik bir bileşiktir. (III yanlış) Sayfa 242 soru 43 Alkin sınıfı bileşiklerin genel formülü C n H 2n - 2 dir. Ayrıca C atomları arasında en az bir tane üçlü bağ bulundurmalıdır. Bu tanıma uyan D seçeneğinde verilen C 4 H 6 bileşiğidir. Sayfa 241 soru 40 C ve H atomları sayılırsa bileşiğin kapalı formülü C 2 H 2 dir. (I doğru) C n H 2n - 2 genel formülüne uyup üçlü bağ bulunduğu için alkin sınıfı bir bileşiktir. (II doğru) Sayfa 243 soru 44 Yapısında benzen (C 6 H 6 ) halkası bulunan bileşiklere aromatik bileşik denir. Benzen yapısında altı karbon atomu her karbon atomuna bir hidrojen atomu bağlı bulunan üç pi bağı olan (üç çift bağ) halkalı doymamış hidrokarbondur. C ve H bulunduğu için hidrokarbon sınıfı bir bileşiktir. (III doğru) Sayfa 243 soru 45 C 6 H 6 (benzen) aromatik hidrokarbon sınıfına aittir. Sayfa 242 soru 41 Alkan sınıfı bileşiklerin genel formülü C n H 2n + 2 dir. Bu formüle uyan tek bileşik B seçeneğinde verilen C 4 H 10 dur. Sayfa 243 soru 46 Kapalı formülü C n H 2n olan C 2 H 4 bileşiği alken sınıfına aittir. Sayfa 242 soru 42 Alken sınıfı bileşiklerin genel formülü C n H 2n dir. Ayrıca C atomları arasında en az bir tane çift bağ bulundurmalıdır. Bu tanıma uyan C seçeneğinde verilen C 2 H 4 bileşiğidir. Sayfa 243 soru 47 Kapalı formülü C n H 2n - 2 olan C 2 H 2 bileşiği alkin sınıfına aittir. 21
Sayfa 244 soru 48 Kapalı formülü C n H 2n + 2 olan C 4 H 10 bileşiği alkan sınıfına aittir. Sayfa 245 soru 53 C seçeneği aromatik bir bileşiktir. Diğer seçenekler ise alkol sınıfına aittir. Sayfa 244 soru 49 Benzen aromatik bir bileşiktir. (I doğru) Toluen ve anilin de aromatik bileşiklerdir. (II ve III yanlış) Sayfa 246 soru 54 B seçeneğindeki bileşik siklobütan (Halkalı alkan) olarak adlandırılır. Diğer seçenekler aromatik yapıya sahiptir. A) Benzen C) Toluen D) Fenol E) Anilin Sayfa 244 soru 50 Alkan molekülündeki bir hidrojen atomu yerine ( OH) grubunu bulunduran bileşiklere alkol denir. Bu tanıma uyan E seçeneğinde verilen bileşiktir. Sayfa 245 soru 51 C, H ve O bulunduran bu bileşik organik bileşiktir. (I yanlış) Sadece C ve H bulunduran bileşiklere hidrokarbon denir. (II yanlış) 50. sorudaki alkol tanımına uyduğu için alkol sınıfı bileşiktir. (III doğru) Sayfa 245 soru 52 Alkol molekülünde iki ya da daha fazla ( OH) grubu varsa polialkol olarak adlandırılır. Sayfa 246 soru 55 Benzen halkasında bir H atomu yerine metil ( CH 3 ) grubu geçtiğinde oluşan bileşiğin adı toluen dir. Toluen benzenin bir türevi olup aromatik sınıfı bir bileşiktir. (I ve II doğru) Organik bir bileşiktir. (III yanlış) Sayfa 246 soru 56 Benzen halkasındaki bir H atomu yerine amino ( NH 2 ) grubu geçtiğinde oluşan bileşiğin adı anilin dir. Anilin benzenin bir türevi olup aromatik sınıfı bir bileşiktir. (II ve III doğru) Hidrokarbon sınıfı bileşikler sadece C ve H atomları bulundurur. Anilinde ise N atomu vardır. (I yanlış) 22
Sayfa 247 soru 57 Benzen halkasında ( CH) grubu yerine N atomu geçtiğinde oluşan bileşiğin adı piridin dir. (I doğru) Aromatik hidrokarbonlar; benzen ve benzenin C ve H atomları bulunduran türevleridir. Ancak piridin bileşiğinde N atomu vardır. (II yanlış) Piridin benzenin bir türevi olduğu için aromatik sınıfı bir bileşiktir. (III yanlış) Sayfa 248 soru 61 C ve H atomları bulunduran bileşiklere hidrokarbon sınıfı bileşik denir. (I doğru) Y : C n H 2n genel formülüne uyan (C 2 H 4 ) alken sınıfı bir bileşiktir. Z : C n H 2n - 2 genel formülüne uyan (C 2 H 2 ) alkin sınıfı bir bileşiktir. (II doğru) X : Benzen veya benzen türevi olmayıp, bir sikloalkandır. (III yanlış) Sayfa 247 soru 58 Aromatik hidrokarbon; benzen ve benzenin sadece C ve H atomları bulunduran türevleridir. Bu tanıma uyan sadece D seçeneğindeki benzendir. Sayfa 248 soru 62 X: Anilin, Y: Toluen ve Z: Piridin benzenin türevi olan aromatik bileşiklerdir. Tüm seçenekler doğrudur. Sayfa 247 soru 59 X : Benzen olup, aromatik bileşiklerin en basit üyesidir. (I doğru) Y : Siklohekzan olup, sikloalkan sınıfı (halkalı alkan) bir bileşiktir. (II doğru) Z : Siklopentan olarak adlandırılır. (III yanlış) Sayfa 248 soru 60 C 6 H 6 bileşiği; aromatik hidrokarbonların en basit üyesi olan benzendir. (I ve II doğru) C 6 H 6 organik bir bileşiktir. (III yanlış) Sayfa 249 soru 63 Hidrokarbonların yapısındaki C sayısı azaldıkça yanmaları sırasında açığa çıkan enerji (ısı) miktarı azalır. Sayfa 250 soru 64 C ve H atomları bulunduran bileşikler O 2 ile yanınca CO 2 ve H 2 O bileşikleri oluşur ve ısı açığa çıkar. Bu da yakıt olarak kullanılabileceğini gösterir. (I doğru, II yanlış) Tepkimedeki atom sayılarını denkleştirelim; C 3 H 8 + 5 O 2 3 CO 2 + 4 H 2 O CO 2 ve H 2 O nun mol sayıları eşit değildir.(iii yanlış) 23
Sayfa 250 soru 65 Hidrokarbonların yanması sırasında O 2 harcanır ve ısı açığa çıkar, yani ekzotermik tepkime gerçekleşir. (I ve II doğru) Hidrokarbonların yapısındaki C sayısı arttıkça yanmaları sırasında açığa çıkan ısı miktarı da artar. (III doğru) Sayfa 251 soru 69 Hidrokarbonların yapısındaki C sayısı arttıkça yanmaları sırasında açığa çıkan ısı miktarı artar. (I doğru) C 4 H 10 nun yanması sırasında açığa çıkan enerji miktarı C 2 H 6 dan daha fazladır. (II yanlış) C 2 H 6 nın miktarı arttırılırsa yanması sırasında açığa çıkan ısı miktarı (enerji üretimi) artar. (III yanlış) Sayfa 250 soru 66 Tepkimeye bakıldığında 1 mol C 4 H 10 yanınca 688 kkal ısı açığa çıktığı görülür. (I doğru) Hidrokarbonun mol sayısı (miktarı) arttıkça yanması sırasında açığa çıkan ısı miktarı da artar. (II doğru) Tepkime denkleştirilince; C 4 H 10 + 13/2 O 2 4 CO 2 + 5 H 2 O H 2 O nun katsayısı 5 olur. (III yanlış) Sayfa 251 soru 67 C ve H bulunduran bileşiklerin O 2 (oksijen gazı) ile tepkimesine yanma tepkimesi denir ve CO 2, H 2 O oluşurken ısı açığa çıkar. Sayfa 254 soru 70 Alkollerin yapısındaki C sayısı azaldıkça yanmaları sırasında açığa çıkan ısı miktarı azalır. Molar yanma ısısı: 1 mol maddenin yanması sırasında açığa çıkan ısı miktarıdır. Sayfa 254 soru 71 C sayısı fazla olan C 4 H 9 OH ın yanması sırasında açığa çıkan ısı, enerji üretimi en fazladır. (en iyi yakıttır) (I yanlış, II doğru) Alkolün miktarı arttıkça yanma sırasında açığa çıkan ısı miktarı da artar. (III doğru) Sayfa 251 soru 68 Tepkimeleri denkleştirerek X ve Y gazlarının formüllerini bulalım; C 3 H 8 + 5 O 2 3 CO 2 + 4 H 2 O C 6 H 14 + 19/2 O 2 6 CO 2 + 7 H O (I doğru) 2 Hidrokarbonların yapısındaki C sayısı arttıkça yanmaları sırasında açığa çıkan ısı miktarı artar. (II yanlış) X ve Y gazları yanan maddeler olup yangın söndürme amaçlı kullanılamaz. (III yanlış) Sayfa 255 soru 72 Denklemi denkleştirelim; X + 7/2 O 2 2 CO 2 + 3 H 2 O C 2 H 6 (etan) X sıvısı etanol (C 2 H 5 OH) değil etandır. (I yanlış) Hidrokarbonların (X sıvısı) yanma tepkimesi ekzotermiktir. (ısı veren) (II doğru) Hidrokarbonların miktarı artırılırsa yanmaları sırasında açığa çıkan ısı miktarı artar. (III yanlış) 24
Sayfa 255 soru 73 Tepkimeye bakıldığında 1 mol CH 3 OH yanınca 726 kj ısı açığa çıkıyor. (I doğru) CH 3 OH ın yanması sırasında ısı açığa çıktığına göre yakıt olarak kullanılabilir. (II yanlış) Denklemi denkleştirelim; CH 3 OH + 3/2 O 2 CO 2 + yh 2 O 2 olur. (III doğru) Sayfa 260 soru 78 Her üç öncül de doğrudur. Sayfa 260 soru 79 Güneş enerjisinden hidrojen enerjisi elde edilebilir. (III yanlış) I. ve II. öncüller doğrudur. Sayfa 255 soru 74 Alkollerin yanma tepkimeleri sırasında ısı açığa çıkarken CO 2 ve H 2 O bileşikleri oluşur. (I ve II doğru) C sayısı fazla olan C 4 H 9 OH yakıldığında enerji üretimi en fazla olur. (III yanlış) Sayfa 260 soru 80 Her üç öncül de doğrudur. Sayfa 256 soru 75 C 3 H 7 OH bir alkoldür. Alkollerin oksijen gazı ile tepkimesine yanma tepkimesi denir. (I doğru) Bu yanma tepkimesi sonucunda ısı açığa çıkarken, CO 2 ve H 2 O oluşur. (II yanlış, III doğru) Sayfa 260 soru 81 Güneş enerjisinden elde edilen enerjinin kaynağı su değildir. (D yanlış) Diğer seçeneklerin kaynağı sudur. Sayfa 256 soru 76 Fermantasyon sonucu oluşan CO 2 gazı O 2 ile tepkimeye giremez, yani yanamaz. Dolayısıyla yanmayan CO 2 gazı yakıt olarak kullanılamaz. (E yanlış) Diğer seçenekler doğrudur. Sayfa 256 soru 77 Biyogazllar; ulaşım, elektrik üretimi, ısınma ve ısıtma işlemlerinde kullanılır. (I doğru) Yakıt pillerinde de biyogazlar kullanılır. (II yanlış) Biyoreaktörler, biyogaz üretiminde kullanılan yapılardır. (III doğru) Sayfa 261 soru 82 Jeotermal enerjiden elde edilen enerjinin kaynağı yeryüzüne çıkarılan sıcak sulardır. (A doğru) Diğer seçenekler yanlıştır. Sayfa 261 soru 83 Hidrojen gazı ile ilgili verilen tüm bilgiler doğrudur. 25
Sayfa 261 soru 84 Temiz enerji kaynakları ile ilgili verilen tüm bilgiler doğrudur. Sayfa 268 soru 90 Selülozun hidrolizi ile ilgili verilen tüm öncüller doğrudur. Sayfa 261 soru 85 Hidroelektrik enerjinin elde edildiği bölgelerdeki bitki örtüsü zarar görür. (III yanlış) I. ve II. öncüller doğrudur. Sayfa 268 soru 91 Proteinlerin sindirimi ile aminoasitler oluşur. (III yanlış) I. ve II. öncüller doğrudur. Sayfa 262 soru 86 Tüm öncüller güneş enerjisinin kullanılmasındaki dezavantajlardır. Sayfa 262 soru 87 Tüm öncüller bazı temiz enerji kaynaklarının kullanımındaki dezavantajlardır. Sayfa 269 soru 92 Proteinler ile ilgili verilen tüm öncüllerdeki bilgiler doğrudur. Sayfa 269 soru 93 Aminoasitlerin vücudumuzda yıkımıyla enerji açığa çıkar. (III yanlış) I. ve II. öncüller doğrudur. Sayfa 262 soru 88 Biyogazlardan elde edilen enerjinin kaynağı hayvansal ve bitkisel atıklardır. (I doğru) II. ve III. öncüller yanlıştır. Sayfa 269 soru 94 Yağların hidrolizinden gliserin ve yağ asiti oluşur. (III yanlış) I. ve II. öncüller doğrudur. Sayfa 268 soru 89 Nişastanın hidrolizi ile çok küçük moleküller oluşur. (II yanlış) I. ve III. öncüller doğrudur. Sayfa 271 soru 95 Glikoz ve fruktoz yanınca CO 2 ve H 2 O oluştururlar. (III yanlış) I. ve II. öncüller doğrudur. 26
Sayfa 271 soru 96 Sakkaroz ile ilgili verilen tüm bilgiler doğrudur. Sayfa 275 soru 102 Besinlerin kalori değerleri ile ilgili verilen tüm öncüllerdeki bilgiler doğrudur. Sayfa 271 soru 97 Früktoz ile ilgili verilen tüm bilgiler doğrudur. Sayfa 275 soru 103 Vücudumuzun enerji kaynakları ile ilgili verilen tüm öncüllerdeki bilgiler doğrudur. Sayfa 272 soru 98 Glikoz halkalı yapıda bulunabilir. (III yanlış) I. ve II. öncüller doğrudur. Sayfa 272 soru 99 Glikoz ve früktoz monosakkarittir. (basit şeker) (I. ve II doğru) Sakkaroz disakkarittir. (III yanlış) Sayfa 275 soru 104 Verilen seçeneklerde kalori değeri en fazla olan fındıktır. Sayfa 272 soru 100 Verilen tüm öncüllerdeki maddeler polisakkarittir. Sayfa 275 soru 105 Verilen seçeneklerde kalori değeri en az olan soğandır. Sayfa 272 soru 101 Yağlar ve proteinler hidrolize uğradığında glikoz oluşmaz. (I ve II yanlış) Selüloz hidrolize uğradığında glikoz molekülleri oluşur. (III doğru) Sayfa 275 soru 106 Sıvı yağların kalori değeri sebzelerden daha fazladır. (III yanlış) I. ve II. öncüllerdeki bilgiler doğrudur. 27
Sayfa 323 soru 1 KİMYA HER YERDE 4. ÜNİTE Sayfa 324 soru 5 Son klorlama işlemi suyu dezenfekte etmek için kullanılan bir yöntemdir. Sert sular sağlık açısından zararlı sular değildirler. (B yanlış) Sert sular ile ilgili verilen diğer seçeneklerdeki bilgiler doğrudur. Sayfa 324 soru 6 Sayfa 323 soru 2 Sert sulara sertlik veren maddeler bu sulara eklenen Na 2 CO 3 ve Na 3 PO 4 gibi çözeltilerle (iyon değişimiyle) çöktürülerek yumuşak su elde edilir. Evlerde kullanılan su arıtma cihazlarıyla ilgili verilen tüm bilgiler doğrudur. (A, B, D ve E doğru) C seçeneğinde ise NaNO 3 kullanılmıştır. (C yanlış) Sayfa 324 soru 7 Sayfa 323 soru 3 Sert sular ile ilgili verilen tüm öncüller doğrudur. Yeryüzündeki suların büyük kısmı içme ve kullanma amaçlı olarak kullanılabilir nitelikte değildir. (D yanlış) Diğer seçenekler doğrudur. Sayfa 324 soru 4 Koagülasyon: Su içinde kolloidal halde dağılmış küçük parçacıkların çökmesini kolaylaştırmak için ortama kimyasal madde eklenmesi olayıdır. Bu tanıma uyan tek seçenek D dir. Diğer seçeneklerdeki ifadeler ise suyun arıtılmasında kullanılan koagülasyon işlemini kapsamaz. Sayfa 327 soru 8 Gıdalara konulan katkı maddelerinden bazıları sağlık açısından sakınca teşkil eder. (III yanlış) I. ve II. öncüller doğrudur. 28
Sayfa 327 soru 9 Hazır gıdalara katılan koruyucu maddeler ile ilgili verilen tüm öncüllerdeki bilgiler doğrudur. Sayfa 328 soru 13 Gıda maddesinin içindekiler kısmı okunursa yapısında katkı maddeleri bulunduğu ve hazır gıda olduğu görülür. (B yanlış) Diğer seçenekler ise içindekiler okunursa doğru olduğu görülür. Sayfa 327 soru 10 Emülsiyonlaştırıcı: Gıdalara katıldığında dağılmış ince damlacıkların bir araya gelmesini önleyerek karışımın uzun süre homojen görünümlü kalmasını sağlayan katkı maddesi türüdür. Sayfa 331 soru 14 Sabun molekülünün (C ve H den oluşan kısmı) hidrokarbon zinciri apolardır ve suda çözünmez, bu kuyruk kısma hidrofob denir. (A ve D doğru, B yanlış) Sabun yağ asitlerinin Na ve K tuzudur. (C doğru) Sayfa 327 soru 11 Pastörizasyon: Besin maddelerini mikroorganizmalardan arındırmak amacıyla 60-100 C arasında uygulanan ısıl işlemdir. Sabun molekülünün polar kısmı hidrofildir. (E doğru) Sayfa 328 soru 12 Gıda maddesinin içindekiler kısmı okunursa verilen tüm öncüllerin doğru olduğu görülecektir. Sayfa 331 soru 15 Sabun ve deterjanlar yüzey aktif maddelerdir. I. öncül deterjan, III. öncül ise sabunun formülleridir. (I. ve III. doğru) II. öncül ise suda çözünmeyen bir hidrokarbon molekülüdür. (II yanlış) 29
Sayfa 331 soru 16 Sabunun temizleme özelliği ile ilgili verilen tüm öncüller doğrudur. Sayfa 336 soru 20 Stiren monomerinden oluşan polimerin adı polistirendir. (C doğru) Diğer seçeneklerdeki polimerlerin doğru adları şöyledir; A) Polietilen B) Polipropilen D) Politetrafloretilen E) Polivinilklorür Sayfa 332 soru 17 Deterjanın aktif maddesi suyun yüzey gerilimini azaltır. (I doğru) Hidrokarbon (kuyruk) kısmı hidrofobdur. (II yanlış) SO 3 Na kısmı hidrofildir. (III yanlış) Sayfa 337 soru 21 n sayıda vinilklorür monomerinin birleşmesiyle polimeri olan polivinilklorür oluşur. Sayfa 333 soru 18 Sodyum perborat (NaBO 3 ) deterjana katılan bir sertlik giderici değildir, ağartıcıdır. (D yanlış) Diğer seçeneklerde verilen bilgiler doğrudur. Sayfa 337 soru 22 Geri dönüşüm sembolü PET olan madde polietilen teraftalattır. (I yanlış) Diğer öncüller doğrudur. Sayfa 336 soru 19 Polimerleşme ile ilgili verilen tüm öncüllerdeki bilgiler doğrudur. Sayfa 337 soru 23 Polistiren için verilen I. ve II. öncüller doğrudur. Ancak geri dönüşümü çoğu zaman yapılamaz. (III yanlış) 30